Les 15 – Cijfers 3 – Maanden, Joodse kalender

Les 14 – Antwoorden
Opdracht: Vertaal en geef de uitspraak
‫שֹותה זמיץ ת‬
Hij drinkt sinaasappelsap ‫תפּוִזזים‬
‫הּו א ת‬
Twee broodjes en een hardgekookt ei
‫של‬
‫שה‬
‫לח תמנזיֹות ו בביצתה תק ת‬
‫תיזם ל ו‬
‫ו‬
‫לחנּו ז‬
Wij (m) drinken melk
‫שֹותים תחלתב‬
‫נ‬
‫ א‬
‫א ו‬
‫לחנּו שֹותֹות ב‬
Wij (v) drinken thee
‫תה‬
‫א אנ ו‬
Zij (m) eten wittebrood
‫בהמ אֹו וְכלזים תל תחם לתבתן‬
Zij (v) eten bruin brood
‫שחֹור‬
‫בהן אֹו וְכלזֹות תל תחם ת‬
Ik (m) eet in het restaurant ‫א אנזי אֹוְכבל לב זמס תעדתה‬
Ik (v) eet in de eetzaal
‫א אנזי אֹו תְכ תלת לב אח לד ר תה אֹו תְכל‬
‫תל תחם ל‬
‫שחֹור ור ת‬
‫זיבה‬
‫הּו א בביצתה לרכתה‬
‫לה תמ לֹון וב בבית תל תחם‬
‫ת אֹו תְכ תלת וגבזינתה‬
‫או‬
‫לה א א ת‬
‫רּוחה לב אחדלר תה אֹו תְכל‬
hoe shotèh mits tápoeziem
shetayiem lachmániot wevetsáh qásháh
anachnoe shotiem cháláv
anachnoe shotot teh
hem ochliem lèchèm láván
hen ochlot lèchèm sháchor
anie ochel bamisádáh
anie ochèlèt bachadar há'ochèl
lèchèm shachor weribáh
hoe betsáh rakáh
hammálon bevet lèchèm
at ochèlèt gevienáh
ha'aroecháh bachadar há'ochèl
Bruin brood en jam
Hij [is een] zachtgekookt ei
Het hotel [is] in Bethlehem
Jij (v) eet kaas
De maaltijd [is] in de eetzaal
Les 15 – Cijfers 3 – Maanden, Joodse kalender
De maanden van de Joodse kalender vallen volledig
samen met de maanstanden. Op de eerste dag is
het Nieuwe Maan, en 's nachts is het behoorlijk
donker. De nacht valt in het subtropische Israël heel
snel in, een avondschemering bestaat er niet. Als
kampeerder moet je om half zeven de tent opgezet
en de slaapzak uitgerold hebben, want om zeven uur
is het ècht donker.
Twee weken later is het Volle Maan. De bijbelse
feesten vallen allemaal op of rond de 15e van de
maand, dan geeft de maan in de nacht nog wat licht.
was gebaseerd op de oude Babylonische kalender,
een maankalender die ook schrikkelmaanden kende.
Dat was noodzakelijk, omdat een maanmaand
gemiddeld 29,5 dagen telt. Twaalf maanmaanden
duren dus 354 dagen. Een zonnejaar, gebaseerd op
de omloop van de aarde om de zon, duurt ruim 365
dagen. Zo zou jaarlijks een tekort ontstaan van ruim
elf dagen t.o.v. het zonnejaar. Om te voorkomen dat
de Joodse feestdagen, die seizoengebonden zijn,
door het jaar heen schuiven (zoals bij de Islamitische
kalender gebeurt), wordt zeven maal in de negentien
jaar een schrikkelmaand ingevoerd: Adar Sheni of
De eerste Joodse kalender ontstond omstreeks 1500 Arar Bet, Tweede Adar. Dat gebeurt in het 3e, 6e, 8e,
BCE, na de uittocht uit Egypte. Die eerste kalender
11e, 14e, 17e en 19e jaar.
De Joodse maanden met de huidige namen zijn:
1 ‫זיסן‬
‫נת‬
Nisán
30
maart/april
‫ת‬
2 ‫ז אי יר‬
Iyár
29
april/mei
3 ‫זסיותן‬
Siwán
30
mei/juni
‫ת‬
4 ‫תמּוִז‬
Támoez 29
juni/juli
5 ‫אב‬
Áv
30
juli/augustus
6 ‫א אלּול‬
Èloel
29
aug/september
‫ ז‬Tishrie
7 ‫שרזי‬
30
sept/oktober
‫תו‬
8 ‫תחשותן‬
Chèshwán 29 of 30 okt/november
9 ‫זסלבב‬
30 of 29 nov/december
‫ כ ו‬Kislev
10 ‫בט בבת‬
Tevet
29
dec/januari
e
11 ‫ש תבט‬
Sh vát
30
jan/februari
‫ו‬
12 ‫אדתר‬
Adár
29 of 30 feb/maart
‫ אדתר ב‬Adár 2
29
maart/april
Oude naam: Abib (lente)
Oude naam: Ziw
Naam van een Babylonische afgod
Of Menachem Av
Oude naam: Bul
Schrikkeljaar 30, gewoon jaar 29 dagen.
De schrikkelmaand.
