Onderzoek naar de ontwikkeling van een leerplaatsprofiel
advertisement
Onderzoek naar de ontwikkeling van een leerplaatsprofiel Academie voor verpleegkunde Hanzehogeschool Groningen Mei 2010 Janneke Dilling Gerben van Kammen Fiona de Vries Onderzoek naar de ontwikkeling van een leerplaatsprofiel Thoraxcentrum Universitair Medisch Centrum Groningen Hanzehogeschool Groningen Academie voor Verpleegkunde Studenten: Janneke Dilling 324809 Gerben van Kammen 325632 Fiona de Vries 325241 Docentbegeleider: Geertjan Emmens Praktijkbegeleider: Caroline Risseeuw Opdrachtgevers: Floortje Janssen, verpleegafdeling B2VA Joost Nijmeijer, verpleegafdeling B1VA Simone Schuthof, verpleegafdeling C2VA Leerplaatsprofiel thoraxcentrum Voorwoord Dit afstudeeronderzoek is gedaan door J.M. Dilling, G.R. van Kammen en F.E. de Vries, studenten aan de Hanzehogeschool te Groningen. De laatste twee jaar volgden wij het duale traject tot HBO-verpleegkundige binnen het Universitair Medisch Centrum Groningen. Allen waren wij het afgelopen jaar werkzaam binnen het thoraxcentrum van het Universitair Medisch Centrum Groningen. In het kader van ons afstudeeronderzoek is intern de opdracht gegeven om onderzoek te doen naar de ontwikkeling van een leerplaatsprofiel. Onderzoek doen was voor ons een leerzaam proces, waarbij we inzicht hebben verkregen in het doen van kwalitatief onderzoek. We hebben met veel plezier samengewerkt, waarbij humor, ook tijdens de bijeenkomsten met de begeleiders, hoog in het vaandel stond. We willen graag een aantal mensen bedanken. Geertjan Emmens en Caroline Risseeuw, bedankt voor de begeleiding tijdens dit afstudeeronderzoek. We hebben veel gehad aan de feedback die jullie ons hebben gegeven tijdens de bijeenkomsten. Joost, Floortje en Simone, bedankt voor het delen van jullie deskundige blik met betrekking tot leren en het leerplaatsprofiel op de verpleegafdeling. Tot slot willen wij de leden van het Delphi panel bedanken voor deelname aan het onderzoek. Groningen, mei 2010 Janneke Dilling Gerben van Kammen Fiona de Vries Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Samenvatting De afgelopen jaren hebben zich veel veranderingen voorgedaan als het gaat om leerprocessen en ontwikkelingen van verpleegkundigen in opleiding. Naar aanleiding hiervan zijn verbeterpunten gesignaleerd binnen het thoraxcentrum van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Het leerplaatsprofiel moet leerlingen en werkbegeleiders inzicht geven in de wijze waarop het leerproces zo effectief en overzichtelijk mogelijk gemaakt kan worden. Doel van dit onderzoek is het ontwikkelen van een leerplaatsprofiel voor MBO- en HBOleerlingen binnen het thoraxcentrum van het UMCG. De onderzoeksvraag die wordt beantwoord is: ‘Hoe zien de leerplaatsprofielen ten behoeve van MBO- en HBO-leerlingen eruit voor de verpleegafdelingen binnen het thoraxcentrum en welke leervoorwaarden dienen er aanwezig te zijn?’ In de literatuur is gezocht naar artikelen over leerplaatsprofielen en leervoorwaarden. De informatie die gevonden werd, was erg summier. Toch werd er een goede omschrijving gevonden van de invulling van een leerplaatsprofiel, te weten: gegevens over de instelling, algemene gegevens over de afdeling, complexiteit, leervoorwaarden en de eindkwalificaties. Vervolgens is dossieranalyse uitgevoerd, zijn interviews gehouden met experts en is de Delphi methode toegepast. Uit de dossieranalyse kwamen met name de algemene gegevens van de instelling en de afdelingen naar voren. Tevens is achterhaald dat er op dit moment geen opleidingsplannen voor leerlingen aanwezig zijn op de afdelingen. Uit de interviews met de experts kwam naar voren hoe zij aankeken tegen leren op de afdeling en het leerplaatsprofiel. Tevens is gesproken over de aanwezige leervoorwaarden. Ook hebben de experts van de verschillende afdelingen de te verwerven eindkwalificaties aangegeven op MBO- en HBO-niveau. Naar aanleiding van de interviews zijn aanvullende vragen gesteld aan het Delphi panel. Aan de hand van de gegeven antwoorden konden de leervoorwaarden met betrekking tot leerling, werkbegeleider en afdeling opgesteld worden. Gedurende het onderzoek bleek dat de algemene gegevens van de afdeling, de complexiteit van zorg en de te behalen eindkwalificaties verschillen per afdeling. Er is er daarom voor gekozen om drie leerplaatsprofielen te maken voor de verschillende afdelingen. Omdat in de verschillende leerplaatsprofielen zowel de MBO- als de HBO-eindkwalificaties zijn opgenomen per afdeling, zijn deze te gebruiken door zowel MBO- als HBOverpleegkundigen in opleiding. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Inhoudsopgave Pagina Inleiding 1 1. Leren in de praktijk 3 1.1 Leerplaatsprofiel 3 1.2 Leerklimaat 6 1.3 Leervoorwaarden 10 2. Methode van onderzoek 11 2.1 Onderzoeksdesign 11 2.2 Data verzamelingmethode 11 2.3 Data-analyse 13 2.4 Validiteit en betrouwbaarheid 14 3. Resultaten 16 3.1 Onderzoekspopulatie 16 3.2 Dossieranalyse 16 3.3 Interview 17 3.3.1 Opleidingsadviseur praktijkopleidingen Nij Smellinghe 17 3.3.2 Regieverpleegkundigen onderwijs 18 3.4 Delphi methode 21 3.5 Complexiteit 21 3.6 Leerplaatsprofiel en Leervoorwaarden 22 4. Conclusie, discussie en aanbevelingen 23 4.1 Conclusie 23 4.2 Aanbevelingen 24 4.3 Discussie 25 Literatuurlijst 27 Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Bijlagen Bijlage I Topiclijst dossieranalyse Bijlage II Topiclijst semi-gestructureerd interview Bijlage III Vragenlijst Delphi methode Bijlage IV Leerplaatsprofiel afdeling B1VA Bijlage V Leerplaatsprofiel afdeling B2VA Bijlage VI Leerplaatsprofiel afdeling C2VA Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 . Inleiding De afgelopen jaren hebben zich veel veranderingen voorgedaan als het gaat om leerprocessen en ontwikkelingen van verpleegkundigen in opleiding. Te denken valt aan de persoonlijke ontwikkelingsplannen (POP), functiedifferentiatie en het competentiegericht onderwijs. In de hedendaagse beroepspraktijk wordt het competentiegericht onderwijs toegepast door zowel HBO- als MBO-leerlingen1. Om al deze ontwikkelingen actueel te houden, wordt er voor zowel de leerling als begeleider binnen praktijkinstellingen aandacht aan onderwijs besteed. Vooral de laatste jaren wordt hier meer aandacht aan besteed, omdat onderwijsinstellingen voorheen regelmatig problemen hadden als het ging om kwalitatief en kwantitatief goede stageplekken (Van Londen et al, 1996). Zeker ten tijde van de economische recessie is het belangrijk dat de kwaliteit van leren wordt gewaarborgd. Het thoraxcentrum van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) heeft verbeterpunten gesignaleerd op het gebied van onderwijs. Er is geen omschrijving van de leerplaatsen die aanwezig zijn binnen het thoraxcentrum; de zogenaamde leerplaatsprofielen. Daarnaast is niet duidelijk omschreven welke leervoorwaarden er aanwezig moeten zijn binnen het thoraxcentrum om een gunstig leerklimaat te creëren. Gevolg is onduidelijkheid voor leerling en werkbegeleider. Hieruit komt dan ook de aanleiding van dit onderzoek naar voren. Het Wenckebach Instituut, de seniorverpleegkundige en de regieverpleegkundigen onderwijs2 van het thoraxcentrum werken samen aan het ontwikkelen van een nieuwe handleiding die gericht is op het begeleiden van zowel MBO-V als HBO-V leerlingen. Onderdeel van dit werkbegeleidersdocument zal het leerplaatsprofiel zijn met hierbij de betreffende leervoorwaarden. Doel van dit onderzoek is daarom het ontwikkelen van een leerplaatsprofiel voor HBO- en MBO-leerlingen binnen het thoraxcentrum van het UMCG. Dit onderzoek vindt plaats op drie verpleegafdelingen van het thoraxcentrum, te weten afdeling B1VA, B2VA en C1VA/C2VA. 1 Leerling kan in dit onderzoek ook gelezen worden als stagiaire of verpleegkundige in opleiding. Seniorverpleegkundige en regieverpleegkundige onderwijs worden in dit onderzoek ondergebracht als regieverpleegkundige onderwijs. 2 Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1 Om de centrale vraagstelling te beantwoorden is er literatuurstudie en praktijkonderzoek gedaan. De centrale vraagstelling van dit onderzoek luidt als volgt: ‘Hoe zien de leerplaatsprofielen ten behoeve van MBO-V en HBO-V leerlingen eruit voor de verpleegafdelingen binnen het thoraxcentrum en welke leervoorwaarden dienen er aanwezig te zijn?’ In hoofdstuk 1 worden de achtergronden met betrekking tot het leerplaatsprofiel, leervoorwaarden en leerklimaat besproken. Hier zullen ook definities van deze begrippen geformuleerd worden. In hoofdstuk 2 zal de methode van onderzoek beschreven worden. In het derde hoofdstuk worden de resultaten besproken. Tenslotte volgen in hoofdstuk 4 de conclusie, discussie en aanbevelingen. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 2 1 Leren in de praktijk In dit hoofdstuk komt de theoretische onderbouwing aan bod. Eerst zal beschreven worden wat een leerplaatsprofiel is. Vervolgens volgt een verdere uitwerking van de leervoorwaarden, het leerklimaat en de MBO- en HBO-leerling. 1.1 Leerplaatsprofiel Alle opleidingen tot verpleegkundige (MBO-V en HBO-V) zijn bezig met het invoeren van competentiegericht onderwijs. Deze vorm van onderwijs stelt de leerling in staat de vastgelegde competenties, die zich richten op professioneel handelen in probleem- en beroepssituaties, te verwerven. De keuze voor competentiegericht onderwijs vloeit voort uit de wens de kloof tussen het ‘theoretische’ onderwijs en de beroepsvormingspraktijk te overbruggen (Gobbens et al., 2007). Met de beroepsvormingspraktijk wordt de leeromgeving binnen de instelling bedoeld. De leerplaatsen binnen de leeromgeving worden beroepspraktijkvormingsplaatsen (BPVplaatsen) genoemd. Praktijkleren neemt bij de MBO-V en de HBO-V een belangrijke plaats in. Met de invoering van het competentiegericht onderwijs, zijn er BPV-plaatsen nodig die geschikt zijn om beroepscompetenties te ontwikkelen. Door de opleidingen en de praktijk wordt er naar gestreefd om studenten in opleiding tot verpleegkundige BPV-plaatsen aan te bieden van geschikt niveau (Gobbens et al., 2007). In 2004 besloot het Landelijk Overleg Opleidingen Verpleegkunde (LOOV) dat er een landelijk instrument zou moeten komen om de geschiktheid van een BPV-plaats voor de ontwikkeling van competenties in kaart te brengen: het zogeheten leerplaatsprofiel (Schell et al., 2008). In de literatuur is geen definitie van het begrip leerplaatsprofiel te vinden. Daarom is ervoor gekozen de definitie van het Atrium Medisch Centrum te gebruiken. “Een document dat onderdeel uitmaakt van het opleidingsbeleid van een instelling en waarin per werkeenheid afzonderlijk en voor de zorginstelling als geheel wordt aangegeven welke eindtermen er kunnen worden gerealiseerd en op welke wijze en onder welke omstandigheden er wordt geleerd” (http://www.atriummc.nl/index.php?id=4532, retrieved 1002-2010) De eindtermen zijn vaardigheden, kennis en competenties die de leerling aan het einde van zijn beroepspraktijkvorming moet hebben behaald (http://www.encyclo.nl/begrip/Eindtermen, retrieved 06-04-2010). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 3 Binnen een leerplaatsprofiel zijn verschillende factoren bepalend. Deze factoren zijn onder te verdelen in een drietal kenmerken; het leerspectrum, het leervolume en de kwaliteit van de leerplaatsen. I. Het leerspectrum heeft betrekking op de variatie in competenties die binnen de werksituatie geleerd kunnen worden. Naast het aantal verschillende competenties gaat het ook om de complexiteit. Factoren die bepalend zijn voor het leerspectrum zijn de variatie in categorieën van zorgvragers, voorkomende zorgvragen en complexiteit van de geboden zorg. In dit onderzoek zullen de criteria voor MBO-V leerlingen, namelijk volgens de criteria die beschreven zijn door Van Londen et al (1996) en voor HBO-V leerlingen de kerncompetenties volgens de vijf rollen, als uitgangspunt worden genomen. Op beide niveaus wordt in één oogopslag duidelijk wat de eindkwalificaties op de afdeling zullen zijn (Pool et al., 2001). II. Het leervolume heeft betrekking op het aantal leerlingen dat binnen een bepaalde werksituatie gelijktijdig kan leren. Het leervolume zegt ook iets over de duur van de periode die de leerling in een bepaalde werksituatie nodig heeft om de te behalen eindtermen ook werkelijk te realiseren. Factoren die bepalend zijn voor het leervolume zijn onder andere de omvang van de werkeenheid, de intensiteit van de zorg en het aantal beschikbare werkbegeleiders. III. De kwaliteit van de leerplaatsen heeft betrekking op de efficiëntie en op de effectiviteit van het leerproces. Factoren die bepalend zijn voor de kwaliteit van de leerplaatsen zijn onder andere het leerklimaat, de kwaliteit van de begeleiding, de structurering van leeractiviteiten en de ruimte die er is voor zelfstandig leren (http://www.atriummc.nl/index.php?id=4532, retrieved 10 februari 2010). De kenmerken leerspectrum en leervolume zijn veranderlijk. Daarom is het nodig het leerplaatsprofiel van een werkeenheid van tijd tot tijd bij te stellen. Ook is er sprake van een wisselwerking tussen de bovengenoemde drie kenmerken. De kwaliteit van de leerplaatsen is deels afhankelijk van het leerspectrum, terwijl het leervolume weer deels wordt bepaald door de eisen die men stelt aan de kwaliteit van de leerplaatsen. Het opstellen van een leerplaatsprofiel is niet een eenmalige activiteit. Het betreft meer een proces waarin de ontwikkelingen van de werksituatie worden gevolgd en wordt nagegaan welke consequenties deze hebben voor het leerspectrum, leervolume en de kwaliteit van de leerplaatsen. (http://www.atriummc.nl/index.php?id=4532, retrieved: 9 maart 2010) Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 4 Een leerplaatsprofiel is: een hulpmiddel waarmee zorginstellingen het verschil tussen niveau 4 en 5 kunnen verhelderen; een instrument dat in alle sectoren van de gezondheidszorg toepasbaar is; een hulpmiddel voor leerlingen om zich goed voor te bereiden op hun beroepspraktijkvorming; een mogelijkheid voor zorginstellingen en opleidingen om het instrument op te nemen in een kwaliteitszorgsysteem; een mogelijkheid om vast te stellen voor welke fase van de opleiding de praktijkleerplaats meer of minder geschikt is (Schell et al., 2008; Gobbens et al., 2007). Een leerplaatsprofiel bestaat uit vijf onderdelen (zie tabel 1.1) Naast de algemene gegevens van de instelling en van de praktijkleerplaats worden gegevens verzameld zodat de complexiteit van zorg, het leerklimaat en de op de praktijkleerplaats te behalen eindkwalificaties in kaart kunnen worden gebracht (Gobbens et al., 2007). 1. Gegevens over de instelling waarvan de praktijkleerplaats deel uitmaakt 2. Algemene gegevens van de praktijkleerplaats 3. Complexiteit van de zorg, kwalitatieve aspecten 4. Leerklimaat van de praktijkleerplaats Voorwaarden binnen de organisatie De structuur en kwaliteit van de werkbegeleiding De inhoud van de werkbegeleiding 5. Te realiseren eindkwalificaties Tabel 1.1. Opbouw van het praktijkleerplaatsprofiel (Gobbens, 2007) In de praktijk zijn belangrijke factoren aan te wijzen die van waarde kunnen zijn om in een leerplaatsprofiel te verwerken. Het criterium 'complexiteit' geeft de mate aan waarin beroepsmatige handelingen zijn gebaseerd op toepassing van routines, standaardprocedures of nieuwe procedures. Daarmee ontstaat een beeld van de vaardigheid in probleemoplossing en de creativiteit die van beroepsbeoefenaars in verschillende situaties wordt vereist (Van Londen et al., 1996). Het begrip leerklimaat wordt in paragraaf 1.2 toegelicht. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 5 De te realiseren eindkwalificaties verschillen voor de MBO-V en de HBO-V. Als het gaat om planning en uitvoering van zorg, dan zal de MBO-verpleegkundige de diagnoses op grond waarvan zij de verpleegkundige interventies kiest, stellen aan de hand van standaarden. De HBO-verpleegkundige zal ook diagnoses stellen aan de hand van standaarden, maar ook in situaties waarin geen standaarden of handelingsvoorschriften voorhanden zijn, is zij in staat diagnoses te stellen en interventies te kiezen. Kijkend naar de complexiteit, dan ligt het zwaartepunt voor de MBO-verpleegkundige op het plannen en uitvoeren van de zorg volgens standaardprocedures en combinaties van (standaard-) procedures. Voorts kan zij, in de individuele zorguitvoering, procedures combineren of bedenken. Voor de HBO-verpleegkundige ligt het zwaartepunt bij het bedenken van nieuwe procedures, tactisch en strategisch handelen en vaardigheden met betrekking tot het ontwikkelen en (doen) uitvoeren van beleid. Als gekeken wordt naar de transfer van handelingen beschikt de MBO-verpleegkundige vooral over beroepsspecifieke kennis en vaardigheden, daarnaast over beroepsonafhankelijke kennis en vaardigheden. De HBO-verpleegkundige beschikt zowel over beroepsspecifieke als beroepsonafhankelijke kennis en vaardigheden. Door de analytische, probleemoplossende en communicatieve vaardigheden die zij bezit, is zij in staat op metaniveau te reflecteren op het eigen handelen en het handelen van anderen in multidisciplinair verband (Van Londen et al., 1996). Wat betreft de te realiseren eindkwalificaties op HBO-niveau worden deze beschreven met behulp van de vijf rollen van de verpleegkundige: zorgverlener, regisseur, ontwerper, coach en beroepsbeoefenaar. Per rol worden de te behalen competenties aangegeven (Gobbens et al., 2007). Als het gaat om de te realiseren eindkwalificaties op MBO-niveau, wordt gebruik gemaakt van de deelkwalificaties zoals deze worden beschreven door Van Londen et al (1996). Voor het leerplaatsprofiel betekent dit dat overzichtelijk weer wordt gegeven wat er in de stageperiode geleerd kan worden. Uit de literatuur komt niet naar voren hoe het verschil tussen het MBO- en HBO-niveau in een leerplaatsprofiel moet worden weergegeven. 1.2 Leervoorwaarden Er zijn vele voorwaarden die meespelen om een leerperiode succesvol te maken. Deze worden later in dit hoofdstuk beschreven. Leervoorwaarden zijn voorwaarden die gesteld worden aan de leerling, de werkbegeleider en de afdeling waaraan voldaan moet zijn om het beoogde doel (kennis/vaardigheden opdoen) te behalen. Leervoorwaarden worden gesteld aan leerling, begeleider en afdeling, omdat zij de hoofdrol spelen in het praktijkleren. Door het vaststellen en beschrijven van Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 6 leervoorwaarden wordt aangegeven aan welke voorwaarden de leerling, werkbegeleider en afdeling moeten voldoen om het leerproces op de afdeling te optimaliseren. De afdeling, leerling en de werkbegeleider zijn verantwoordelijk voor de controle van de leervoorwaarden. Vanuit de literatuur wordt de rol van de school hierin niet duidelijk. Tot slot moet de organisatie van de afdeling centraal staan; deze moet mogelijkheden bieden ten behoeve van de ontwikkeling van leerling. Er moeten naast ruimte en middelen ook leersituaties zijn, waarin de leerling kan participeren (Cremers en Hilhorst, 2003). Leervoorwaarden gesteld aan de leerling Zoals hierboven genoemd, worden leervoorwaarden aan de leerling gesteld. Motivatie van de leerling moet de basis vormen bij aanvang van het praktijkleren. Gemotiveerdheid leidt tot het veranderen van het huidige gedrag in het gedrag wat de leerling als doel heeft (Tiggelaar, 2005). De leervoorwaarden hebben te maken met de houding die de leerling aanneemt. Hieronder vallen de grondhouding en de beroepshouding. De grondhouding heeft te maken met de houding tegenover mensen. De beroepshouding heeft te maken met de professionele houding die aangeleerd moet worden. Tabel 1.2 laat de aspecten van de grond- en beroepshouding zien. De leerling moet zichzelf als persoon dus verrijken. De leerling stelt voor zichzelf, in de vorm van leerdoelen, op waarin ontwikkeling noodzakelijk is. Als de leerling weerstand ondervindt (bijvoorbeeld faalangst) is de werkbegeleider een belangrijk persoon in de begeleiding hierin. Voorwaarde is dat de leerling zich thuis voelt in de cultuur van de afdeling (Jongbloets, 2003). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 7 Grond- en beroepshouding De leerling: Inzet, motivatie en verantwoordelijk heid tonen Omgaan met afspraken, samenwerken en flexibel zijn stelt zich actief op en toont interesse in het werk door middel van vragen stellen; toont belangstelling voor de patiënten; ziet wat er gedaan moet worden en handelt hiernaar; kan zowel mondeling als schriftelijk een goede bijdrage aan de stage leveren. komt afspraken na; stelt leerdoelen op en werkt hiermee; voert taken volgens afspraak zelfstandig en zorgvuldig uit; laat zien inzicht in de werkzaamheden te hebben en kan hierin prioriteiten stellen; kan overleggen met collega’s. is vriendelijk en beleefd naar patiënt en collega; gaat zorgvuldig om met informatie en eigendommen van de patiënt en instelling; houdt rekening met de normen en waarden en gevoelens van patiënt en collega. Respect tonen stelt vragen wanneer iets niet duidelijk is en kan om begeleiding vragen; kan onder woorden brengen wat hij/zij bedoelt en eigen wensen naar voren brengen; zorgt ervoor dat alle begeleiders op de hoogte zijn van alle afspraken en verplichtingen, kortom houdt de regie in eigen handen. Communiceren Tabel 1.2: Grond- en beroepshouding (Cremers en Hilhorst, 2003) Leervoorwaarden gesteld aan de werkbegeleider Als het gaat om leerprocessen van de leerling in de praktijk, heeft ook de werkbegeleider een belangrijk aandeel hierin. De werkbegeleider geeft de directe begeleiding om de leerling op te leiden tot iemand die goed functioneert binnen het team en de organisatie. De leervoorwaarden die gesteld worden aan de werkbegeleider zijn tweeledig; positieve houding en communicatieve vaardigheden. De werkbegeleider moet een positieve houding hebben tegenover de leerling. Snelle irritatie, omdat deze nog niet alles weet/kan, zorgt voor onzekerheid bij de leerling. Begeleiders moeten kunnen motiveren en zorgen voor blijvende motivatie bij de leerling. De begeleider heeft een positieve houding ten opzichte van de visie van de afdeling en de diensten die geleverd kunnen worden. Onder communicatief vaardig wordt verstaan dat de werkbegeleider duidelijk en helder kan vertellen aan de leerling en anderen die met de leerling te maken hebben wat er van hem of haar verwacht wordt. Tot slot is de werkbegeleider op de hoogte van de criteria die vanuit de opleiding aan de leerling worden gesteld (Jongbloets, 2003). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 8 Positieve houding Communicatieve vaardigheden Tegenover de leerling Positief beeld van de leerling Positief tegenover visie en diensten Motiveren van de leerling Helder en duidelijk verwachtingen uiten aan de leerling en betrokkenen Op de hoogte van de criteria vanuit de opleiding Tabel 1.3: Leervoorwaarden werkbegeleider Leervoorwaarden gesteld aan de afdeling Beroepspraktijkvorming is een belangrijke voorwaarde bij het opleiden van verpleegkundigen. Het beleid wat hierbij hoort, is bij voorkeur een onderdeel van het algemene organisatiebeleid. “De begeleiding en de coördinatie moeten goed geregeld zijn. In het opleidingsbeleidsplan is geregeld van welke scholen en studierichtingen er stagiaires en leerlingen aangenomen worden, de taak van de opleidingscoördinator, de taak van de praktijkopleider en de taak van de werkbegeleiders. De mogelijkheden voor stagiaires om iets te kunnen leren met niet alleen ruimte en middelen, maar ook reële leersituaties” (Jongbloets, 2003, paragraaf 3.1.1). Een voorwaarde die gesteld wordt, is dat er door de organisatie een introductieprogramma wordt aangeleverd. Voor de leerlingen moet duidelijk zijn wat ze kunnen leren op de afdeling. Een omschrijving van de werkzaamheden helpt wederzijdse verwachtingen te verduidelijken. Daarnaast moet er gedurende de gehele stageperiode aandacht en tijd aanwezig zijn voor de leerling. De beoordelingscriteria, de verantwoordelijkheden, bevoegdheden en hoe de beoordeling plaatsvindt, moeten vast liggen (Cremers en Hilhorst, 2003). De praktijkopleider stelt de voorwaarden vast die nodig zijn voor het realiseren van leer- en opleidingsactiviteiten binnen de afdeling. Hierbij worden doelen, acties, tijd en middelen op elkaar afgestemd, zodat de leersituatie is te realiseren voor de leerling. Om realistische leervoorwaarden te bereiken legt de leerling deze aan alle partijen voor zoals werkbegeleider, praktijkdocent en studieloopbaan begeleider. Op grond van overleg worden de afspraken over de leervoorwaarden vastgelegd. De praktijkopleider is hierbij in staat om contacten te onderhouden tussen de betreffende partijen. De praktijkopleider houdt rekening met de individuele karakteristieken van de leerling, omdat deze bekend zijn met de theorieën over de verschillende leerstijlen. Tegelijkertijd is de praktijkopleider in staat om inhoudelijke afstemming te creëren tussen de theorie en praktijksituaties, hiermee wordt bedoeld dat de theorie geïntegreerd wordt in de praktijk en de praktijkopleider hier toezicht op houdt (Cremers en Hilhorst, 2003). De rol van de leidinggevende wordt in de literatuur niet benoemd. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 9 1.3 Leerklimaat De definitie van Gobbens van het begrip leerklimaat luidt als volgt: “de cultuur en voorzieningen die leren in de praktijk mogelijk maken. Het leerklimaat speelt een belangrijke rol in het leren op de werkplek. Een goed leerklimaat wordt ook wel een krachtige leeromgeving genoemd” (Gobbens et al., 2007). Er kan op verschillende manieren naar het leerklimaat op een afdeling worden gekeken. Aan de ene kant kan men de aandacht richten op voorwaarden die op een werkplek aanwezig moeten zijn ten aanzien van leren. Men kan dan bijvoorbeeld denken aan de beschikbaarheid van hulpmiddelen op de werkplek, de aanwezigheid van collega’s die leren stimuleren en de aanwezigheid van een leidinggevende die het leren ondersteunt. Aan de andere kant kan men de aandacht richten op sfeer, ofwel cultuur ten aanzien van leren. Deze cultuur is minder zichtbaar en bevindt zich in feite in de hoofden van mensen (Baars, 2004). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 10 2 Methode van onderzoek In dit hoofdstuk komt de methode van onderzoek aan bod. Eerst zal het onderzoeksdesign beschreven worden. Vervolgens worden de verschillende dataverzamelingsmethoden doorlopen. Tot slot worden de betrouwbaarheid en validiteit van dit onderzoek besproken. 2.1 Onderzoeksdesign Dit onderzoek is een beschrijvend onderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van kwalitatieve onderzoeksmethoden met als doel de onderzoeksproblemen van situaties, gebeurtenissen en personen te beschrijven en te interpreteren. In een beschrijvend onderzoek wordt door middel van categorisering gekeken naar de kenmerken van onderzoekseenheden aan de hand van een vooraf gegeven systematiek (Baarda et al, 1997). 2.2 Data verzamelingmethode De dataverzamelingsmethoden die binnen dit onderzoek worden gebruikt, zijn: literatuuronderzoek; dossieranalyse; semi-gestructureerd interview; Delphi methode. De dataverzamelingsmethoden worden onderstaand nader toegelicht. Literatuuronderzoek Het doel van literatuuronderzoek was in eerste instantie een betrouwbare ondergrond creëren en een duidelijke en bruikbare omschrijving te geven van de begrippen leerplaatsprofiel en leervoorwaarden. Deze begrippen zijn geoperationaliseerd, zodat ze goed bruikbaar zijn tijdens het onderzoek. Literatuuronderzoek heeft plaatsgevonden via internet en in de Centrale Medische Bibliotheek (CMB). Via internet is gezocht naar artikelen in de databases Medline, PubMed, Cinahl en Cochrane. De gevonden relevante artikelen zijn gedownload. De artikelen zijn, alvorens ze gebruikt zijn, beoordeeld. Daarbij is gekeken naar de doelgroep, het doel, de gebruikte meetinstrumenten, de discussie, aantal proefpersonen en jaar van uitgave van het artikel. Er is onder andere gebruik gemaakt van de sneeuwbalmethode volgens Dassen en Keuning (De Jong et al., 2008). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 11 Dossieranalyse Door middel van een topiclijst is dossieranalyse uitgevoerd (zie bijlage I). Deze topiclijst is ontwikkeld aan de hand van de beschrijving die Baarda et al. geven (1995). Deze analyse was er voornamelijk op gericht om inzicht te krijgen in de opleidingsplannen voor leerlingen die aanwezig zijn op de verschillende afdelingen, om algemene informatie te verkrijgen over het UMCG en de afdelingen B1VA, B2VA en C1VA/C2VA. De geanalyseerde dossiers zijn de opleidingsplannen, de inwerkmodules en de reader werkbegeleiding. Ook is de website van het UMCG geraadpleegd. De verschillende documenten zijn bestudeerd aan de hand van een topiclijst. De informatie die relevant was voor het leerplaatsprofiel is meegenomen in het onderzoek. Semi-gestructureerd interview Aan de hand van een topic lijst (bijlage II) zijn interviews met experts afgenomen. De experts zijn de regieverpleegkundige onderwijs van de afdelingen B1VA, B2VA en C1VA/C2VA. Daarnaast is de opleidingsadviseur praktijkopleidingen van Nij Smellinghe te Drachten geïnterviewd. Door de interviews die zijn gehouden met de regieverpleegkundigen onderwijs is duidelijkheid verkregen over de specifieke inhoud van het leerplaatsprofiel. De interviews hebben voor extra verdieping gezorgd als het gaat om informatie over het leerplaatsprofiel en de betreffende leervoorwaarden hierbij. Ook is door de interviews duidelijk geworden hoe op dit moment vorm wordt gegeven aan de organisatie rondom het leren op de afdeling door de leerling. Met de opleidingsadviseur praktijkopleidingen van Nij Smellinghe te Drachten is een interview afgenomen om te kijken hoe de ervaringen zijn met leerplaatsprofielen, omdat er in Nij Smellinghe al met leerplaatsprofielen wordt gewerkt. Delphi methode Met behulp van de Delphi methode zijn meningen van een panel van experts verzameld. Er is voor gekozen om zowel werkbegeleiders als leerlingen in het panel te laten plaatsnemen, zodat beide invalshoeken zijn meegenomen. Om beide niveaus duidelijk in kaart te brengen is ervoor gekozen om zowel MBO- als HBO-werkbegeleiders en leerlingen deel te laten nemen aan het panel. De deelnemers zijn at random gekozen. Het inclusiecriterium was: minimaal één leerling hebben begeleid. Het exclusiecriterium was: deelnemers die tijdens het onderzoek niet meer op de afdeling werken. Na het uitvoeren van de interviews bleek dat er geen eenduidigheid was op de afdeling betreffende de leervoorwaarden. In de Delphi methode zijn daarom aanvullende vragen Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 12 gesteld over leervoorwaarden die gesteld werden aan leerlingen, werkbegeleider en de afdeling met als doel om de mening op de werkvloer van zowel werkbegeleiders als leerlingen helder te krijgen. Tevens zijn er vragen voorgelegd over het verschil tussen het MBO- en HBO-niveau. De vragenlijsten zijn naar alle leden van het panel afzonderlijk opgestuurd. De antwoorden zijn verwerkt en vergeleken. Tijdens de eerste ronde is geen consensus bereikt waardoor ook een tweede ronde werd gehouden. Uiteindelijk heeft de tweede ronde van de Delphi methode ervoor gezorgd dat volledige consensus werd bereikt. Beide vragenlijsten zijn terug te vinden in bijlage III. 2.3 Data-analyse Om de data te analyseren die verkregen is bij de Delphi methode, de dossieranalyse en de interviews, is gebruik gemaakt van de acht analysestappen van Baarda et al. (1995). Enkele stappen zijn samengevoegd, zodat deze analyse uit zes stappen bestond. 1 Informatie selecteren op relevantie: schrappen van niet relevante informatie waarbij de probleemstelling als uitgangspunt wordt gehandhaafd. Aan de hand van topiclijsten is de data verzameld. Voor wat betreft de interviews zijn deze eerst volledig uitgetypt. Dankzij de gegevens beschreven in hoofdstuk 1, was al een beeld geschetst van een leerplaatsprofiel. Hierdoor werd het gemakkelijker om relevante data van niet relevante data te scheiden. Relevante data was data die toegevoegde waarde had voor het leerplaatsprofiel. 2 De stappen 2 en 3 zijn samengevoegd tot één stap. De relevante tekst opsplitsten in fragmenten. Deze fragmenten werden voorzien van een naam/een label. De verzamelde data is opgesplitst in fragmenten die over hetzelfde onderwerp gingen. De verzamelde informatie van de drie verschillende dataverzamelingsmethoden werden bij deze stap samengevoegd. Op deze manier konden van alle verzamelde data de fragmenten met hetzelfde label bij elkaar gezet worden: van de drie dataverzamelingsmethoden kon een geheel gemaakt worden. 3 Ordenen en reduceren van de labels: aanwijzen van kernlabels. Bij de dossieranalyse hebben de kernlabels met name betrekking op de algemene gegevens van de afdeling en de algemene gegevens van de instelling. Bij de Delphi methode en de interviews hebben de labels voornamelijk betrekking op de leervoorwaarden die gesteld worden aan leerling, werkbegeleider en afdeling. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 13 De kernlabels hingen in grote lijnen samen met de topiclijsten, aan de hand waarvan de dataverzameling heeft plaatsgevonden. 4 De stappen 5 en 6 zijn ook samengenomen. Vaststellen van de geldigheid van de labeling: bij het toevoegen van nieuwe informatie moet de labeling geldig blijven. Definiëren van de kernlabels: de labels omschrijven precies wat ze inhouden. Dubbelzinnigheden moeten uitgesloten worden. In tabel 1.1 is weergegeven wat de hoofdpunten zijn waaruit een leerplaatsprofiel is samengesteld. De kernlabels zijn afgeleid van deze hoofdpunten. Omdat dit hoofdpunten zijn uit dit onderzoek, bleef de labeling geldig. Daarnaast zijn de namen van deze labels zo gekozen, dat de terminologie gelijk is aan de hoofdpunten. 5 Vaststellen van intersubjectiviteit: vaststellen in hoeverre de gevonden resultaten afhankelijk zijn van de onderzoeker. Het selecteren en labelen van de verschillende fragmenten is in dit onderzoek door minimaal twee onderzoekers gedaan. De onderzoekers kwamen afzonderlijk van elkaar tot dezelfde labeling. 6 Beantwoorden van de probleemstelling: bij een beschrijvende probleemstelling wordt in de conclusie aangegeven hoe belangrijk de gevonden antwoorden zijn. In de conclusie wordt aangegeven hoe het leerplaatsprofiel tot stand is gekomen en welke bijdrage elke dataverzamelingsmethode daarin heeft geleverd. De Delphi methode en de interviews hebben een groot aandeel geleverd aan het invullen van de leervoorwaarden. Algemene gegevens over de instelling en de afdeling en complexiteit zijn verkregen middels dossieranalyse. 2.4 Betrouwbaarheid en validiteit In dit onderzoek is rekening gehouden met betrouwbaarheid en validiteit. Met de betrouwbaarheid wordt bedoeld dat bij verschillende personen op verschillende momenten hetzelfde resultaat gemeten wordt, toeval moet worden uitgesloten. Deze toevalligheden kunnen gelegen zijn in de situatie, de onderzoeker of het meetinstrument. Met validiteit wordt bedoeld dat het instrument meet dat wat beoogd wordt te meten (Baarda et al., 1997). Eerst zijn de begrippen leerplaatsprofiel en leervoorwaarden duidelijk gedefinieerd. Door de begrippen zo duidelijk mogelijk weer te geven is toeval zoveel mogelijk uitgesloten. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 14 Bij het literatuuronderzoek is rekening gehouden met betrouwbaarheid en validiteit door te beoordelen of de artikelen voldoen aan de criteria zoals ze genoemd zijn in paragraaf 2.2. Bij de dossieranalyse is rekening gehouden met betrouwbaarheid en validiteit door vooraf een topiclijst te maken waarin de onderwerpen staan waarover de onderzoekers informatie wilden vinden. Ook is gekeken naar de datum van uitgifte van de documenten. Daarnaast zijn de documenten door minimaal twee personen geanalyseerd. Om de interviews betrouwbaar te maken is ervoor gekozen om met twee leerlingen het interview af te nemen bij de experts. Dit zijn de regieverpleegkundigen onderwijs van de verpleegafdelingen. Er is voor de regieverpleegkundigen onderwijs gekozen, omdat deze voldoende op de hoogte zijn van alle ontwikkelingen die spelen op de afdeling. De interviews zijn met opname apparatuur opgenomen en nadien uitgetypt. In de literatuur worden geen richtlijnen gegeven over het aantal panelleden van de Delphi methode om betrouwbaarheid en validiteit te verkrijgen. Rekening houdend met de grootte van het thoraxcentrum is gekozen voor een panel van vijftien. Dit aantal leden is voldoende om bruikbare data te verkrijgen. Het aantal leden is echter niet te veel, zodat de kwaliteit van de Delphi methode gehandhaafd kan worden. Per afdeling zijn vijf panelleden gekozen, in totaal komt dit neer op vijftien. Deze panelleden zijn at random gekozen. Op deze manier wordt de betrouwbaarheid en validiteit gehandhaafd. Zoals bovenstaand is beschreven, is gebruik gemaakt van verschillende manieren van dataverzameling, dit wordt ook wel datatriangulatie genoemd. De informatie voortkomend uit de verschillende dataverzamelingsmethoden geeft een vollediger beeld. Dit verhoogt de betrouwbaarheid en validiteit van het onderzoek (De Jong et al., 2008). Nadat de eerste opzet van het leerplaatsprofiel klaar was, is deze voorgelegd aan de regieverpleegkundigen onderwijs. Door de terugkoppeling en het overleg tussen de experts is de betrouwbaarheid vergroot. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 15 3 Resultaten In dit hoofdstuk zullen de resultaten besproken worden. Eerst zullen de uitkomsten van de verschillende dataverzamelingsmethoden aan bod komen. Vervolgens zal aangegeven worden hoe deze resultaten zijn gecombineerd tot een leerplaatsprofiel en de leervoorwaarden. 3.1 Onderzoekspopulatie Voor de interviews en de Delphi methode is gebruik gemaakt van een onderzoekspopulatie, welke onderstaand per dataverzamelingsmethode is beschreven. Interviews In totaal zijn er vier interviews afgenomen. Het eerste interview is afgenomen met de opleidingsadviseur praktijkopleidingen, werkzaam in Nij Smellinghe te Drachten. Deze opleidingsadviseur praktijkopleidingen is deskundige als het gaat om werken met leerplaatsprofielen. De andere interviews zijn afgenomen bij de regieverpleegkundigen onderwijs van de verpleegafdelingen binnen het thoraxcentrum. Zij zijn experts als het gaat om het organiseren en coördineren van stages voor leerlingen op de afdelingen. Delphi methode In tabel 3.1 is weergegeven hoe het Delphi panel is opgebouwd. Het aantal werkbegeleiders en leerlingen is aangegeven, net als het aantal MBO- en HBO-verpleegkundigen. Leerling Werkbegeleider MBO 4 3 HBO 1 7 Tabel 3.1 Onderzoekspopulatie Delphi methode 3.2 Dossieranalyse Opleidingsplan afdeling Door middel van het bestuderen van de opleidingsplannen is achterhaald wat het huidige beleid is op het gebied van leren. Op de afdelingen is geen specifieke informatie gevonden die beschrijft hoe leerlingen begeleid moeten worden en welke voorwaarden hieraan verbonden zijn. Wel zijn de opleidingsdoelen op enkele van de afdelingen gevonden. Uit deze opleidingsplannen zijn ook de missie en de visie ten aanzien van opleiden gehaald. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 16 Algemene gegevens afdeling Uit de inwerkmodules is de algemene informatie over de afdeling gehaald. Deze gegevens laten zien hoe groot de afdeling is, welke patiëntencategorie er op de afdeling ligt en wat de meest voorkomende ziektebeelden zijn. Aan de reader werkbegeleiding is de visie van C1VA/C2VA op patiëntenzorg en de visie op begeleiden en leren ontleend. Algemene gegevens instelling Tot slot is er op de website van het UMCG algemene informatie gevonden over het UMCG, het Wenckebachinstituut en het thoraxcentrum. De gevonden informatie is te vinden in de bijlagen IV, V en VI. 3.3 Interview Er zijn verschillende interviews gehouden, te weten met de opleidingsadviseur praktijkopleidingen van Nij Smellinghe te Drachten en met de regieverpleegkundigen onderwijs van de verschillende afdelingen. 3.3.1 Opleidingsadviseur praktijkopleidingen Nij Smellinghe Er is een interview met de opleidingsadviseur praktijkopleidingen van Nij Smellinghe afgenomen met als doel een beeld te krijgen van de implementatie van het leerplaatsprofiel binnen Nij Smellinghe. Leerplaatsprofiel in Nij Smellinghe In 2006 is in Nij Smellinghe gestart met een taakgericht leerplaatsprofiel. Hierin worden de handelingen en vaardigheden die te leren zijn genoemd per afdeling. Tegenwoordig wordt competentiegericht onderwijs gegeven op de opleidingen tot verpleegkundige (MBO- en HBO-V). Om hierop aan te sluiten is door de opleidingsadviseur praktijkopleidingen van Nij Smellinghe besloten om een competentiegericht leerplaatsprofiel te ontwerpen. Deze is tot op heden nog niet gerealiseerd. Deze toekomstige leerplaatsprofielen zijn echt bedoeld voor de leerling zelf om mee te werken. De werkbegeleiders verlenen medewerking aan de ontwikkeling, maar maken er geen gebruik van. Doelgroep leerplaatsprofiel Een opvallend punt dat tijdens het interview naar voren kwam is dat het competentiegerichte leerplaatsprofiel in eerste instantie voor de leerling wordt ontworpen en niet voor de Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 17 werkbegeleider. Omdat het leerplaatsprofiel in Nij Smellinghe alleen gebruikt wordt door de leerlingen is na dit interview besloten om meer leerlingen in het Delphi panel te laten plaatsnemen. Kennis leerling Door de opleidingsadviseur praktijkopleidingen is geconstateerd dat er een kennistekort is bij zowel MBO- als HBO-leerlingen. Hoe en op welke manier dit naar voren is gekomen is niet genoemd. Daarom wordt er in Nij Smellinghe een instaptoets afgenomen voorafgaand aan de stage. Er zijn geen consequenties aan de uitslag verbonden, de leerling kan zelf inschatten of deze zich verder moet verdiepen in de stof. Het afnemen van een kennistoets voorafgaand aan de stage en eventuele consequenties hieraan is meegenomen in de Delphi vragenlijst. Werkbegeleidingscursus Wat opvallend was, is het feit dat er geen vaste verpleegkundigen aangesteld zijn die de leerlingen begeleiden. Wel is verplicht gesteld dat iedere verpleegkundige die begeleidt de werkbegeleidingscursus heeft gevolgd. Het verplicht stellen van de werkbegeleidingscursus voordat de verpleegkundige een leerling mag begeleiden is opgenomen in de Delphi vragenlijst. Conclusie Concluderend kan gezegd worden dat het ontwikkelen en implementeren van een competentiegericht leerplaatsprofiel een langdurig proces is binnen Nij Smellinghe. Het ontwikkelen van het competentiegerichte leerplaatsprofiel is nog niet zo ver gevorderd, dat uit dit interview gebruikservaringen naar voren komen. Wel zijn een aantal aandachtspunten uit dit interview meegenomen in de Delphi vragenrondes. Het oorspronkelijke doel van het interview is niet behaald, namelijk een beeld verkrijgen van de implementatie en de gebruikservaringen van het competentiegerichte leerplaatsprofiel binnen Nij Smellinghe. 3.3.2 Regieverpleegkundigen onderwijs De onderzoekers hebben interviews aan de hand van een topiclijst (bijlage II) met de regieverpleegkundigen onderwijs afgenomen om meningen over aspecten rondom leren in de praktijk te verkrijgen. De belangrijkste topics waren de leervoorwaarden die aan de werkbegeleider, leerling en afdeling werden gesteld. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 18 Voorwaarden werkbegeleider Door alle regieverpleegkundigen onderwijs wordt als eerste voorwaarde aan de werkbegeleider gesteld dat hij enthousiast moet zijn en het leuk moet vinden om een leerling iets bij te brengen. Binnen het UMCG wordt aan alle werkbegeleiders binnen de verpleging een werkbegeleiderscursus aangeboden. De werkbegeleiderscursus is niet verplicht in het thoraxcentrum. De verpleegkundige moet zelf aangeven of hij of zij deze de cursus wil volgen. Door de regieverpleegkundige onderwijs wordt deze cursus wel aanbevolen. Redenen die genoemd worden waarom iemand werkbegeleider kan worden, zijn werkervaring, werkpercentage en karakter. Op iedere afdeling wordt uiteindelijk door de regieverpleegkundige onderwijs besloten wie er werkbegeleider wordt. Er is op dit moment geen opleidingsplan op de afdelingen aanwezig. Er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een werkbegeleidersdocument met daarin de verantwoordelijkheden voor ieder individu en alle informatie rondom leren in de praktijk in één document. Werkbegeleidersintervisie Een expert gaf aan dat thoraxbreed intervisiemomenten georganiseerd kunnen worden voor de werkbegeleiders met als doel kennis en ervaring uit te wisselen. Voorwaarden leerling Op de verschillende afdelingen zijn geen voorwaarden vastgelegd waar de leerling aan moet voldoen. Er wordt per afdeling wel een aantal voorwaarden genoemd zoals een goedgekeurd werkplan hebben, zelf de regie hebben over het leerproces en voldoende basiskennis en basisvaardigheden hebben. Daarnaast wordt door iedere regieverpleegkundige gezegd dat een MBO opgeleide verpleegkundige wel een HBO-leerling kan begeleiden en vice versa. Er wordt door de afdelingen niet gekeken naar het niveau van de leerling verpleegkundige als de werkbegeleider wordt toegewezen, maar naar inhoudelijke karaktereigenschappen zoals motivatie. MBO- en HBO- V Het niveauverschil tussen MBO en HBO ligt volgens twee experts in de uitwerking van de opdrachten tijdens de stageperiode. De HBO zoekt hierbij meer de verdieping in theoretische achtergronden en de MBO is juist meer praktisch ingesteld. Door allen wordt gezegd dat het verschil moeilijk is aan te geven en ook verschillend is per persoon. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 19 Afdeling De middelen om te leren op de afdeling die de regieverpleegkundigen allemaal noemen en die voldoende aanwezig zijn volgens de regieverpleegkundigen, zijn: tijd, computers en boeken/documenten. Ook een inwerkprogramma is op alle afdelingen aanwezig. Bovenstaande middelen worden als leervoorwaarden aan de afdelingen gesteld door de regieverpleegkundigen onderwijs. Andere voorwaarden die genoemd worden, zijn: een kennismakingsgesprek, een introductiegesprek, een inwerkschema waarin allerlei activiteiten staan vastgelegd die de leerling moet uitvoeren en E-learning. Dit is een programma waarmee een leerling of nieuwe werknemer zijn (basis)kennis over de verschillende ziektebeelden kan opdoen en laten toetsen. E-learning biedt daarom de mogelijkheid om ontbrekende kennis aan te vullen bij de leerling of nieuwe werknemer. Ontstaan idee leerplaatsprofiel De regieverpleegkundigen onderwijs hebben de praktijkopleiderscursus gedaan. Dit leidde tot een nauwere samenwerking en tot het idee om een werkbegeleidingsdocument te maken. Er is contact geweest over leerplaatsprofielen met de opleidingsadviseur praktijkopleidingen van Nij Smellinghe en de regieverpleegkundigen. Na dit contact is besloten ook een leerplaatsprofiel op te stellen voor de afdeling B1VA, B2VA en C1VA/C2VA. Verwachtingen leerplaatsprofiel De verwachtingen van het leerplaatsprofiel verschillen. Een regieverpleegkundige verwacht dat het leerplaatsprofiel bijdraagt tot een objectieve beoordeling van de leerling. Doordat er in het leerplaatsprofiel eindkwalificaties staan aangegeven per niveau kan daardoor sneller gekeken worden welke theoretische stof een leerling zou moeten beheersen. Daarnaast kan de leerling leerdoelen opstellen om deze eindkwalificaties te behalen. Een regieverpleegkundige verwacht dat er meer duidelijkheid voor zowel de leerling als de werkbegeleider is doordat er regels op papier staan. Een andere regieverpleegkundige verwacht dat het leerplaatsprofiel zorgt voor meer inzicht in de afdeling en aan welke eindtermen de leerling kan voldoen. De regieverpleegkundige verwacht verschil in de MBOen HBO-eindtermen. Doordat er een profiel van de afdeling is gemaakt, kunnen leerlingen makkelijker aan een afdeling gekoppeld worden. Bovendien is de leerling op de hoogte van wat er geleerd kan worden op de afdeling. Ook wordt door een regieverpleegkundige verwacht dat de leerling beter voorbereid begint op de afdeling en dat de leerling beter past bij de afdeling. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 20 Leerplaatsprofiel in relatie tot leerklimaat Volgens twee regieverpleegkundigen wordt het leerklimaat bevorderd door het leerplaatsprofiel. De begeleiding heeft inzicht in de eindtermen van de leerling. Tevens staan er leervoorwaarden op papier. Eén regieverpleegkundige noemt als reden dat het leerklimaat wordt bevorderd als zowel de werkbegeleider en de leerling van het leerplaatsprofiel afweten en dus op één lijn zitten. 3.4 Delphi methode Naar aanleiding van de interviews die gehouden zijn met de regieverpleegkundigen onderwijs, waren er nog een aantal vragen over de leervoorwaarden die gesteld kunnen worden aan leerling, werkbegeleider en afdeling. Aan het Delphi panel is tweemaal een vragenlijst voorgelegd (zie bijlage III). Na ronde één was er nog geen consensus bereikt. Over de vragen waarover geen consensus is bereikt, zijn aanvullende vragen gesteld. Na ronde twee was er volledige consensus en konden de leervoorwaarden opgesteld worden. Deze leervoorwaarden hebben betrekking op de kennis en vaardigheden die de leerling bij aanvang van de stage moet kunnen, het rooster, de informatie die de afdeling aan de leerling moet verschaffen, het toetsen van verpleegkundige handelingen en de competenties van de werkbegeleider. Deze leervoorwaarden zijn terug te vinden in de leerplaatsprofielen in de bijlagen IV, V en VI. 3.5 Complexiteit Zoals in paragraaf 3.1 is genoemd, hoort in het leerplaatsprofiel de complexiteit van de afdeling verwerkt te worden. Begin 2010 zijn de resultaten van het onderzoek Lean Six Sigma (LSS) bekend gemaakt. Een onderdeel van het LSS onderzoek was complexiteit binnen het thoraxcentrum. LSS doet onderzoek met als doel de efficiëntie te verbeteren van verschillende processen door verspilling te reduceren en processen te verbeteren (http://www.sixsigma.nl/six-sigma/wat-islean-six-sigma, retrieved 11 april 2010). Voor het UMCG houdt dit in: bekorten van de ligduur, borging van patiëntveiligheid, optimalisatie van het rendement op kostbare apparatuur (http://www.ibisuva.nl/nl/lean-sixsigma-nl.html, retrieved 15 maart 2010). De resultaten van dit onderzoek zijn opgevraagd en zijn verwerkt in het leerplaatsprofiel. Hierbij is de complexiteit van zorg gemeten aan de hand van criteria (objectief). Zorgzwaarte heeft te maken hoe de zwaarte van zorg door verpleegkundigen ervaren wordt (subjectief). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 21 In het leerplaatsprofiel (bijlage IV, V en VI) worden de resultaten per afdeling in grafieken weergeven. 3.6 Leerplaatsprofiel en leervoorwaarden Tabel 3.2 is de aangepaste tabel die ook in hoofdstuk 1 werd weergegeven. De aanpassingen hebben plaatsgevonden naar aanleiding van het literatuuronderzoek. De terminologie die in de literatuur gebruikt wordt, is toegepast in deze tabel. 1. Algemene gegevens over de instelling waarvan de praktijkleerplaats deel uitmaakt 2. Algemene gegevens van de praktijkleerplaats 3. Complexiteit van de zorg Leervoorwaarden: 4. leerling afdeling 5. werkbegeleider Te realiseren eindkwalificaties Tabel 3.2 Opzet leerplaatsprofiel Zoals blijkt uit de beschrijving van de resultaten zijn de algemene gegevens over de instelling en over de praktijkleerplaats ingevuld met behulp van de dossieranalyse. Deze gegevens zijn gevonden in het inwerkprogramma dat op de afdelingen aanwezig is en op de site van het UMCG. De complexiteit van zorg wordt ingevuld met de gegevens die zijn beschreven in paragraaf 3.5. Met behulp van literatuuronderzoek, de Delphi methode en de interviews zijn de leervoorwaarden ingevuld. Het laatste punt, de te realiseren eindkwalificaties, is ingevuld door eerst literatuuronderzoek uit te voeren. De eindkwalificaties die gevonden werden op MBO- en op HBO-niveau zijn vervolgens gescoord door de regieverpleegkundigen onderwijs. Aangegeven is hoe vaak handelingen behorend bij de eindkwalificatie voorkomen op de afdeling: dagelijks, één keer per veertien dagen, één keer per maand of niet. Omdat de punten algemene gegevens van de praktijkleerplaats, de complexiteit van zorg en de te realiseren eindkwalificaties per afdeling verschillen, zijn er drie verschillende leerplaatsprofielen ontwikkeld. Toen de verschillende leerplaatsprofielen waren ingevuld, zijn ze opgestuurd naar de experts, de regieverpleegkundigen onderwijs. Zij hebben de leerplaatsprofielen beoordeeld op inhoud en volledigheid. Deze verschillende leerplaatsprofielen zijn te vinden in bijlage IV, V en VI. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 22 4 Conclusie, discussie en aanbevelingen Aan de hand van de resultaten uit dit onderzoek zal een conclusie worden getrokken en zullen aanbevelingen worden gedaan. Tot slot zal de discussie aan bod komen. 4.1 Conclusie In de conclusie zal er antwoord worden gegeven op de centrale vraagstelling van dit onderzoek, welke als volgt luidt: ‘Hoe zien de leerplaatsprofielen ten behoeve van MBO en HBO leerling eruit voor de verpleegafdelingen binnen het thoraxcentrum en welke leervoorwaarden dienen er aanwezig te zijn?’ In de eerste plaats is er literatuuronderzoek gedaan. De hoeveelheid literatuur over leerklimaat, leervoorwaarden en leerplaatsprofielen bleek gedurende het onderzoek zeer beperkt te zijn. Door middel van literatuuronderzoek kan concluderend gezegd worden dat een leerplaatsprofiel opgebouwd dient te worden uit een aantal factoren, te weten: gegevens over de instelling, algemene gegevens over de afdeling, complexiteit, leervoorwaarden die betrekking hebben op leerling, de werkbegeleider, de afdeling en de eindkwalificaties. Ook uit de terugkoppeling van de experts bleek dit een goede opbouw te zijn. Na het bestuderen van de verschillende dossiers zijn de algemene gegevens van de instelling en het thoraxcentum naar voren gekomen. Hieruit blijkt ook dat de visie op leren verschilt per verpleegafdeling. Daarnaast hebben de experts de eindkwalificaties voor MBOen HBO-leerlingen ingevuld per afdeling. Ook deze waren verschillend per afdeling. En als laatste verschilde de complexiteit van zorg op de afdelingen. Om deze redenen is ervoor gekozen om drie verschillende leerplaatsprofielen te maken voor de verschillende afdelingen. Door middel van het afnemen van interviews met experts, de Delphi methode en dossieranalyse zijn de genoemde vijf punten ingevuld en is er een leerplaatsprofiel ontworpen. De ontwikkelde leerplaatsprofielen zijn terug te vinden in de bijlagen IV, V en VI. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 23 4.2 Aanbevelingen Ontwikkelen begeleidingsplan Beroepspraktijkvorming is een belangrijke voorwaarde bij het opleiden van toekomstige verpleegkundigen. Het beleid wat hierbij hoort is bij voorkeur een onderdeel van het algemene organisatiebeleid. “De begeleiding en de coördinatie moeten goed geregeld zijn. In het begeleidingsplan is geregeld van welke scholen en studierichtingen er stagiaires en leerlingen aangenomen worden, de taak van de opleidingscoördinator, de taak van de praktijkopleider en de taak van de werkbegeleiders. De mogelijkheden voor stagiaires om iets te kunnen leren met niet alleen ruimte en middelen maar ook reële leersituaties.”(Jongbloets, 2003, para 3.1.1) Door gebruik te maken van het begeleidingsplan ontstaat er tevens de mogelijkheid voor het evalueren en het waarborgen van de kwaliteit van leren. Visie en leervoorwaarden In dit onderzoek worden verschillende leervoorwaarden genoemd waaraan de afdelingen zouden moeten voldoen. Er is echter niet uitgezocht of deze leervoorwaarden aansluiten bij de visie van de verpleegafdelingen. Een aanbeveling voor vervolgonderzoek is daarom het onderzoeken of de leervoorwaarden passen bij de visie van de verpleegafdelingen binnen het thoraxcentrum. Actueel houden leerplaatsprofiel Zoals in de theorie is besproken is een leerplaatsprofiel aan veranderingen onderhevig. Het gemaakte leerplaatsprofiel zal derhalve van tijd tot tijd geactualiseerd moeten worden. Er wordt aanbevolen op de afdeling iemand hiervoor aan te stellen die deze ontwikkelingen bewaakt. Intervisiebijeenkomsten werkbegeleiders De aanbeveling die gedaan wordt is naar aanleiding van de interviews die gehouden zijn met de regieverpleegkundigen onderwijs. Eén van de geïnterviewden had positieve ervaringen met het houden van intervisie met de werkbegeleiders op de afdeling. De andere twee regieverpleegkundigen keken hier ook niet afwijzend tegenaan. De onderzoekers bevelen de regieverpleegkundigen onderwijs aan om zich eens te verdiepen in het aanbeiden van intervisie binnen het thoraxcentrum. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 24 4.3 Discussie In dit onderzoek is een aantal punten opgemerkt, welke hier besproken wordt. Zoals bij de conclusie is genoemd, bleek de hoeveelheid literatuur over leerklimaat, leervoorwaarden en leerplaatsprofielen gedurende het onderzoek zeer beperkt te zijn. De onderzoekers verwachtten vooraf meer literatuur te vinden. Gedurende het onderzoek is met behulp van de geringe literatuur en de eigen visie een beeld gevormd van een leerplaatsprofiel. Voorafgaand aan de literatuurstudie werd gedacht dat leervoorwaarden en een leerplaatsprofiel twee afzonderlijke begrippen waren. Gedurende het onderzoek is gebleken dat leervoorwaarden geïntegreerd zijn in een leerplaatsprofiel. Tijdens het onderzoek is gebruik gemaakt van het oude kwalificatiedossier van de MBO-V. In dit onderzoek is gebruik gemaakt van het leerplaatsprofiel wat Calibris heeft gemaakt naar aanleiding van dit kwalificatiedossier. Echter niet alle deelkwalificaties zijn in het onderzoek meegenomen omdat deze niet toepasbaar zijn op de betreffende leerafdelingen. Een voorbeeld hiervan is kraam-, kind- en jeugdzorg. Zoals eerder genoemd is, is een leerplaatsprofiel onderhevig aan veranderingen. Per september 2010 zal er gewerkt worden met het nieuwe kwalificatiedossier waarin kerntaken en werkprocessen centraal staan. De eindkwalificaties, zoals ze verwerkt zijn in het leerplaatsprofiel zijn per leerplaatsprofiel door slechts één persoon, regieverpleegkundige onderwijs van de betreffende afdeling ingevuld. Door deze ook in te laten vullen door meerdere experts, zou de betrouwbaarheid vergroten. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 25 Literatuurlijst Baarda dr. D.B., Goede de dr. (1997) M.P.M. Basisboek Methoden en Technieken Houten: Educatieve Partners Nederland BV Baarda D.B., de Goede, M.P.M., &Teunissen, J. (1995). Kwalitatief Onderzoek. Houten: Educatieve Partners Nederland bv, 13-237 Baars-van Moorsel M. Leerklimaat in ziekenhuizen Vakblad voor opleiders in het gezondheidsonderwijs, nummer 4 juni 2004 Cremers T., Hilhorst, T., (2003). Praktijkopleider Gezondheidszorg – Welzijn PO 401 / PO 402. Arnhem, Angerenstein Gobbens R., Schell H., Damoiseaux J. Een meetinstrument voor de kwaliteit van de beroepsvorming. Vakblad voor opleiders in het gezondheidsonderwijs nummer 2, maart 2007 Jong A. de, Vandenbroele H., Arend van der A., Glorieux M., De Maesschalck L., Vande Moortel J., et al. (2008) Inleiding wetenschappelijk onderzoek voor gezondheidsonderwijs Jongbloets H., (2003). Leervoorwaarden Creëren. Retrieved 12-02-2010 van http://www.opleideninschool.nl/doc_producten/Zuid/Mytylschool/B.1.2.2%20Mytlylschool%20 Tilburg%20Leervoorwaarden%20cre%C3%ABren.doc Londen J. van, e.a. (1996) Gekwalificeerd voor de Toekomst. Kwalificatiestructuur en eindtermen voor Verpleging en Verzorging Commissie Kwalificatiestructuur. Zoetermeer, Rijswijk Pool A., Pool-Tromp C., Veltman-van Vugt F. & Vogel S. (2001) Met het oog op de toekomst Utrecht: Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn Reader werkbegeleiding, datum onbekend, S. Schuthof Schell H., Gobbens R., Damoiseaux J. Het praktijkleren in kaart gebracht. Tijdschrift voor verpleegkundigen 2008 nr. 6 Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 26 Tiggelaar B. (2005). Dromen durven doen, Houten: Spectrum. Verpleegkundig beleidsplan, 2006-2008, afdeling C1VA/C2VA Eindtermen. (2010) Retrieved 06-04-2010, http://www.encyclo.nl/begrip/Eindtermen Kerntaken UMCG. (2010) Retrieved 11-04-2010, http://www.umcg.nl/Umcg/6017kerntaken/Pages/kerntaken.aspx Lean Six Sigma. (2010) Retrieved 11 april 2010, http://www.sixsigma.nl/six-sigma/wat-islean-six-sigma Leerplaatsprofiel. (2003-2009). AtriumMC. Retrieved: 09-03-2010, www.atriummc.nl/index.php?id=4532 Logo UMCG. (2010) Retrieved 09-04-2010, http://www.umcg.nl/faq/Pages/Kikkerlogo.aspx Visie op leren. (2010) Retrieved 11-04-2010, http://www.wenckebachinstituut.nl/documenten/algemeen/Wenckebach%20Instituut/Viesieop leren.htm Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 27 Bijlage I Topiclijst dossieranalyse Algemene gegevens afdeling missie en visie ten aanzien van het leren omschrijving afdeling opleidingsplan Algemene gegevens instelling algemene gegevens UMCG Wenckebach Instituut o Visie op leren Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Bijlage II Topic lijst semi-gestructureerd interview In dit onderzoek is ervoor gekozen om een semi-gestructureerd interview af te nemen bij de regieverpleegkundigen onderwijs binnen het thoraxcentrum en Nij Smellighe te Drachten. De keuze om regieverpleegkundigen te interviewen is omdat zij veel kennis en ervaring hebben in het begeleiden van studenten. Zij sturen werkbegeleiders aan en hebben daarom een helikopter view wat betreft het begeleiden van leerling. Omdat regieverpleegkundigen onderwijs ook de implementatie doen van nieuwe leervormen is hun inzicht, ervaring en kennis geschikt voor het onderzoek. In Nij Smellinghe wordt al gewerkt met leerplaatsprofielen. Om deze reden gaan we naar Nij Smellinghe te Drachten. We willen graag meer weten over de keuze om met het werken met een leerplaatsprofiel te starten en alle voor -en nadelen die hierbij horen. Persoon - Functie; - Hoelang al werkzaam; - Opleiding(en); UMCG (regie verpleegkundigen onderwijs) - werkbegeleider; - kwaliteiten/eigenschappen; - scholing; - ervaring. - leervoorwaarden; - 3e jaars MBO/HBO voorwaarden/verwachtingen van student; - 4e jaars MBO/HBO. - verschil MBO/HBO leerling; - werkvloer; - theorie. - leerplaatsprofiel; - onderwerpen; lijst die wordt opgesteld moet kritisch door hen worden bekeken; - belang; - verwachtingen. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Nij Smellinghe opleidingsadviseur praktijkopleidingen - ervaringen met stagiaires en leerlingen; - leerplaatsprofiel; - Geschiedenis; - Ervaringen; - Opzet; reden; - verschil MBO/ HBO in leerplaatsprofiel + beginkwalificaties; - verschil leerjaar. - leervoorwaarden; - 3e jaars MBO/HBO voorwaarden/verwachtingen van student; - 4e jaars MBO/HBO. - verschil MBO/HBO; - werkvloer; - theorie (waarom gebruik verschillende leerplaatsprofielen?). - werkbegeleider; - kwaliteiten; - scholing; - ervaring. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Bijlage III Vragenlijst Delphi methode Beste panelleden, in het kader van onze opleiding HBO-Verpleegkunde aan de Hanzehogeschool te Groningen, voeren wij ons afstudeeronderzoek uit binnen het thoraxcentrum van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Wij doen onderzoek naar het leerplaatsprofiel; dit is een document waarin is weergegeven wat er geleerd kan worden op de afdeling en wat er van de student, de werkbegeleider en de afdeling mag worden verwacht (leervoorwaarden). Wij werken volgens de Delphi methode. Dit houdt in dat we een aantal personen geselecteerd hebben om in het panel plaats te nemen. Aan het panel wordt in eerste instantie een vragenlijst voorgelegd. Het doel van deze vragenlijst is om de mening van werkbegeleiders en studenten te krijgen, omdat zij ervaringsdeskundige zijn wat betreft het leren of begeleiden van een student op de werkvloer. De vragenlijst zal gaan over het leerklimaat op de afdeling en leervoorwaarden die aanwezig zouden moeten zijn voor leerling. Nadat wij de antwoorden op de vragen hebben geanalyseerd, zal het panel een nieuwe vragenlijst voorgelegd krijgen met daarin vragen over punten die we nader willen onderzoeken. Alle verkregen gegevens worden geanonimiseerd verwerkt. We hopen dat je de tijd wilt nemen om de vragen duidelijk te beantwoorden. Met name de beargumentatie van het antwoord is voor ons belangrijk. Dit om de resultaten beter uit te kunnen leggen en hiermee de betrouwbaarheid te vergroten. We willen deze vragenlijst graag uiterlijk 26 maart retour. Alvast bedankt voor het invullen van de vragenlijst, Gerben van Kammen (B2VA), Fiona de Vries (C2VA) en Janneke Dilling (B1VA) Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Naam: …………………………………………………………………………………………………… Afdeling: ………………………………………………………………………………………………… Algemene gegevens panellid 1. Welke opleiding(en) heb je gevolgd (HBO-V en/of MBO-V)?** ………………………………………………………………… 2. Hoe lang ben je al werkzaam als verpleegkundige?** ……… jaren 3. Hoe lang ben je al werkbegeleider?** ……… jaren 4. Doe je de opleiding MBO-V of HBO-V en in welk jaar zit je?*** ……………………………………………………………….. Voorwaarden die gesteld worden aan leerling 5. Moet bij aanvang van de stage een oriënterend werkplan, met bijbehorende leerdoelen, worden gemaakt door leerling? ja / nee*, omdat ………………………………………………………………………………… …..…………………………………………………………………………………………………… …..…………………………………………………………………………………………………… …..…………………………………………………………………………………………………… 6. Acht je het noodzakelijk dat de leerling bij aanvang van de stage bepaalde vaardigheden zou moeten kunnen uitvoeren? ja / nee*, welke vaardigheden en waarom wel of niet …………………………………… … …..…………………………………………………………………………………………………… …..…………………………………………………………………………………………………… …..…………………………………………………………………………………………………… 7. Vind je het noodzakelijk dat voorafgaand aan de stageperiode een kennistoets over anatomie, fysiologie en pathologie wordt afgenomen bij leerling? ja / nee*, omdat ………………………………………………………………………………………………… …… ……………..………………………………………………………………………………………… ……………..………………………………………………………………………………………… ……………..……………………………………………………………….…………………… Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Voorwaarden die gesteld worden aan de afdeling 8. Moeten leerling en de werkbegeleider dezelfde diensten hebben gedurende de gehele stageperiode? Geef eventueel een suggestie. ja / nee*, omdat ………………………………………………………………………………………………… …… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………….…………………… 9. Zou leerling alle diensten moeten draaien (dag-, late-, nachtdiensten, feestdagen en weekenden) gedurende de gehele stageperiode? ja / nee*, omdat ………………………………………………………………………………………………… …… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………….…………………… 10. Hoeveel contact is er minimaal nodig tussen de eigen werkbegeleiders en leerling per maand? ………………………………………………………………………………………………… …… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………….…………………… 11. Moet een verpleegkundige handeling altijd eerst volgens protocol getoetst worden, voordat leerling deze handeling zelfstandig mag uitvoeren? ja / nee*, omdat ………………………………………………………………………………………………… …… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………….…………………… Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 12. Moet er een bepaalde tijd binnen de dienst beschikbaar worden gesteld voor leerling voor eigen invulling in het leerproces? ja / nee*, omdat ………………………………………………………………………………………………… …… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………….…………………… 13. Welke middelen moeten aanwezig zijn op de afdeling (computer, boeken of tijd) als ondersteuning van het leerproces? ………………………………………………………………………………………………… …… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………….…………………… 14. Moet de afdeling bij aanvang van de stage een leerling informeren over verschillende ziektebeelden die voorkomen op de afdeling? Indien ja, geef dan ook aan op welke manier. ja / nee*, omdat ………………………………………………………………………………………………… …… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………….…………………… Voorwaarden die gesteld worden aan de werkbegeleider 15. Zou de werkbegeleider de werkbegeleidingscursus moeten hebben gevolgd? ja / nee*, omdat ………………………………………………………………………………………………… …… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………….…………………… Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 16. Hoeveel (jaar) werkervaring moet een verpleegkundige hebben voordat hij of zij leerling kan begeleiden? ……jaar, omdat ………………………………………………………………………………………………… …… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………….…………………… 17. Welke competenties zou jij bij een werkbegeleider willen zien? ………………………………………………………………………………………………… …… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………………………………… ………………..……………………………………………………………….…………………… Overige voorwaarden 18. Zijn er andere voorwaarden waarover in deze vragenlijst geen vragen worden gesteld, maar die je wel vindt thuishoren in het leerplaatsprofiel met bijbehorende leervoorwaarden? Motiveer je antwoord. …..…………………………………………………………………………………………………… …..…………………………………………………………………………………………………… …..…………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………. * Doorhalen wat niet van toepassing is ** Alleen in te vullen door verpleegkundigen *** Alleen in te vullen door leerling Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Beste panelleden, De antwoorden die we hebben binnengekregen naar aanleiding van de eerste ronde van de Delphi methode hebben we bekeken en vergeleken. Over een aantal punten hebben we aanvullende vragen (2 pagina’s). Graag ontvangen we deze lijst voor 15 april retour. In de eerste ronde stelden we een vraag over de vaardigheden die leerling moet kunnen uitvoeren bij aanvang van de stage. Hierop is uiteenlopend geantwoord. Vind je dat bij aanvang van de stage leerling ADL (Activiteiten Dagelijkse Leven) moet kunnen uitvoeren? ja/nee* omdat, …………………………………………………………………………………. .……………………………………………………………………………………………………… ………………..………………………………………………………………………………………… ……………..……………………………………………………………………………………… Als jij vindt dat leerling deze vaardigheid moet kunnen, zou je dit dan willen toetsen en op welke manier? ja/nee* omdat, …………………………………………………………………………………. .…..… ……………………………………………………………………………………………………..…… ……………………………………………………………………………………. ………………….. Stel dat iemand deze vaardigheden niet beheerst, wat is dan de consequentie volgens jou? .……………………………………………………………………………………………………… .……………..…………………………………………………………………………………………… ……..………………………………………………………………………………………………… Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Ook op de vraag ’ Vind je het noodzakelijk dat voorafgaand aan de stageperiode een kennistoets over anatomie, fysiologie en pathologie wordt afgenomen bij leerling?’ wordt uiteenlopend geantwoord. We hebben een stelling gemaakt en onze vraag is of jullie het hiermee eens zijn en waarom wel of niet. Wanneer een leerling zijn stage begint op de afdeling moet je ervan uit kunnen gaan dat een leerling bepaalde basiskennis heeft (waar zitten het hart en de longen en hoe werken ze). Verdieping van deze kennis vindt plaats tijdens de stage, zowel op de afdeling als door middel van thuisstudie. Ik ben het hiermee wel/niet* eens, omdat .................................................................................. .…………………………………………………………………………………............................... ....... ..…..………………………………………………………………………………………… …… ………..………………………………………………………………………………………………… ……....…………………………………………………………………………………………………. Bedankt voor het invullen van de vragenlijst! Janneke Dilling B1VA Gerben van Kammen B2VA Fiona de Vries C2VA Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Bijlage IV Leerplaatsprofiel afdeling B1VA Thoraxcentrum Universitair Medisch Centrum Groningen Naam leerling Adres Woonplaats Tel. nr. Leeftijd Vooropleiding Huidige opleiding Leerjaar Stageperiode Theorieperiode Begeleiding Werkbegeleiders Praktijkopleider Stagedocent Praktijkdocent Geplande data Introductiegesprek Tussenevaluatie 1ste periode Tussenevaluatie 2de periode Tussenevaluatie 3de periode Eindevaluatie verpleegeenheid Eindevaluatie school Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Algemene gegevens Instelling Universitair Medisch Centrum Groningen Hanzeplein 1 Postbus 30.001 9700 RB Groningen Algemene informatie “Het UMCG is met zijn 1339 bedden het grootste ziekenhuis van Nederland en de grootste werkgever van Noord-Nederland. De ruim 10.000 medewerkers werken in de patiëntenzorg en aan vooraanstaand wetenschappelijk onderzoek, waarbij de focus ligt op ‘gezond en actief ouder worden’. Daarnaast worden er ongeveer 3400 studenten opgeleid tot arts, tandarts of bewegingswetenschapper en ruim 450 artsen opgeleid tot medisch specialist. Sommige patiënten komen in het UMCG voor ‘gewone’ ziekenhuiszorg, maar ruim 60 procent van de patiënten heeft een gecompliceerde of zeldzame aandoening en komt in het UMCG voor zeer specialistisch(e) diagnostiek, onderzoek of behandeling. De beste zorg is altijd gebaseerd op de nieuwste inzichten, en wordt gegeven door de beste dokters en verpleegkundigen. Samen met ondersteunend personeel werken zij dagelijks aan die ene, gemeenschappelijke doelstelling: bouwen aan de toekomst van gezondheid.” (http://www.umcg.nl/Umcg/Pages/hetUMCG.aspx, retrieved 9 april 2010) Missie en visie UMCG De missie van het UMCG, ‘Bouwen aan de toekomst van de gezondheidszorg’, krijgt in de visie een drieledige invulling. Deze visie krijgt nadere uitleg binnen de visie en missie vanuit de afdeling. “Het Universitair Medisch Centrum Groningen is te typeren als: vertrouwd, eigenzinnig en academisch. Daarom heeft het universitair medisch centrum gekozen voor een kikker als beeldmerk. Een eigenzinnige keuze die past bij het UMCG. Een kikker is een alledaags dier dat zich prettig voelt in een schone en rustige omgeving waar het goed toeven is. Het symboliseert leven, gezondheid, vertrouwen en kwaliteit. Het academische komt tot uiting in de schematische weergave van het achterlijf. De stippel- en streeppatronen zijn geïnspireerd op moderne medische scantechnieken” (http://www.umcg.nl/faq/Pages/Kikkerlogo.aspx, retrieved 9 april 2010). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 “De focus van het UMCG ligt de komende jaren op gezond en actief ouder worden. Dit wordt Healthy Ageing genoemd. Het vormt de basis van de volgende drie kerntaken: Kerntaak 1: zorg In de eerste plaats is het UMCG een ‘gewoon’ ziekenhuis. Eén van de 120 ziekenhuizen in Nederland waar iedereen voor gewone ziekenzorg terecht kan. Maar het UMCG biedt ook hoog gespecialiseerde zorg. Daarmee speelt het een belangrijke rol in de Nederlandse, en zeker de Noord-Nederlandse gezondheidszorg. Alle patiënten met meer gecompliceerde aandoeningen uit de noordelijke provincies worden uiteindelijk naar het UMCG doorverwezen. Hierbij gaat het om vormen van zogenaamde topreferente en topklinische zorg. Kerntaak 2: onderzoek Het UMCG doet onderzoek naar nieuwe technieken en behandelingen, nieuwe medicijnen en nieuwe vormen van zorg waarbij de focus ligt op ‘gezond en actief ouder worden’. Medewerkers van het UMCG voeren dit onderzoek voortdurend uit. Kerntaak 3: onderwijs Het Wenckebach Instituut is onderdeel van het UMCG en richt zich op de ontwikkeling en opleiding van professionals in de zorg. Met een actieve, doelgerichte en zelfstandige leerhouding ontplooien en ontwikkelen professionals zich het beste. Leren is een proces van luisteren, oefenen, debatteren, discussiëren en reflecteren. (http://www.umcg.nl/Umcg/6017kerntaken/Pages/kerntaken.aspx, retrieved 11 april 2010) Wenckebach Instituut Naam Stagebureau UMCG Wenckebach Instituut Bereikbaar maandag t/m donderdag van 09.00 – 16.30 uur Telefoon 050 361 43 02 E-mail [email protected] Visie op leren “Professionals zijn zelf verantwoordelijk voor hun leerproces en koppelen hun leerdoelen aan de dagelijkse praktijk. Omdat de praktijk zich voortdurend ontwikkelt, is leren een dynamisch proces waarmee professionals nooit klaar zijn. Professionals hebben bij hun leerproces feedback nodig en de gelegenheid om te reflecteren op het Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 eigen handelen. Daarmee krijgen zij grip op de leerbehoeften.” (http://www.wenckebachinstituut.nl/documenten/algemeen/Wenckebach%20Instituut/Vi esieopleren.htm, retrieved 11 april 2010) Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Gegevens afdeling Introductie Het Thoraxcentrum van het UMCG bestaat uit meerdere verpleegafdelingen (B1VA, B2VA, C1VA/C2VA), een Coronary Care Unit, een afdeling Hartkatheterisatie, een polikliniek en functieafdeling. Alle afdelingen werken intensief samen bij de behandeling van hart- en longpatiënten. Er is een nauwe samenwerking met de afdeling Hartrevalidatie van het UMCG Centrum voor Revalidatie, Bureau nazorg en de Thorax Intensive Care. Afdeling Verpleegafdeling Cardiothoracale chirurgie Locatie Thoraxcentrum UMCG Afdeling B1VA Telefoon Hoofdverpleegkundige Mariët Nijholt Regieverpleegkundige onderwijs Joost Nijmeijer Telefoon regieverpleegkundige onderwijs E-mail regieverpleegkundige onderwijs Duur van de zorg Langdurige zorg van meer dan 5 dagen. Doel van de zorg Ziekenhuis breed voldoen de verpleegafdelingen aan de primaire doelstelling van de organisatie, namelijk: hulpverlening aan de patiënt. Dit vindt plaats aan de hand van onderzoek, behandeling, begeleiding, verpleging en verzorging. Leeftijdscategorie Verschilt van 18 jaar tot ongeveer 90 jaar Zorgcategorie Zorgvragers voor / na chirurgische ingrepen Zorgvragers voor onderzoek en/of behandeling Zorgvragers voor diagnostiek Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 De vijf meest voorkomende ziektebeelden op de afdeling Patiënten pré en post hartklep operatie CABG Thoracotomie Mediastinoscopie Thoracoscopie Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Uitgangspunten begeleiding Visie op leren en begeleiden op de afdeling B1VA Op afdeling B1VA is het opleidingsplan geschreven welke is gebaseerd op de volgende peilers. Pionieren in onderzoek – Vanuit het wetenschappelijk onderzoek wezenlijk bijdragen aan nieuwe kennis over gezondheid, preventie, ziekte en behandeling. Kennis toetsen en delen – Nieuwe kennis toetsen in de praktijk en deze op vele manieren overdragen. Zorgzaam voor mensen – Zorgzaam zijn voor mensen in de volle breedte: van preventie via basiszorg naar topzorg; fysiek en geestelijk; een leven lang. Kerndoel kwaliteit Kerndoelstelling van het ziekenhuis is kwalitatief goede zorg verlenen en onderzoeksontwikkeling mogelijk te maken om die kwaliteit te stimuleren. Het UMCG is de mening toegedaan dat vooral de cliënt bepaalt wat kwaliteit is en toets beleid dan ook aan de verwachtingen van de Cliëntenraad Academische Ziekenhuizen (CRAZ). Afdeling B1VA onderschrijft de visie en missie en heeft hier enkele speerpunten in welke zijn: Patiënttevredenheid: in meerdere projecten in de afgelopen en komende periode wordt er stilgestaan bij patiënttevredenheid, waarbij veel energie uitgaat naar het verbeteren hiervan. Veiligheid: zowel veiligheid van de patiënt als van het personeel heeft prioriteit. Kwaliteit: zowel kwaliteit van zorg als kwaliteit van scholingsactiviteiten heeft een grote prioriteit. De visie van afdeling B1VA is dat de verpleegkundigen, werkzaam op afdeling B1VA, zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen beroepsontwikkeling en deskundigheidsbevordering. Afdeling B1VA schept de voorwaarden (tijd, ruimte, geld) en biedt actief scholingsactiviteiten aan. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Organisatie van begeleiding Rol regieverpleegkundige onderwijs Aan iedere verpleegafdeling is een regieverpleegkundige onderwijs verbonden. De regieverpleegkundige onderwijs heeft een kennismakingsgesprek met werkbegeleiders en de leerling. Ook vervult hij een ondersteunende rol naar werkbegeleiders bij de begeleiding van de leerling met als doel de deskundigheid van de werkbegeleiders te bevorderen. Als de werkbegeleider en/of leerling bij het begeleiden en leren onduidelijkheden of problemen tegenkomen, kunnen zij de regieverpleegkundige onderwijs raadplegen. Verwachtingen gesteld aan de leerling De leerling stelt zich actief op en toont interesse in het werk door middel van het stellen van vragen en het tonen van belangstelling richting de patiënt. Daarnaast ziet de leerling wat er gedaan moet worden en handelt hiernaar. De persoonlijke leerdoelen worden opgesteld door de leerling en de afspraken hieromheen worden nagekomen. Door te laten zien inzicht te hebben in de werkzaamheden en prioriteit hierin aan te geven, laat de leerling zien aan de werkbegeleider dat hij zelfstandig kan werken en overstijgend kan denken. Op deze wijze groeit het wederzijdse vertrouwen. Bij onduidelijkheden wordt verwacht van de leerling dat deze vragen stelt, om uitleg vraagt en dingen uitzoekt. Het is belangrijk dat het leerproces en de regie te allen tijde de verantwoordelijkheid zijn van de leerling zelf. Verwachtingen gesteld aan de werkbegeleider De onderstaand genoemde vaardigheden hebben betrekking op de houding en communicatieve vaardigheden die een werkbegeleider moet hebben ten aanzien van begeleiding. De werkbegeleider moet een positieve houding hebben tegenover de leerling, snelle irritatie omdat deze nog niet alles weet/kan zorgt voor onzekerheid bij de leerling. Begeleiders moeten kunnen motiveren en zorgen voor blijvende motivatie bij de leerling. Duidelijke doelen moeten worden gesteld waar de leerling naar toe kan werken. De begeleider heeft een positieve houding ten opzichte van de visie van de afdeling en de diensten die geleverd kunnen worden. Voor alle punten die thuishoren bij de rol van coach wordt van de werkbegeleider verwacht dat deze die kan toepassen in de praktijksituatie. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Ook wat betreft communicatieve vaardigheden moet de werkbegeleider duidelijk en helder kunnen vertellen aan de leerling wat er van hem verwacht wordt. Tot slot is de werkbegeleider op de hoogte van de criteria die vanuit de opleiding aan de leerling worden gesteld. Middelen ter ondersteuning van het leerproces Centraal Medische Bibliotheek Computer met internet Intranet met digitale protocollen Specifieke boeken op de afdeling Inwerkmodule van de afdeling Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Complexiteit Complexiteit van de zorg Er wordt veel gesproken over complexiteit van zorg. De definitie hiervan is echter moeilijk in de praktijk te brengen. Er is een onderzoek van start gegaan om onder andere de complexiteit op de afdelingen binnen het thoraxcentrum in kaart te brengen. Hieronder zijn voor de verpleegafdeling B1VA de resultaten in grafieken gezet. In deze grafieken zijn de complexiteit en zorgzwaarte van de hele afdeling te vinden en van de intensieve zorgkamer, K 132. Op deze kamer liggen de patiënten die intensievere zorg nodig hebben. Complexiteit moet hier gezien worden als de complexiteit van zorg gemeten aan de hand van criteria (objectief). Zorgzwaarte heeft te maken met hoe de zwaarte van zorg door verpleegkundigen ervaren wordt (subjectief). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Leervoorwaarden Voorwaarden die gesteld worden aan de leerling Bij aanvang van de stage moet een werkplan met bijbehorende leerdoelen zijn gemaakt door de leerling. De leerling moet bij aanvang van de stage de ADL uit kunnen voeren. De leerling moet bij aanvang van de stage basiskennis hebben van het menselijk lichaam. Basiskennis wordt gezien als algemene kennis rondom de werking van het hart en de longen. Ongeveer één keer per week is er contact tussen de leerling en één van de werkbegeleiders. Het is echter wel de verantwoordelijkheid van de leerling om dit te organiseren. Voorwaarden die gesteld worden aan de afdeling De leerling werkt een groot deel van de diensten met de eigen werkbegeleiders. De leerling moet gedurende de stageperiode alle diensten gedraaid hebben. Bij aanvang van de stageperiode worden er voornamelijk dagdiensten door de week gewerkt, later wat vaker late, nacht- en weekenddiensten. Een verpleegkundige handeling moet altijd eerst volgens protocol getoetst worden, voordat de leerling deze handeling zelfstandig mag uitvoeren. De leerling mag tijd besteden aan het leerproces. Hier moet hij of zij echter wel zelf initiatief in nemen en dit op tijd aangeven. Middelen die aanwezig zouden moeten zijn op de afdeling zijn: boeken, een computer, duidelijke protocollen, tijd om vragen te stellen aan de werkbegeleider, collega’s, regie- of hoofdverpleegkundige, een ruimte en een aanspreekpunt op de afdeling. De afdeling moet bij aanvang van de stage de leerling informeren door middel van het verstrekken van de inwerkmodule. Deze inwerkmodule bevat algemene gegevens en geeft informatie over veelvoorkomende ziektebeelden op de afdeling. Het is de verantwoordelijkheid van de leerling om zich te verdiepen in de ziektebeelden waarover nog te weinig kennis is. Tijdens de stage periode moet duidelijk zijn wie (begeleider en leerling) welke verantwoordelijkheden heeft. Voorwaarden die gesteld worden aan de werkbegeleider Het is voor werkbegeleiders niet verplicht om de werkbegeleiderscursus te volgen. Het zou een pré zijn, maar is niet noodzakelijk. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Het aantal jaren werkervaring die een verpleegkundige zou moeten hebben voordat hij of zij werkbegeleider wordt is afhankelijk van een aantal factoren. De verpleegkundige zelf (motivatie, aanleg voor het begeleiden van leerlingen) en het niveau van de leerling. Over het algemeen wordt een periode van 1-2 jaar werkervaring genoemd voordat een verpleegkundige werkbegeleider wordt. Competenties van een werkbegeleider die de leerling begeleidt kunnen zijn; goed kunnen luisteren, feedback geven en ontvangen, eerlijkheid, betrokkenheid, kennis van zaken hebben en creëren van een goede leeromgeving. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Kwalificaties en deelkwalificaties verpleging niveau 4 Aan de hand van de landelijke MBO-richtlijnen, zijn onderstaande eindtermen weergegeven voor afdeling B1VA. Deze zijn op 03-03-2010 ingevuld door de regieverpleegkundige onderwijs. Deelkwalificatie 204: Interactie in beroepssituaties Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan een functionele samenwerkingsrelatie hebben met een zorgvrager en met diens naasten. X 02 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding 'respect tonen voor de ‘zorgvrager’ integreren bij de uitvoering van de eigen taken. X 03 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding ‘functioneel handelen’ integreren van de eigen taken. X 04 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding 'zich assertief opstellen als X hulpverlener en als werknemer' integreren bij de uitvoering van de eigen taken. 05 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding 'zich collegiaal opstellen' integreren bij de uitvoering van de eigen taken. 06 De afgestudeerde kan met een zorgvrager en diens naasten omgaan in situaties van ernstig lijden, sterven en rouw. 1x per 1x per niet 14 dgn maand X X Deelkwalificatie 206: Ontwikkelingen in de maatschappij 1 Eindtermen dagelijks 1x per 1x per niet 14 dgn maand 01 De afgestudeerde kan verschillende meningen weergeven over vraagstukken van het menselijk samenleven. X 02 De afgestudeerde kan weergeven hoe opvattingen en gedragingen van mensen zich verhouden tot de basiskenmerken en -uitgangspunten parlementaire democratie. X 03 De afgestudeerde kan de stappen ondernemen die nodig zijn om een baan te krijgen. X 04 De afgestudeerde kan de eigen belangen behartigen in het geval van werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid. X Deelkwalificatie 302: Basiszorg Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan basiszorg plannen, rekening houdend met de mogelijkheden van een zorgvrager, diens naasten of van een (leef)groep. X 02 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de persoonlijke verzorging. X Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 1x per niet 14 dgn maand 03 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de opname van voeding en vocht. X 04 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de uitscheiding. X 05 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij mobiliteitsproblemen. X 06 De afgestudeerde kan het bed van de zorgvrager verzorgen. X 07 De afgestudeerde kan de vitale functies van een zorgvrager bewaken. X 08 De afgestudeerde kan bij een zorgvrager maatregelen treffen om een evenwichtig slaap- en waakritme te bevorderen. X 09 De afgestudeerde kan, in opdracht, zorgdragen voor het medicijngebruik van een X zorgvrager. 10 De afgestudeerde kan, in opdracht, bij een zorgvrager wonden verzorgen. 11 De afgestudeerde kan adequaat reageren bij ongevallen en in onvoorziene situaties. 12 De afgestudeerde kan een zorgvrager begeleiden. X 13 De afgestudeerde kan de communicatie van een zorgvrager met derden ondersteunen door te fungeren als intermediair. X 14 De afgestudeerde kan bij het verlenen van basiszorg de voorschriften toepassen. X 15 De afgestudeerde kan de zelfzorg van een zorgvrager met betrekking tot basiszorg geheel of gedeeltelijk overnemen. X X X Deelkwalificatie 303: Preventie en GVO 1 Eindtermen dagelijks 1x per 1x per niet 14 dgn maand 01 De afgestudeerde kan de betekenis van preventie en gezondheidsvoorlichting omschrijven. X 02 De afgestudeerde kan primaire preventie toepassen. X 03 De afgestudeerde kan secundaire preventie toepassen. X 04 De afgestudeerde kan tertiaire preventie toepassen. X Deelkwalificatie 307: Ontwikkelingen in de maatschappij 2 Eindtermen dagelijks 1x per 1x per niet 14 dgn maand 01 De afgestudeerde kan de stappen ondernemen die nodig zijn om een baan te krijgen. X 02 De afgestudeerde kan de betekenis aangeven van veranderingen op het gebied van de sociale zekerheid voor bepaalde groepen en de eigen beroepsgroep in het bijzonder. X Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 03 De afgestudeerde kan rekening houden met het verband tussen opvattingen over sociale en politieke vraagstukken met achterliggende levensbeschouwelijke en/of politiek-ideologische oriëntaties. X 04 De afgestudeerde kan aangeven hoe de ontwikkeling van Nederland tot een multi-culturele samenleving zich openbaart in de samenleving, de eigen leefsituatie en de beroepspraktijk. X 05 De afgestudeerde kan omschrijven op welke wijze de internationalisering van de Nederlandse samenleving zich openbaart in de eigen leefsituatie en de beroepspraktijk. X 06 De afgestudeerde kan de gevolgen aangeven van de technologisering van de samenleving voor het arbeidsbestel in het algemeen en de eigen beroepsgroep in het bijzonder. X 07 De afgestudeerde kan de relatie aangeven tussen actuele sociale en politieke vraagstukken en de kenmerken van de sociaal-economische structuur van de samenleving. X Deelkwalificatie 401: Plannen van verpleegkundige zorg 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan omschrijven in welke situatie verpleegkundige zorg gegeven wordt. X 02 De afgestudeerde kan systematisch gegevens verzamelen. X 03 De afgestudeerde kan een verpleegkundige diagnose stellen aan de hand van standaarden. X 04 De afgestudeerde kan een individueel verpleegplan opstellen. 05 De afgestudeerde kan een zorgvrager monitoren. X 06 De afgestudeerde kan een verpleegplan evalueren. X 07 De afgestudeerde kan informatie over de gezondheidstoestand, de zorgbehoefte X en de zorgverlening in samenhang rapporteren. 1x per 1x per niet 14 dgn maand X Deelkwalificatie 402: Verpleegtechnische handelingen Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan de eigen rechtspositie omschrijven ten aanzien van de voorbehouden handelingen (volgens wet- en regelgeving). 02 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de opname van voeding en vocht. X 03 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de uitscheiding. X 04 De afgestudeerde kan medicijnen toedienen. X 05 De afgestudeerde kan wonden verzorgen. X 06 De afgestudeerde kan een tracheacanule en een tracheastoma verzorgen. 07 De afgestudeerde kan vloeistoffen parenteraal toedienen. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 1x per niet 14 dgn maand X X X 08 De afgestudeerde kan zorgvragers met blaascatheters en maagsondes verzorgen. X 09 De afgestudeerde kan zuurstof toedienen. X 10 De afgestudeerde kan de lichaamstemperatuur van een zorgvrager regelen door X middel van koude- of warmtebehandeling. 11 De afgestudeerde kan orgaanspoelingen uitvoeren. 12 De afgestudeerde kan een mond- en keelholte uitzuigen. 13 De afgestudeerde kan punkties verrichten. X 14 De afgestudeerde kan deelnemen aan onderzoek en behandeling door andere disciplines. X 15 De afgestudeerde kan adequaat reageren bij ongevallen en in onvoorziene situaties. X X X Deelkwalificatie 403: Coördinatie en continuïteit van zorg 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan de activiteiten rondom het verpleegproces coördineren. X 02 De afgestudeerde kan zorg dragen voor het ontslag en de overdracht van een zorgvrager. X 03 De afgestudeerde kan een eigen werkplanning maken. X 04 De afgestudeerde kan voorwaarden formuleren die wenselijk zijn voor de te verlenen zorg. X 05 De afgestudeerde kan efficiënt en kostenbewust omgaan met beschikbare materiële en financiële middelen. X 06 De afgestudeerde kan de kenmerken weergeven van instellingen en organisaties waar de verpleegkundige mee te maken kan krijgen. 1x per 1x per niet 14 dgn maand X Deelkwalificatie 404: Kwaliteitszorg en deskundigheidsbevordering - verpleegkundige 1 Eindtermen dagelijks 1x per 1x per niet 14 dgn maand 01 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan de verbetering van de kwaliteitszorg op microniveau. X 02 De afgestudeerde kan voorwaarden scheppen voor de verbetering van de kwaliteitszorg op microniveau. X 03 De afgestudeerde kan klachten van zorgvragers en naasten benutten bij de verbetering van de kwaliteitszorg. X 04 De afgestudeerde kan voorwaarden formuleren die wenselijk zijn voor een goed werkklimaat. X 05 De afgestudeerde kan de eigen deskundigheid bevorderen. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 X 06 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan de deskundigheidsbevordering van collega's. X 07 De afgestudeerde kan standpunten innemen over handelwijzen binnen de gezondheidszorg. X 08 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het beroep. X 09 De afgestudeerde kan de kaders toepassen waarbinnen de zorg verleend moet worden. X Deelkwalificatie 406: Verplegen van zorgvragers voor en na chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan de problematiek omschrijven van een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 02 De afgestudeerde kan een verpleegplan hanteren voor een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 03 De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 04 De afgestudeerde kan verpleegtechnische handelingen uitvoeren bij een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 05 De afgestudeerde kan preventie en GVO toepassen in situaties met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 06 De afgestudeerde kan de zorg coördineren in situaties met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 07 De afgestudeerde kan kwaliteitszorg en deskundigheid bevorderen in situaties met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 1x per 1x per niet 14 dgn maand Deelkwalificatie 412: Klinische zorg Toelichting: de deelkwalificatie 412: Klinische zorg is een verplichte keuzedeelkwalificatie (differentiatie). Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan een typering geven van klinische zorg. X 02 De afgestudeerde kan politieke, maatschappelijke en juridische ontwikkelingen m.b.t. klinische zorg omschrijven. 03 De afgestudeerde kan verpleegkundige klinische zorg verlenen. X 04 De afgestudeerde kan preventie en GVO toepassen bij zorgvragers, die klinische zorg behoeven. X 05 De afgestudeerde kan de zorg coördineren ten behoeve van zorgvragers, die klinisch zorg behoeven. X 06 De afgestudeerde kan kwaliteitszorg en deskundigheid bevorderen ten aanzien X van klinische zorg. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 1x per niet 14 dgn maand X Deelkwalificatie 512: Intensievere klinische zorg Toelichting: de deelkwalificatie Intensievere klinische zorg is een verplichte differentiatie. Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan het doel en de organisatie van de intensievere klinische zorgverlening typeren. 02 De afgestudeerde kan de verpleegkundige zorg plannen in samenwerking en overleg met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 03 De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een zorgvrager voor en na chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 04 De afgestudeerde kan preventie en GVO toepassen ten behoeve van een zorgvrager voor en na chirurgische ingreep of behandeling. X 05 De afgestudeerde kan de zorg coördineren ten behoeve van een zorgvrager voor en na chirurgische ingreep of behandeling. X 06 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan het verbeteren van de kwaliteit en X deskundigheid. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 1x per niet 14 dgn maand X Kwalificaties en deelkwalificaties verpleging niveau 5 Kenmerkend voor een HBO-verpleegkundige is dat zij tijdens de uitvoering van het beroep twee belangrijke elementen combineert en integreert; het HBO-niveau en de verpleegkunde. De zogenaamde ‘Dublin descriptoren’ zijn als het ware de bachelor criteria die nodig zijn voor een HBO-verpleegkundige. Aan de hand van deze richtlijnen zijn onderstaande eindtermen weergegeven voor de afdeling B1VA. Deze zijn op 03-03-2010 ingevuld door de regieverpleegkundige onderwijs. Welke van de aspecten zijn te realiseren op de praktijkleerplaats? Mogelijke antwoorden: dagelijks 1x per 14 dagen 1x per maand niet dagelijks 1x per 14 dgn 1x per niet maand Zorgverlener 1. Opstellen van zorgplannen, voorzien van nauwkeurige interventies en waarvan de student de verpleegkundige resultaten kan verantwoorden. De student selecteert daarbij de juiste richtlijnen en protocollen, met oog voor de individuele behoefte van de patiënt. 2. Zodanig informeren van de patiënt dat deze gefundeerde keuzes kan maken. 3. Toetsen of patiënten en zorgverleners in zodanige mate over informatie beschikken dat op basis daarvan overeenstemming over de zorg bestaat. 4. Adequaat handelen in (acute) levensbedreigende situaties en/of acute crisissituaties. 5. Werken met een Patiënten- of Cliëntendossier. 6. Beoordelen van risico’s van individuele patiënten met betrekking tot sociale, culturele en psychologische factoren. 7. Beoordelen van fysieke, cognitieve en sociale bekwaamheden van de patiënt in alle ontwikkelingsfasen. 8. Adequaat communiceren met patiënten uit andere culturen en met patiënten die de Nederlandse taal beperkt beheersen. 9. Toepassen van specifieke communicatiemethoden bij patiënten met een beperking, bijvoorbeeld op zintuiglijk- of psychologisch gebied. 10. Adequaat communiceren met agressieve patiënten en adequaat op agressief gedrag anticiperen. 11. Specifieke vaktaal begrijpelijk kunnen maken voor de patiënt en diens omgeving. 12. Medisch jargon en vaktaal begrijpelijk maken voor de patiënt en diens omgeving. 13. Wetenschappelijk onderzoek gebruiken bij verpleegkundige interventies. 14. Klinisch redeneren bij verpleegkundige diagnostiek en besluitvorming over verpleegkundige interventies. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 X X X X X X X X X X X X X X X Regisseur 15. Multidisciplinair afstemmen van de zorg met het oog op continuïteit. 16. Bewaken van de kwaliteit van de individuele zorgverlening binnen de zorgketen. 17. Adequaat communiceren met artsen over het naderend levenseinde van de patiënt. 18. Vanuit verpleegkundig perspectief wensen formuleren en deze multidisciplinair bespreken. 19. Aangaan en aanhouden van effectieve werkrelaties binnen een multidisciplinair team. X X X X X X X Ontwerper 20. Ontwikkelen van verpleegkundige kwaliteitscriteria en meetinstrumenten. 21. Leveren van bijdragen aan de totstandkoming van verpleegbeleid. 22. Accuraat analyseren, interpreteren en documenteren van kwalitatieve en kwantitatieve data. 23. Met alle betrokkenen in de betreffende zorgrelatie helder, nauwkeurig en relevant geschreven producten leveren over de zorgrelatie, de zorginhoud en het zorgproces. 24. Participeren in de ontwikkeling en vaststelling van protocollen en richtlijnen. X X X X X Coach 25. Adequaat communiceren met collega’s. 26. Collega’s stimuleren en motiveren om zich te uiten over waarnemingen en gevoelens. 27. Collega’s stimuleren tot uitvoeren van afgesproken verpleegbeleid. 