Overnachten in het Colosseum te Rome!

Robert Nouwen, Overnachten in het Colosseum te Rome
Overnachten in het Colosseum te Rome!
Dr. Robert Nouwen
Het Colosseum te Rome is altijd één van mijn favoriete monumenten geweest. Telkens als ik er kom,
loop ik er eens binnen, de geschiedenis opsnuiven. Vanop één van de bovenverdiepingen heb je een
schitterend zicht op de triomfboog van Marcus Aurelius en de tempel van Venus en Roma waarlangs
de Romeinen eertijds over de Via Sacra richting de boog van Titus en het Forum Romanum
wandelden. Tegenwoordig is de publieke ruimte rond het reusachtige amfitheater iedere mooie
zondag een favoriete verzamelplaats voor talrijke Romeinen en Romeinsen die er zelf graag een
gezellige namiddag doorbrengen. Het is er steeds een grote drukte. De Ludus Magnus, de
gladiatorenkazerne die in de schaduw van het Colosseum ligt, krijgt echter nauwelijks aandacht. De
restanten, die gedeeltelijk werden opgegraven maar toch de structuur duidelijk weergeven, liggen er
wat desolaat bij. De inauguratie van het reusachtige Flavisch amfitheater in 80 n.C. werd uiteraard
gevierd met schitterende gladiatorenspektakels. Het was het grootste ter wereld en de spelen bij de
opening duurden maar liefst 100 dagen. Ter gelegenheid van de inhuldiging door keizer Titus in 80
n.C. schreef Martialis een reeks gedichten, nu bekend als het Liber Spectaculorum. In dit bundeltje,
schets de auteur op scherpe en treffende wijze de typisch Romeinse mentaliteit. De inspiratie moest
hij uiteraard niet ver zoeken. Tijdens de regering van keizer Traianus trad hier ook een Tunger in het
strijdperk, namelijk een zekere M. Ulpius Felix. Hij was een mirmillo, beroemd wegens het spektakel
dat hij bracht met zware en brute gevechtenen. Zijn mooie grafurne wordt tegenwoordig bewaard in
de Galeria Colonna. De laatst bekende voorstelling in het Colosseum werd gehouden in 523.
De keizers zagen in de gladiatorenspelen een uitmuntend propagandamiddel en spaarden kosten
noch moeite om het volk te vermaken. In zijn Res Gestae schreef keizer Augustus dat hij in totaal
achtmaal gladiatorenspelen organiseerde tijdens dewelke circa tienduizend man op leven en dood
1
Robert Nouwen, Overnachten in het Colosseum te Rome
tegen elkaar streden. Volgens Suetonius waren de uitvoeringen van Augustus onovertroffen. Ter
gelegenheid van de inhuldiging van het Colosseum werd het bloed van honderden mannen geplengd.
De shows werden almaar groter, almaar meer spectaculair, met steeds meer dieren en steeds meer
gladiatoren. In 107 n.C. overtroffen de bloedspelen van keizer Trajanus die van Titus. Trajanus was
een militair in hart en nieren en zijn overwinningen tegen Decebalus tijdens de Dacische oorlogen
moesten op passende wijze worden gevierd. 123 dagen duurden de spektakels waarin 10.000
gladiatoren streden. Tijdens de dierenjachten, de showexecuties en de gladiatorengevechten
verloren minstens 5000 mensen het leven, merendeels slaven en misdadigers. Historici schatten
inmiddels dat in de loop der eeuwen niet minder dan 300.000 tot 500.000 mensen in het Colosseum
de dood vonden tot glorie van de keizers en vermaak van het Romeinse volk.
