Meïose = reductiedeling Verschil lichaamscel en

T6. Erfelijkheid en evolutie
B1. Genotypen en fenotypen
B2. Chromosomen en genen
B3. Geslachtelijke voortplanting
B4. Erfelijkheidsonderzoek
B5. De evolutietheorie
B6. Argumenten voor de evolutietheorie
B7. De geschiedenis van het leven op aarde
EB. 8 Geslachtschromosomen
EB. 9 Mutaties
EB. 10 Biotechnologie
V1. Het syndroom van Down
V2. Voorbeelden van evolutie
V3. Fossielen bekijken en tekenen
V4. Leren en werken
V5. Ideeën voor een onderzoek
V6. Werken met de computer
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B1. Genotypen en fenotypen
Chromosomen
De wetten van Mendel
Hoe krijg je nieuw DNA?
Chromosomen van de mens
Bouw DNA
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B1. Genotypen en fenotypen
Genotype = erfelijke eigenschap
van een kenmerk
(bijv. AABBEE = rode ogen, beige
lichaamskleur en lange vleugels)
Fenotype: Uiterlijke verschijningsvorm.
Bijv. bij fruitvliegen de rode ogen (AA),
beige lichaamskleur (BB) en lange
vleugels (EE)
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B1. Genotype en fenotype
Genotype = AABBCCEE
Chromosomen
Fenotype = “Wild-uiterlijk”
De wetten van Mendel
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B1. Genotype en fenotype
Enkele termen
Fenotype = Uiterlijke verschijningsvorm
Bijv. bij fruitvliegen de rode ogen.
Genotype = Erfelijke eigenschappen deze van witte ogen.
Bijv. RR (dit staat voor rode ogen)
R
R
Fenotype = Genotype x Milieu
Animatie inleiding erfelijkheidsleer
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B2. Chromosomen en genen.
Chromosomen Bioplek
De werking en bouw van DNA Bioplek
Hoe krijg je meer DNA?
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B2. Chromosomen en genen.
De lichaamscel.
Blauw
Bruin
Heterozygoot
Wit
Wit
GROOT
GROOT
Homozygoot
recessief
Homozygoot
dominant
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B3. Geslachtelijke voortplanting
Hoe ontstaat een één eïege tweeling
Meïose
Mitose
Meïose
Mitose
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B3. Geslachtelijke voortplanting
Verschil lichaamscel en voortplantingscel.
Lichaamscel
(voorbeelden)
Voortplantingscel
Huidcel
Stuifmeelkorrel
Bloedcel
Zaadcel
Bevruchte eicel
Enz.
Eicel
Ontstaan door:
Mitose = gewone celdeling
(voorbeelden)
Ontstaan door:
Meïose = reductiedeling
Mitose Bioplek
Meiose Bioplek
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B3. Geslachtelijke voortplanting
Verschil tussen mitose en meiose
Mitose = gewone celdeling Meiose = reductiedeling
46 chromosomen = 23 paren
46 chromosomen = 23 paren
kopie
Mitose
Meïose
Doel:
1. Groei
2. Herstel
Doel:
1. Maken van
voortplantingscellen
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B3. Geslachtelijke voortplanting
Cel van mens/dier/plant
Lichaamscel
* 23 paar chromosomen
* 2n chromosomen = diploïde cel
n = soort chromosoom (staafvormig, hoekig enz.)
Van elke soort zijn er twee
* 22 paren lichaamschromosomen
1 paar geslachtchromosomen
♀
XX
♂
XY
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B3. Geslachtelijke voortplanting
Cel van mens/dier/plant
Voortplantingscel
* 23 enkele chromosomen
* n chromosomen = haploïde cel
* 22 lichaamschromosomen
1 geslachtchromosoom
♀
1 maal X
= soort chromosoom
(staafvorm/hoekig)
Van elk soort is er één
♂
1 maal X of
1 maal Y
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B3. Geslachtelijke voortplanting
A=•
a=•
P1
F1
♀
•
•
♀
•
•
••
••
•
••
••
• • X
♂
•
•
•
••
••
•
••
••
♂
25% 75%
Fenotype 1 : 3
Genotype
•
•
•
♀
•
•
•
•
De wetten van Mendel Bioplek
•
•
♂
♀
F2 = F1 x F1
♂
• • X
Kruisingsschema
•
•
25% 50 % 25%
Fenotype 1 : 2 : 1
Genotype
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B3. Geslachtelijke voortplanting
A=
a=
P1
F1
♀
•
•
♀
•
•
•
••
••
•
••
••
• • X
•
♂
•
•
•
••
••
•
••
••
♂
•
•
Fenotype
Genotype
•
•
•
♀
Hulp bij erfelijkheid en DNA
•
•
♂
♀
F2 = F1 x F1
♂
• • X
•
•
Fenotype
Genotype
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B4. Erfelijkheidsonderzoek
Mond
Hand
Echoscopie 3D, 17 weken.