28. Inwerken van nieuwe collega’s. 29. Professioneel advies geven aan collega’s. 30. Aan collega’s informatie en instructie geven over methoden en technieken. 31. Verhelderen van werkproblemen. X X X X X X X Beroepsbeoefenaar 32. Voeren van een kritische collegiale dialoog over het eigen professionele X handelen. 33. Bespreekbaar maken van de beperkingen van de eigen rol en X competentie. 34. Leveren van een bijdrage aan het oplossen van ethische dilemma’s. 35. Participeren in de ontwikkeling van nieuwe classificatiesystemen, standaarden en modellen en deze in de praktijk toepassen. 36. Participeren in praktijkgericht verplegingswetenschappelijk onderzoek. 37. Initiatieven nemen over innovatie en verandering in de verpleegkunde en gezondheidszorg 38. Uitvoeren van klinische lessen en presentaties. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 X X X X X Bijlage V Leerplaatsprofiel afdeling B2VA Thoraxcentrum Universitair Medisch Centrum Groningen Naam leerling/ stagiaire Adres Woonplaats Tel. nr. Leeftijd Vooropleiding Huidige opleiding Leerjaar Stageperiode Theorieperiode Begeleiding: Werkbegeleiders Praktijkopleider Stagedocent Praktijkdocent Geplande data: Introductiegesprek Tussenevaluatie 1ste periode Tussenevaluatie 2de periode Tussenevaluatie 3de periode Eindevaluatie verpleegeenheid Eindevaluatie school Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Algemene gegevens Instelling Universitair Medisch Centrum Groningen Hanzeplein 1 Postbus 30.001 9700 RB Groningen Algemene informatie “Het UMCG is met zijn 1339 bedden het grootste ziekenhuis van Nederland en de grootste werkgever van Noord-Nederland. De ruim 10.000 medewerkers werken in de patiëntenzorg en aan vooraanstaand wetenschappelijk onderzoek, waarbij de focus ligt op ‘gezond en actief ouder worden’. Daarnaast worden er ongeveer 3400 studenten opgeleid tot arts, tandarts of bewegingswetenschapper en ruim 450 artsen opgeleid tot medisch specialist. Sommige patiënten komen in het UMCG voor ‘gewone’ ziekenhuiszorg, maar ruim 60 procent van de patiënten heeft een gecompliceerde of zeldzame aandoening en komt in het UMCG voor zeer specialistisch(e) diagnostiek, onderzoek of behandeling. De beste zorg is altijd gebaseerd op de nieuwste inzichten, en wordt gegeven door de beste dokters en verpleegkundigen. Samen met ondersteunend personeel werken zij dagelijks aan die ene, gemeenschappelijke doelstelling: bouwen aan de toekomst van gezondheid.” (http://www.umcg.nl/Umcg/Pages/hetUMCG.aspx, retrieved 9 april 2010) Missie en visie UMCG De missie van het UMCG, ‘Bouwen aan de toekomst van de gezondheidszorg’, krijgt in de visie een drieledige invulling. Deze visie krijgt nadere uitleg binnen de visie en missie vanuit de afdeling. “Het Universitair Medisch Centrum Groningen is te typeren als: vertrouwd, eigenzinnig en academisch. Daarom heeft het universitair medisch centrum gekozen voor een kikker als beeldmerk. Een eigenzinnige keuze die past bij het UMCG. Een kikker is een alledaags dier dat zich prettig voelt in een schone en rustige omgeving waar het goed toeven is. Het symboliseert leven, gezondheid, vertrouwen en kwaliteit. Het academische komt tot uiting in de schematische weergave van het achterlijf. De stippel- en streeppatronen zijn geïnspireerd op moderne medische scantechnieken” (http://www.umcg.nl/faq/Pages/Kikkerlogo.aspx, retrieved 9 april 2010). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 “De focus van het UMCG ligt de komende jaren op gezond en actief ouder worden. Dit wordt Healthy Ageing genoemd. Het vormt de basis van de volgende drie kerntaken: Kerntaak 1: zorg In de eerste plaats is het UMCG een ‘gewoon’ ziekenhuis. Eén van de 120 ziekenhuizen in Nederland waar iedereen voor gewone ziekenzorg terecht kan. Maar het UMCG biedt ook hoog gespecialiseerde zorg. Daarmee speelt het een belangrijke rol in de Nederlandse, en zeker de Noord-Nederlandse gezondheidszorg. Alle patiënten met meer gecompliceerde aandoeningen uit de noordelijke provincies worden uiteindelijk naar het UMCG doorverwezen. Hierbij gaat het om vormen van zogenaamde topreferente en topklinische zorg. Kerntaak 2: onderzoek Het UMCG doet onderzoek naar nieuwe technieken en behandelingen, nieuwe medicijnen en nieuwe vormen van zorg waarbij de focus ligt op ‘gezond en actief ouder worden’. Medewerkers van het UMCG voeren dit onderzoek voortdurend uit. Kerntaak 3: onderwijs Het Wenckebach Instituut is onderdeel van het UMCG en richt zich op de ontwikkeling en opleiding van professionals in de zorg. Met een actieve, doelgerichte en zelfstandige leerhouding ontplooien en ontwikkelen professionals zich het beste. Leren is een proces van luisteren, oefenen, debatteren, discussiëren en reflecteren.” (http://www.umcg.nl/Umcg/6017kerntaken/Pages/kerntaken.aspx, retrieved 11 april 2010) Wenckebach Instituut Naam Stagebureau UMCG Wenckebach Instituut Bereikbaar maandag t/m donderdag van 09.00 – 16.30 uur Telefoon 050 361 43 02 E-mail [email protected] Visie op leren “Professionals zijn zelf verantwoordelijk voor hun leerproces en koppelen hun leerdoelen aan de dagelijkse praktijk. Omdat de praktijk zich voortdurend ontwikkelt, is leren een dynamisch proces waarmee professionals nooit klaar zijn. Professionals hebben bij hun leerproces feedback nodig en de gelegenheid om te reflecteren op het eigen handelen. Daarmee krijgen zij grip op Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 de leerbehoeften.” (http://www.wenckebachinstituut.nl/documenten/algemeen/Wenckebach%20Instituut/Vi esieopleren.htm, retrieved 11 april 2010) Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Gegevens afdeling Introductie Het Thoraxcentrum van het UMCG bestaat uit meerdere verpleegafdelingen (B1VA, B2VA, C1VA/C2VA), een Coronary Care Unit, een afdeling Hartkatheterisatie, een polikliniek en functieafdeling. Alle afdelingen werken intensief samen bij de behandeling van hart- en longpatiënten. Er is een nauwe samenwerking met de afdeling Hartrevalidatie van het UMCG Centrum voor Revalidatie, Bureau nazorg en de Thorax Intensive Care. Afdeling Verpleegafdeling Cardiologie en Cardiothoracale chirurgie Locatie Thoraxcentrum UMCG Afdeling B2VA Telefoon Hoofdverpleegkundige Marieke Gosens Seniorverpleegkundige onderwijs Floortje Janssen Verpleegkundige aandachtspunt onderwijs Liana Scholten Telefoon regieverpleegkundige onderwijs Duur van de zorg Langdurige zorg van meer dan 5 dagen. Doel van de zorg Ziekenhuis breed voldoen de verpleegafdelingen aan de primaire doelstelling van de organisatie, namelijk: hulpverlening aan de patiënt. Dit vindt plaats aan de hand van onderzoek, behandeling, begeleiding, verpleging en verzorging. Leeftijdscategorie Verschilt van 18 jaar tot ongeveer 90 jaar Zorgcategorie Zorgvragers voor / na chirurgische ingrepen Zorgvragers voor onderzoek en/of behandeling Zorgvragers voor diagnostiek Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 De vijf meest voorkomende ziektebeelden op de afdeling Myocardinfarct Angina pectoris Patiënten pré en post hartklep operatie Behandeling EFO, PTCA, ICD en PM implantatie Ritmestoornissen Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Uitgangspunten begeleiding Visie op leren en begeleiden op de afdeling B2VA Afdeling B2VA heeft nog geen geschreven visie. In het beleidsplan “Gaan voor kwaliteit en veiligheid” die opgesteld is door de hoofdverpleegkundige van afdeling B2VA staat beschreven dat de visie nog geformuleerd moet worden. Alle verpleegkundigen hebben bewust of onbewust een visie over verplegen, over onderwijs en over kwaliteit, maar de kunst is om van deze visies, één visie te maken. Komende tijd zal over deze visie worden nagedacht, zodat de visie ook echt een visie van de afdeling wordt. De visie van het UMCG is terug te vinden op afdeling B2VA, zoals hieronder beschreven staat. Pionieren in onderzoek: In de gezondheidszorg, UMCG en ook op afdeling B2VA vinden veel onderzoeken en studies plaats. Deze nieuwe kennis over gezondheid, preventie, ziekte en behandeling wordt door middel verschillende scholingsmomenten aan de verpleegkundigen overgedragen. Hierbij is het geven van bij- en nascholing en klinische lessen een belangrijke taak voor de senior onderwijs, maar ook voor de werkgroep onderwijs. Kennis toetsen en delen: In het Thoraxcentrum wordt gestreefd naar een goede samenwerking. Bij deze samenwerking tussen de verschillende verpleegafdelingen wordt zoveel mogelijk kennis gedeeld, om zo gelijkwaardige zorg/ kwaliteit voor de patiënt te handhaven en te waarborgen. Ook is er nauwe samenwerking met de onderwijscoördinatoren van de afdelingen B1VA, C1VA/C2VA en B2VA. Op de verschillende afdelingen zijn specifieke werkgroepen gevormd om de kwaliteit in stand te houden. In sommige van deze werkgroepen zitten verpleegkundigen van verschillende afdelingen. Dit zorgt ervoor dat alle afdelingen goed op de hoogte gehouden worden van de laatste ontwikkelingen. Zorgzaam voor mensen: Op afdeling B2VA wordt gestreefd naar een goede kwaliteit van zorg. Toetsing is daarbij een methode om samen als verpleegkundigen op één lijn te zitten. Ook is er een nauwe samenwerking tussen de cardiologen, chirurgen en de verpleegkundigen op afdeling B2VA, dit is noodzakelijk om de gezondheid van de patiënten te bevorderen. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Organisatie van begeleiding Rol regieverpleegkundige onderwijs Aan iedere verpleegafdeling is een regieverpleegkundige onderwijs verbonden. De regieverpleegkundige onderwijs heeft een kennismakingsgesprek met werkbegeleiders en de leerling. Ook vervult hij een ondersteunende rol naar werkbegeleiders bij de begeleiding van de leerling met als doel de deskundigheid van de werkbegeleiders te bevorderen. Als de werkbegeleider en/of leerling bij het begeleiden en leren onduidelijkheden of problemen tegenkomen, kunnen zij de regieverpleegkundige onderwijs raadplegen. Verwachtingen gesteld aan de leerling De leerling stelt zich actief op en toont interesse in het werk door middel van het stellen van vragen en het tonen van belangstelling richting de patiënt. Daarnaast ziet de leerling wat er gedaan moet worden en handelt hiernaar. De persoonlijke leerdoelen worden opgesteld door de leerling en de afspraken hieromheen worden nagekomen. Door te laten zien inzicht te hebben in de werkzaamheden en prioriteit hierin aan te geven, laat hij zien aan de werkbegeleider dat hij zelfstandig kan werken en overstijgend kan denken. Op deze wijze groeit het wederzijdse vertrouwen. Bij onduidelijkheden wordt verwacht van leerling dat deze vragen stelt, om uitleg vraagt en dingen uitzoekt. Het is belangrijk dat het leerproces en de regie te allen tijde de verantwoordelijkheid zijn van de leerling zelf. Verwachtingen gesteld aan de werkbegeleider De onderstaand genoemde vaardigheden hebben betrekking op houding en communicatieve vaardigheden die een werkbegeleider moet hebben ten aanzien van begeleiding. De werkbegeleider moet een positieve houding hebben tegenover leerling, snelle irritatie omdat deze nog niet alles weet/kan zorgt voor onzekerheid bij de leerling. Begeleiders moeten kunnen motiveren en zorgen voor blijvende motivatie bij de leerling. Duidelijke doelen moeten worden gesteld waar de leerling naar toe kan werken. De begeleider heeft een positieve houding ten opzichte van de visie van de afdeling en de diensten die geleverd kunnen worden. Voor alle punten die thuishoren bij de rol van coach wordt van de werkbegeleider verwacht dat deze die kan toepassen in de praktijksituatie. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Ook wat betreft communicatieve vaardigheden moet de werkbegeleider duidelijk en helder kunnen vertellen aan de leerling wat er van hem verwacht wordt. Tot slot is de werkbegeleider op de hoogte van de criteria die vanuit de opleiding aan lde eerling worden gesteld. Middelen ter ondersteuning van het leerproces Centrale Medische Bibliotheek Computer met internet Intranet met digitale protocollen Specifieke boeken op de afdeling Inwerkmodule van de afdeling Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Complexiteit Complexiteit van de zorg Er wordt veel gesproken over complexiteit van zorg. De definitie hiervan is echter moeilijk in de praktijk te brengen. Er is een onderzoek van start gegaan om onder andere de complexiteit op de afdelingen binnen het thoraxcentrum in kaart te brengen. Hieronder zijn voor de verpleegafdeling B2VA de resultaten in een grafiek gezet. Complexiteit moet hier gezien worden als de complexiteit van zorg gemeten aan de hand van criteria (objectief). Zorgzwaarte heeft te maken met hoe de zwaarte van zorg door verpleegkundigen ervaren wordt (subjectief). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Leervoorwaarden Voorwaarden die gesteld worden aan de leerling Bij aanvang van de stage moet een werkplan met bijbehorende leerdoelen zijn gemaakt door de leerling. De leerling moet bij aanvang van de stage de ADL uit kunnen voeren. De leerling moet bij aanvang van de stage basiskennis hebben van het menselijk lichaam. Basiskennis wordt gezien als algemene kennis rondom de werking van het hart en de longen. Ongeveer één keer per week is er contact tussen de leerling en één van de werkbegeleiders. Het is echter wel de verantwoordelijkheid van de leerling om dit te organiseren. Voorwaarden die gesteld worden aan de afdeling De leerling werkt een groot deel van de diensten met de eigen werkbegeleiders. De leerling moet gedurende de stageperiode alle diensten gedraaid hebben. Bij aanvang van de stageperiode worden er voornamelijk dagdiensten door de week gewerkt, later wat vaker late, nacht- en weekenddiensten. Een verpleegkundige handeling moet altijd eerst volgens protocol getoetst worden, voordat de leerling deze handeling zelfstandig mag uitvoeren. De leerling mag tijd besteden aan het leerproces. Hier moet hij of zij echter wel zelf initiatief in nemen en dit op tijd aangeven. Middelen die aanwezig zouden moeten zijn op de afdeling zijn: boeken, een computer, duidelijke protocollen, tijd om vragen te stellen aan werkbegeleider, collega’s, regie of hoofdverpleegkundige, een ruimte en een aanspreekpunt op de afdeling. De afdeling moet bij aanvang van de stage de leerling informeren door middel van het verstrekken van de inwerkmodule. Deze inwerkmodule bevat algemene gegevens en geeft informatie over veelvoorkomende ziektebeelden op de afdeling. Het is de verantwoordelijkheid van de leerling om zich te verdiepen in de ziektebeelden waarover nog te weinig kennis is. Tijdens de stage periode moet duidelijk zijn wie (begeleider en leerling) welke verantwoordelijkheden heeft. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Voorwaarden die gesteld worden aan werkbegeleider Het is voor werkbegeleiders niet verplicht om de werkbegeleiderscursus te volgen. Het zou een pré zijn, maar is niet noodzakelijk. Het aantal jaren werkervaring die een verpleegkundige zou moeten hebben voordat hij of zij werkbegeleider wordt is afhankelijk van een aantal factoren. De verpleegkundige zelf (motivatie, aanleg voor het begeleiden van leerlingen) en het niveau van de leerling. Over het algemeen wordt een periode van 1-2 jaar werkervaring genoemd voordat de verpleegkundige werkbegeleider wordt. Competenties van een werkbegeleider die de leerling begeleid kunnen zijn; goed kunnen luisteren, feedback geven en ontvangen, eerlijkheid, betrokkenheid, kennis van zaken hebben en creëren van een goede leeromgeving. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Kwalificaties en deelkwalificaties verpleging niveau 4 Aan de hand van de landelijke MBO-richtlijnen, zijn onderstaande eindtermen weergegeven voor de afdeling B2VA. Deze zijn op 03-03-2010 ingevuld door de senior onderwijs. Deelkwalificatie 204: Interactie in beroepssituaties Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan een functionele samenwerkingsrelatie hebben met een zorgvrager en met diens naasten. X 02 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding 'respect tonen voor de ‘zorgvrager’ integreren bij de uitvoering van de eigen taken. X 03 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding ‘functioneel handelen’ integreren van de eigen taken. X 04 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding 'zich assertief opstellen als X hulpverlener en als werknemer' integreren bij de uitvoering van de eigen taken. 05 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding 'zich collegiaal opstellen' integreren bij de uitvoering van de eigen taken. X 06 De afgestudeerde kan met een zorgvrager en diens naasten omgaan in situaties van ernstig lijden, sterven en rouw. X 1x per 1x per niet 14 dgn maand Deelkwalificatie 206: Ontwikkelingen in de maatschappij 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan verschillende meningen weergeven over vraagstukken van het menselijk samenleven. X 02 De afgestudeerde kan weergeven hoe opvattingen en gedragingen van mensen zich verhouden tot de basiskenmerken en -uitgangspunten parlementaire democratie. X 03 De afgestudeerde kan de stappen ondernemen die nodig zijn om een baan te krijgen. X 04 De afgestudeerde kan de eigen belangen behartigen in het geval van werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid. X (kan dagelijks , hoeft niet) 1x per 1x per niet 14 dgn maand Deelkwalificatie 302: Basiszorg Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan basiszorg plannen, rekening houdend met de mogelijkheden van een zorgvrager, diens naasten of van een (leef)groep. X 02 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de persoonlijke verzorging. X Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 1x per niet 14 dgn maand 03 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de opname van voeding en vocht. X 04 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de uitscheiding. X 05 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij mobiliteitsproblemen. X 06 De afgestudeerde kan het bed van de zorgvrager verzorgen. X 07 De afgestudeerde kan de vitale functies van een zorgvrager bewaken. X 08 De afgestudeerde kan bij een zorgvrager maatregelen treffen om een evenwichtig slaap- en waakritme te bevorderen. X 09 De afgestudeerde kan, in opdracht, zorgdragen voor het medicijngebruik van een X zorgvrager. 10 De afgestudeerde kan, in opdracht, bij een zorgvrager wonden verzorgen. X 11 De afgestudeerde kan adequaat reageren bij ongevallen en in onvoorziene situaties. X 12 De afgestudeerde kan een zorgvrager begeleiden. X 13 De afgestudeerde kan de communicatie van een zorgvrager met derden ondersteunen door te fungeren als intermediair. X 14 De afgestudeerde kan bij het verlenen van basiszorg de voorschriften toepassen. X 15 De afgestudeerde kan de zelfzorg van een zorgvrager met betrekking tot basiszorg geheel of gedeeltelijk overnemen. X Deelkwalificatie 303: Preventie en GVO 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan de betekenis van preventie en gezondheidsvoorlichting omschrijven. X 02 De afgestudeerde kan primaire preventie toepassen. X 03 De afgestudeerde kan secundaire preventie toepassen. X 04 De afgestudeerde kan tertiaire preventie toepassen. X 1x per 1x per niet 14 dgn maand Deelkwalificatie 307: Ontwikkelingen in de maatschappij 2 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan de stappen ondernemen die nodig zijn om een baan te krijgen. 02 De afgestudeerde kan de betekenis aangeven van veranderingen op het gebied van de sociale zekerheid voor bepaalde groepen en de eigen beroepsgroep in het bijzonder. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 1x per niet 14 dgn maand 03 De afgestudeerde kan rekening houden met het verband tussen opvattingen over sociale en politieke vraagstukken met achterliggende levensbeschouwelijke en/of politiek-ideologische oriëntaties. 04 De afgestudeerde kan aangeven hoe de ontwikkeling van Nederland tot een multi-culturele samenleving zich openbaart in de samenleving, de eigen leefsituatie en de beroepspraktijk. 05 De afgestudeerde kan omschrijven op welke wijze de internationalisering van de Nederlandse samenleving zich openbaart in de eigen leefsituatie en de beroepspraktijk. 