en nog blijven ze roken…

An Coenen
psycholoog-tabakoloog
Ziekenhuis Oost-Limburg en www.pbch.be
[email protected]
089/32.56.84
Rookstopbegeleiding richt zich op
 Fysieke afhankelijkheid
 Hoe erg aan nicotine verslaafd? → ontwenningsverschijnselen opvangen
 Psychische afhankelijkheid
 focus op ‘identiteit’ van de roker en functies van het roken
 De gedragsverslaving
 focus op gewoontegedrag en aanleren van alternatieven
a4
b2
b2
b2
a4
a4b2
Nicotinereceptor
sigaret
binnen 10 sec.
nicotineshot
in de hersenen
binnen de 2u
ontwenningsverschijnselen
binnen de 2u
ontwenningsverschijnselen
sigaret
binnen 10 sec.
nicotineshot
in de hersenen
 Identiteit
 Stress
 Sociaal roken
 Beloning
…
 Operante conditionering
 doelgericht leergedrag
 1 pakje of 25 sigaretten per dag
10 trekjes per sigaret = 250 beloningen per dag
100.000 beloningen! per jaar
 Klassieke conditionering (Hond van Pavlov)
 Bij herhaald gebruik wordt drang gecreëerd door de omgeving ‘an
sich’
 1 pakje of 25 sigaretten per dag
= 175 sigaretten per week
= 750 per maand
= 9125 per jaar
Per sigaret 10 trekjes of
100.000 trekjes per jaar
= 100.000 beloningen
Doel = onderdrukken ontwenningsverschijnselen
 Champix
 Nicotinevervangers
 (Zyban  Wellbutrin)
GEEN
WONDERMIDDELEN!!!!
 Specifiek ontwikkeld voor rookstop
 Werkzame stof is varenicline
• Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor
→verlicht de drang naar een sigaret
→vermindert de ontwenningssymptomen
• Werkt nicotine tegen als men rookt : blokkeren receptor
→vermindert het rookgenot
 Combinatie met NST hoeft in principe niet maar varenicline werkt als
partiële agonist dus NST kan helpen, ook gezien de orale stimulatie
Contra-indicaties bij:
1. Onvoldoende nierklaring
2. Epilepsie
3. Manifest depressieve symptomen (wel ok bij depressie in
remissie!)
4. Zwangerschap
 Behandelingsschema
 Gedurende 12 weken: 2w startdoos + 10w grote doos
 Dag 1-3: 0,5 mg per dag
 Dag 4-7: 2 x 0,5 mg per dag
 Vanaf dag 8: 2 x 1 mg per dag
 Stopdag: ongeveer 10 dagen na start Champix
 Eventuele nevenwerkingen
 Meest voorkomend: misselijkheid
 Bij < 1 op 10 gevallen: Rare dromen, hoofdpijn, slapeloosheid
 Kauwgum
 Zuigtabletten
 Pleisters
 Inhalers/puff
 Spray
 E-sigaret: nood aan KWLcontrole (formaldehyde), verbod op verkoop
en gebruik in België, trojan horse van de tabaksindustrie?
 Geen tegenindicaties (als alternatief voor sigaret)
 Nicotine is het voornaamste verslavend product in tabak, niet het meest
schadelijke
 Alternatieve bron van nicotine…
• … met tragere opname
• … met lagere plasmaspiegels
 Combinatie mogelijk (zelfs met Champix)
 !!! ONDERdosering komt vaak voor en verhoogt risico op herval!
