Virtuele behandeling werkt

6
INTERVIEW
7
INTERVIEW
Virtuele behandeling werkt
Interview met Wim Veling, lid Raad van Advies van Ypsilon
Virtueel zwemmen met dolfijnen, naar de kroeg of boodschappen doen.
Wim Veling doet alles om zijn patiënten beter te laten functioneren.
Rita Loholter praat met deze psychiater, onderzoeker en lid van de Raad
van Advies van Ypsilon over zijn warme hart voor zijn vak, voor jongeren
en voor familie.
tekst Rita Loholter | [email protected] illustratie Loek Weijts
E
en aardige chauffeur brengt mij
met een clubcar het hele eind van
de hoofdingang van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG)
naar de afdeling psychiatrie.
Wim Veling is psychiater en hoofd behandelzaken van de afdeling Psychosen.
Als wetenschappelijk onderzoeker is hij
geïnteresseerd in hoe psychosen ontstaan in de dagelijkse sociale omgeving.
Hij hoopt dat door de resultaten van onderzoek patiënten beter kunnen functioneren. ‘Het zijn mooie mensen’, reageert
Veling, ‘en het vak is boeiend. Mijn patiënten zijn creatief, maken vaak mooie
kunst. Soms ben ik helemaal weg van een
kunstwerk en dan koop ik het.’
Velings team onderzoekt samen met Lentis en andere GGZ-instellingen in de regio
Noord-Nederland hoe de behandeling
beter kan en hoe bij een vroege psychose
eerder ingegrepen kan worden.
‘Je wilt jongeren zo snel mogelijk behandelen en perspectief bieden. Om een ernstige psychose te kunnen voorkómen controleren we jongvolwassenen die hulp
zoeken voor psychische problemen op
psychotische symptomen. Ook proberen
www.ypsilon.org
we op middelbare scholen tieners te bereiken met wie het psychisch niet goed
gaat. Met een positieve training willen
we hen mentaal sterker maken.
Op die leeftijd gaat het nog niet om een
psychose, maar moet je veel breder mikken. Vaak zijn de eerste tekenen van
ernstige psychische aandoeningen al
in de adolescentie te vinden.’
Antistress
Het lijkt tegenstrijdig, mensen met psychose behandelen via een virtuele realiteit. Toch heeft het succes.
‘In 2013 zijn we gestart met behandelen,
samen met Mark van der Gaag van Parnassia, andere GGZ-instellingen en de TU
Delft. De resultaten zijn veelbelovend.’
Er zijn vier verschillende ‘werelden’ die
Netwerk Vroege Psychose (NVP)
In het Netwerk Vroege Psychose zitten mensen uit het hele land. Iedereen
die zich betrokken voelt bij vroege-psychose-zorg kan lid worden.
Tweehonderd leden steunen elkaar, geven tips en stellen vragen. Er wordt
kennis gedeeld en ontwikkeld. Vanuit dit netwerk is enkele jaren geleden
het Handboek Vroege Psychose geschreven. In het NVP zijn zorgprofessionals, onderzoekers, familieleden en cliënten vertegenwoordigd.
Daniel Krikke (oprichter van Stichting Ideefix) is recent toegetreden tot het
bestuur. Hij toert binnenkort met zijn team Het is nooit te laat door de
regio Groningen. Met een landelijke voorlichtings- en beeldvormingscampagne richt dit team zich op het signaleren en normaliseren van psychoses en het stimuleren van herstel na het krijgen van een psychose.
patiënten via een virtual-reality-bril beleven: een café, lopen op straat, boodschappen doen in de supermarkt met wel
of geen achtergrondmuziek en reizen met
de bus en emotionele uitdrukkingen herkennen en daarop reageren.
Oefenen in een veilige omgeving zorgt
voor vermindering van angsten: ‘Online
kunnen we direct bijsturen, mensen toevoegen in een winkel of in de bus, of ze
ander gedrag geven.’ Eind 2016 worden de
resultaten van dit onderzoek gepubliceerd.
Zwemmen met dolfijnen via virtual reality is nieuw voor het team van Veling.
‘Ik werd door het kunstenaarsechtpaar
Sjollema en Brada benaderd, zij zwemmen met wilde dolfijnen en maken mooie
3D-opnames. Dat paste goed in het onderzoek naar ontspanning met behulp van
virtual-reality-films, dat we net aan het
Soms ben ik helemaal weg
van een kunstwerk van een
patiënt. En dan koop ik het.
kanten op. Ons team Vroege Interventie
Psychose (VIP) richt zich op zo veel mogelijk herstel, niet alleen van symptomen
en persoonlijk welzijn, maar ook dat iemand weer volwaardig in de maatschappij kan meedoen.’