Ondertussen is het Colosseum in slechte staat. Het gebouw is verweerd en vervuild door de
uitlaatgassen. Onlangs wees een studie uit dat het ook nog eens 40 centimeter scheef is gezakt,
wellicht door de trillingen van het voortdurende verkeer vlakbij. Herhaaldelijk zijn al stukken steen
naar beneden gekomen. Het was ook al 73 jaar geleden dat er nog restauraties aan het Colosseum
waren uitgevoerd. Het machtige Colosseum staat nu dus in de stijgers om het te behoeden voor
verder verval. Mode- en schoenontwerper Diego Della Valle (Tod's) stelt maar liefst 25 miljoen euro
beschikbaar voor de werken aan het aangetaste Romeinse monument. Daarvoor mag hij met zijn
bedrijfslogo 15 jaar lang reclame maken aan het amfitheater. De eerste jaren dus geen Colosseum
zonder schoenen ! Maar er zijn ook geen Romeinse keizers meer die het spektakel sponsoren en de
arena ondderhouden. Over die sponsoring was heel wat te doen. Tegen de inbreng van privégeld was
immers stevig verzet gerezen van de consumentenorganisatie Codacons . De zaak werd voor de
rechtbank uitgevochten en Tod's dreigde ermee uit het project te stappen. De
restauratiewerkzaamheden zullen zeker drie jaar duren.
De ondergrondse gladiatorenvertrekken in het Colosseum in Rome zijn ondertussen sedert 2010
open voor publiek. Tweeduizend jaar geleden bereidden de gladiatoren zich in die ruimtes van de
ondergrondse derde verdieping voor op de bloedige gevechten, onderling en met wilde dieren. Ook
die beesten werden voor het treffen ondergronds vastgehouden, net zoals de christenen, zo zegt
men, voordat zij voor de leeuwen werden gegooid. De donkere, benauwde, smalle tunnels leiden
2
Robert Nouwen, Overnachten in het Colosseum te Rome
naar de arena. Echt gezellig kan je het niet noemen, toen niet en nu nog steeds niet… Hier beten de
gladiatoren hun nagels tot bloeden toe af of deden ze schietgebedjes voor een voorspoedig verloop
van het naderende gevecht. Eenmaal in het midden van de arena stonden de strijders en de
slachtoffers te midden van de torenhoge tribunes waar ten tijde van de gevechten ruim 50.000
toeschouwers joelden, hun favorieten aanmoedigden, de veroordeelden en verliezers uitjouwden….
Nu wordt er een plan ontwikkeld om deze kamertjes geschikt te maken voor Romereizigers die graag
op een bijzondere plek willen overnachten. De helft van de voormalige gladiatorenvertrekken zou
worden omgebouwd tot gastenverblijven, met een luxe bed, een kleine badkamer en – zeker gezien
de historie van deze plek uniek – gratis wifi. Enfin, een toffe plek om te overnachten !
Afgezien van die bedenking mag je je wel afvragen hoe het zit met onze ethische omgang met de
geschiedenis en het bijhorende erfgoed. Dat het Colosseum als voorbeeld bij uitstek van de
Romeinse spektakelbouw een toeristische trekpleister is, is op zich niet problematisch. Het
monument trekt ieder jaar zowat 5 miljoen toeristen. De inkomsten komen goed van pas voor het
onderhoud van dit machtige complex. Heel anders wordt het echter wanneer je op een plek, waar
duizenden mensen georganiseerd het leven lieten, zelfs al is dat nagenoeg 2000 jaar geleden,
overnachtingsmogelijkheden wil organiseren. Vanuit historisch standpunt is het een ongelooflijk
beladen plek. Op de rand van de arena van het Colosseum rijst een enorm kruisbeeld op. Het werd
door paus Benedictus XIV gewijd ter herinnering aan de christenen die hier de dood zouden hebben
gevonden. Hoewel de schriftelijke bronnen hierover zwijgen en de terechtstellingen van christenen in
het Colosseum dus niet hard kunnen worden gemaakt, doet dat niets af aan de gruwel en de
georganiseerde moord die hier gedurende eeuwen tot vermaak van het publiek plaatsvond.
Ondertussen denkt niemand er aan om gastenverblijven in Auschwitz in te richten, of het moet een
wel erg ziekelijke geest zijn.
3