“Pensioenwet, the morning after” De bijdrage van

DNB-pensioenmiddag
13 september 2007
1
De bijdrage van pensioenbestuur aan
stabiliteit
Arnold Schilder
Directeur De Nederlandsche Bank
DNB pensioenmiddag 13 september 2007
2
Dekkingsgraadfluctuaties
Absolute dekkingsgraadmutatie op kwartaalbasis 1999-2007
25
20
15
10
5
0
1999
-5
-10
-15
-20
3
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
medio
julimedio
aug
Bijdrage pensioenbestuur aan stabiliteit
1. Pensioenbeleid richten op lange termijn
2. Beleid heeft aandacht voor indexatie en reële
dekkingsgraad
3. Centrale rol voor risicobeheersing
4
Les uit het verleden: buffers zijn nodig
Ontwikkeling pensioenpremie en werkloosheid
14%
12%
500
10%
400
8%
300
6%
200
4%
100
2%
0
0%
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
werkloosheid
5
pensioenpremie
Pensioenpremie/loonsom
Werkloze beroepsbevolking * 1000
600
1. Beleid richten op lange termijn
• Niet koersen op waan van de dag
• Buffers beperken procyclische effecten
• Buffers vergroten kans op indexatie
6
2. Indexatie van groot belang
100%
Koopkracht met indexatie
tot -33%
tot -33%
tot 44%
7
Geen indexatie pensioenfase
Geen indexatie opbouwfase
Koopkracht zonder indexatie
Toekomst is onzeker
8
3. Risicobeheersing is cruciaal
Continuïteitsanalyse onmisbaar voor:
• Inzicht in de consequenties van onvoorziene
omstandigheden
• Inzicht in de verwachte indexatie en de
onzekerheid daaromheen (indexatielabel)
9
Holland Financial Centre
• Goed zijn is niet genoeg, we moeten het ook
uitdragen!
• Toezicht gaat niet over kosten van pensioen,
maar over verdeling van die kosten door de tijd
• Risicobeheersing is daarbij cruciaal
10
DNB-pensioenmiddag
13 september 2007
11
Ervaringen met betrekking tot de
nieuwe Pensioenwet
Perspectief van de toezichthouder
Jos R. Heuvelman
Divisiedirecteur Toezicht
Pensioenfondsen en
Beleggingsinstellingen
12
DNB Pensioenmiddag
Apeldoorn, 13 september 2007
Ervaringen tot nu toe met betrekking tot:
•
•
•
•
•
•
Financiële positie
Premie
Pension fund governance
Herverzekerde fondsen
Rapportages
Samenwerking DNB-AFM
Toezichtsagenda 2008
13
Financiële positie (dekkingsgraden)
• Probleemloze overgang van APP naar FTK, geholpen door
- situatie financiële markten
- deel sector viel al onder overgangsregime FTK
• Herstelplannen sterk in aantal gedaald:
- geen dekkingstekorten
- reservetekort: ultimo 2005 (APP): 210 fondsen
ultimo 2006 (APP): 160 fondsen
ultimo 2006 (FTK): 60 fondsen
• Dekkingsgraden zeer volatiel:
- marktinvloed direct zichtbaar
- geen ad hoc reacties wenselijk, maar wel bestendige
gedragslijn (ABTN, continuïteitsanalyse)
14
Premies
• Belang kostendekkende premie herbevestigd
- wetgeving aangescherpt
- geen premiekorting bij:
- reservetekort
- als indexatie ambitie niet waargemaakt kan
worden
- solvabiliteitsvrijval
15
Premies
• Toch al fondsen met premiekorting
- verstandig?: Niet als leidt tot premievolatiliteit
- DNB let scherp op
16
Pension Fund Governance
• Inspanningsverplichting in 2007
- Enquête DNB
• Resultaat verplichting m.i.v. 2008
• Deskundigheidsbevordering
- initiatief door sector is goede start
- ambitieniveau moet voldoende hoog liggen
- proof of the pudding ……..
17
Herverzekerde fondsen
• Uitgangspunt Pensioenwet
- Alle fondsen: Minimum vereist eigen vermogen (105)
- Financiële risico´s: Vereist eigen vermogen (buffer)
• Volledig herverzekerde fondsen lopen kredietrisico op
herverzekeraars
• Indien kredietrisico verwaarloosbaar (AA of beter): DNB
geeft toestemming voor geen MVEV
• Indien niet verwaarloosbaar: overgangstermijn van 3 tot
5 jaar
• Bottom line: impact thans zeer klein
18
Rapportages
• Inlever discipline
- kwartaalrapportages
- 1e kwartaal 57% op tijd ontvangen
- 2e kwartaal 76 % op tijd ontvangen
- PFG enquete (deadline: 1 juli 2007)
- begin september 82% ontvangen
• Dat kan en moet beter !!