Het behandelaanbod is ruim en bestaat
uit cognitieve gedragstherapie, behandeling met medicijnen, hulp bij terugkeer
naar school, werk of dagbesteding, bewegingsactiviteiten. ‘Belangrijk onderdeel
van de behandeling is dat we proberen
het sociale leven zoveel mogelijk in stand
te houden.’
Beslistool
opzetten waren. We onderzoeken nu het
antistress-effect van de dolfijnen en van
andere virtual-reality-beelden.’
Sociale leven
‘In de behandeling van iemand met een
psychose moeten alle mogelijkheden
worden onderzocht zodat een patiënt zoveel mogelijk kan herstellen.’ Het gaat er
Veling om dat de behandeling passend
is en perspectief biedt op de toekomst:
‘Bij een eerste psychose kan het nog alle
Afgelopen jaar gaf Veling leiding aan een
werkgroep die een richtlijnmodule heeft
ontwikkeld waarin alle wetenschappelijk
onderbouwde interventies bij vroege psychose zijn beschreven. Op dit moment
wordt de laatste hand gelegd aan de Zorgstandaard Psychose. Hierin worden deze
module en de al langer bestaande Multidisciplinaire Richtlijn Schizofrenie omgewerkt tot een compact document waarin staat hoe de zorg voor psychose in
Nederland eruit moet zien.
lees verder
→
Ypsilon Nieuws 2 | 2016
8
→
INTERVIEW
vervolg
Veel meer dan bij de eerdere richtlijnen
zijn naast wetenschappelijke kennis ook
professionele kennis en ervaringskennis
maatgevend voor wat goede zorg is. En
dus zijn Ypsilon en Anoiksis ook nu weer
betrokken bij het schrijven ervan.
Er zijn heel veel keuzes te maken in de
behandeling van psychosen en in een behandelkamer is het soms lastig kiezen
wat je wanneer zou moeten doen.
Daarom willen we op basis van de Zorgstandaard straks een digitale beslistool
ontwikkelen die behandelaar en cliënt
helpt om tot de meest voor de hand liggende behandeling te komen.’
het gaat, waar zij tegenaan lopen. Op informatieavonden geeft Ypsilon uitleg.
Familie
Veling draagt Ypsilon een warm hart toe:
‘Ik heb veel bewondering voor familie en
vrienden van mensen met schizofrenie,
zij hebben veel meegemaakt en doen ontzettend veel in de zorg voor hun familielid.’ Hij behartigt de belangen van Ypsilon
waar mogelijk.
Het familiebeleid van het UMCG bestaat
niet alleen op papier. Behandeling houdt
in dat familie betrokken wordt. ‘Dat lukt
in bijna alle gevallen. We spreken ook
apart met familie. Dat is belangrijk ter
ondersteuning van de familie, maar ook
voor een goed verloop van de behandeling.’
Familieleden en cliënt vertellen elkaar op
familie-interventie-bijeenkomsten hoe
Wim Veling (1974)
Wim Veiling studeerde Geneeskunde
in Leiden en volgde zijn opleiding tot
psychiater bij Parnassia Den Haag.
In 2008 gepromoveerd op Schizofrenie bij etnische minderheden - Sociale en culturele verklaringen voor de
verhoogde incidentie van schizofrenie bij eerste- en tweede-generatie
immigranten in Nederland.
TWEETS #YPSILON
Wim Veling @VelingW
Familieavond gehad @Psychose_Umcg
Opnieuw onder de indruk van familie
van mensen met psychose: trouw, vasthoudend, strijdend, optimistisch!
www.ypsilon.org
• Psychiater bij Parnassigroep, Centrum Eerste Psychose in Den Haag (tot 2014)
• Hoofd behandelzaken van de afdeling Psychosen bij het UMCG (vanaf 2014)
• Universitair docent op de Rijksuniversiteit Groningen
• Voorzitter van het Nederlandse Netwerk Vroege Psychose
• Leider werkgroep Zorgstandaard Psychose
• Lid Raad van Advies van Ypsilon
Toekenning ZonMw Veni-beurs (financieringsinstrument uit de Vernieuwingsimpuls) voor onderzoek naar virtual reality bij psychose.