2002-3 - Instituut voor Amerikanistiek

.. ···········································.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.:·:·:·:::-·.·.··.······
JOOS DERIJCKE
Secretariaat: Archimedeslaan 30, 2650 Edegem, Belgium. Tel.fFax: 03/288.73.12
[email protected]
Verantwoordelijke uitgever: Johan Daelman, Schoolstraat 3, 2340 Beerse, Belgium. Tel.fFax: 014/61.15.67
[email protected]
NIEUWSBRlEF - Nr. 3 - 2002
PROGRAMMA LONDEN
OP 7 EN 8 DECEMBER 2002
Zaterdag 7 december
07.30 u
Samenkomst aan het Station Brussel-Zuid voor check-in Eurostar
(wordt vereist wegens de verhoogde veiligheidsmaatregelen)
vertrek met Eurostartrein - nr 9113
08.01 u
Aankomst London - Waterloo Station
09.39 u
aansluitend met de metro naar hotel Novotel Tower Bridge *** en check-in
Rest van de dag volledig vrij voor (onbeperkt gebruik van de metro en bus):
museum- of stadsbezoeken
Christmas shopping (of 'window-shopping')
genieten van de typische Engelse kerstsfeer
19.30 u
gezamenlijk vertrek naar een gezellig democratisch restaurantje (facultatief)
Overnachting Hotel Tower Bridge - (vlakbij Tower Bridge en de Tower of London)
Metro station : Tower Hill
Zondag 8 december
Tot09.20u
09.30u
10.00u
17.45 u
18.22 u
22.lOu
Ontbijt en aansluitend check-out
Vertrek met de metro naar het museum "Royal Academy"
Bezoek aan de tentoonstelling: "Aztecs"
aansluitend vrij
Samenkomst aan Waterloo Station voor check-in
Vertrek met de Eurostar richting Brussel - trein nr 9156
Aankomst te Brussel-Zuid.
Prijs voor deze uitstap 185 euro per persoon voor leden, niet leden betalen 190 euro (telkens op basis van een
twee-persoonskamer). Single kamer is op aanvraag en mits beschikbaarheid.
Voor de single kamer wordt er een supplement van 38 euro gevraagd.
In deze prijs zijn begrepen :
-Eurostar vanuit Brussel-Zuid - London - Brussel-Zuid,
-travelcard voor onbeperkt gebruik op metro en bus in London op zaterdag 7 december,
-overnachting met ontbijt (op basis van een tweepersoonskamer),
-inkom museum en geleid bezoek aan de tentoonstelling.
Inschrijven kan enkel via overschrijving van 185 euro (190 euro voor niet-leden) op
rekeningnr 320-0227942-62 van het Instituut voor Amerikanistiek vzw
met vermelding 'London' en het aantal personen.
Uiterste datum van inschrijving : dinsdag 15 oktober 2002.
Latere inschrijving is voor de hotelreservatie te Londen niet meer mogelijk gezien de zeer drukke periode!!!
Wacht dus niet voor de inschrijving, want deze unieke kans krijgt U maar éénmaal, slechts 20
plaatsen zijn gereserveerd en worden toegekend volgens datum van storting!!!
Wij raden trein of car-pooling aan voor de rit naar het station Brussel-Zuid.
***
2
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
AZTEKEN
GLOSSARIUM
RITA LAMMERTYN
Aztekenkalender: De Azteken hanteerden een
complexe tijdrekening. Er waren twee afzonderlijke
kalenders in gebruik (één van 260 dagen en de andere
van 365 dagen), met een systeem van 20 symbolen en
dertien cijfers, onderling met elkaar verbonden.
Hert : hertenvlees was een waardevol voedselofferen
de huiden werden gebruikt voor het betalen van de
tributen. Ze maakten er codexvellen van (boeken met
lange dubbelzijdige bladzijden in harmonika vorm
geplooid) en wikkelden er heilige offers in.
Arend : De arend was geassocieerd met de moedige
en gewaardeerde arend-krijgers die vleugels en
hoofdtooien van arendsveren droegen. Levende
arenden werden ook gebruikt om tol te betalen. De
arend is ook geassocieerd met de scheppingsmythe
van Tenochtitlan, zoals het voorspeld was door de
oppergod van de Azteken, Huitzilopotchli. Die had
gezegd dat de Azteken hun hoofdstad zouden stichten
waar zij een arend zouden zien neerstrijken op een
cactus die uit een steen groeide.
Turkoois: Hoog gewaardeerd materiaal bij de
Azteken om maskers en waardevolle juwelen te
versieren. Samen met jade waren het de meest
waardevolle materialen, zelfs waardevoller dan goud.
Jaguar: De jaguar werd geprezen voor zijn vacht
waarmee prestigieuse en dappere jaguar-krijgers zich
tooiden. Jaguarhuiden werden door tropische regio's
als schatplicht betaald aan de centale Azteekse
hoofdstad, Tenochtitlan.
Aztlan: vertaalt als 'plaats van de witte reiger' was de
plaats van oorsprong van de Azteken. Dit eiland, van
waaruit zij emigreerden, werd nooit ontdekt en het
wordt beschouwd als een mythische plaats.
Codices: dit is een gemeenschappelijke term die
gegeven wordt aan de boeken, geproduceerd in
Mexico vóór en na de Conquista. Zij worden ook de
geschilderde boeken genoemd. Deze manuscripten
bevatten verschillende onderwerpen zoals
geschiedenis, genealogie, religieuse voorspellingen en
kalenders.
Conquistadores: Spaans voor veroveraars; het is de
collectieve naam gegeven aan de groep of personen
onder het leiderschap van Hemán Cortés; de meesten
van hen waren Spanjaarden en reisden naar Mexico
via Cuba en zij voerden een militaire strijd tegen de
Azteken van 1519-1521.
Huitzilopotchtli: wordt beschouwd als zijnde een
historische figuur die bij zijn dood de oppergod van
de Azteken werd. Huitzilopotchli of 'kolibri van het
Zuiden' leidde de Azteken op hun tocht van Aztlan
naar een plaats die hij in een visioen had gezien.
Mictlantecuhtli: Mictlantecuhtli, 'God van de Dood',
regeerde over Mictlan, de Onderwereld, die verdeeld
was in negen lagen. Een reis door Mictlan was zeer
gevaarlijk en deze die een natuurlijke dood gestorven
waren werden dikwijls vergezeld door een hond.
Mixteken: naam van de inwoners van Zuid-Mexico.
De Mixteken waren zeer bedreven goudsmeden en
schrijvers die door de Azteken tewerkgesteld werden
om het merendeel van hun juwelen te maken en het
grootste gedeelte van hun geschilderde boeken te
schrijven.
Olmeken: één van de vroegste grote Mexicaanse
beschavingen; de Olmekencultuur bloeide van 1500 300 v.C. aan de Golfkust van Mexico, dichtbij de
plaats waar de Conquistadores voet aan wal zetten.
Ometeotl: is de naam van de god die regeerde over
Omeyocan, het hoogste niveau van de dertien niveau's
van de Bovenwereld. Omeoteotl was een
tweevoudige god wat betekende dat hij zowel
mannelijke als vrouwelijke eigenschappen had en hij
was verantwoordelijk voor de schepping van nieuwe
zielen.
Tlaloc: was de Azteekse regengod. Het is één van
de vele goden die vóór de Azteken bestond en die zij
in hun godenwereld opnamen.