19
Samenwerking AFM-DNB
Uitgangspunten:
• Samenwerking in het toezicht om overlap te voorkomen,
• Samenwerking in het toezicht om efficiency en doelgerichtheid van
de uitvoering van de toezichttaak te bevorderen.
Afbakening:
•
•
•
•
AFM houdt gedragstoezicht.
DNB houdt prudentieel en materieel toezicht.
DNB is verantwoordelijk voor de toelating van een pensioenfonds.
Het toezicht op de bedrijfsvoering van pensioenfondsen behoort
uitsluitend tot de verantwoordelijkheid van DNB.
20
Samenwerking AFM-DNB
Afspraken in convenant tot uitwisselen van:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Gegevens en inlichtingen
Relevante ontwikkelingen
Onderzoeksplanningen
Onderzoeksrapportages
Toezichtoordeel
Voornemen tot opleggen handhavingmaatregel
Beleidsregels
21
Samenwerking AFM-DNB
Gegevens
Onderzoeksplanning
Beleids
regels
Convenant AFM/DNB
Ontwikkelingen
Onderzoeksrapportages
Toezichtsoordeel
Voornemen tot handhaving
22
Toezichtsagenda 2008
• Lopend Toezicht:
- volgen actuele situatie
- verwerking in FIRM
• Pension Fund Governance
• Continuïteitsanalyse verder implementeren
• Kwaliteit van herverzekering
• Integriteitstoezicht:
- naleven wet- en regelgeving
- (uitbesteed) vermogensbeheer
• Communicatie DNB  pensioenfondsen
- Open Boek
- FIRM
- Vragen / opmerkingen: bel uw toezichthouder
23
DNB-pensioenmiddag
13 september 2007
24
Indexatielabel en
Continuïteitsanalyse
op uw agenda
Aerdt Houben
Afdelingshoofd Toezicht Strategie
De Nederlandsche Bank
13 september 2007
25
Agenda
• Belang van indexatie
• Indexatielabel
• Continuïteitsanalyse
26
Belang van indexatie
Door overstap op middelloon kunnen risico´s ook
worden opgevangen via korting op indexatie
tijdens de pensioenopbouw
Pensioendeelnemers dragen hierdoor
meer risico
• Dit vereist dat pensioenfondsen
openheid geven over
indexatieverwachting en -risico´s
• Indexatielabel moet deze
duidelijkheid geven
27
Pensioenwet: invoering indexatielabel
verplicht
• Nog te nemen stappen in ontwerpfase
indexatielabel:
• Ontwerp-indexatielabel breed testen
• Fondsen stellen continuïteitsanalyse op
• Indien niet op tijd in staat: tijdel. tool 1-1-2008
• Voor 1 april 2008 berekeningen over verwachte
indexatie plus indexatie in slecht weer-scenario
(te sturen naar DNB)
• Categorie-indeling in voorjaar 2008
• 1 juli 2008 indexatielabel definitief:
- 2e halfjaar 2008 gebruik label mag
- vanaf 1 januari 2009 moet (in UPO)
28
Indexatielabel
29
= CONCEPT =
Continuïteitsanalyse
• Continuïteitsanalyse: op basis van stochastisch
model dat mogelijke toekomstige ontwikkelingen
in beeld brengt
• Frequentie: in beginsel eens per 3 jaar
• Bij grotere wijzigingen extra
continuïteitsanalyse
• Prognosetermijn: 15 jaren vooruit
• Overgangsregeling: t/m 2009 mag het model
deterministisch zijn
30
Beleidsregel continuïteitsanalyse
• Geen wettelijke vormvoorschriften (anders dan
stochastisch, 15 jaar vooruit)
• Wel een DNB-Beleidsregel continuïteitsanalyse:
• als hulpmiddel, niet verplichtend
• met de uitgangspunten en
• voorbeelden van de door DNB gewenste
output
De output moet vooral ook voor u nuttig
31 zijn
Beleidsregel continuïteitsanalyse
• Uitgangspunt 1: Gehanteerde parameters zijn
consistent en realistisch
• Uitgangspunt 2: CA geeft inzicht in:
• Ontwikkeling financiële positie op LT
• Aannames financiële rendementen, inflatieen bestandsontwikkeling
• Andere bepalende factoren fin.positie op LT
• Fin. risico´s en kansen op noodmaatregelen
• Inzet en toereikendheid sturingsinstrumenten
32• Verwachtingen over de toeslagverlening
De financiële positie op lange
termijn
230%
2,5% percentiel
mediaan
97,5% percentiel
210%
dekkingsgraad
190%
170%
150%
130%
110%
90%
0
33
5
10
jaar
15
Indexatiekwaliteit
linker
bootje
Pensioenresultaat
100%
90%
rechter
bootje
80%
gemiddelde
70%
10 %-percentiel
5 %-percentiel
60%
0
5
10
jaar
34
15
Indexatielabel
35
= CONCEPT =
Agenda voor fondsbestuur
