11ième Rendez-vous de Progrès “Infrastructuren en stedelijke ontwikkeling, het standpunt van een privé investeerder” Maart 23, 2012 Together in real estate Agenda 1. Presentatie van Cofinimmo 2. Trends in de verschillende markten 3. Mobiliteit 4. Financieel overzicht van ontwikkeling en financiering van infrastructuur 5. Verwachtingen van de privé sector en besluiten 1 1. Cofinimmo Cofinimmo is de eerste Belgische beursgenoteerde vastgoedvennootschap gespecialiseerd in het verhuren van kantoorgebouwen. De onderneming is vooral actief in de kantoren, rusthuizen en de distributievastgoednetten. Cofinimmo is aanwezig in België, Frankrijk en Nederland Totale waarde van de portefeuille > € 3 miljard. Vastgoedbevakstatuut in België en SIIC statuut in Frankrijk. Intern beheer van het vastgoedpatrimonium met meer dan 110 werknemers. Aandelen opgenomen in de belangrijkste beursindexen : BEL20, EPRA Europa, GPR 250. Beurskapitalisatie op 31.12.2011 : € 1,35 miljard. 2 1. Global portfolio Portfolio mix by segment (in investment value) - 21.12.2011* * Pro forma on 21.12.2011 3 1. Global portfolio Portfolio mix by country (in investment value) - 21.12.2011* * Pro forma on 21.12.2011 4 2. Tendens in de kantoorsector 5 2. Brussels office market 6 2. Office availability in Brussels 1.500.000 m² leeg 7 2. Office building conversions Office to residential = 40.000 m² or 2.6% of vacancy a year Source: Observatoire des Bureaux 8 2. Office demand i.e. gross take up 9 2. Net absorption vs. gross take up Sinds 1990, is dit een verplaatsing van huurders in een markt van over aanbod Bron : DTZ 1990 10 2. Net absorption vs. gross take up Statistics of the Office market 1965-2005 Prime rental level: +0.75% per year real increase Average rental level: -0.59% per year real decrease Statistics of the Office market 1990-2005 Prime rental level: +0.08% per year real increase Average rental level: -2.50% per year real decrease Office stock 1965-2005 = +10.000.000 m² (or +250.000 m² per year) European institutions in Brussels since 1957 = +30.000 m² per year Take up is not net absorption 11 2. Rental values (nominal) €160/m² 12 2. Incentives €160/m² 13 2. Office project completions 100.000 m² 14 2. Risk premium 6% 4% 15 2. Investors origin 16 2. Tendens van andere sectoren 17 2. Groei van de bevolking - Scholen Primair en secundair = + 28.000 kinderen tussen 2010 en 2020 18 2. Groei van de bevolking - Residentieel Bevolking = + 180.000 personen tussen 2010 en 2020 19 2. Groei van de bevolking - Residentieel Solde naturel et migrations externes positifs Migrations internes négatives 20 2. Groei van de residentiële vastgoedprijzen in België Jaarlijkse groei van ongeveer 1% Op basis van een monster van 7.500 onroerende goederen in België 21 2. Groei van de bevolking – Rusthuizen Toename van de levensduur 22 2. Groei van de bevolking – Rusthuizen Groei van de bevolkings% > 65 jaar 29.000 bedden te creëren in België binnen de 10 jaar 23 3. Verzadiging van het wegennet (GEN zone) 24 3. Verzadiging van het wegennet (Regionale zone) 25 3. Verzadiging van het wegennet (Besluiten) 26 3. Parkingverzadiging (Pentagoon zone en eerste kroon) 27 3. Parkingverzadiging (in de gebouwen, circulair 18) 28 4. Potentiële uitbreiding van de metro 29 4. Inpalming van de “meerwaarden” grond- en urbanistieke lasten bij ontwikkelingen (IRIS 2) 30 4. Weerslag van de grondprijs en ontwikkelingsmarge per m² 31 4. Financieringshypothese 32 4. Groot project (NEO) 33 4. Groot project (NEO) 34 4. Groot project (NEO) 35 4. Groot project (NEO) Financiering van de infrastructuur aan de hand van meer winstgevende functies Kernbegrippen van het project: Gemengde functies met samenwerkingsverband Grotere bouwconcentratie en beheer van de openbare ruimte Flexibel project in fasen Bereikbaarheid aan de hand van de verschillende transportmiddelen Analyse en begrip van de marktdynamiek. 36 5. Verwachtingen van de privé sector Verlangen om de publieke en privé contacten te bestuderen en te ontwikkelen Nut van een “level playing field” Juridische en fiscale bescherming voor de planning van de acties Zicht op de timing van de ontwikkelingen en het verkrijgen van de vergunningen Objectief: Het privébeheer van de financiële- en bouwrisico’s en de markten gebonden aan de ontwikkelingen 37 5. Een kantoorgebouw op een metrostation is niet synoniem van commercieel succes … zelfs in het hart van de Europese Wijk Station Kunst-Wet 38 5. Een kantoorgebouw op een metrostation is niet synoniem van commercieel succes … zelfs in het hart van de Europese Wijk Wetstraat15 op het station Kunst-Wet 17.000 m² 39 5. Tussen risico en analyse van het essentiële … 40 5. … met altijd in het gedacht de klant en zijn behoeftes 41 Together in real estate For more information: www.cofinimmo.com