06 De afgestudeerde kan de gevolgen aangeven van de technologisering van de samenleving voor het arbeidsbestel in het algemeen en de eigen beroepsgroep in het bijzonder. 07 De afgestudeerde kan de relatie aangeven tussen actuele sociale en politieke vraagstukken en de kenmerken van de sociaal-economische structuur van de samenleving. Deelkwalificatie 401: Plannen van verpleegkundige zorg 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan omschrijven in welke situatie verpleegkundige zorg gegeven wordt. X 02 De afgestudeerde kan systematisch gegevens verzamelen. X 03 De afgestudeerde kan een verpleegkundige diagnose stellen aan de hand van standaarden. X 04 De afgestudeerde kan een individueel verpleegplan opstellen. 05 De afgestudeerde kan een zorgvrager monitoren. 06 De afgestudeerde kan een verpleegplan evalueren. 07 De afgestudeerde kan informatie over de gezondheidstoestand, de zorgbehoefte X en de zorgverlening in samenhang rapporteren. 1x per 1x per niet 14 dgn maand X X X Deelkwalificatie 402: Verpleegtechnische handelingen Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan de eigen rechtspositie omschrijven ten aanzien van de voorbehouden handelingen (volgens wet- en regelgeving). X 02 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de opname van voeding en vocht. X 03 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de uitscheiding. X 04 De afgestudeerde kan medicijnen toedienen. X 05 De afgestudeerde kan wonden verzorgen. X 06 De afgestudeerde kan een tracheacanule en een tracheastoma verzorgen. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 1x per 14 dgn maand niet X 07 De afgestudeerde kan vloeistoffen parenteraal toedienen. X 08 De afgestudeerde kan zorgvragers met blaascatheters en maagsondes verzorgen. X 09 De afgestudeerde kan zuurstof toedienen. X 10 De afgestudeerde kan de lichaamstemperatuur van een zorgvrager regelen door X middel van koude- of warmtebehandeling. 11 De afgestudeerde kan orgaanspoelingen uitvoeren. 12 De afgestudeerde kan een mond- en keelholte uitzuigen. 13 De afgestudeerde kan punkties verrichten. 14 De afgestudeerde kan deelnemen aan onderzoek en behandeling door andere disciplines. X 15 De afgestudeerde kan adequaat reageren bij ongevallen en in onvoorziene situaties. X X Eindtermen dagelijks 1x per 1x per niet 14 dgn maand 01 De afgestudeerde kan de activiteiten rondom het verpleegproces coördineren. X 02 De afgestudeerde kan zorg dragen voor het ontslag en de overdracht van een zorgvrager. X 03 De afgestudeerde kan een eigen werkplanning maken. X 04 De afgestudeerde kan voorwaarden formuleren die wenselijk zijn voor de te verlenen zorg. X 05 De afgestudeerde kan efficiënt en kostenbewust omgaan met beschikbare materiële en financiële middelen. X 06 De afgestudeerde kan de kenmerken weergeven van instellingen en organisaties X waar de verpleegkundige mee te maken kan krijgen. X X X Deelkwalificatie 403: Coördinatie en continuïteit van zorg 1 Deelkwalificatie 404: Kwaliteitszorg en deskundigheidsbevordering - verpleegkundige 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan de verbetering van de kwaliteitszorg op microniveau. X 02 De afgestudeerde kan voorwaarden scheppen voor de verbetering van de kwaliteitszorg op microniveau. X 03 De afgestudeerde kan klachten van zorgvragers en naasten benutten bij de verbetering van de kwaliteitszorg. X 04 De afgestudeerde kan voorwaarden formuleren die wenselijk zijn voor een goed werkklimaat. X 05 De afgestudeerde kan de eigen deskundigheid bevorderen. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 X 1x per 1x per niet 14 dgn maand 06 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan de deskundigheidsbevordering van collega's. X 07 De afgestudeerde kan standpunten innemen over handelwijzen binnen de gezondheidszorg. X 08 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het beroep. X 09 De afgestudeerde kan de kaders toepassen waarbinnen de zorg verleend moet worden. X Deelkwalificatie 406: Verplegen van zorgvragers voor en na chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan de problematiek omschrijven van een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 02 De afgestudeerde kan een verpleegplan hanteren voor een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 03 De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 04 De afgestudeerde kan verpleegtechnische handelingen uitvoeren bij een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 05 De afgestudeerde kan preventie en GVO toepassen in situaties met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 06 De afgestudeerde kan de zorg coördineren in situaties met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 07 De afgestudeerde kan kwaliteitszorg en deskundigheid bevorderen in situaties met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 1x per 1x per niet 14 dgn maand X Deelkwalificatie 412: Klinische zorg Toelichting: De deelkwalificatie 412: Klinische zorg is een verplichte keuzedeelkwalificatie (differentiatie). Eindtermen dagelijks 1x per 1x per niet 14 dgn maand 01 De afgestudeerde kan een typering geven van klinische zorg. 02 De afgestudeerde kan politieke, maatschappelijke en juridische ontwikkelingen m.b.t. klinische zorg omschrijven. 03 De afgestudeerde kan verpleegkundige klinische zorg verlenen. X 04 De afgestudeerde kan preventie en GVO toepassen bij zorgvragers, die klinische zorg behoeven. X 05 De afgestudeerde kan de zorg coördineren ten behoeve van zorgvragers, die klinisch zorg behoeven. X 06 De afgestudeerde kan kwaliteitszorg en deskundigheid bevorderen ten aanzien van klinische zorg. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 X X X Deelkwalificatie 512: Intensievere klinische zorg Toelichting: de deelkwalificatie 512: Intensievere klinische zorg is een verplichte differentiatie. Eindtermen dagelijks 1x per 1x per niet 14 dgn maand 01 De afgestudeerde kan het doel en de organisatie van de intensievere klinische zorgverlening typeren. X 02 De afgestudeerde kan de verpleegkundige zorg plannen in samenwerking en overleg met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 03 De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een zorgvrager voor en na chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 04 De afgestudeerde kan preventie en GVO toepassen ten behoeve van een zorgvrager voor en na chirurgische ingreep of behandeling. X 05 De afgestudeerde kan de zorg coördineren ten behoeve van een zorgvrager voor en na chirurgische ingreep of behandeling. X 06 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan het verbeteren van de kwaliteit en deskundigheid. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 X Kwalificaties en deelkwalificaties verpleging niveau 5 Kenmerkend voor een HBO verpleegkundige is dat zij tijdens de uitvoering van het beroep twee belangrijke elementen combineert en integreert; het HBO niveau en de verpleegkunde. De zogenaamde ‘Dublin descriptoren’ zijn als het ware de bachelor criteria die nodig zijn voor een HBO verpleegkundige. Aan de hand van deze richtlijnen zijn onderstaande eindtermen weergegeven voor de afdeling B2VA. Deze zijn op 03-03-2010 ingevuld door de senior onderwijs. Welke van de aspecten zijn te realiseren op de praktijkleerplaats? Mogelijke antwoorden: dagelijks 1x per 14 dagen 1x per maand niet dagelijks 1x per 14 dgn 03-03-2010 1x per maand Zorgverlener 1. Opstellen van zorgplannen, voorzien van nauwkeurige interventies en waarvan de student de verpleegkundige resultaten kan verantwoorden. De student selecteert daarbij de juiste richtlijnen en protocollen, met oog voor de individuele behoefte van de patiënt. 2. Zodanig informeren van de patiënt dat deze gefundeerde keuzes kan maken. 3. Toetsen of patiënten en zorgverleners in zodanige mate over informatie beschikken dat op basis daarvan overeenstemming over de zorg bestaat. 4. Adequaat handelen in (acute) levensbedreigende situaties en/of acute crisissituaties. 5. Werken met een Patiënten- of Cliëntendossier. 6. Beoordelen van risico’s van individuele patiënten met betrekking tot sociale, culturele en psychologische factoren. 7. Beoordelen van fysieke, cognitieve en sociale bekwaamheden van de patiënt in alle ontwikkelingsfasen. 8. Adequaat communiceren met patiënten uit andere culturen en met patiënten die de Nederlandse taal beperkt beheersen. 9. Toepassen van specifieke communicatiemethoden bij patiënten met een beperking, bijvoorbeeld op zintuiglijk- of psychologisch gebied. 10. Adequaat communiceren met agressieve patiënten en adequaat op agressief gedrag anticiperen. 11. Specifieke vaktaal begrijpelijk kunnen maken voor de patiënt en diens omgeving. 12. Medisch jargon en vaktaal begrijpelijk maken voor de patiënt en diens omgeving. 13. Wetenschappelijk onderzoek gebruiken bij verpleegkundige interventies. 14. Klinisch redeneren bij verpleegkundige diagnostiek en besluitvorming over verpleegkundige interventies Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 X X X X X X X X X X X X X X niet dagelijks 1x per 14 dgn 1x per maand Regisseur 15. Multidisciplinair afstemmen van de zorg met het oog op continuïteit. X 16. Bewaken van de kwaliteit van de individuele zorgverlening binnen de X zorgketen. 17. Adequaat communiceren met artsen over het naderend levenseinde van de patiënt. 18. Vanuit verpleegkundig perspectief wensen formuleren en deze multidisciplinair bespreken. 19. Aangaan en aanhouden van effectieve werkrelaties binnen een X multidisciplinair team. X X Ontwerper 20. Ontwikkelen van verpleegkundige kwaliteitscriteria en meetinstrumenten. 21. Leveren van bijdragen aan de totstandkoming van verpleegbeleid. 22. Accuraat analyseren, interpreteren en documenteren van kwalitatieve en kwantitatieve data. 23. Met alle betrokkenen in de betreffende zorgrelatie helder, nauwkeurig X en relevant geschreven producten leveren over de zorgrelatie, de zorginhoud en het zorgproces. 24. Participeren in de ontwikkeling en vaststelling van protocollen en richtlijnen. X X X X Coach 25. Adequaat communiceren met collega’s. 26. Collega’s stimuleren en motiveren om zich te uiten over waarnemingen en gevoelens. 27. Collega’s stimuleren tot uitvoeren van afgesproken verpleegbeleid. 28. Inwerken van nieuwe collega’s. 29. Professioneel advies geven aan collega’s. 30. Aan collega’s informatie en instructie geven over methoden en technieken. 31. Verhelderen van werkproblemen. X X X X X X X Beroepsbeoefenaar 32. Voeren van een kritische collegiale dialoog over het eigen professionele handelen. 33. Bespreekbaar maken van de beperkingen van de eigen rol en competentie. 34. Leveren van een bijdrage aan het oplossen van ethische dilemma’s. 35. Participeren in de ontwikkeling van nieuwe classificatiesystemen, standaarden en modellen en deze in de praktijk toepassen. 36. Participeren in praktijkgericht verplegingswetenschappelijk onderzoek. 37. Initiatieven nemen over innovatie en verandering in de verpleegkunde en gezondheidszorg 38. Uitvoeren van klinische lessen en presentaties. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 X X X X X X X niet Bijlage VI Leerplaatsprofiel afdeling C2VA Thoraxcentrum Universitair Medisch Centrum Groningen Naam leerling/ stagiaire Adres Woonplaats Tel. nr. Leeftijd Vooropleiding Huidige opleiding Leerjaar Stageperiode Theorieperiode Begeleiding: Werkbegeleiders Praktijkopleider Stagedocent Praktijkdocent Geplande data: Introductiegesprek Tussenevaluatie 1ste periode Tussenevaluatie 2de periode Tussenevaluatie 3de periode Eindevaluatie verpleegeenheid Eindevaluatie school Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Algemene gegevens Instelling Universitair Medisch Centrum Groningen Hanzeplein 1 Postbus 30.001 9700 RB Groningen Algemene informatie “Het UMCG is met zijn 1339 bedden het grootste ziekenhuis van Nederland en de grootste werkgever van Noord-Nederland. De ruim 10.000 medewerkers werken in de patiëntenzorg en aan vooraanstaand wetenschappelijk onderzoek, waarbij de focus ligt op ‘gezond en actief ouder worden’. Daarnaast worden er ongeveer 3400 studenten opgeleid tot arts, tandarts of bewegingswetenschapper en ruim 450 artsen opgeleid tot medisch specialist. Sommige patiënten komen in het UMCG voor ‘gewone’ ziekenhuiszorg, maar ruim 60 procent van de patiënten heeft een gecompliceerde of zeldzame aandoening en komt in het UMCG voor zeer specialistisch(e) diagnostiek, onderzoek of behandeling. De beste zorg is altijd gebaseerd op de nieuwste inzichten, en wordt gegeven door de beste dokters en verpleegkundigen. Samen met ondersteunend personeel werken zij dagelijks aan die ene, gemeenschappelijke doelstelling: bouwen aan de toekomst van gezondheid.” (http://www.umcg.nl/Umcg/Pages/hetUMCG.aspx, retrieved 9 april 2010) Missie en visie UMCG De missie van het UMCG, ‘Bouwen aan de toekomst van de gezondheidszorg’, krijgt in de visie een drieledige invulling. Deze visie krijgt nadere uitleg binnen de visie en missie vanuit de afdeling. “Het Universitair Medisch Centrum Groningen is te typeren als: vertrouwd, eigenzinnig en academisch. Daarom heeft het universitair medisch centrum gekozen voor een kikker als beeldmerk. Een eigenzinnige keuze die past bij het UMCG. Een kikker is een alledaags dier dat zich prettig voelt in een schone en rustige omgeving waar het goed toeven is. Het symboliseert leven, gezondheid, vertrouwen en kwaliteit. Het academische komt tot uiting in de schematische weergave van het achterlijf. De stippel- en streeppatronen zijn geïnspireerd op moderne medische scantechnieken” (http://www.umcg.nl/faq/Pages/Kikkerlogo.aspx, retrieved 9 april 2010). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 “De focus van het UMCG ligt de komende jaren op gezond en actief ouder worden. Dit wordt Healthy Ageing genoemd. Het vormt de basis van de volgende drie kerntaken: Kerntaak 1: zorg In de eerste plaats is het UMCG een ‘gewoon’ ziekenhuis. Eén van de 120 ziekenhuizen in Nederland waar iedereen voor gewone ziekenzorg terecht kan. Maar het UMCG biedt ook hoog gespecialiseerde zorg. Daarmee speelt het een belangrijke rol in de Nederlandse, en zeker de Noord-Nederlandse gezondheidszorg. Alle patiënten met meer gecompliceerde aandoeningen uit de noordelijke provincies worden uiteindelijk naar het UMCG doorverwezen. Hierbij gaat het om vormen van zogenaamde topreferente en topklinische zorg. Kerntaak 2: onderzoek Het UMCG doet onderzoek naar nieuwe technieken en behandelingen, nieuwe medicijnen en nieuwe vormen van zorg waarbij de focus ligt op ‘gezond en actief ouder worden’. Medewerkers van het UMCG voeren dit onderzoek voortdurend uit. Kerntaak 3: onderwijs Het Wenckebach Instituut is onderdeel van het UMCG en richt zich op de ontwikkeling en opleiding van professionals in de zorg. Met een actieve, doelgerichte en zelfstandige leerhouding ontplooien en ontwikkelen professionals zich het beste. Leren is een proces van luisteren, oefenen, debatteren, discussiëren (http://www.umcg.nl/Umcg/6017kerntaken/Pages/kerntaken.aspx, en reflecteren.” Retrieved 11-04- 2010) Wenckebach Instituut Naam Stagebureau UMCG Wenckebach Instituut Bereikbaar maandag t/m donderdag van 09.00 – 16.30 uur Telefoon 050 361 43 02 E-mail [email protected] Visie op leren “Professionals zijn zelf verantwoordelijk voor hun leerproces en koppelen hun leerdoelen aan de dagelijkse praktijk. Omdat de praktijk zich voortdurend ontwikkelt, is leren een dynamisch proces waarmee professionals nooit klaar zijn. Professionals hebben bij hun leerproces feedback nodig en de gelegenheid om te reflecteren op het eigen handelen. Daarmee krijgen zij grip op Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 de leerbehoeften.” (http://www.wenckebachinstituut.nl/documenten/algemeen/Wenckebach%20Instituut/Vi esieopleren.htm, retrieved 11 april 2010) Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Gegevens afdeling Introductie Het Thoraxcentrum van het UMCG bestaat uit meerdere verpleegafdelingen (B1VA, B2VA, C1VA/C2VA), een Coronary Care Unit, een afdeling Hartkatheterisatie, een polikliniek en functieafdeling. Alle afdelingen werken intensief samen bij de behandeling van hart- en longpatiënten. Er is een nauwe samenwerking met de afdeling Hartrevalidatie van het UMCG Centrum voor Revalidatie, Bureau nazorg en de Thorax Intensive Care. Afdeling Verpleegafdeling Cardiologie Locatie Thoraxcentrum UMCG Afdeling C1VA/C2VA Telefoon Hoofdverpleegkundige Eline Deierkauf Regieverpleegkundige onderwijs Simone Schuthof E-mail regieverpleegkundige onderwijs Duur van de zorg Op C1VA: dagbehandeling Op C2VA: langdurige zorg van meer dan 5 dagen. Doel van de zorg Ziekenhuis breed voldoen de verpleegafdelingen aan de primaire doelstelling van de organisatie, namelijk: hulpverlening aan de patiënt. Dit vindt plaats aan de hand van onderzoek, behandeling, begeleiding, verpleging en verzorging. Leeftijdscategorie Verschilt van 18 jaar tot ongeveer 90 jaar Zorgcategorie Zorgvragers voor onderzoek en/of behandeling Zorgvragers voor diagnostiek Patiënten die worden gescreend voor een harttransplantatie Patiënten na een harttransplantatie Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 De vijf meest voorkomende ziektebeelden op de afdeling Myocardinfarct Chronisch Hartfalen o Decompensatio Cordis Ritmestoornissen o Boezemfibrilleren en –flutter o Ventrikelfibrilleren en -tachycardie Angina pectoris Behandeling EFO, PTCA, ICD en PM implantatie De vijf meest voorkomende behandelingen op C2VA CoronaryArterieGraft (CAG) en/of PercutaneCoronaryIntervention (PCI) Efo Abatie Diuretica Intraveneus Instellen op medicatie ICD en PM implantatie De meest voorkomende behandelingen op de afdeling C1VA CAG/PCI ElectroCardioVersie (ECV) PM implantatie Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Uitgangspunten begeleiding Visie C1VA/C2VA op patiëntenzorg Uitgangspunt binnen het Thoraxcentrum is dat een patiënt niet langer dan strikt noodzakelijk in het ziekenhuis verblijft. Hierbij is vraaggestuurde zorg essentieel. Zodra de zorg in de thuissituatie op verantwoorde wijze overgenomen kan worden, zal de patiënt het ziekenhuis weer kunnen verlaten. De patiënt wordt beschouwd als cliënt en heeft inspraak in de zorg die hij ontvangt. Een zorgklimaat wordt gecreëerd waarin de patiënt zich veilig voelt en waarin ruimte is om zorgen, wensen en klachten te uiten. De patiënt kan rekenen op een respectvolle bejegening en vertrouwen op deskundige en vakbekwame zorgverlening (Verpleegkundig beleidsplan 2006-2008 afdeling C1VA/C2VA). Visie op begeleiden en leren De inhoud van werkbegeleiding is bij elke lerende persoon die op de afdeling komt verschillend. Dit heeft te maken met de persoonlijkheid van de lerende persoon en daarbij horend zijn of haar leerstijl, leeftijd en ervaring. Daarom is het van belang dat de begeleiding wordt afgestemd op de lerende persoon. Leren betekent veranderen; veranderingen in de persoon die leert. Leren is ook een menselijke behoefte, behoefte aan afwisseling, uitdaging en bevrediging, nieuwsgierigheid en persoonlijke ontwikkeling. Bij de lerende persoon op de afdeling verandert de kennis, inzicht, vaardigheid en houding. Door een persoonsgerichte begeleiding kunnen deze veranderingen gestuurd en gestimuleerd worden. Bij de begeleiding van de lerende persoon spelen de ervaringen kennis van de werkbegeleider een grote rol. Begeleiden is helpen waarmaken van de doelstellingen van de lerende (Reader werkbegeleiding, datum onbekend, S. Schuthof). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Organisatie van begeleiding Rol regieverpleegkundige onderwijs Aan iedere verpleegafdeling is een regieverpleegkundige onderwijs verbonden. De regieverpleegkundige onderwijs heeft een kennismakingsgesprek met werkbegeleiders en de leerling. Ook vervult hij een ondersteunende rol naar werkbegeleiders bij de begeleiding van de leerling met als doel de deskundigheid van de werkbegeleiders te bevorderen. Als de werkbegeleider en/of leerling bij het begeleiden en leren onduidelijkheden of problemen tegenkomen, kunnen zij de regieverpleegkundige onderwijs raadplegen. Verwachtingen gesteld aan de leerling De leerling stelt zich actief op en toont interesse in het werk door middel van het stellen van vragen en het tonen van belangstelling richting de patiënt. Daarnaast ziet de leerling wat er gedaan moet worden en handelt hiernaar. De persoonlijke leerdoelen worden opgesteld door de leerling en de afspraken hieromheen worden nagekomen. Door te laten zien inzicht te hebben in de werkzaamheden en prioriteit hierin aan te geven, laat de leerling zien aan de werkbegeleider dat hij zelfstandig kan werken en overstijgend kan denken. Op deze wijze groeit het wederzijdse vertrouwen. Bij onduidelijkheden wordt verwacht van de leerling dat deze vragen stelt, om uitleg vraagt en dingen uitzoekt. Het is belangrijk dat het leerproces en de regie te allen tijde de verantwoordelijkheid zijn van de leerling zelf. Verwachtingen gesteld aan de werkbegeleider De onderstaand genoemde vaardigheden hebben betrekking op de houding en communicatieve vaardigheden die een werkbegeleider moet hebben ten aanzien van begeleiding. De werkbegeleider moet een positieve houding hebben tegenover de leerling, snelle irritatie omdat deze nog niet alles weet/kan zorgt voor onzekerheid bij de leerling. Begeleiders moeten kunnen motiveren en zorgen voor blijvende motivatie bij de leerling. Duidelijke doelen moeten worden gesteld waar de leerling naar toe kan werken. De begeleider heeft een positieve houding ten opzichte van de visie van de afdeling en de diensten die geleverd kunnen worden. Voor alle punten die thuishoren bij de rol van coach wordt van de werkbegeleider geacht dat deze die kan toepassen in de praktijksituatie. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Ook wat betreft communicatieve vaardigheden moet de werkbegeleider duidelijk en helder kunnen vertellen aan de leerling wat er van hem verwacht wordt. Tot slot is de werkbegeleider op de hoogte van de criteria die vanuit de opleiding aan leerling worden gesteld Middelen ter ondersteuning van het leerproces Centraal Medische Bibliotheek Computer met internet E-learning Intranet met digitale protocollen Inwerkprogramma en de module: “het minimale kennis- en vaardigheidsniveau van de verpleegkundige” Specifieke boeken op de afdeling Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Complexiteit Complexiteit van de zorg Er wordt veel gesproken over complexiteit van zorg. De definitie hiervan is echter moeilijk in de praktijk te brengen. Er is een onderzoek van start gegaan om onder andere de complexiteit op de afdelingen binnen het thoraxcentrum in kaart te brengen. Hieronder zijn voor de verpleegafdeling C2VA de resultaten in een grafiek gezet. Complexiteit moet hier gezien worden als de complexiteit van zorg gemeten aan de hand van criteria (objectief). Zorgzwaarte heeft te maken met hoe de zwaarte van zorg door verpleegkundigen ervaren wordt (subjectief). Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Leervoorwaarden Voorwaarden die gesteld worden aan de leerling Bij aanvang van de stage moet een werkplan met bijbehorende leerdoelen zijn gemaakt door de leerling. De leerling moet bij aanvang van de stage de ADL uit kunnen voeren. De leerling moet bij aanvang van de stage basiskennis hebben van het menselijk lichaam. Basiskennis wordt gezien als algemene kennis rondom de werking van het hart en de longen. Ongeveer één keer per week is er contact tussen de leerling en één van de werkbegeleiders. Het is echter wel de verantwoordelijkheid van de leerling om dit te organiseren. Voorwaarden die gesteld worden aan de afdeling De leerling werkt een groot deel van de diensten met de eigen werkbegeleiders. De leerling moet gedurende de stageperiode alle diensten gedraaid hebben. Bij aanvang van de stageperiode worden er voornamelijk dagdiensten door de week gewerkt, later wat vaker late, nacht- en weekenddiensten. Een verpleegkundige handeling moet altijd eerst volgens protocol getoetst worden, voordat de leerling deze handeling zelfstandig mag uitvoeren. De leerling mag tijd besteden aan het leerproces. Hier moet hij of zij echter wel zelf initiatief in nemen en dit op tijd aangeven. Middelen die aanwezig zouden moeten zijn op de afdeling zijn: boeken, een computer, duidelijke protocollen, tijd om vragen te stellen aan werkbegeleider, collega’s, regie of hoofdverpleegkundige, een ruimte en een aanspreekpunt op de afdeling. De afdeling moet bij aanvang van de stage de leerling informeren door middel van het verstrekken van het inwerkprogramma. Dit inwerkprogramma bevat algemene gegevens en geeft informatie over de organisatie van zorg. Het is de verantwoordelijkheid van de leerling om zich te verdiepen in de ziektebeelden waarover nog te weinig kennis is. Tijdens de stage periode moet duidelijk zijn wie (begeleider en leerling) welke verantwoordelijkheden heeft. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Voorwaarden die gesteld worden aan werkbegeleider Het is voor werkbegeleiders niet verplicht om de werkbegeleiderscursus te volgen. Het zou een pré zijn, maar is niet noodzakelijk. Het aantal jaren werkervaring die een verpleegkundige zou moeten hebben voordat hij of zij werkbegeleider wordt is afhankelijk van een aantal factoren. De verpleegkundige zelf (motivatie, aanleg voor het begeleiden van leerlingen) en het niveau van de leerling. Over het algemeen wordt een periode van 1-2 jaar werkervaring genoemd voordat een verpleegkundige werkbegeleider wordt. Competenties van een werkbegeleider die de leerling begeleid kunnen zijn; goed kunnen luisteren, feedback geven en ontvangen, eerlijkheid, betrokkenheid, kennis van zaken hebben en creëren van een goede leeromgeving. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 Kwalificaties en deelkwalificaties verpleging niveau 4 Aan de hand van de landelijke MBO-richtlijnen, zijn onderstaande eindtermen weergegeven voor de afdeling C2VA. Deze zijn op 03-03-2010 ingevuld door de regieverpleegkundige onderwijs. Deelkwalificatie 204: Interactie in beroepssituaties Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan een functionele samenwerkingsrelatie hebben met X een zorgvrager en met diens naasten. 02 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding 'respect tonen voor de ‘zorgvrager’ integreren bij de uitvoering van de eigen taken. X 03 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding ‘functioneel handelen’ integreren van de eigen taken. X 04 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding 'zich assertief opstellen als hulpverlener en als werknemer' integreren bij de uitvoering van de eigen taken. X 05 De afgestudeerde kan het element van beroepshouding 'zich collegiaal opstellen' integreren bij de uitvoering van de eigen taken. X 06 De afgestudeerde kan met een zorgvrager en diens naasten omgaan in situaties van ernstig lijden, sterven en rouw. 1x per 1x per 14 maand dgn niet X Deelkwalificatie 206: Ontwikkelingen in de maatschappij 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan verschillende meningen weergeven over vraagstukken van het menselijk samenleven. 02 De afgestudeerde kan weergeven hoe opvattingen en gedragingen van mensen zich verhouden tot de basiskenmerken en -uitgangspunten parlementaire democratie. 03 De afgestudeerde kan de stappen ondernemen die nodig zijn om een baan te krijgen. 04 De afgestudeerde kan de eigen belangen behartigen in het geval van werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 1x per 14 maand dgn niet Deelkwalificatie 302: Basiszorg Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan basiszorg plannen, rekening houdend met de mogelijkheden van een zorgvrager, diens naasten of van een (leef)groep. X 02 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de persoonlijke verzorging. X 03 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de opname van voeding en vocht. X 04 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de uitscheiding. X 05 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij mobiliteitsproblemen. X 06 De afgestudeerde kan het bed van de zorgvrager verzorgen. X 07 De afgestudeerde kan de vitale functies van een zorgvrager bewaken. X 08 De afgestudeerde kan bij een zorgvrager maatregelen treffen om een evenwichtig slaap- en waakritme te bevorderen. 09 De afgestudeerde kan, in opdracht, zorgdragen voor het medicijngebruik van een zorgvrager. 10 De afgestudeerde kan, in opdracht, bij een zorgvrager wonden verzorgen. 11 De afgestudeerde kan adequaat reageren bij ongevallen en in onvoorziene situaties. 12 De afgestudeerde kan een zorgvrager begeleiden. 13 De afgestudeerde kan de communicatie van een zorgvrager met derden ondersteunen door te fungeren als intermediair. 14 De afgestudeerde kan bij het verlenen van basiszorg de voorschriften toepassen. 15 De afgestudeerde kan de zelfzorg van een zorgvrager met betrekking tot basiszorg geheel of gedeeltelijk overnemen. 1x per 1x per 14 maand dgn niet X X X X X Deelkwalificatie 303: Preventie en GVO 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan de betekenis van preventie en gezondheidsvoorlichting omschrijven. X 02 De afgestudeerde kan primaire preventie toepassen. X Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 14 dgn 1x per maand niet 03 De afgestudeerde kan secundaire preventie toepassen. X 04 De afgestudeerde kan tertiaire preventie toepassen. X Deelkwalificatie 401: Plannen van verpleegkundige zorg 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan omschrijven in welke situatie verpleegkundige X zorg gegeven wordt. 02 De afgestudeerde kan systematisch gegevens verzamelen. X 03 De afgestudeerde kan een verpleegkundige diagnose stellen aan de hand van standaarden. X 04 De afgestudeerde kan een individueel verpleegplan opstellen. X 05 De afgestudeerde kan een zorgvrager monitoren. X 06 De afgestudeerde kan een verpleegplan evalueren. X 07 De afgestudeerde kan informatie over de gezondheidstoestand, de zorgbehoefte en de zorgverlening in samenhang rapporteren. X 1x per 1x per 14 maand dgn niet 1x per 1x per 14 maand dgn niet Deelkwalificatie 402: Verpleegtechnische handelingen Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan de eigen rechtspositie omschrijven ten aanzien van de voorbehouden handelingen (volgens wet- en regelgeving). X 02 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de opname van voeding en vocht. X 03 De afgestudeerde kan een zorgvrager helpen bij de uitscheiding. X 04 De afgestudeerde kan medicijnen toedienen X 05 De afgestudeerde kan wonden verzorgen. 06 De afgestudeerde kan een tracheacanule en een tracheastoma verzorgen. 07 De afgestudeerde kan vloeistoffen parenteraal toedienen. 08 De afgestudeerde kan zorgvragers met blaascatheters en maagsondes verzorgen. 09 De afgestudeerde kan zuurstof toedienen. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 X X toe val X X X X X 10 De afgestudeerde kan de lichaamstemperatuur van een zorgvrager regelen door middel van koude- of warmtebehandeling. X 11 De afgestudeerde kan orgaanspoelingen uitvoeren. X X 12 De afgestudeerde kan een mond- en keelholte uitzuigen. X X 13 De afgestudeerde kan punkties verrichten. 14 De afgestudeerde kan deelnemen aan onderzoek en behandeling door andere disciplines. 15 De afgestudeerde kan adequaat reageren bij ongevallen en in onvoorziene situaties. 1x per maand niet X X X Deelkwalificatie 403: Coördinatie en continuïteit van zorg 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan de activiteiten rondom het verpleegproces coördineren. X 02 De afgestudeerde kan zorg dragen voor het ontslag en de overdracht X van een zorgvrager. 03 De afgestudeerde kan een eigen werkplanning maken. X 04 De afgestudeerde kan voorwaarden formuleren die wenselijk zijn voor de te verlenen zorg. X 05 De afgestudeerde kan efficiënt en kostenbewust omgaan met beschikbare materiële en financiële middelen. X 06 De afgestudeerde kan de kenmerken weergeven van instellingen en organisaties waar de verpleegkundige mee te maken kan krijgen. X 1x per 14 dgn Deelkwalificatie 404: Kwaliteitszorg & deskundigheidsbevordering -verpleegkundige 1 Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan de verbetering van de kwaliteitszorg op microniveau. X 02 De afgestudeerde kan voorwaarden scheppen voor de verbetering van de kwaliteitszorg op microniveau. X 03 De afgestudeerde kan klachten van zorgvragers en naasten benutten bij de verbetering van de kwaliteitszorg. X 04 De afgestudeerde kan voorwaarden formuleren die wenselijk zijn voor een goed werkklimaat. X 05 De afgestudeerde kan de eigen deskundigheid bevorderen. X Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 1x per niet 14 maan dgn d 06 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan de deskundigheidsbevordering van collega's. X 07 De afgestudeerde kan standpunten innemen over handelwijzen binnen de gezondheidszorg. X 08 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het beroep. X 09 De afgestudeerde kan de kaders toepassen waarbinnen de zorg verleend moet worden. X Deelkwalificatie 406: Verplegen van zorgvragers voor en na chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling 1 Eindtermen dagelijks 1x per 1x per niet 14 maan dgn d 01 De afgestudeerde kan de problematiek omschrijven van een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 02 De afgestudeerde kan een verpleegplan hanteren voor een zorgvrager X voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. 03 De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een zorgvrager voor en X na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X 04 De afgestudeerde kan verpleegtechnische handelingen uitvoeren bij een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X X 05 De afgestudeerde kan preventie en GVO toepassen in situaties met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X X 06 De afgestudeerde kan de zorg coördineren in situaties met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X X 07 De afgestudeerde kan kwaliteitszorg en deskundigheid bevorderen in situaties met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. X Deelkwalificatie 412: Klinische zorg Toelichting: de deelkwalificatie 412: Klinische zorg is een verplichte keuzedeelkwalificatie (differentiatie). Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan een typering geven van klinische zorg. X 02 De afgestudeerde kan politieke, maatschappelijke en juridische ontwikkelingen m.b.t. klinische zorg omschrijven. X Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 1x per 14 maand dgn niet 03 De afgestudeerde kan verpleegkundige klinische zorg verlenen. X 04 De afgestudeerde kan preventie en GVO toepassen bij zorgvragers, die klinische zorg behoeven. X 05 De afgestudeerde kan de zorg coördineren ten behoeve van zorgvragers, die klinisch zorg behoeven. X 06 De afgestudeerde kan kwaliteitszorg en deskundigheid bevorderen ten aanzien van klinische zorg. X Deelkwalificatie 512: Intensievere klinische zorg Toelichting: de deelkwalificatie 512: Intensievere klinische zorg is een verplichte differentiatie. Eindtermen dagelijks 01 De afgestudeerde kan het doel en de organisatie van de intensievere klinische zorgverlening typeren. 02 De afgestudeerde kan de verpleegkundige zorg plannen in samenwerking en overleg met een zorgvrager voor en na een chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. 03 De afgestudeerde kan basiszorg verlenen aan een zorgvrager voor en na chirurgische ingreep, onderzoek of behandeling. 04 De afgestudeerde kan preventie en GVO toepassen ten behoeve van een zorgvrager voor en na chirurgische ingreep of behandeling. 05 De afgestudeerde kan de zorg coördineren ten behoeve van een zorgvrager voor en na chirurgische ingreep of behandeling. 06 De afgestudeerde kan een bijdrage leveren aan het verbeteren van de kwaliteit en deskundigheid. Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 1x per 1x per niet 14 dgn maand Kwalificaties en deelkwalificaties verpleging niveau 5 Kenmerkend voor een HBO-verpleegkundige is dat zij tijdens de uitvoering van het beroep twee belangrijke elementen combineert en integreert; het HBO-niveau en de verpleegkunde. De zogenaamde ‘Dublin descriptoren’ zijn als het ware de bachelor criteria die nodig zijn voor een HBO-verpleegkundige. Aan de hand van deze richtlijnen zijn onderstaande eindtermen weergegeven voor de afdeling C2VA. Deze zijn op 03-03-2010 ingevuld door de regieverpleegkundige onderwijs. Welke van de aspecten zijn te realiseren op de praktijkleerplaats? Mogelijke antwoorden: dagelijks 1x per 14 dagen 1x per maand niet dagelijks 1x per 14 dgn 1x per maand Zorgverlener 1. Opstellen van zorgplannen, voorzien van nauwkeurige interventies en waarvan de student de verpleegkundige resultaten kan verantwoorden. De student selecteert daarbij de juiste richtlijnen en protocollen, met oog voor de individuele behoefte van de patiënt. 2. Zodanig informeren van de patiënt dat deze gefundeerde keuzes kan maken. 3. Toetsen of patiënten en zorgverleners in zodanige mate over informatie beschikken dat op basis daarvan overeenstemming over de zorg bestaat. 4. Adequaat handelen in (acute) levensbedreigende situaties en/of acute crisissituaties. 5. Werken met een Patiënten- of Cliëntendossier. 6. Beoordelen van risico’s van individuele patiënten met betrekking tot sociale, culturele en psychologische factoren. 7. Beoordelen van fysieke, cognitieve en sociale bekwaamheden van de patiënt in alle ontwikkelingsfasen. 8. Adequaat communiceren met patiënten uit andere culturen en met patiënten die de Nederlandse taal beperkt beheersen. 9. Toepassen van specifieke communicatiemethoden bij patiënten met een beperking, bijvoorbeeld op zintuiglijk- of psychologisch gebied. 10. Adequaat communiceren met agressieve patiënten en adequaat op agressief gedrag anticiperen. 11. Specifieke vaktaal begrijpelijk kunnen maken voor de patiënt en diens omgeving. 12. Medisch jargon en vaktaal begrijpelijk maken voor de patiënt en diens omgeving. 13. Wetenschappelijk onderzoek gebruiken bij verpleegkundige interventies. 14. Klinisch redeneren bij verpleegkundige diagnostiek en besluitvorming over verpleegkundige interventies. X X X X X X X X X X X X X X Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 niet dagelijks 1x per 14 dgn 1x per maand niet Regisseur 1. Multidisciplinair afstemmen van de zorg met het oog op continuïteit. 2. Bewaken van de kwaliteit van de individuele zorgverlening binnen de zorgketen. 3. Adequaat communiceren met artsen over het naderend levenseinde van de patiënt. 4. Vanuit verpleegkundig perspectief wensen formuleren en deze multidisciplinair bespreken. 5. Aangaan en aanhouden van effectieve werkrelaties binnen een multidisciplinair team. X X X X X X Ontwerper 1. Ontwikkelen van verpleegkundige kwaliteitscriteria en meetinstrumenten. 2. Leveren van bijdragen aan de totstandkoming van verpleegbeleid. X 3. Accuraat analyseren, interpreteren en documenteren van kwalitatieve en kwantitatieve data. 4. Met alle betrokkenen in de betreffende zorgrelatie helder, X nauwkeurig en relevant geschreven producten leveren over de zorgrelatie, de zorginhoud en het zorgproces. 5. Participeren in de ontwikkeling en vaststelling van protocollen en richtlijnen. X X X Coach 1. Adequaat communiceren met collega’s. 2. Collega’s stimuleren en motiveren om zich te uiten over waarnemingen en gevoelens. 3. Collega’s stimuleren tot uitvoeren van afgesproken verpleegbeleid. 4. Inwerken van nieuwe collega’s. 5. Professioneel advies geven aan collega’s. 6. Aan collega’s informatie en instructie geven over methoden en technieken. 7. Verhelderen van werkproblemen. X X X X X Beroepsbeoefenaar 1. Voeren van een kritische collegiale dialoog over het eigen professionele handelen. 2. Bespreekbaar maken van de beperkingen van de eigen rol en competentie. 3. Leveren van een bijdrage aan het oplossen van ethische dilemma’s. 4. Participeren in de ontwikkeling van nieuwe classificatiesystemen, standaarden en modellen en deze in de praktijk toepassen. 5. Participeren in praktijkgericht verplegingswetenschappelijk onderzoek. 6. Initiatieven nemen over innovatie en verandering in de verpleegkunde en gezondheidszorg. 7. Uitvoeren van klinische lessen en presentaties. X X Academie voor Verpleegkunde, mei 2010 X X X evt. X x