Templo Mayor: de 'Grote Tempel' van Tenochtitlan
was de grootste Aztekenpyramide en het fysische en
spirituele centrum van hun wereld. Hij werd
3
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
verschillende malen herbouwd en vergroot, en had
bovenaan twee altaren, gewijd aan Tlaloc en
Huitziloptchli.
Teotihuacan: een grote stad met verschillende
pyramides die tegen het jaar 750 n.C. verlaten werd en
door de Azteken als een heilige plaats werd
overgenomen. Alhoewel de Azteken het haar naam
gaven, 'Plaats van de Goden', is het niet bekend wie
er leefde of welke taal zij spraken.
Tenochtitlan: de naam van de grote hoofdstad
gebouwd op een eiland in het Texcoco Meer, waar de
Azteekse Heerser leefde en waar de Grote Tempel
was gevestigd. Het was het centrum van de Aztekenwereld waaraan alle tributen betaald werden.
Tolteken: de Tolteken (n.C. 900-1200), die het
gebied ten noorden van Tenochtitlan bewoonden en
die ook geassocieerd zijn met de Maya van Yucatán,
waren beroemd voor hun krijgskunst en handel. Tula
was hun meest noordelijke stad. Deze werd geplunderd door de Azteken.
Tribuut: verwijst naar het belastingsysteem dat door
de Azteken gebruikt werd om hun staat te
onderhouden. Een heffing in alle regio's onder hun
controle en vastgelegd in codices, diende om de
edelen, militairen en priesters te betalen, maar ook om
de gebouwen van Tenochtitlan te financieren.
Tula: een Toltekenstad, gedomineerd werd door een
grote centrale pyramide waarop kolossale Atlanten,
afbeeldingen van krijgers, stonden. Deze krijgers
dragen de typische Tolteekse borstplaten met
vlindermotief.
Van nomade tot kolonist
De Azteken schiepen een hoog ontwikkelde mythologie, het resultaat van hun ontwikkeling van
nomadisch volk tot één van de grootste culturen van
de Amerika's eerde. Volgens hun bronnen kwamen de
Azteken van een mythisch eiland, Aztlan, 'de plaats
van de witte reigers'. Hun oppergod Huitzilopochtli,
de 'kolibri van het zuiden' leidde hen in hun zoektocht
naar een thuisland, welk zij uiteindelijk vonden op een
moerassig eiland in het meer van Texcoco, in de vallei
van Mexico. Daar stichtten zij de stad MexicoTenochtitlan, wat betekent 'plaats waar stekelige peer
op een steen groeit' (huidige Mexico City). Hierdoor
werd de voorspelling werkelijkheid nl. dat de Azteken
zich zouden vestigen op een eiland waar zij 'een arend
zouden vinden, zittend op een stekelige peervormige
4
cactus'. Dit beeld is terug te vinden in de hedendaags
Mexicaanse vlag.
Invloeden op het Aztekengeloof
De Azteken kenden en waardeerden de kunst en
architectuur van hun voorgangers. Zij leenden en
namen vroegere artistieke stijlen over en verwerkten
bestaande goden en symbolen in hun eigen religieuse
praktijken. De Azteken loofden het werk van de
Olmeken en eigenden zich de illustere cultuur van de
Tolteken toe, in het bijzonder van hun hoofdstad Tula.
Maar zij zijn het best gekend om zich te associëren
met de pracht en praal van de stad Teotihuacan.
De Natuur
De Azteken waren gefascineerd door de natuur en
deze speelde een belangrijke rol in het vormen van
hun religieus geloof. Vogels en dieren hadden een
speciale betekenis, zoals je kan merken in de tekens
van de Azteekse kalender. Deze bevat dieren zoals
het hert, de jaguar en het konijn. De kalender omvat
ook 'glyphen' of tekeningen van planten en natuurkrachten, zoals wind en regen. Vele dieren en planten
waren ook geassocieerd met het bovennatuurlijke en
de Azteekse goden hadden zowel dierlijke als
menselijke aspecten.
Aztekengoden
De Azteken hadden veel goden die alle aspecten van
hun leven regelden. De heerser van de Onderwereld
was Mictlanecuhtli, de Heer van de Dood. De
Bovenwereld werd geregeerd door Ometeotl, die
zowel mannelijk als vrouwelijk was. Priesters werden
in de Azteekse society erg gewaardeerd en hun taak
bestond erin om publieke ceremonies en rituelen uit te
voeren om aan de vraag van de goden tegemoet te
komen. Schandelijk genoeg, betekende dit ook
menselijke offers, waarin de harten en het bloed van
mensen aan de goden zou geofferd worden als een
teken van dankbaarheid. Vele van die offers vonden
plaats op de Grote Tempel van Mexico-Tenochtitlan.
Het Hart van de Aztekenwereld
De Templo Mayor (Grote Tempel) was het spirituele
en fysische centrum van de Aztekenwereld. Het
gebouw domineerde de stad Mexico-Tenochtitlan en
zijn 250.000 inwoners. De originele structuur dateert
van 1325, het jaar waarin de Azteken de stad stichtten.
Op de top van deze massieve structuur stonder twee
altaren, één gewijd aan de oppergod Huitzilopochtli,
en de andere aan Tlaloc, de regengod. Beide altaren
konden bereikt worden door een brede centrale trap.
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
Schatten van de Azteekse kunst
De Azteken inden tol, of taksen van de mensen en de
gebieden onder hun controle; Tol bevatte o.a.
alledaagse voorwerpen zoals katoen, maïs en bonen
maar ook zeldzame en waardevolle goederen zoals
hertenhuid, veren, goud, jade en turkoois. Er wordt
dikwijls gedacht dat de Azteken het meest goud
waardeerden, maar jade, turkoois en verenwerk
werden veel belangrijker geacht. Deze materialen
werden verwerkt in voorwerpen van uitzonderlijke
schoonheid. De Azteken waardeerden al vlug de
vaardigheden van andere volkeren, en gingen die dan
ook zelf uitbuiten. Zo bijv. de Mixteken uit Zuid Mexico die fijne boeken en goudwerk produceerden
en het volk van Cholula dat beroemd was voor zijn
keramiek.
De geschilderde boeken
De Azteken maakten vele mooi geïllustreerde en
beschilderde boeken gekend als codices. De codices
waren geschreven in pictogrammen in plaats van in
woorden afgeleid van een alfabet. Zij vertelden over
de goden en religieuse ceremonies, noteerden de
tribuutlijsten die aan het Azteekse rijk betaald werden
en verhaalden eveneens hoe kinderen werden
opgevoed. Speciaal getrainde schrijvers waren
verantwoordelijk voor het schrijven van de codices en
zij gebruikten daarvoor natuurlijke verfstoffen op
vooraf bereidde dierenhuiden, of op papier gemaakt
van de schors van de vijgenboom of van katoen.
De Conquistadores
Na hun aankomst in Mexico in 1519, oefenden de
Spaanse veroveraars controle uit over een groot deel
van Mexico. Hun militair sukses onder Cortés was
een inleiding tot de latere 'spirituele verovering' door
de Spaanse franciscanen, augustijnen en dominicanen
tijdens de grootste massabekering in de christelijke
geschiedenis. De Spanjaarden zorgden ervoor dat de
productie van codices verder liep na de verovering om
de Mexicaanse geschiedenis en cultuur te documenteren. Oude vaardigheden en technieken werden in
nieuwe technieken toegepast : het grootste gedeelte
van de kunst uit de vroege periode is christelijk van
inhoud maar de uitvoering is Azteeks.
