20-4-2014 Meteorologie Niek van Andel www.alweeronline.nl Wat is Meteorologie? Latijn: Meteorologia Grieks: Meteorologos metewros (hoog in de lucht) logos (leer van) Leer van iets, hoog in de lucht (abstract) Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 1 20-4-2014 Meteorologie Weer en Klimaat Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Verschillen tussen Weer en Klimaat Tijd Plaats Weer: toestand van de atmosfeer of een bepaald moment, op een bepaalde plek Klimaat: Gemiddelde toestand van de atmosfeer, gemeten over 30 jaar in een groot gebied Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 2 20-4-2014 Meteorologie Klimaat Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Soorten Klimaten Landklimaat Gematigd Zeeklimaat Woestijnklimaat Tropisch klimaat Poolklimaat Middellands Zeeklimaat Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 3 20-4-2014 Klimaatfactoren Waardoor ontstaan er zoveel soorten klimaten? Zon Verwerking van straling Energiebalans Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Energiebalans Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 4 20-4-2014 Verschillen in energiebalans Meerdere factoren beïnvloeden hoeveelheid straling aan aardoppervlak Verschil in verwerking van straling aan aardoppervlak Resultaat -> Verschillen in energiehuishouding op aarde Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Seizoenen en Daglengte Hoe langer de dag, hoe meer instraling er mogelijk is Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 5 20-4-2014 Ligging op aarde Hoe dichterbij de polen, hoe… - langer de weg voor zonlicht door de dampkring - schuiner de zon invalt op het aardoppervlak Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Afstand tot de polen Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 6 20-4-2014 Invalshoek zon op aarde Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Ondergrond Albedo (reflectievermogen) Water of Land? Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 7 20-4-2014 Gevolgen van de Energiebalans Verschillende hoeveelheden energie: warmer rond de evenaar dan in de poolgebieden Streven naar gelijkheid: verdelen van warmte op aarde Warmteverschillen in Oceanen: Oceaanstromen Warmteverschillen op Land -> Atmosferische Circulatie Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Eencellige Circulatie Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 8 20-4-2014 Coriolis-effect Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Coriolis-effect Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 9 20-4-2014 Drukgebieden van dichtbij Rondom Hogedrukgebied: wind met klok mee, evenwijdig aan de isobaren (noordelijk halfrond) Rond om Lagedrukgebied: wind tegen klok in, evenwijdig aan de isobaren (noordelijk halfrond) L H Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Wet van Buys-Ballot “Legt men zich in de richting van den wind met de rug naar de plaats vanwaar hij komt, zoo heeft men de laagste druk aan de linkerhand, evenals bij orkanen.” Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 10 20-4-2014 Wind en Klimaat (Algemeen) Oorzaak: Luchtdrukverschillen Gevolg: Atmosferische Circulatie (verplaatsen van luchtsoorten over de aarde) Nut: Verdelen/meevoeren van warmte over aarde Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Invloed wind op klimaat Algemene windrichting brengt algemene luchtsoort mee, algemene luchtsoort bepaalt klimaat Lokale invloeden op luchtsoort: land, zee, gebergte Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 11 20-4-2014 Invloeden op aangevoerde luchtsoort Zee (water): koelt langzaam af, warmt langzaam op Winter: Water bevat nog warmte uit zomer, wind van zee geeft dus een warmere situatie Zomer: water is nog koel uit winter, wind van zee geeft dus een koelere situatie Land: koelt snel af, warmt snel op Winter: Land is al afgekoeld, wind van land geeft een koude situatie Zomer: Land is opgewarmd, wind van land geeft een warme situatie Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Luchtsoorten en Nederland Algemeen: zuidwesten aanvoer Ten zuidwesten van Nederland: zee Zee geeft matigend effect Klimaat van Nederland: gematigd zeeklimaat Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 12 20-4-2014 Samenvatting Klimaatfactoren Zon geeft temperatuurverschillen Temperatuurverschillen geeft luchtdrukverschillen Hogedruk is droog, lagedruk is nat Luchtdrukverschillen geven wind Door wind worden luchtsoorten verplaatst Wind van zee werkt gematigd Wind van land geeft extremen Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Weer Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 13 20-4-2014 Luchtsoorten en het weer in Nederland Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Weer en Straalstroom Exacte ligging drukgebieden bepaalt tijdelijk aanvoer luchtsoort, ofwel het weer Straalstroom bepaalt ligging van lagedrukgebieden Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 14 20-4-2014 Straalstroom Band met hoge windsnelheden op 10 km hoogte Temperatuurverschil polen en evenaar Wind met draaiing aarde mee: west naar oost Straalstroom bij NL: scheiding tussen polaire lucht en zachte lucht uit zuiden Rails voor depressies Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Straalstroom Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 15 20-4-2014 Straalstroom Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Straalstroom en Depressie Depressie volgt baan straalstroom Lagedrukgebied: gebied met een lagere luchtdruk door “verdwijnen” van lucht door convectie of fronten Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 16 20-4-2014 Depressie Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Fronten De overgangszone tussen twee aan elkaar grenzende luchtsoorten = front Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 17 20-4-2014 Warmtefront Symbool op weerkaart: Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Koufront Symbool op de weerkaart: Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 18 20-4-2014 Occlusiefront 1 2 3 4 Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Occlusiefront met koufront eigenschappen Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 19 20-4-2014 Weerkaart Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 Extra’s Klimaatindeling Köppen Buien en stabiliteit Wolkenherkenning Workshop Meteorologie - Weer en Klimaat - Niek van Andel- 2014 20