In verband met de Joodse feestdagen kan een correctie worden toegepast. Grote Verzoendag mag niet
voor of na een shabbat vallen, dat is te ingewikkeld bij de voorbereidingen. Daartoe kan de maand
Cheshwan worden verlengd tot 30 dagen, of de maand Kislev worden ingekort tot 29 dagen.
De dagen van de maand kunnen worden aangeduid met gewone cijfers, of met een combinatie
van twee letters. De Hebreeuwse letters hebben een getalwaarde, zoals geleerd in les 1: de
letters ‫ א‬t/m ‫ ט‬hebben een getalwaarde van 1 t/m 9, 10 = ‫ י׳‬,20 = ‫ כ׳‬,30 = ‫ל׳‬.
Hiermee kunnen alle
data in de maand
worden aangegeven,
zoals gebruikelijk is in
de afgebeelde joodse
agenda.
Het grootste getal
wordt het eerst, dus
rechts, opgeschreven.
Bij 15 en 16 wordt een
andere notatie gebruikt:
‫ י״ה‬en ‫ י״ו‬komen beide
voor in de Godsnaam
‫יהוה‬, die te heilig is voor
alledaags gebruik.
Maar je kunt 15 toch
ook omschrijven als
9+6, en 16 als 9+7!
De aanhalingstekens
‫ ׳‬en ‫ ״‬geven aan dat het een getal of afkorting betreft.
Een bijpassende Woordenschat:
‫חחד ז‬
‫ חֹו תדש‬,‫ חח תדש‬chodèsh(m) Maand ‫תשים‬
‫ ובעֹוד חֹו תדש‬be'od chodèsh In een maand tijd
‫זפנבי חֹו תדש‬
‫ ל ו‬lifne chodèsh Een maand geleden
‫שנתה‬
‫ת‬
shánáh (v)
Jaar ‫שנזים‬
‫ת‬
‫ לחג‬chag (m) [‫]ה תחג‬
Feestdag ‫לחגזים‬
‫ת‬
‫אבזיב‬
áviev (m)
Lente
‫תל אבזיב‬
'Lenteheuvel', Tel Aviv
‫ת‬
‫לקיזץ‬
qayits (m)
Zomer
‫ת‬
‫וסתו‬
s'táw (m)
Herfst
‫ חֹו תרף‬, ‫ חח תרף‬chorèf (m)
Winter
‫ל‬
11 ‫י״ א‬
‫שרבה‬
‫ע‬
‫ת‬
‫אח‬
achat èsreh
‫תו‬
‫שב‬
12 ‫י״ב‬
‫שרבה‬
shetem èsreh
‫תם תע ו‬
‫ו‬
13 ‫י״ג‬
‫שרבה‬
slelosh èsreh
‫שלֹוש תע ו‬
‫ו‬
14 ‫י״ד‬
‫שרבה‬
arba èsreh
‫א ור לבע תע ו‬
15 ‫ט״ו‬
‫שרבה‬
chamesh èsreh
‫אח במש תע ו‬
‫ב‬
16 ‫ט״ִז‬
‫שרבה‬
shesh èsreh
‫שש תע ו‬
17 ‫י״ִז‬
‫שרבה‬
sheva èsreh
‫ש לבע תע ו‬
‫ו‬
18 ‫י״ח‬
‫שרבה‬
shmonèh èsreh
‫שמֹונתה תע ו‬
‫ו‬
‫ל‬
19 ‫י״ט‬
‫שרבה‬
‫ע‬
‫ע‬
‫ש‬
‫ת‬
tesha èsreh
‫ו‬
‫תו‬
In deze combinaties van telwoorden zijn de
klanken verkort; zie les 31.
20 ‫ְכ׳‬
‫שרזים‬
èsriem
‫תע ו‬
‫שרזים ו ל‬
21 ‫ְכ״ א‬
‫אחת‬
èsriem we'achat
‫תע ו‬
‫שב‬
22 ‫ְכ״ב‬
‫תם‬
èsriem oeshetèm
‫שרזים ּו ו‬
‫תע ו‬
Bij de telwoorden t/m 10 staan de eenheden
vóór de tien; daar boven staan de eenheden
achteraan, gekoppeld met ‫{ ו‬we} of ‫{ ּו‬oe}
‫ש ז‬
30 ‫ל׳‬
‫לֹושים‬
sheloshiem
‫ו‬
40 ‫מ׳‬
‫א ור תבעזים‬
arbá'iem
De tientallen van 30 t/m 90 worden aangeduid
met de meervoudsvorm van de
overeenkomstige eenheden.
Opdracht: Geef de uitspraak en vertaal:
‫ש תבט לבחֹו תרף‬
‫ו‬
‫ול בבת תל תחם וב בט בבת‬
‫לחגזים וב ז‬
‫שרזי‬
‫תו‬
‫שב‬
‫תם תעשרבה חֹו תד ז‬
‫שנתה‬
‫שים וב ת‬
‫ו‬
‫ז‬
‫תל אבזיב לב לק י ץ‬
‫ול ת‬
‫שרזים ו ב‬
‫תל‬
‫שע ית זמיזם‬
‫תע ו‬
‫להחֹו תדש לה לחם‬
‫וס ת‬
‫תו תקרזיר‬
Bronnen: www.beleven.org; nl.wikipedia.org; millon; afbeelding: Loe'ach (agenda) van het Nederlands
Israëlitisch Kerkgenootschap.