4/13/2011 Einde van het leven het jodendom Rachel Dränger Chawa, centrum voor de vrouw Chawa,centrum voor de vrouw 1 4/13/2011 Lecha’im op het leven 3 pilaren: • De Thora • Het dienen van G’ • Barmhartigheid of liefdadigheid (chesed) Ziekenbezoek en zorg voor doden = belangrijke vorm van chesed Hoogste graad chesed = belangeloos zorgen voor de doden 2 4/13/2011 De Torah, vijf boeken van Mozes , waar alle 613 ge-en verboden opgeschreven staan De joodse wetgeving • Opdat U zult leven • U zult ten zeerste op uw leven passen • Ik ben God uw geneesheer • U zult uw zieken genezen 3 4/13/2011 Iemand die het leven van een ander redt, ook al is het voor enkele seconden, Is alsof hij een heel volk heeft gered Vraag. Reanimatie of niet Joodse godsdienst Geestelijke zorg Lichamelijke zorg 4 4/13/2011 Joodse godsdienst Geestelijke zorg • = godsdienstvrijheid en recht op autonomie • Als zieke zelf niet meer kan een ander neemt over om in zijn geest te denken en beslissen • Respect dagelijks geloofsleven Joodse godsdienst Lichamelijke zorg • Dagelijkse behoeften worden voorzien: eten, drinken... – Koosjer eten volgens joodse spijswetten • Familieleden brengen voedsel en bestek mee • Glas kan van het ZH (geen poriën) • Optimale medische zorg 5 4/13/2011 Medicatie • Medicatie met bewezen werking • Medicatie niet bewezen werkzame werking: (homeopathie; voedingssupplementen) • Mag medicatie op sabbat ingenomen? Als het gaat om iemands leven: sabbatwetten en kasjroetwetten vallen weg Wat is zorgen? ........ • Zorgen voor iemand: = medische zorg verlenen; dagelijkse behoefte verzorgen • Zorgen maken om iemand: = emotioneel betrokken zijn met de zieke en de familie • Zorgen delen met iemand: = vertrouwenspersoon die meedenkt in de sfeer van de zieke • Zorgen dat zorg georganiseerd wordt, voor iemand die zelf niet meer kan beslissen 6 4/13/2011 Ziek - ziekte en dood • Zieken worden in 3 categoriën verdeeld: – Onwel voelen: niet dringend arts nodig – Zieke die niet levensbedreigend ziek is – Levensbedreigende ziekte Levensbedreigende zieke • • • • Alles wat mogelijk is om leven te redden Toestand wordt niet meegedeeld aan patiënt Hoop op genezen is belangrijk Waar wetenschap ophoudt begint het geloof Stervensbegeleiding • Gebeden, geld geven voor de armen, • Goede daden doen, • Tot inkeer komen • Op Nieuwjaar en Grote verzoendag staat er in de gebeden : – Gebed, inkeer en liefdadigheid in vorm van geld, kunnen Gods besluit veranderen 7 4/13/2011 Stervensbegeleiding • Verpleegkundige zorg rekening houdend met geloof van de patient – – – – – Menswaardigheid Gebeden op de vastgelegde uren Koosjer eten Sabbat en feestdagen Pijnbestrijding • Behandelingen gaan door, tot de natuurlijke dood intreedt • Afscheid komen nemen in de letterlijke zin van het woord kennen we niet Euthanasie • Levensbeeindiging niet toegestaan • Want…. Opdat u zult leven, niet van toepassing bij het jodendom • Wet op euthanasie • Daar waar de wetenschap……….. Waar de wetenschap ophoudt Begint het Geloof 8 4/13/2011 Geloof Wetenschap Geloof • Aanvaarden van ….. • Zonder een bewijs in handen te hebben • Het geloof leidt je leven • Bij lijden geloof je in het leven • Bij lijden geloof je in hogere macht: – «Oh mijn God, het zal toch niet waar zijn » 9 4/13/2011 Wetenschap • Wetenschap: • Dat wat de menselijke hersenen kunnen vatten, begrijpen, opnemen • Vaak proberen te bewijzen door onderzoek, statistieken, • Dulden geen uitzondering……… Wetenschap wil de Natuur bewijzen, Geloof Bovennatuurlijk geen bewijs nodig • Natuur is ook geloof 10 4/13/2011 Vaststellen van de dood • Reanimatie? Levensverlengend optreden? • Veertje • Hersendood • Hart kan stoppen met kloppen en toch is patient niet dood, hart-longmachine Orgaandonatie • I want to die in peace, not in pieces • Donor is niet dood, als orgaan verwijderd wordt • Wederopstand van de doden 11 4/13/2011 Autopsie • Niet toegelaten: – Onteren en verminken van lichaam – Lichaam is geschapen naar evenbeeld van God – Lichaam is verpakking van de ziel “ het huis” Autopsie • Indien noodzakelijk geacht: – Gerechtelijk – Erfelijke aandoening – Direct medische noodzaak – Alleen wat strikt nodig is opstand doden Steeds overleg met de Rabbijn 12 4/13/2011 De dode • Begrafenis college • Voorbereiding op de begrafenis • Geen eer voor de dode om lang boven de grond te staan • Rituele wassing • Aankleding • Kist • Altijd begraven Rouwperiode • Rouwweek • Rouwbezoek • Rouwmaand • Rouwjaar 13 4/13/2011 Eerste fase rouw periode • Begrafenis • Rouwweek, voor eerste graad familie, = ouders, broer, zuster,echtgeno(o)t(e), kinderen • Rouwbezoek Tweede fase rouwperiode • Afsluiting na 30 dagen, • Echtgeno(o)t(e) • Kinderen • Broer • Zuster • Stopzetting speciaal gebed 14 4/13/2011 Derde fase rouwperiode • Na één jaar • Voor ouders, • Stopzetting speciaal gebed • Jaartijddag, voor allemaal • Bezoek aan het graf • Gebeden Gebeden • Voor de ziel die naar beneden komt, • • Wij sparen door het jaar kredietjes voor de ziel zodat deze sneller tot bij de Goddelijke troon komt • Wensen… 15 4/13/2011 Lecha’im op het leven Besluit • De verzorging hoeft het jodendom niet te accepteren maar wel te respecteren • Het welzijn van de patient staat centraal vanuit religieus standpunt 16 4/13/2011 Bedankt voor uw aandacht • Raadpleeg • Joodse riten en symbolen, • Rabijn Dr de Vries • Alle boeken van Rabijn, Dr, Mr, Evers R • Jongleren met zorg, • Dr Karin Janssen –van Doorn 17