ARTS EN PATIëNT KIEZEN SAMEN

Geneesmiddelen
arts en patiënt
kiezen samen
Betrouwbare informatie
Reumatoloog Wouter Bos overlegt met patiënt Bert Buffing (zie ook
ReumaMagazine 8, 2014).
Hoe meer je vraagt, hoe meer je deelt, des te
meer kom je te weten!
Dit klinkt als een tegeltjeswijsheid, maar is een belangrijk onderdeel van de Engelse campagne ‘No decision about me,
without me’. Met deze campagne wil de Engelse overheid
artsen en patiënten stimuleren om samen te beslissen welke
behandeling het beste bij de patiënt past. Door samen te beslissen, zo blijkt uit onderzoek, nemen de patiënttevredenheid
en de therapietrouw (de mate waarin de patiënt zich houdt
aan de voorgeschreven therapie) toe en verbetert de relatie
met de arts. Ook blijkt de keuze van de behandeling dichter
bij de verwachtingen van de patiënt te staan.
Natuurlijk is zo’n gemeenschappelijke besluitvorming niet altijd
mogelijk. Als iemand met een hartinfarct wordt opgenomen in
het ziekenhuis, zit niemand erop te wachten dat de dokter
uitgebreid met de patiënt gaat bespreken welke behandelopties er zijn. Maar wanneer iemand langdurig een bepaalde
behandeling moet ondergaan of in aanmerking komt voor een
ingrijpende ingreep, is gemeenschappelijke besluitvorming
waardevol. Mensen die ziek worden, kunnen ook onzeker
worden en daarnaast is er sprake van lichamelijk en/of gees-
34
REUMA
magazine.nl
telijk lijden. Vanuit zo’n situatie bezoekt iemand een arts, die een
expert is over de ziekte en de behandeling hiervan. De patiënt zelf
is ook een expert. Hij of zij weet namelijk het beste hoe de ziekte
voelt, wat hij of zij belangrijk vindt in het leven en hij of zij weet als
geen ander welke risico’s hij of zij wil nemen bij de behandeling.
Kortom: artsen en patiënten hebben samen de meeste kennis. Het
delen van deze kennis lijkt daarmee te leiden tot de beste behandeling voor de individuele patiënt.
Gemeenschappelijke besluitvorming
Artsen zijn zich er dan ook steeds meer van bewust dat besluiten
rondom de behandeling samen met de patiënt moeten worden genomen. Maar niet altijd worden patiënten betrokken bij de keuze
voor de behandeling. Zo blijkt uit onderzoek dat in de praktijk een
derde van de patiënten altijd wordt betrokken bij behandelkeuzes,
maar een kwart daarentegen helemaal niet. Vaak ook denken mensen dat gedeelde besluitvorming meer tijd kost of dat dit de angst
bij patiënten vergroot.
Patiënten vinden gemeenschappelijk besluitvorming belangrijk. Zo
wil het merendeel van de patiënten actief worden betrokken bij de
keuze van de behandeling. De mate waarin verschilt sterk van
patiënt tot patiënt. Er zijn bijvoorbeeld (1) patiënten die het prima
vinden om mee te gaan met de keuzes van
de arts, (2) patiënten die willen meedenken
bij hun behandeling (waarna de arts beslist), (3) patiënten die zelf mee willen beslissen en (4) ten slotte ook patiënten die
actief mee willen doen bij hun eigen
behandeling (zelfmanagement). Bij de
laatste is er geen goed of fout, het gaat
erom dat de zorg past bij de gewenste
behandelstijl van de patiënt. Deze behandelstijl kan bij één en dezelfde patiënt
ook variëren, afhankelijk van de klachten.
Gedeelde besluitvorming klinkt gemakkelijker dan het is. Zo’n besluitvorming vergt
nogal wat van het huidige gezondheidssysteem. Allereerst moeten patiënten beschikken over betrouwbare informatie over ziektes, diagnostiek en behandelingen. Internet
staat vol met informatie over gezondheid,
maar lang niet alles is even betrouwbaar.
Gelukkig zijn er tal van patiëntenverenigingen en artsen- en apothekersorganisaties
die steeds meer betrouwbare informatie op
internet zetten. Daarnaast zijn er ook tal
van folders van patiëntenverenigingen en
ziekenhuizen met betrouwbare informatie.
Ook de behandelrichtlijnen van artsen moeten duidelijker en toegankelijk worden voor
patiënten. Zo kan ook een patiënt gemakkelijker beoordelen welke behandelkeuzes
er zijn. Op dit moment zijn er voor verschillende aandoeningen ook zogenaamde
keuzehulpen ontwikkeld. Deze keuzehulpen
laten een patiënt op een overzichtelijke
manier zien welke behandelmogelijkheden
er zijn en wat de voor- en nadelen zijn van
de verschillende behandelingen. Het voordeel van zo’n keuzehulp is dat alles overzichtelijk weergegeven is in een gemakkelijke taal. Bovendien kan een keuzehulp
meegenomen worden naar huis, waardoor
de patiënt thuis eens goed over de verschillende voor- en nadelen van de behandelopties kan nadenken.
Taken voor patiënt en arts
Meebeslissen betekent ook dat patiënten
Bart van den Bemt is apotheker van de Maartensapotheek, de poliklinische apotheek van de Sint Maartenskliniek in Nijmegen. De
Sint Maartensapotheek is de enige openbare apotheek in Nederland die in reumatologie, orthopedie en revalidatie is gespecialiseerd. Kijk voor meer informatie op www.maartenskliniek.nl.
hun consult met de dokter goed moeten
voorbereiden. Ze moeten helder hebben
(en eventueel opschrijven) welke verwachtingen ze hebben over het gesprek met de
arts en ook moeten ze vragen voor de arts
voorbereiden. Aan de andere kant moet bij
de artsenopleiding gemeenschappelijke
besluitvorming een belangrijk deel van de
opleiding worden. De arts moet bijvoorbeeld leren om in te schatten op welke
manier de patiënt een rol wil spelen in zijn
behandeling. Mocht de patiënt mee willen
beslissen, dan dient de arts aan te geven
wanneer er een keuzemoment is, welke
mogelijkheden er zijn en wat de voor- en
nadelen van deze opties zijn. Bovendien
dient hij op te merken wat de patiënt echt
belangrijke voor- en nadelen vindt. Tot slot
moet er ook kritisch worden gekeken naar
het huidige zorgsysteem. Is er bijvoorbeeld
wel voldoende tijd voor gemeenschappelijke besluitvorming?
Salzburger verklaring
Steeds meer huisartsen, ziekenhuizen, verpleegkundigen en apothekers onderstrepen
het belang van gemeenschappelijke besluitvorming. Om dit te bevestigen, hebben zij
een verklaring ondertekend: de zogenoemde Salzburger verklaring. In deze verklaring
worden zorgverleners opgeroepen om duidelijke en actuele informatie te verstrekken
aan patiënten. Andersom worden patiënten
aangespoord om hun zorgen, vragen en
dingen die zij belangrijk vinden uit te spreken bij de arts. Met het ondertekenen van
deze verklaring is al een belangrijke stap
gezet op weg naar gemeenschappelijke
besluitvorming. Patiënt en zorgverlener streven zo samen naar patiëntenzorg van hoge
kwaliteit die past bij de wensen van de
patiënt.
Bart van den Bemt
REUMA
magazine.nl
35