Onstaan van een Nieuwe Cultuur
De Azteken waren in het begin een zwervende stam
waarvan de historische oorsprong niet gekend is.
Nochtans gaven ze Aztlan als de mythische plaats van
oorsprong aan. Na een lange tocht kwamen ze aan in
het dal van Mexico, waar zij de stad MexicoTenochtitlan stichtten. In hun eigen cultuur
adopteerden zij artistieke en culturele aspecten van de
vroegere culturen die zij tijdens hun zwerftochten
ontmoet hadden : bewust van de historische
voorgangers, streefden zij ernaar zichzelf te situeren
in de gevestigde geschiedenis van de streek. Door
zichzelf te associëren met de grootsheid en de pracht
van de vorige culturen voegden zij een dimensie van
macht en wettelijkheid toe aan hun eigen ideaal als
een opkomende militaire en economische macht. Dit
kan teruggevonden worden in de Azteekse culturele
aspecten van de steden Teotihuacan en Tula. Tijdens
deze evolutie verdrongen zij opzettelijk hun
nomadisch verleden.
De Olmeken van de Golfkust, worden aanzien als de
'moedercultuur' van Mexico's precolumbiaans
verleden en hadden vooral een dominante invloed in
de Vroege tot Late Formatieve Periode (1500-100
v.C.). Zij worden voornamelijk geassocieerd met een
reeks kolossale stenen hoofden en kleine verwrongen
voorstellingen van individuelen, gekend als 'jaguarmonsters'. Er zijn geen sterke stylistische links tussen
de kunst van de Olmeken en deze van de Azteken,
maar een hoog-kwalitatief Olmeeks jademasker werd
in de Azteekse Templo Mayor (Grote Tempel) in
Mexico-Tenochtitlan opgegraven. Men veronderstelt
dat het een geschenk was aan een Azteekse heerser en
het toont aan dat de Azteken bewust waren van de
artistieke productie van hun voorgangers.
De Azteken waren gefascineerd door de magnifieke
stad Teotihuacan uit de Klassieke Periode (0 - 750
n.C), gesitueerd ten noord-oosten van de huidige
Mexico stad. Gedurende een lange periode
ontwikkelde Teotihuacan zich als een stadscentrum
gespreid over een oppervlakte van 20 km2 . Het is
gekenmerkt door een monumentale architectuur, in
het bijzonder de piramides van de Zon en de Maan, de
ontelbare vorstelijke gebouwen, pleinen en brede
lanen. Het was het centrum van een uitgestrekt
handelsnetwerk, bogend op een rituele kalender en
een hoog-ontwikkelde kunst. Om ongekende redenen
werd de stad plots verlaten en gedeeltelijk afgebrand
in 750 n.C. Lang daarna hebben de Azteken deze stad
voor het eerst bezocht en voerden er hun eigen
archeologische opgravingen uit.
De Azteken gaven aan de stad Teotihuacan de naam
'plaats van de goden' en waren gretig om zichzelf te
associëren met de historische grootsheid van de stad.
Zij eigenden zich deze grootsheid toe en pasten de
artistieke en bouwkundige stijlen toe in hun hoofdstad
om hun culturele en historische ambities te uiten. De
5
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
stylistische evolutie komt tot uiting door het verschil
tussen de maskers van de Klassieke periode van
Teotihuacan, die nogal gestyleerd overkwamen,
terwijl de Azteken maskers meer realistisch waren.
De grote stad Tula, hoofdstad van de Tolteken en ten
westen van Teotihuacan , werd eveneens bezocht door
de Azteken. Zij bloeide tijdens de Vroege Postklassieke Periode (900 -1200 n.C) en werd aangenomen
als centrum van een uitgestrekt handelsnetwerk door
de architecturale gelijkenissen met de Mayastad
Chichén Itzá in Yucatan. De Azteken eigenden zich
de mythische Tolteekse heerser Quetzalcoatl als één
van hun goden toe en de monumentale sculpturen van
Tula met zijn kenmerkende vlindervormige
borstplaten inspireerden tot gelijkaardige vrijstaande
menselijke figuren bij Azteekse beeldhouwers.
Nochtans, Azteekse beeldhouwwerken waren geen
eenvoudige kopiën, maar uitingen van culturele
verschillen.
Voorstelling van de natuurlijke wereld
De Azteken waren bedreven steenkappers en
beeldhouwers, die heel veel aandacht besteedden aan
details bij de voorstelling van menselijke figuren,
goden en godinnen. De Azteken waren eveneens
gefascineerd door de natuur, die trouwens direct
geassocieerd was met hun geloof. Zo hadden de
Azteekse goden menselijke en dierlijke kenmerken.
Bijv. de almachtige god Tezcatlipoca ('rokende
spiegel') was geassocieerd met de jaguar. Inderdaad,
de jaguar en de arend symboliseerden macht en moed
en zij gaven hun namen aan een groep elitekrijgers.
De huiden van de jaguar waren erg gewaardeerde
producten, zoals men dit kan opmaken uit de
tribuutlijsten van de Codex Mendoza. Deze huiden
werden verwerkt tot ceremoniële kostuums voor
jaguarkrijgers.
De slang is eveneens een veelvuldig gebruikt
sculptuuronderwerp en is dikwijls getoond als
Quetzalcoatl, de Gevederde Slang. De Azteken waren
duidelijk gefascineerd door de gave van de slang om
de huid af te werpen, wat voor hen vernieuwing
betekende. De aandacht voor detail bij vis- of
hagedis-sculpturen waarop individuele schubben
werden weergegeven, en de buitengewone details te
vinden bij sculpturen van sprinkhanen en vlooien,
bewijst de vaardigheid van de beeldhouwers en hun
kennis van de anatomie bij deze zeer kleine diertjes.
opgraving van de Templo Mayor. Hij beschouwt deze
Grote Tempel als het symbolisch en geestelijk
centrum van de Aztekenwereld. Als grootste in een
gehele groep gebouwen domineerde de Grote Tempel
de stad Mexico-Tenochtitlan en zijn 250.000
inwoners. De tempel werd herontdekt in 1978
wanneer werklieden van de Electric Light Company
op een enorme stenen sculptuur van de maangodin
Coyolxauhqui stootten. Voordien was het gebouw
slechts gekend door afbeeldingen van de inheemse
Tlacuilo (schrijver) in de codices, zoals de Codex
Durán en de Codex Ixtlilxochitl, en door de
beschrijvingen van de Spaanse veroveraars zoals
Bemal Diaz del Castillo, een soldaat van de troepen
van Hemán Cortés. De laatste opgravingen hebben de
overblijfselen vrijgelegd en onderstrepen de
nauwkeurigheid van de historische bronnen.
De Grote Tempel werd gebouwd over een lange
periode en in verschillende fases. Men veronderstelt
dat de originele structuur dateert van 1325, het jaar dat
de Azteken zelf aangaven voor hun aankomst in
Mexico-Tenochtitlan. (Het is jammer dat, omwille
van de hoge waterstand in Mexico City, de opgraving
van dit specifiek gedeelte verhinderd wordt). Er zijn 7
verschillende bouwfases in het totaal. De tempel
werd niet opnieuw heropgebouwd bij iedere
bouwfase, maar werd bedekt met een nieuwe laag, die
de vorige constructie als het ware omsloot en
waardoor de omvang van de tempel geleidelijk aan
groter werd. Op de top stonden twee altaren, één
gewijd aan Huitzilopotchli, de oppergod van de
Azteken, en de andere aan Tlaloc, god van de regen.