 Behandelingsduur: 8-12 weken
 Over 16u (enkel overdag ) of 24u (doorlopend)
 Afgifte van een constante en langdurige nicotinedosis
 Max.waarde na 4 à 8 uur
 Elke dag een andere plaats kiezen om lokale reacties te vermijden
 Eventuele nevenwerkingen
• huidirritatie
• slaapstoornissen (24u-patch, vaak ontstaat gewenning)
 Nicopatch°
 Nicotinell°
 Niquitin°
 Nicorette°
7 – 14 – 21 mg/24 u
7 – 14 – 21 mg/24 u
7 – 14 – 21 mg/24 u
5 – 10 – 15 mg/16u – 25 mg/24u
 Sublinguaal
• Nicorette Microtab (classic -lemon) 2 mg
• 30 minuten onder tong laten smelten
 Zuigtablet
• Niquitin Lozenge (classic –mint) 2 – 4 mg
• Niquitin Minilozenge 1.5 – 4 mg
• verplaatsen van de ene kant van de mond naar de andere, totdat volledig opgelost
(Lozenge: 20 à 30 min, Minilozenge 10 min)
 Eventuele nevenwerkingen
• mondirritatie,
• hoest, hik, maagzuur, misselijkheid
! Vergeleken met de 2 en 4 mg kauwgom, stelt de Lozenge ongeveer 25% meer nicotine vrij +
10% hogere plasmaspiegels
1) Schild: Pleister
 Dosis ifv rookgedrag
2) Brandblusser: Zuigtablet
 2 of 4 mg ifv verslaving
 4 mg is succesvoller
 Hogere nicotinebloedspiegels
 Hoger slaagpercentage
• Ongewenste effecten
7% hoofdpijn, duizeligheid, slaapstoornissen, vasoconstrictie van de huid
• Contra-indicaties
voorzichtigheid bij angina pectoris, recent infarct, ernstige hartaritmie, systemische
hypertensie, perifere vaatziekten, maagzweer, hyperthyroïdie, insulineafhankelijke
diabetes
Zwangerschap: niet aanbevolen maar
➤ NST is altijd voordeliger dan verder roken
➤ Voorkeur orale toediening
Men mag niet roken tijdens NST behandeling !
Nood aan opvolging: afbouwsysteem
5 A’s
 Ask
: “Rookt u?” (screenen bij elk bezoek)
 Advise
: “Roken is slecht voor je gezondheid (want…) het is van belang voor
u dat u stopt”
 Assess
: rookprofiel? motivatie? verslaving?
 Assist
: zelfhulpmateriaal en/of farmacologische middelen
 Arrange : follow-up hetzij verwijzen
Ongemakken van
ROKEN
Voordelen van
ROKEN
Bv. Gezelligheid
Bv. Gele vingers en
tanden
Obstakels van
STOPPEN
Voordelen
ROOKSTOP
Bv. Gezondheid
verbeteren
Bv. Angst voor
ontwenningsverschijnselen
Tips en tricks bij stoppen met roken
FASE 1: VOORBEREIDING
Huiswerk, anders gaan roken
 Buiten of op 1 plek in huis
 Minderen in aantal sigaretten (niet meer dan 1/3e minder)
 Functioneel roken (roken om te roken, niks anders)
 Uitstel eerste sigaret na het ontbijt (ontbijten!)
 Niet meer in de auto roken
 Noodplan (wat in de plaats?)
FASE 2: STOPDAG
 Hulpmiddelen
 Rookvrije omgeving
 Sociale steun zoeken
 Dag per dag
 Afleiding
 Risicosituaties en noodplannen (werk/thuis/uitgaan/auto/verveling/stress…)
 Voordelen rookstop (snelle winst)
 Zelfbeloning (materieel en in gedachten)
FASE 3: VOLHOUDEN
 Gebruik medicatie/NST nog adequaat?
 Focus op winst, ervaren fysieke voordelen, hoe klein ook
 Positieve gedachten! Cave riskante gedachten (“eentje kan geen kwaad”)
 Dag per dag
 Hoeveel uitgespaard? Hoeveel sigaretten al geskipt?
 Alert blijven voor risicosituaties en noodplan paraat
 Levensstijl: gezond eten, omgaan met stress
BIJ TERUGVAL
 Zólang rookvrij gebleven, HOE heb je dat gedaan?
 Wat heb je allemaal veranderd in je levenswijze?
 Wat heeft je toen geholpen in de moeilijke momenten?
 Welke hoog-risico-situaties heb je met succes doorstaan?
 Wat ga je zeker behouden van vóór je terugval?
 Wat zou je MEER kunnen doen van wat je voor je terugval al deed?
Kostprijs:
 Begeleiding
 RIZIV voorziet 8 gedeeltelijk terugbetaalde sessies per 2
kalenderjaren
 30€ intake 45 min.; 20€ opvolging 30 min.
 Medicatie:
 grote doos Champix (14,50€ ipv. 196,98€); startverpakking:
49,95€ (afhankelijk van mutualiteit ook terugbetaald)
 NST (zonder voorschrift, kuur van 10 weken patch +/- 200€)
 Erkende tabakologen via www.vrgt.be
 Onderschat niet de kracht van nicotine = drugs
 Adviseer NST zo hoog mogelijk en zo veel mogelijk
 Attitude vd HV:
 Straal hoop uit
 Bevraag, dring niks op
 Winst is niet ‘alles of niks’
 Motivatie en early compliance aan hulpmiddelen! (niet type
behandeling/leeftijd/ demografische factoren/jaren verslaving…)