Presentatie Paulien van Doorn

Hoe moet dat nu?
Seksualiteit, autisme, verstandelijke
beperking, sociale veiligheid
P.v.Doorn 30-11-2013
1
Inleiding
• Seksualiteit
• Sociale veiligheid
• Autisme en seksualiteit
• Hoe moet dat nu?
P.v.Doorn 30-11-2013
2
Seksualiteit?
P.v.Doorn 30-11-2013
3
Seksualiteit is een recht voor iedereen en omvat
o.a.:
• de hoogst haalbare standaard van seksuele
gezondheid, inclusief toegang tot seksuele en
reproductieve gezondheids- voorzieningen
• seksuele vorming en voorlichting
• respect voor lichamelijke integriteit
• beleving van seksualiteit op een manier die
ieder zelf verkiest, zonder normatieve dwang
• seksuele relaties met wederzijdse instemming
• het nastreven en vormgeven van een
bevredigend, veilig en plezierig seksleven
(WHO 2000)
P.v.Doorn 30-11-2013
4
Biopsychosociaal model
•
•
•
•
Lichaam, biologische ontwikkeling
Cognitieve ontwikkeling
Psychische ontwikkeling
Sociale mogelijkheden
• De mens en zijn eigen context
P.v.Doorn 30-11-2013
5
Sociale
veiligheid
P.v.Doorn 30-11-2013
6
Sociale veiligheid
et zich beschermd voelen tegen gevaar dat veroorzaakt wordt door of dreigt van de kant va
“de bescherming”: bescherming door maatregelen die bescherming bieden tegen gevaar.
wel gevoelens van (on)veiligheid. Deze gevoelens zijn beïnvloedbaar d.m.v. gerichte commu
htoffer te worden van incidenten. De registratie van incidenten naar tijdstip en locatie geeft e
t van de kant van menselijk handelen”: hierdoor worden oorzaken als natuurgeweld, constru
eder toegankelijk openbaar vervoer (inclusief haltes en stations) en openbare gebouwen, zo
et wapen dreigen en aanvallen), brandstichting, vandalisme, openbare dronkenschap, diefs
nbrengen van graffiti, geluidsoverlast door radio's of walkmans, vervuiling door etenswaren,
bevuilen, het op straat of in een park buiten een horecaterras drinken van een alcoholische
P.v.Doorn 30-11-2013
7
Sociale veiligheid
• Als slachtoffer/gebruikt worden
• Als initiator/pleger/gebruiker
P.v.Doorn 30-11-2013
8
Seks en autisme
Kenmerken van autisme
invloed op seksueel functioneren
•
•
•
•
Communicatie
Prikkelverwerking
Sociaal gedrag
Verbeelding
(Kanner)
P.v.Doorn 30-11-2013
9
Een zinnenprikkelend leven
Daryl en Marieke
P.v.Doorn 30-11-2013
10
Autisme en seks
•
•
•
•
•
•
Meeste mensen met ASS zijn seksueel actief
Mensen met VB idem
Seksuele ervaring masturbatie
Ook (sterke) seksuele behoeften en fantasieën
Minder seksuele ervaring met partner
Wens om seksuele of intieme relatie op te
bouwen, volgens eigen context
• Verschillen mannen en vrouwen
(Hellemans, 2004, Emmen 2006)
P.v.Doorn 30-11-2013
11
Autisme en seks
• Vaker een onduidelijke seksuele identiteit
• Oriëntatie vaker op ongepaste of onbereikbare
partner
• Meer seksueel ongepast gedrag
• Zoeken naar specifieke en ongewone prikkels
voor opwinding
• Moeite met het in stand houden van (intieme)
relatie
• Meer gebruik van voorwerpen bij masturbatie
• Hypermasturbatie
(Hellemans, 2004, Emmen, 2005)
P.v.Doorn 30-11-2013
12
Autisme en seksuele
stoornissen
• Genderidentiteitsstoornissen
• Parafalieën
• Seksueel grensoverschrijdend gedrag
(Hellemans, 2004, Gijs 2009)
P.v.Doorn 30-11-2013
13
Mogelijke verklaring
•
•
•
•
•
•
•
•
Ontwikkelingsachterstand
Pseudo-deviantie
Sociale stoornis
Gebrek aan verbeelding
Repetitief en stereotiep gedrag
Hyperfocus:detail denken
Gebrek aan schaamtegevoel
Stoornis van de communicatie
P.v.Doorn 30-11-2013
14
Hoe moet dat nu?
Erkennen
Vragen
Voorlichten
Ondersteunen
Begeleiden
Informeren
P.v.Doorn 30-11-2013
15
P.v.Doorn 30-11-2013
16
Visie
•
•
•
•
Zeker seksuele interesse
Weinig kennis en ervaring
Grote afhankelijkheid van omgeving
Preventie van verkeerd gedrag
door duidelijkheid en ondersteuning
• Veiligheid in openbaar begint binnenshuis
MOGELIJKHEDEN!!
P.v.Doorn 30-11-2013
17
Proactief begeleiden
naar een gezonde
emotionele en seksuele
ontwikkeling
• Voorleven, rolmodel zijn
• Toevallig voorlichten
• Structureel voorlichten
P.v.Doorn 30-11-2013
18
Voorlichting
• Kennis bijbrengen
• (Ondersteunende)
communicatie mogelijk
maken
• Gevoelens verduidelijken
• Steun geven
• Waarden en normen
expliceren
• Vaardigheden aanleren
• Risico lopen en
bescherming bieden
komen aan de orde
P.v.Doorn 30-11-2013
19
Tips bij voorlichting
• Begin op tijd (proactief
versus reactief)
• Enkelvoudig taalgebruik
• Ben expliciet
• Check regelmatig of persoon
de info of afbeelding
begrijpt
• Doseer informatie
• Geef visuele ondersteuning
• Aandacht voor gevoel en
emotie
• Herhalen of opnieuw
P.v.Doorn 30-11-2013
20
Vragen?
P.v.Doorn 30-11-2013
21
•
•
•
•
•
•
•
[email protected]
www.sense.info
www.seksualiteit.nl
www.steffie.nl
www.ouders.nl
www.begrensdeliefde.nl
www.edusex.nl
Paulien van Doorn, B Social work/VO/seksuoloog NVVS
P.v.Doorn 30-11-2013
22