De tempel had een grote centrale trap, waardoor de
twee altaren met de basis verbonden waren.
Meer dan honderd groepen van offerobjecten werden
bij de Grote Tempel gevonden. Verrassend genoeg is
het overgrote deel van de 6000 opgegraven
voorwerpen niet Azteeks, maar afkomstig van
verschillende regio's van Mexico, vooral uit het
zuiden. Deze voorwerpen tonen de belangrijkheid van
de tempel als ritueel en politiek centrum waar alle
tribuut naartoe gebracht werd. Opgravingen aan de
Grote Tempel hebben de archeologen in staat gesteld
de Azteken beter te begrijpen en de kwaliteit en
diversiteit van de kunst te waarderen. Twee voorbeelden tonen dit heel duidelijk aan : de buitengewone
levensgrote terracotta beelden van een Arend-krijger
en Mictlantecuhtli, de god van de dood.
De Grote Tempel
De Mexicaanse archeoloog Eduardo Matos
Moctemzuma was verantwoordelijk voor de
6
Belasting en schatkist
We weten uit bewaarde manuscripten dat de Azteken
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
schatting inden van verschillende gebieden in Mexico
die onder hun gezag vielen. Het grootste deel van
deze tributen waren landbouwproducten zoals katoen,
maïs en bonen, die in en rond Mexico-Tenochtitlan
geproduceerd werd. Schatplichtigen moesten ook
bepaalde hoeveelheden waardevolle goederen maken.
Volgens de tribuutlijst in de Codex Mendoza waren
dit o.a. jaguarvellen, hertenhuiden, rubber, veren,
goud, jade, turkoois, zeeschelpen, krijgerkostuums en
zelfs levende arenden.
Een aantal buitengewoon mooie voorwerpen, versierd
met turkooizen mozaïeken zijn nog overgebleven. In
bepaalde gevallen werden kleine stukjes turkoois
bevestigd op ronde houten platen om schilden te
vormen, versierd met afbeeldingen zoals ze in codices
terug te vinden zijn. Het British Museum is de trotse
bezitter van een menselijke schedel, bedekt met
turkoois en ligniet , die de god Tezcatlipoca voorstelt.
Veren schilden, waaiers en hoofdtooien werden ook
erg gewaardeerd. Er zijn ook voorbeelden van fijn
aardewerk waarvan men dacht dat ze gereserveerd
waren voor de Azteekse heerser zelf. Het is vooral
belangrijk te beseffen dat de Azteken grote
opportunisten waren. Zij herkenden heel snel de
specifieke vaardigheden van de verschillende regio's.
Mixteken van zuid-Mexico, beroemd voor hun
goudsmeedkunst en hun schrijverstalent maakten fijne
gouden juwelen en codices en de volkeren van de
regio Puebla en Cholula waren vooral bekend voor het
maken van aardewerk. Zij werden gehuisvest in
Mexico-Tenochtitlan waar zij kunst en rituele
objecten produceerden als gebruiksvoorwerpen voor
de Azteekse heerser en zijn uitgebreide hofhouding
van priesters en edelen.
objecten zoals kelken en monstransen te versieren.
Stenen van de pyramides werden herbruikt om de
kathedraal van Mexico-stad te bouwen. In andere
gevallen werden stenen beelden veranderd in
doopfonten of zuilen.
Wat we weten van de Azteekse religie en gemeenschap is afkomstig uit de codices of geschilderde
boeken die nu nog bestaan. In deze manuscripten
gebruikten de Azteken geen alfabetisch schrift, maar
pictogrammen. In de koloniale periode werden deze
boeken verder geschreven voor de Spaanse monniken
die de geschiedenis en de cultuur van de Mexicanen
wensten te documenteren, bijv. De Codice Florentino
door de franciskaan Bemardino de Sahagón. Deze
boeken verschaffen een alternatieve versie van de
geschiedenis en de daaropvolgende verovering van
Mexico, zoals die werd weergegeven door
Spanjaarden zoals Hemán Cortés en Bemal Diaz del
Castillo. Ook werden boeken geschreven door de
inheemse bevolking. Die boeken werden in de
koloniale hoven gebruikt als wettelijke documenten
voor het bewaren van eigendomsrechten. Deze
documenten dikwijls dikwijls geschreven op
Europees papier en in boekvorm. Weinig precolumbiaanse boeken zijn overgebleven, daar velen
vernietigd werden in de vroeg-koloniale periode, daar
de Spanjaarden vreesden dat hun inhoud nogal
subversief was.
De invloed van de Spanjaarden
Kunst uit de veroveringsperiode toont aan hoe twee
totaal verschillende culturen, de Oude (Spanje) en
Nieuwe (Mexico) Wereld, elkaar hebben beïnvloed.
Spaanse monniken, vooral de fransiskanen,
dominicanen en augustijnen, bouwden grote kloosters
waar zij grote aantallen Mexicanen, Azteken incluis,
doopten en indoctrineerden. Mexicaanse kunstenaars
werden gebruikt bij het bouwen, versieren en
bemeubelen van deze gebouwen. Die vermengden
hun eigen vaardigheden met de Europese pictorale
eisen. Muurschilderingen werden gemaakt om
interieurs van 16e-eeuwse kerken te versieren waarbij
dikwijls heel duidelijke vóór-spaanse iconografische
kenmerken bewaard bleven. Veren, een hooggewaardeerd materiaal, werden gebruikt om verfijnde
schilderingen te maken en om christelijke rituele
Verdere lectuur:
Richard Townsend, The Aztecs, London (fhames and
Hudson), 2000.
Michael Coe, Mexico: from the Olmecs to the Aztecs,
London (fhames and Hudson), 1994 (4th edition).
Esther Pasztory, Aztec Art, New York (Harry N.
Abrarns), 1983.
Serge Gruzinski, The Aztecs: Rise and Fall of an
Empire, London (fhames and Hudson), 1992.
Gordon Brotherston, The Painted Books of Mexico:
Codices in UK Collections and the World they Represent, London (British Museum Press), 1995.
Eduardo Matos Moctezuma, The Great Temple of the
Aztecs, London (fhames and Hudson), 1994.
Bemal Diaz del Castillo, The Conquest of New Spain,
Harmondsworth (Penguin), 1963.
7
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
1NF0
RAYMOND PAESHUIS
MUZIEK
Bafochi: folkloristisch ballet uit Chili
Geïnspireerd door de verschillende culturen die leven
in Chili, ontstond in 1987 het Folkloristisch Ballet van
Chili. Het repertorium van deze groep is een reis vol
licht, kleuren, beweging en muziek, door de verschillende streken van het land en hun gewoontes en
tradities heen: de wervelingen van de nationale dans
'cueca', de melodieën van de kenas, charangos en de
voorouderlijke gewoontes en mythologie van de
Aymara-cultuur. Ze nemen ons mee op de ritmes en
de diepe klanken van de Arauco, met de spelen en de
rituelen van de Mapuche-cultuur.
Waar: Zuiderpershuis Antwerpen. Waalse Kaai 14.
Wanneer: zondag 6 oktober 2002 om 19u.
Inkom: 15 Euro VVK - 18 Euro Kassa
Meer info: 03.325.06.82
Ghalia Benali en Timnaa.
Zij brengen een vlechtwerk van Arabische, AraboAndalousische, Flamenco en Indische klanken. De
Tunesische Berberzangeres Ghalia Benali (een
streling voor het oor én het oog) mengt klassieke
Arabische teksten met volkse poëzie en Spaanse
gezangen.
Waar: Rataplan, Borgerhout-Antwerpen.
Wijnegemstraat 27, 2140 Borgerhout.
Wanneer: vrijdag 18 oktober om 20.30u
Inkom: 9 Euro
Info en reservatie: 03.235.04.90
***
In de reeks uitzendingen van 'De Wandelende Tak'
(VPRO Radio 4) noteren we op 7 oktober 2002
'Rumbatá'
een live optreden van de salsagroep Rumbatá geleid
door de de Colombiaanse percussionist Jaime
Rodriguez met musici uit diverse windstreken.
Tango-muziek, door Sandra Luna en trio (Argentinië)
Waar: Zuiderpershuis Antwerpen. Waalse Kaai 14
Wanneer: zondag 20 oktober 2002 om 20u30.
Inkom: 12,50 Euro VVK - 15 Euro Kassa
Meer info: 03.248.01.00
Gaucho-muziek uit Argentinië
met Omar Moreno Palacios & Ernesto Snajer.
Waar: Zuiderpershuis Antwerpen. Waalse Kaai 14
Wanneer: donderdag 12 december 2002.
Verdere gegevens ontbreken voorlopig.
Info: 03.248.01.00
Middagconcert 'Rootsmuziek'
uit het zuiden van de U.S.A.
Waar: Muziekinstrumentenmuseum Brussel. Gebouw
Old England, Kunstberg.
Wanneer: vrijdag 4 oktober om 13u
Inkom: 5 Euro
Info 02.545.01.53 - www.mim.fgov.be
Sexteto Tanguedia speelt Astor Piazolla
Waar: Rataplan, Borgerhout-Antwerpen.
Wijnegemstraat 27, 2140 Borgerhout.
Wanneer: woensdag 2 oktober en donderdag 3
oktober, telkens om 20.30u
Inkom: 9 Euro
Info en reservatie: 03.235.04.90
8
Op 18 november 2002
'Mambo'
schetst Alois Broeke de ontwikkeling van de meest
dynamische Cubaanse muziekvorm ooit.
TENTOONSTELLINGEN
Tentoonstelling & cuturele wandeling met als thema
"Peru"
"Peru, fascinatie en inspiratie .... " is een tentoonstelling
over de diversiteit in cultuur, natuur en bevolking van
Peru.
Wanneer: de volledige maand november 2002 - open
op alle werkdagen
Waar : Stadhuis van Oostende - centrale inkomhall.
In het kader van 11.11.11 wordt op 15 november om
18.00 u. een culturele wandeling georganiseerd
doorheen de stad Oostende met als thema "Peru".
In een 3-tal praatcafé's worden ook daar foto's
tentoongesteld. De fotografe Rita Lammertyn zal de
foto's toelichten en enkele beknopte anekdotes
vertellen over haar reizen doorheen Peru.
Daarnaast zullen Peruaanse teksten voorgelezen
worden en komt er ook een Peruaanse over haar land
spreken.
Meer info : [email protected]
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
AzJeken & Maya 's
Waar: Stedelijk Museum St-Niklaas. Zwijgershoek
Wanneer: tot 27 oktober
alle dagen (behalve maandag) van 14- 17 u
zondag van 10- 17u
Toegangsprijs: 5 Euro (toegang tot alle collecties van
de Stedelijke Musea)
Info: 03.777.29.42 - www.sint-niklaas.be
CURSUSSEN
De Inca, historische achtergronden.
Ingericht door Amarant.
Docent is Sander Spanoghe.
Waar:-Jubelparkmuseum Brussel. Jubelpark 10
zaterdagen 28 sep. & 12, 19, 26 oktober telkens
om 14u
-UFSIA Antwerpen. Rodestraat 14
zaterdagen 9, 16, 23, 30 november telkens om
14u
-Buurthuis Oude Dekenij Kortrijk.
St- Maartens-kerkhof 8
woensdagen 27 november & 4, 11, 18 dec.
telkens om 19.30u
-C.C. De Werf, Aalst. Molenstraat 51
woensdagen 9, 16, 23 oktober en 6 november
telkens om 19.30u
Cursusgeld: 41 Euro (leden) - 47 Euro (niet-leden)
Info en inschrijvingen: 09.269.i7.45 www.amarant.be
Op zoek naar Eva, de oer-moeder;
over prehistorie, wetenschap en onszelf
Ingericht door Bleker-ik.
Docent is de historicus André Bogaert.
Waar: Bleker-ik Antwerpen. Breughelstraat 31-33
Wanneer: donderdagen 3, 10, 17, 24 oktober telkens
om20u
Cursusgeld: 33 Euro
Info en inschrijvingen: 03.218.65.60 [email protected]
ROADS TO WAR AND PIPES OF PEACE
Conflict and Cooperation in the Americas, Past and Present
Symposium organized by the Société des Américanistes de Belgique
Brussels: 16-17 NOVEMBER 2002
Saturday morning- Genera! session 8hl5 - 12h30
Welcome address by the Dean of the ULB, the President of the SAB and the President of WA YEB (European
Association of Mayanists)
1.
2.
3.
4.
conference by H. Bischof (Reiss Museum, Manheim). Conflits précolombiens et données archéologiques.
conference by N. Grube (University ofTexas, Austin). The Maya rhetoric of war.
conference by Ph. Jacquin (Université de Lyon II). Anthropologie de la guerre en Amérique du Nord,
XVIIe s. : l' exemple indien.
conference by A.-C. Taylor (CNRS, Paris). Ethnologie du conflit dans les basses terres d'Amérique du
sud.
Saturday afternoon 14h-17h
Room AY 2.107
The Maya World :
5.
6.
7.
8.
9.
Eberl (New Orleans, USA) and Prager (Bonn, Germany): Bolon Yokte K'u - maya conception of war,
conflict and the underworld.
Safronov (Moscow State University, Russia): Military expansion of Siyajchan kingdom.
Tokovinine (Moscow State University, Russia): The dynastie struggle and the sajaloob.
Caso Barrera (INAH, Mexico) : Resistencia Itza contra la dominación hispana.
Liljefors Persson (Lund University, Sweden): Maya warremembrance.
9
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
Room AY 2.114
History and Anthropology of conflict in North America :
10.
11.
12.
13.
14.
Laugrand (Université Laval, Canada): Angakkumiq et ilisimiq: mécanismes de l'agression chamanique.
Servais (UCL, Belgium) : Jésuites et Anishinaabeg: alliances et conflits.
Steitz (Breisach, Germany): Indian gaming: does the New Buffalo bring new conflicts to Indian country?
Gil Marofio (INAH, Mexico): Rivalidades y alianzas de indias de Califomia tras la mirada de J. Anza.
Acufia Delgado (Universidad de Granada, Spain): La resistencia cultural mantenida con estrategias de no
violencia: el caso Raramuri.
Sunday morning 9h- 12h
Room AY 2. 107
The Aztec Empire :
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Dyckerhoff (Bonn, Germany): Xochiyaoyotl, la "guerra florida" de los aztecas.
Batallo Rosado (Universidad Complutense de Madrid, Spain): La guerra civil Mexica: la conquista de
Tlatelolco a traves de las fuentes indigenas.