De nieuwste ontwikkeling.
Echoscopie 2D, 25 weken.
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B4. Erfelijkheidsonderzoek
= ……………….
Stambomen
= ……………….
P
F1
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B5. De evolutietheorie
Charles Darwin
Natuurlijke selectie Berkenspanner Bioplek
Evolutietheorieën
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B6. Argumenten voor de evolutietheorie
De vinken van de
Galapagoseilanden vormen het
opvallendste bewijs voor de
evolutietheorie.
Ze stammen af van eenzelfde
voorouder en lijken sterk op
elkaar.
De verschillende soorten zijn te
onderscheiden aan hun snavels.
De snavelvorm is een
aanpassing aan het soort
voedsel.
Bovenaan staan twee zaden
etende soorten, met grote
sterke snavels. Onderaan staan
insectenetende soorten met
puntige snavels.
Charles Darwin door Midas Dekker
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B6. Argumenten voor de evolutietheorie
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B6. Argumenten voor de evolutietheorie
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B6. Argumenten voor de evolutietheorie
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B6. Argumenten voor de evolutietheorie
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B6. Argumenten voor de evolutietheorie
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B7. De geschiedenis van het leven op aarde
Perm
Krijt
Jura
Carboon
Evolutietijdbalk in beeld
Onstaan van een fossiel
Tip! DVD. Walking with dinosaurs
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B7. De geschiedenis van het leven op aarde
Fossielen
Hoe ontstaat een één eïege tweeling
Ontstaan fossielen op verschilende plaatsen (engelse site)
Ontstaan fossielen (engelse animatie)
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B7. De geschiedenis van het leven op aarde
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B7. De geschiedenis van het leven op aarde
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B7. De geschiedenis van het leven op aarde
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
B7. De geschiedenis van het leven op aarde
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
EB. 8 Geslachtschromosomen
Mitose
Meïose
Mitose Bioplek
Meiose Bioplek
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
EB. 8 Geslachtschromosomen
Het geslacht wordt op
een verschillende
manier bepaald
bij diverse diersoorten.
XY chromosoom
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
EB. 9 Mutaties
Kanker. De aan en uitknop va een cel Teleblik
Ontstaan van mutaties
door UV-straling.
Veroudering kent vele aspecten.
Progeriapatiënten komen dicht in de
buurt van versnelde normale
veroudering, maar niet in
alle opzichten. Veroudering is voor
delende cellen een ander fenomeen
dan voor niet-delende cellen.
Progeriapatiënten lijden in
principe onder de veroudering van
delende cellen.
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
EB. 10 Biotechnologie
Biotechnologie houdt zich
bezig met de technieken om
biologie te gebruiken voor
praktische doeleinden en is
een heel breed terrein dat
zich uitstrekt van
kaasmaken tot hightech
laboratoriumwerk.
Genetische manipulatie klokhuis
Dit is biotechnologie
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
V1. Het syndroom van Down
Het syndroom van Down of
Downsyndroom is een
aangeboren afwijking die gepaard
gaat met een verstandelijke
beperking, typerende uitwendige
kenmerken en bepaalde
medische problemen, en die
veroorzaakt wordt, doordat het
erfelijk materiaal van
chromosoom 21 in drievoud
voorkomt (in plaats van in
tweevoud).
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
V2. Voorbeelden van evolutie
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
V3. Fossielen bekijken en tekenen
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
V4. Leren en werken
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
V5. Ideeeën voor onderzoek
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat
V6. Werken met de computer
© 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat