Woonvormen passend bij de veranderende zorgvraag Wonen en

Wonen en zorg in een passende en gezonde omgeving
I
n Nederland zijn twee trends te ontwaren die
misschien niet direct gelinkt worden, maar wel
degelijk met elkaar te maken hebben. Zo ontstaan
steeds meer soorten woonmogelijkheden en wordt in
toenemende mate aandacht besteed aan duurzaamheid
binnen het zorgvastgoed. De link: beide kunnen
bijdragen aan de kwaliteit van leven en het zorgproces
van hun gebruikers.
Veranderende maatschappij
De opkomst van de
woonvariaties heeft
drie oorzaken, vertelt
Daniëlle Harkes,
manager van
het Aedes-Actiz
Kenniscentrum
Wonen-Zorg.
Ten eerste komt
het voort uit de
veranderende
maatschappij.
“Mensen willen
wat te kiezen
hebben. We
leven niet meer
in de tijd van
eenheidsworst;
één oplossing
voor iedereen, het
draait nu veel meer
om maatwerk.” Dit
geldt voor iedereen en
dus ook voor ouderen, weet
Harkes. Volgens Harkes geldt het
wellicht juist nog meer voor ouderen;
zij hebben een heel leven achter zich en verschillen
dus nog meer van elkaar dan andere leeftijden. Ten
tweede krijgen mensen in toenemende mate zorg thuis
en niet langer in een zorginstelling, als gevolg waarvan
het type woning waar deze mensen wonen hier wel
geschikt voor moet zijn. De derde oorzaak komt voort
uit het veranderende overheidsbeleid en de scheiding
van wonen en zorg. Mensen moeten daardoor zelf hun
woning huren of kopen en hun zorg daarnaast inkopen.
Scheiding wonen en zorg
Met name deze beleidswijziging heeft een
extra impuls gegeven wat betreft het
ontstaan van de woonvariaties,
stelt Harkes. Mensen zijn
hierdoor bewuster bezig met
hun woonoptie en willen
hier meer invloed op
kunnen uitoefenen. Wat
daarnaast een rol speelt
is dat het netwerk van
ouderen kleiner wordt;
er is minder familie,
leeftijdsgenoten
vallen weg. Ouderen
missen aanspraak,
contacten in de buurt
en zoeken veiligheid
en laagdrempelige
ondersteuning. Dit
is ook zichtbaar bij in
de ambulantisering van
patiënten uit de geestelijke
gezondheidszorg (ggz). “Daar is
een noodzaak om door te stromen
naar een bepaalde woonvorm.
Wellicht eerst een tijdje beschut, waarna
bijvoorbeeld weer zelfstandig in een wijk kan
worden gewoond.” Niet iedereen wil echter individueel
doorstromen, maar juist in een woongemeenschap
!
"
#
$
!
%
$
&
&
'
%
(
)
blijven wonen. Daarom dienen nieuwe
woonvormen ontwikkeld te worden. Ontwikkelaars,
woningcorporaties en zorginstellingen spelen hierop in
en de laatste jaren zijn diverse woonvariaties ontstaan.
Veel woonvariaties
Volgens Harkes groeit de belangstelling voor nieuwe
woonvormen met ruimte voor participatie en ontmoeten.
“Zo kan er worden gekozen voor wonen aan een hofje.
Hier hebben mensen hun eigen ruimte, maar ze kunnen
ook gemeenschappelijk dingen ondernemen. Deze
mensen kiezen ervoor om samen oud te worden en wat
voor elkaar te betekenen.” Een andere woonvariatie is
generatie-wonen, waarbij mensen van verschillende
leeftijden, zoals ouderen en studenten, zelfstandig
wonen, maar gemeenschappelijke ruimten delen en
ook samen dingen ondernemen zoals koken. Ook kan
gekozen worden voor gestippeld wonen. Dit houdt in dat
mensen in een complex een woongroep vormen, maar
niet naast elkaar wonen. Zij wonen ‘gestippeld’ over het
gebouw, tussen andere mensen die daar ook wonen en
niet bij de woongroep horen.
INTERVIEW met Marcel van Halteren
Woonvormen passend bij de veranderende zorgvraag
D
oor het veranderende zorglandschap,
waarin zorg in toenemende mate
ambulant thuis wordt aangeboden, zal het
woonaanbod voor diegenen die deze zorg
nodig hebben mee moeten veranderen.
Dit is een intensief proces waarin
samenwerking essentieel is. Marcel van
Halteren, manager Klant en Strategie bij
woningcorporatie Actium, legt uit.
het effect op de maatschappij. Wanneer
ggz-cliënten in een wijk gaan wonen,
krijgen zij te maken met buren, mensen
die hier misschien helemaal niet mee om
kunnen gaan. Je ziet dat we nu in een fase
zitten waarin het voor de maatschappij
en de ggz-cliënten nog heel erg wennen
is dat deze mensen in de wijk (gaan)
sluiten, ver weg van de ‘normale wereld’.
Maar dat willen we als maatschappij niet
meer. Het realiseren van een zelfstandige
woning mét de juiste zorg in een woonwijk
vraagt echter om heel veel afstemming
tussen verschillende partijen. In de eerste
plaats tussen gemeenten, zorgpartijen en
de woningcorporaties. Daarnaast hebben
wonen en daar ook begeleid worden. De
leefbaarheid in sommige buurten staat
hierdoor soms onder druk. Het is daarom
belangrijk dat goed wordt samengewerkt
aan de overgang naar zelfstandig wonen
in de wijk.”
welzijnspartijen een belangrijke rol,
omdat zij invloed hebben op de sociale
cohesie in wijken. Goed samenwerken,
zonder schotten tussen deze partijen
is dan essentieel. Want iemand is dan
wellicht wel een cliënt, huurder en burger,
maar het is een en dezelfde persoon die op
zoek is naar de juiste zorg en woning. Hij
of zij zou er geen last van moeten hebben
dat er verschillende partijen betrokken
zijn bij dit proces.”
Wat is op dit moment gaande in het
wonen en zorg-landschap?
“Je ziet dat steeds meer nadruk ligt op
de extramuralisering van zorg, waarbij
zorg wordt geboden buiten een instelling.
Ook de geestelijke gezondheidszorg (ggz)
wordt in toenemende mate ambulant
aangeboden, waarbij ggz-cliënten zelfstandig in een woning (vaak van een
woningcorporatie) wonen en thuis hun
behandeling ontvangen.”
Wat betekent het extramuraliseren van
de zorg voor deze groep?
“Aan het verbinden van ggz-gerelateerde
zorg aan huis zijn voordelen verbonden.
Door niet meer in een instelling te
wonen en de nodige ondersteuning
thuis te krijgen, kunnen deze mensen
beter integreren en participeren in de
samenleving. Zelfstandig wonen vergroot
daarmee
het
toekomstperspectief.
Er zijn echter ook aandachtspunten.
Ten eerste is nog niet altijd helemaal
uitgekristalliseerd hoe deze zorg goed
vorm moet krijgen, waardoor mensen in
een gat kunnen vallen. Ten tweede heeft
Kunt u het belang van deze samenwerking toelichten?
“Niets is makkelijker dan mensen bij
elkaar ‘achter een grote deur’ op te
Wat doen jullie als woningcorporatie
voor deze doelgroep?
“We werken intensief samen met
zorgpartijen om goed wonen mét zorg
in de wijk mogelijk te maken. Daarnaast
bouwen we nieuwe woningen die echt
geschikt zijn voor deze groep meer
kwetsbare mensen, wat betreft de
woning, maar ook de locatie. Zo zijn wij
nu bezig met een project waarbij we
woningen bouwen op het terrein van een
ggz-instelling, waar door de uitstroom
steeds minder mensen wonen. Wij
bouwen er nieuwe, kleine en goedkope
zelfstandige woningen. De reden dat
we hiervoor kiezen, is dat we weten dat
mensen die jarenlang in een instelling
hebben gewoond, na uitstroom graag
daar in de buurt blijven wonen. Door onze
nieuwe woningen kunnen zij hun eigen
plekje krijgen vlakbij de instelling, dus in
een rustige omgeving, zonder dat de druk
op een bepaalde wijk te groot wordt.”
Meer informatie
www.actiumwonen.nl/wonenmetzorg
[email protected]
0900-0604