Peperstraete (ULB, Belgium): Le vice-roi Tlacaelel, chef de guerre et réformateur d'exception: une
analyse critique.
Graulich (ULB, Belgium): Conflits au travers des sources ethnohistoriques aztèques.
Flores Hemandez (Universidad de Aguascalientes, Mexico) : La milicia indiana segun Bemardo de
V argas Machuca.
Justina Olko CWarsaw University, Poland): Royal Messengers and Negociations of Peace. Warlike
Behaviors of the Aztec Elite.
Room AY 2.114
History and Anthropology of conflict in South America :
21.
22.
23.
24.
25.
26.
Navet (Université de Strasbourg, France): Les Makan, une société guerrière chez les Emerillon de
Guyane française.
Gil Garcia (Universidad Complutense de Madrid, Spain) : Batallas del pasado recreadas en el presente en
Nor Lipez, Bolivia.
Ordian Hemandez (Universidad de Mexico, Mexico) : El oro verde, la nueva conquista de los Altos y
Selva de Chiapas.
Malengreau (FNRS-ULB, Belgium) : San carlinos et san pablinos: la construction et la contestation de
frontières intercommunautaires des Andes de Chachapoyas.
Rodriguez (U.N.L.P. Argentina) : Matacas.
Olivari Ortega (Universidad de Lima, Peru): Criollos vs Andinos.
Sunday afternoon 14h- 17h
Room AY 2.107
Conflict and Alliances through the Archaeological Remains:
27.
28.
29.
30.
10
Solanilla (Universidad de Barcelona, Spain): La colección de cerámicas de Casas Grandes de los MRAH
de Bruselas.
Couvreur (ULB, Belgium) : Tlaloc, dieu Teotihuacan de la guerre.
Reindel (Deutsche Archäologische Institute, Germany): Pinchango Alto: a gold miners settlement in
Palpa.
Feltham (University of Liverpool, U.K.): Conflictos en Lurin.
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
BIBLIOTHEEK IN DE KIJKER
RAYMOND PAESHUVS
Eindelijk is het dan zover... de bibliotheek van ons
Instituut en de begeleidende catalogi zijn operationeel.
Het huishoudelijk reglement, met de uitleenmodaliteiten verscheen reeds in een vorige Nieuwsbrief. Maar
om het geheugen op te frissen, geven we hier nogmaals de verschillende punten.
Huishoudelijk reglement
1. Leden
1.1 .
1.2
1.3.
1.4.
1.5.
1.6.
1. 7.
De bibliotheek staat gratis ter beschikking van
de leden.
De uitleentermijn bedraagt vier weken.
Tijdens de vierde week en na afspraak kan de
uitleenperiode met maximaal vier weken
verlengd worden.
Bij overschrijding van de uitleentermijn wordt
een vergoeding van 1 euro per week en per item
aangerekend.
Bij elke ontlening wordt een waarborg van 10
euro per boek en diareeks en 5 euro per tijdschrift gevraagd.
Bij verlies of beschadiging wordt de volledige,
actuele vervangwaarde aangerekend, vermeerderd met administratiekosten.
Door de ontlening verklaart de ontlener kennis
te hebben van en akkoord te gaan met het
reglement.
2. Niet-leden
2.1.
2.2.
Niet-leden betalen 10 euro per ontlening.
De hoger vermelde punten 1.2 tot en met 1. 7
gelden ook voor niet-leden.
3. Praktische afspraken voor de ontleningen
3.1.
Voor de praktische afspraken moet contact
opgenomen worden met Rita Lammertyn (tel.:
03/288. 73.12) na 19 uur, of e-mailen naar
[email protected]
3.2.
Voor inlichtingen over de ontleningen en de
inhoud van de bibliotheek kan men steeds
terecht bij Raymond Paeshuys
(tel.: 03/ 248.05.53)
Het blijft voorlopig een zeer bescheiden bibliotheek
met slechts een 412 afzonderlijke titels. Daarom werd
via de standcatalogus en de verschillende klappers het
bezit zo grondig mogelijk ontsloten.
Wij hopen wel, dankzij giften en aankopen, het
huidige bibliotheekbestand jaarlijks te kunnen laten
aangroeien. Deze aanwinsten zullen dan in een
Nieuwsbrief worden toegelicht.
Het zwaartepunt van onze bibliotheek ligt op dit
ogenblik, vooral dankzij het tijdschrift 'Arqueologfa
Mexicana', op de Maya-cultuur.
Ook goed vertegenwoordigd zijn de verschillende
Andesculturen, Meso-Amerika in het algemeen en de
Inuit, en komt, zoals de statuten van de vereniging het
trouwens vereisen, de huidige problematiek in haar
verschillende facetten vrij goed aan bod.
Wij willen terloops aanstippen dat verdere informatie
steeds kan geput worden uit de toch vrij aanzienlijke
documentatie van ondergetekende. Een vraagje van U
kan misschien door ons beantwoord worden of zelfs
uitgroeien tot een artikeltje in dit tijdschrift.
Catalogus
Deel l Standcatalogus
Elk boek, tijdschriftnummer of diareeks kreeg een
eigen en uniek standnummer.
Dankzij dit unieke nummer is elk werk gemakkelijk te
vinden, op te vragen en terug te plaatsen in de
bibliotheek en in de verschillende klappers wordt naar
dit standnummer verwezen.
De standcatalogus geeft per item de auteur(s), de titel
of de titels van de verschillende artikels in geval van
een tijdschriftnummer of een samengesteld werk, de
ondertitel, plaats van uitgave en uitgeverij (behalve
voor tijdschriften), jaar van uitgave, het aantal
bladzijden en een aanduiding wanneer het werk
geïllustreerd is (geïll.).
Vb.
27
(=standnummer)
Baudot, Georges. Utopie et histoire auMexique;
les premiers chroniqueurs de la civilisation
mexicaine (1520-1569). Toulouse, Ed. Privat,
1977. 544 blz., geïll.
11
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
In een laatste veld en tussen ( ) zijn telkens de
verschillende klappers vermeld.
De volgorde is steeds:
(Volk, cultuur of taal/
Geografische klapper/
trefwoorden).
Dit veld geeft dus een summier overzicht van de
inhoud van het betreffende werk.
Om herhalingen te voorkomen is dit niet gebeurd voor
het tijdschrift 'Arqueologia Mexicana'. De onderwerpen van deze tijdschriftnummers zijn wel
opgenomen in de verschillende klappers.
In ons voorbeeld '27' wordt dit:
(Azteken/ Meso-Amerika- Mexico/ bronnen)
Deel II. De verschillende klappers
die verwijzen naar de standnummers
3. Geografische klapper
Voor de indeling in cultuurgebieden- geografische
regio's werd eveneens de indeling der hoger vermelde
bronnen gevolgd.
Noord-Amerika
-Arctisch gebied
-Subarctisch gebied
-Noordwestkust
-Noordoosten Noord-Amerika (=Grote Merengebied-Noordoostelijk Bosland)
-Vlakten en Prairiegebied
-Plateau
-Grote Bekken(= Great Basin)
-Californië
-Zuidoosten Noord-Amerika
-Zuidwesten Noord-Amerika (incl. Noord-Mexico)
1. Auteurs
Alfabetische klapper met de familienaam en de
voornamen van alle auteurs.
De eerste voornaam is volledig weergegeven, terwijl
van de tweede voornaam, voor zover teruggevonden,
enkel een initiaal werd opgetekend.
