PATHWAYS VISIE EN PRAKTIJK Inez Vandenbussche [email protected] Psychiatrisch Ziekenhuis Broeders Alexianen Tienen opdracht pathways I gespecialiseerde K-dienst I ontwikkeling observatie- en behandelmodel drugproblematiek I wetenschappelijk onderzoek I opbouwen expertise I overdracht expertise historiek pathways I I l I start juli 2001 capaciteit 15 K + 5 k jongeren van 12 – 18 jaar (2 leefgroepen) dubbele diagnose drugmisbruik / drugafhankelijkheid + jeugdpsychiatrische problematiek I observatie + gespecialiseerde behandeling visie Pathways I l l l l I systeemdenken bio-psycho-sociaal ontwikkelingsmodel verslavingsproces jeugdpsychiatrische problematiek normale ontwikkeling research based practice (Bukstein 2005; Kaplan 2001; Marriage 2001) Developmental biopsychosocial disease model (Chatlos) research treatment prevention PREDISPOSITION antecedents concomitants stage 1 2 3 4 + DRUG USE INITIATION (EVENT) PROGRESSION genetic constitutional psychological sociocultural primary prevention secundary prevention + maintenance ENABLING SYSTEM DISEASE / SUBSTANCE DEPENDENCE tertiary prevention de dynamiek van druggebruik het verslavingsproces ontstaan ontwikkelingsstilstand gedragsproblemen gevolgen emotionele problemen 1. experimenteren 2. actief zoeken 3. systematisch gebruik 4. misbruik 5. afhankelijkheid overgenomen van Dr. Stan Ansoms systeemvisie pathways op drugs het verslavingsproces wordt gemoduleerd door het dynamisch samenspel van risico- en protectieve factoren zowel in het individu als in het gezin en de omgeving Common Comorbid Psychiatric Disorders l conduct disorder, early onset / aggressive l attention deficit hyperactivity disorder + conduct disorder l post traumatic stress disorder (PTSD) l mood disorders l anxiety disorders l schizophrenia l borderline personality disorder Relationships between two disorders (Chatlos) PSYCHIATRIC DISORDER SUBSTANCE USE DISORDER 1 PREDISPOSITION 3 PREDISPOSITION 2 + + 4 initiation EVENT progression + PSYCHIATRIC ENABLING SYSTEM 9 5 6 7 10 initiation DRUG USE progression 8 + SUBSTANCE USE ENABLING SYSTEM visie pathways = systeemoriëntatie I visie op middelenmisbruik / afhankelijkheid I visie op drugs + jeugdpsychiatrische problemen I visie op diagnostiek jongere + context I visie op behandeling jongere + context implementatie visie I I I I I I teamdenken organisatie structuur leefgroepwerk en therapieën dagelijkse handelen werkvloer contact met context visie op middelenmisbruik I chronisch en complex proces I geen motivatie bij jongeren I secundaire problemen - ontwikkelingsstilstand - gezinsproblemen - schoolse problemen - delinquentie / seksualiteit I nul-tolerantie visie op comorbiditeit I horizontale metafoor I geïntegreerd tweesporenbeleid I diagnose & behandeling → middelengebruik én jeugdpsychiatrische problematiek én wisselwerking tussen beide visie op diagnostiek I > diagnostiek middelengebruik I assessment jeugdpsychiatrische problemen I assessment verband en wisselwerking I assessment ontwikkelingsretardatie I gezinsdiagnostiek I assessment schoolse problematiek I assessment ruimere problematiek visie op behandeling team ‘behandelomstandigheden’ creëren die de jongeren de grootste kans geven om de kracht vinden om hun middelengebruik los te laten pijlers behandeling I teamwerking I jongeren - leefgroepwerk/therapieën I gezin - gezinstherapie/oudervergaderingen I school - motiveren/remediëren/herinschakelen specifieke interventiemodellen I cognitieve gedragstherapie I motivational interviewing (Miller) I gezinstherapie: multidimensionele gezinstherapie (Liddle) multisystemische gezinstherapie (Henggeler) systemisch motivationele therapie (Steinglass) teamwerking I I I I I I visie + geïntegreerd behandelplan werkbegeleiding/intervisie verpleging samenwerking en stabiliteit team = ondersteunend netwerk besef van de kracht van teamwerking continue opleiding en vorming team & behandelplanning I I I I I I systeemgeoriënteerd behandelplan interacties tussen team en jongere behandeling vertrekt vanuit relatie