• Openheid over indexatiebeleid en
indexatiekwaliteit
• Opstellen continuïteitsanalyse (hoe eerder hoe
beter)
• Voor 1 april berekeningen (verwachte indexatie
en risico daaromheen)
DNB
36
DNB-pensioenmiddag
13 september 2007
37
Pension Fund Governance
De stand van zaken
David van As
Afdelingshoofd toezicht grote
pensioenfondsen
13 september 2007
38
Implementatie PFG
•
•
•
•
Principes pension fund governance
Opzet informatieverzoek (enquête)
Uitkomsten
Afsluitende observaties
39
Principes pension fund governance
• Start: verzoek van Minister in 2004
• Keuze voor zelfregulering, met als voorlopig
sluitstuk het STAR rapport van 16 december
2005
• STAR: naleving principes wettelijk verplicht
stellen en toetsing DNB
• Evaluatie in 2008
40
• Samenloop evaluatie
medezeggenschapsconvenant
• Eventueel aanvullende wetgeving
STAR rapport:
Principes voor goed
pensioenfondsbestuur
Pensioenfondsen
• Verantwoordelijkheid bestuur
• Verantwoording
• Intern toezicht
Rechtstreeks verzekerde regelingen
• Verantwoording (werkgever)
• Intern toezicht (bij de verzekeraar)
► In werking 1-1-2006, implementatie uiterlijk 1-1-2008
41
Inrichting PFG voor
pensioenfondsen
• Op zoek naar best practices passend bij de fondssituatie
• “Handleidingen” voor invoering door Pensioenkoepels
• Vaak aanleiding voor:
• doorlichten totale structuur
• heroverwegen bestaansrecht pensioenfonds
42
Principes passen goed bij:
• Principle based wetgeving (keuze wetgever)
• Risicogebaseerd toezicht DNB (FIRM)
Waar draait het om?
• Opzet, bestaan en
• Werking (PFG is geen doel op zich)
43
Doelstelling PFG enquête
Inzicht krijgen in:
• de voortgang implementatie PFG
• welke keuzes worden gemaakt
44
Knelpunten PFG
1.
Mensen voor de nieuwe organen te vinden
2.
Tijd voor de invoering
3.
Personeel om de werkzaamheden te kunnen oppakken
Daarnaast is diverse malen genoemd:
•
Voornemen tot liquidatie
•
Fonds is te klein voor volledige toepassing PFG
45
Invoering
100%
75%
Besluitvorming
50%
Principes
geïmplementeerd
25%
46
jun-08
apr-08
feb-08
dec-07
okt-07
aug-07
jun-07
apr-07
feb-07
voor 2007
0%
Bestuur
•
•
•
•
•
•
•
Risicobeheersing
Nevenactiviteiten
Klachten en geschillenprocedure
Transparantie van beleid
Communicatieplan
Deskundigheidsplan
Periodieke (zelf)evaluatie
47
Verantwoordingsorgaan
• 1/3 deel heeft verantwoordingsorgaan ingesteld
• 75 % van de deelnemersraden is ´uitgebouwd´
tot verantwoordingsorgaan.
• 90 % vergadert 1 x keer per jaar
48
Intern Toezicht
• 1/3 deel heeft Intern Toezicht georganiseerd
•
•
•
•
90 % Visitatiecommissie
5 % One Tier Board
3 % Audit commissie
2 % Afzonderlijk orgaan
49
Intern Toezicht, frequentie
Totaal
Eens per kwartaal
4%
Halfjaarlijks
2%
Jaarlijks
14%
Eens per 2 jaar
2%
Eens per 3 jaar
60%
Nog te bepalen
19%
50
Medezeggenschap
• Deelnemersraad
• Bestuurszetels
51
Medezeggenschap
Bedrijfstak
Ondernemings
Deelnemersraa
pensioenfondsen pensioenfondsen
d
52
Ja
78%
24%
Nee
22%
76%
Afsluitende observaties
• Er wordt hard gewerkt, maar er moet ook nog
veel gebeuren komende maanden.
• De luiken gaan open. Dat is wennen. Vergaande
transparantie roept ook altijd nieuwe vragen op.
Maatschappelijk verantwoord beleggen bijv.
• Goede verantwoording versterkt het vertrouwen
in het pensioenfonds
• Pensioenfondsen zijn goed in benchmarking,
blijf dit doen.
53
Afsluitende observaties
• Eenheid in verscheidenheid (maatwerk)
• Een professioneel bestuurder is bereid:
• Medezeggenschap serieus te nemen
• Zich periodiek te laten toetsen op eigen
functioneren
• Om verantwoording af te leggen over het
gevoerde beleid
• Voortdurend naar kwaliteitsverbetering te
streven door permanente
deskundigheidsbevordering
54
Afsluitende observaties
• Stimuleer kandidaten voor VO en DR
• Kijk voor intern toezicht ook buiten de eigen
vertrouwde kring
• Voorkom bureaucratie: ‘Substance over form’
55
DNB-pensioenmiddag
13 september 2007
56