2. Volk, cultuur en taal
Alfabetische lijst van de besproken volken, culturen
en talen.
Vb.
Cantona (als site/cultuur)
361.16 0 362.12 (=standnummers)
Voor de schrijfwijze van de namen werden drie
handboeken (Handbook of North American Indians/
Handbook of Middle American Indians/ Handbook of
South American Indians) en de cultuurkaarten "Indians of North America" (bijlage van Nat. Geographic
Mag. December 1972) en "Indians of South America"
(bijlage van Nat. Geographic Mag. Maart 1982)
geraadpleegd en gecombineerd.
Enkel voor de 'grote drie' (Maya, Azteken en Inca)
werd nog een verdere indeling op steden/regio's en
trefwoorden samengesteld.
Bij de algemene werken (vb. Rutherford, Ward.
Sjamanisme [standnummer 47]) werden al de
geciteerde volken niet vermeld; dit zou te ver leiden
en onoverzichtelijk worden. Bij het zoeken naar een
bepaald volk dient men dus ook in de 'Geografische
klapper' de respectievelijke regio-algemeen te
raadplegen.
Midden-Amerika
-Meso-Amerika
-Centraal-Amerika (=Centraal- en Zuidelijk MiddenAmerika)
'Zuid-Amerika
-Caribisch gebied(= Grote- en Kleine Antillen)
12
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
-Noordwesten Zuid-Amerika (Noordelijk Venezuela
en Colombia)
-Amazonia
-Oostelijk Zuid-Amerika (incl. het oosten van Bolivia
en Paraguay)
-Andesgebied
-Gran Chaco
-Zuidelijk Zuid-Amerika (La Plata-deltagebied,
Pampa's, Patagonië, Zuid-Chili en Vuurland)
Volken van een bepaald land kunnen dus in
verschillende regio's terug te vinden zijn.
Vb. Bolivia: noord B. > Amazonia
zuidwest B. > Andesgebied
oost B. > Oostelijk Zuid-Amerika
zuidoost B. > Gran Chaco
Zeker wat 4.1 betreft is dit de meest subjectieve van
alle klappers.
Er werd gebruik gemaakt van bestaande lijsten en
registers uit verschillende bronnen, zoals: K. BirketSmith: 'De weg der beschaving'; Panoff, M. & M.
Perrin: 'Dictionnaire de l'ethnologie'; 'Het leven der
volken'; Ch.F. Feest (red.): 'Noord-Amerikaanse
Indianen' en Haviland, William A.: 'Culturele
antropologie'.
Verschillende trefwoorden (o.a. acculturatie,
assimilatie, etniciteit, indianisme, indigenisme) vragen
een nadere verduidelijking. Dit is stof voor een
volgend artikel in de Nieuwsbrief.
5. Klapper op de geëxcerpeerde tijdschriften
6. Klapper op de verschillende diareeksen
4. Trefwoorden
4.1
4.2
Zakelijke trefwoordenklapper
Klapper op personen en families
GEDENKPLAAT VOOR
JOOS
DE
RIJCKE
JOS MARTENS
In 1998 was het 500 jaar geleden dat Joos de Rijcke
geboren werd in Mechelen. In Ecuador is hij een
nationale held, in eigen land een illustere onbekende.
Hij arriveerde als franciscaans missionaris in Quito,
dag op dag een jaar na de verovering van de stad door
de Spaanse conquistadores. Van hieruit schreef hij
reeds aanvang 1536 het eerste en oudste bewaarde
Nederlandstalig reisverslag over Tawantinsuyu, het
lncarijk, naar zijn familie.
In het collectieve geheugen van de Ecuadoranen blijft
hij voortleven als de man die voor het eerst graan
invoerde in de Nieuwe Wereld, nieuwe landbouwmethodes introduceerde en zijn hele lange leven in de
bres sprong voor de rechten van de Inheemse
bevolking.
In zijn leven speelde het Lot -of het toeval- een grote
rol. En na zijn dood eveneens. De Leuvense
hoogleraar Spaanse literatuur C. De Paepe, die op
zoek was naar literaire sporen van twee eeuwen
Spaanse bezetting in onze streken, ontdekte in de
jaren zeventig over de Rijcke een heel dossier,
waarvan men dacht dat het vernietigd was bij de
beruchte brand van de Leuvense bibliotheek, in
augustus 1914 door de Duitsers aangestoken (Martens
1998). Een zeldzaam voorbeeld van historisch
serendipiteit*!
In juli 2000 werd voor Joos de Rijcke in Gent een
fraaie bronzen gedenkplaat onthuld, die op 2 maart
2002 een plaats kreeg naast die van zijn ordebroeder
Pedro de Gante aan de gevel van het pas gerestaureerde justitiepaleis. Dit gebeurde tijdens een korte
plechtigheid, met toespraken van Paul Ghijsels en
goevemeur Balthazar.
Indien u denkt dat u een groot gedeelte van bovenstaande tekst al eens eerder in ons tijdschrift las, dan
hebt u het bij het rechte eind. Het Instituut voor
Amerikanistiek heeft de Joos de Rijcke-herdenking
vanaf het prille begin gevolgd. Prof. De Paepe en
Paul Ghijsels waren sprekers in 1996, toen de plannen
nog maar pas vorm begonnen te krijgen. Als aandeel
van het onderwijs werkte Jos Martens een internetproject uit met leerlingen, dat in 2000 bekroond werd
met de Prijs van de Minister van Onderwijs. De
website werd met stevige logistieke steun van ons
instituut verwezenlijkt (o.a. met foto's van Rita
Lammertyn) en zal in de toekomst nog worden
bijgewerkt.
*serendipiteit: terwijl men op zoek is naar iets,
onbedoeld iets totaal anders vinden. Genoemd naar
het sprookje De drie prinsen van Serendip.
13
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
Gedenkplaat Joos de Rijcke
Foto: Jos Martens
Gedenkplaat Pieter van Gent
Foto: Jos Martens
14
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
RECENT VERSCHENEN
RAYMOND PAESHUYS
TIJDSCHRIFTEN
Archaeology. 2002, 2 (mrt-apr)
Popson, Colleen P. Grim rites of the Moche; excavations at a pyramid site in northern Peru yield evidence
of gruesome ritual sacrifice.
Blz. 30- 35, geïll.
Haslett, John F. & C.M. Smith. In the wake of ancient
mariners; riding on replica sailing rafts, modern-day
navigators retrace the routes of ancient Ecuadorian
seafarers. Blz. 48- 52, geïll.
Archaeology. 2002, 3 (mei-jun)
Gidwitz, T. Doyenne of Mayanists; Mede Greene
Robertson bas spent a lifetime chronicling
Mesoamerican art. Blz. 42- 49, geïll.
P(opson), C(olleen) P. Savoring an old seducer. Blz.
54- 55, geïll.
(etnobotanie- chocolade)
Archaeology. 2002, 4 (jul-aug)
Barker, Alex W. Myths & monsters. Blz. 40- 45,
geïll.
(Moundbuilders 0 Southeastern Ceremonial complex/
Noord-Am.- V.S./ godsdienst)
Kepecs, Susan. Mammoth for dinner; a tasty debate
about early humans in lee Age Wisconcin. Blz. 5054, geïll.
(Paleo-Indianen/ Noordoosten Noord-Am./ voedsel)
Archéologia. 2002, 391 (jul-aug)
C(rançon), S(ophie). Guatemala: des bloes de jade
"gros comme des bus". Blz. 7, geïll.