behandeling = dynamisch proces behandelteam gericht op eigen aandeel behandeldoelen resultaat teamdenken FASENBEHANDELINGSPLAN -1e Fasen Controle symptomen Relatieopbouw groepsleiding/team groepsleiding/team Leeftijdsadequaat functioneren groepsleiding/team 1e 2e 3e 4e 5e Controle symptomen jongeren/kinderen Relatieopbouw jongeren/kinderen Leeftijdsadequaat functioneren jongeren/kinderen Controle symptomen Relatieopbouw Groepsleiding/team Groepsleiding/team Leeftijdsadequaat functioneren Groepsleiding/team Fasen Fase -1 Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Fase 5 team & jongeren I I I l l I I I I therapeutisch en orthopedagogisch positieve aanwezigheid bij jongeren gewogen & therapeutische relatie afbakening verantwoordelijkheden werkmiddelen: eigen woorden & daden positieve groepshantering hanteren negativiteit: geen escalaties intern conflict ↔ extern conflict continu motiveringsproces team en druggebruik I druggebruik tijdens weekends I druggebruik op de afdeling I duidelijke regels & afspraken I toxicologische screening I herval hanteren in herstelproces motivatieproces I geen directe resultaten verwachten behandeling jongeren drugs drugprogramma + drugsdebat I motiveren / engagement I inzicht in complexiteit drugproblemen en invloed op andere levensdomeinen I zelfreflectie / zelfverantwoordelijkheid I werken rond craving I werken rond weerbaarheid I vrijetijdsinvulling & vrienden & toekomst residentieel gezinstherapeutisch model team = support systeem gezin I teamcoördinator = gezinsbegeleider = werkbegeleiding I informatiedoorstroming & uitwisseling leefgroep gezin gezin leefgroep I behandeldoelen in leefgroep gezin I behandeldoelen gezin jongere groepsleiding en ouders I I I I goede relatie met ouders belangrijk deelname gezinsgesprekken informele contacten samenwerking / geen spanningsveld groepsleiding & gezinsgesprekken I inschakeling groepsleider gezinsgesprek I relatie ouders-groepsleider = behandeling I duidelijke rolverdeling I gezinsbegeleider leiding gesprek I groepsleider focust op de jongere I groepsleider faciliteert relationeel herstel I parallel thuissituatie - leefgroepsituatie doel samenwerking gezin winstpunten voor de jongeren I I I I krachten van het gezin als hulpbron motivatie van de jongeren voor therapie motivatie van de jongeren voor abstinentie jongeren ondersteunen in therapeutisch proces / betere motivatie I relatieherstel tussen jongeren en ouders I jongeren helpen om de behandeling af te maken I jongeren steunen na afloop behandeling resultaten systeemgeoriënteerd behandelkader I I I I I visie team en ouders op problematiek = goede samenwerking team en ouders team voelt zich gesteund door ouders ouders voelen zich gesteund door team herstelproces jongere herstelproces gezin I betere behandelresultaten criteria outcome I I I I I I I behandeling voltooien positieve hantering groepsinteracties relatie ouders – groepsleiding/team intensieve gezinswerking stabiliteit team werking rond school nazorg PRACTICE PARAMETER (BUKSTEIN, 2005) 1 vertrouwen 2 evaluatie drugproblemen + comorbide problemen 3 toxicologische screening 4 specifieke behandeling drugproblemen 5 behandeling afgestemd op noden jongeren 6 familietherapie noodzakelijk 7 medicamenteuze behandeling op indicatie 8 behandeling comorbide problematiek 9 nazorg 8 jaar Pathways: evolutie I I I I I I geleidelijke opbouw volgens visie groeiende competentie van het team ‘teamgevoelens’ / verantwoordelijkheid stressbestendig ↑ / hanteren acting-out omgaan met gebruik op afdeling therapeutisch > orthopedagogisch 8 jaar Pathways: black box I invulling kleine k I nazorg + samenwerking hulpverlening I overdracht expertise I follow-up onderzoek I winst behandeling behouden? I we need to understand the power of the residential milieu and use it in creative ways to meet specific and developmental needs of individual children and their families (Whitaker, 2004) I treatment of choice the last resort I we need more sophisticated tests of positive and negative outcomes (Curry, 2004)