Meyer, Laure. De I' Alaska à la Terre de Feu. Blz. 8,
geïll.
(Over de tentoonstelling 'Symboles sacrés: 4.000 ans
d' art des Amériques' . Deze tentoonstelling loopt te
Rouen, van 25 oktober 2002 tot 13 januari 2003, te
Lyon van 20 februari tot 28 april 2003 en te Rennes
van 28 mei tot 18 augustus 2003)
Archeologie magazine. 2002, 3 (jun-jul)
de Bock, Edward K. Archeologen onderzoeken
ontdekte Andesstad. Blz. 48- 52, geïll.
(Pre-Inca- en Incastad Corihuayrachina)
Concilium. 2002, 3
Suess, Paulo. De strijd om moderne en oude rechten;
de dertig jaar van de Missionaire raad voor inheemse
volken (CIMI). Blz. 47- 53.
(Amazonia- Brazilië/ huidige problematiek 0
godsdienst)
Geographical mag. 2002,9
Honigsbaum, Mark. Quito, centre of the ancient
world; (1.500 B.C.) archaeoastronomy in Ecuador.
Blz. 36- 40, geïll.
L ' Histoire. 2002, 267 (jul- aug)
Jacquin, Philippe. Dröles de jeux chez les Indiens.
Blz. 12, geïll.
(Noord-Am. alg./ oorlog)
National geographic. 2002,june
Morell, V. Andes empires. Blz. 106-129, geïll.
(Huari 0 Tiahuanaco)
National geographic; Nederland - België. 2002,juni
Morell, V. Heersers over de Andes. Blz. 46- 69, geïll.
(Huari 0 Tiahuanaco)
National geographic; Nederland - België. 2002, juli
O'Neill, T. Muurkunst van de Maya' s. Blz. 42- 47,
geïll.
National geographic. 2002, august
Gore, Rick. Tuis is the face that's changing a thousands minds. Niet gepag., geïll.
(Georgië/ Homo habilis Dmanisi)
National geographic; Nederland - België. 2002, aug.
Gore, Rick. Dit gezicht zet de mensheid op een ander
spoor. Blz. 2- 11 , geïll.
(Georgië/ Homo habilis Dmanisi)
Natura! history. 2001- 2002, vol. 110, JO
Lutkehaus, Nancy C. American Icon. Blz. 14- 15,
geïll.
(culturele antropologie 0 M. Mead)
Natura! history. 2002, vol. 111, 1 (feb)
Nicholson, Rob. Flowers of evil; potent chemicals
lurk bebind some of South America's most alluring
blossoms (Brugmansia). Blz. 20- 24, geïll.
(Zuid-Am.- alg./ etnobotanie)
Davis, Wade. The father of ethnobotany. Blz. 22,
geïll.
(etnobotanie 0 R.E. Schultes)
15
NIEUWSBRIEF - Nr. 3 - 2002
Science. 2002, vol. 296, 5575
Moffat, Anne S. South American landscapes: ancient
and modem. Blz. 1959- 1961, geïll.
(Marajo-eiland/ Amazonia- Brazilië/ ecologie)
Science. 2002, vol. 297, 5578
Bolter, M. & A(nn) Gibbons. Were 'Little People' the
first to venture out of Africa? Blz. 26- 27, geïll.
A new skull of early Homo from Dmanisi, Georgia.
Blz. 85- 89, geïll.
(Georgië/ Homo habilis Dmanisi)
Science. 2002, vol. 297, 5579
Gibbons, Ann. First member of human family uncovered. Blz. 171- 173, geïll.
(Tsjaad/ Tournai-hominide)
Science. 2002, vol. 297, 5583
Mann, Charles C. The forgotten people of Amazonia.
Blz. 921.
(Marajo 0 Açutuba 0 Santarem/ Amazonia- Brazilië/
archeologie)
Science. 2002, vol. 297, 5584
Balter, Michael. 'Speech gene' tied to modem human.
Blz. 1105.
(taal)
Science & Vie. 2002, 1018 (jul)
Lima, Pedro. Chachapoyas, la perle qui accrochait ses
momies aux nuages. Blz. 148- 155, geïll.
(Chachapoya/ Andesgebied- Peru)
Vergeten volken. 2002, 62 (mei-jun)
Bosman, J. Duurzame ontwikkeling en intellectuele
eigendomsrechten.
Blz. 5- 8.
(etnobotanie 0 geneeskunde 0 ecologie)
Roberta Blackgoat 1917- 2002. Blz. 9.
(Navajo/ huidige problematiek)
Korte berichten: Anishinaabey (Saulteaux)/ Guatemala (huidige problematiek)/ Colombia (Embera)/
Canada (Innu)/ Nunavut (Inuit-film). Blz. 28- 31 .
'Zoo. 2001- 2002, vol. 67, 4
Roden, Catherine & Hilde Vervaecke. BljZON-der
onderzoek; bison project. Blz. 30-31, geïll.
(Noord-Am. alg./ etnozoölogie)
BOEKEN
Dewar, Elaine. Bones: discovering the First Americans. New York, Carrol & Graf, 2002.
($ 30)
16
*Jones, David M. & Brian L. Molyneaux. De
mythologie van Amerika. Utrecht, Veltman, 2002.
256 blz" geïll.
(ISBN 90/5920/018/7 - Amerika alg./ godsdienst/ met
alfabetisch lexicon op stamnamen, goden e.d.)
*Landverhuizers; Antwerpen als kruispunt van komen
en gaan. Z.p., Pandora, 2002. 103 blz., geïll.
Met: J. Everaert. Landverhuizers op doortocht;
Antwerpen en de transatlantische migratie. Blz. 9- 15,
geïll.
(ISBN 90/5325/192/8 - 20 Euro)
*Lewis, B.R. De geschiedenis en de cultuur van de
Azteken. Deltas, 2002. 127 blz.
(ISBN 90/243/8168/1 - 9,95 Euro)
*Saunders, N.J. De geschiedenis en de cultuur van de
Inca's. Deltas, 2002. 127 blz.
(ISBN 90/243/8169/X - 9,95 Euro)
*Shuter, Jane. Mesa Verde. (Harmelen), Corona,
2002. 32 blz., geïll.
(ISBN 90/5495/379/9 - 12,75 Euro)
*Van Rijn, Frank. Revanche in de Andes; 1001
redenen om terug te gaan naar Zuid-Amerika.
Rijswijk, Elmar, 2002. 259 blz" geïll.
(ISBN 90/389/1254/4 - 16,50 Euro - Zuid-Am. alg./
reisgidsen)
*Wood, Michael. De Conquistadores. Utrecht,
Kosmos - Teleac, 2002.
(ISBN 90/215/3552/1 - 29,99 Euro - Azteken 0 Inca/
Amerika alg. 0
El Dorado)
* Zimmerman, Larry J. Indianen uit Noord-Amerika;
trance en extase, zieners, sjamanen en oplichters,
geesten van de aarde en de hemel. Kerkdiel, Librero,
2002. 184 blz" geïll.
= Geloof en rituelen.
(ISBN 90/5764/204/2 - 6,95 Euro)
Alle tijdschriftartikels
én de met * aangeduide boeken
zijn via het Instituut voor Amerikanistiek
te raadplegen.
Verdere inlichtingen: Raymond Paeshuys
tel: 03. 248.05.53