recensie

Alledaags racisme met humor blootgelegd
een slimme manoeuvre lijkt. Het
pakt anders uit, met name door een
pas aangenomen, zwarte stagiaire.
heeft De Vroedt alvast korte metten
gemaakt - en laten maken - met
clichés.
Een rechtszaak is dramatisch een
prachtig vehikel voor het wegen
van vooroordelen. 'Race' treedt in
die zin in de sporen van een stuk
als het beroemde 'De twaalf
gezworenen' van Reginald Rose uit
1954, maar is venijniger en
actueler. Hier worden vooroordelen
niet doorgeprikt, maar zichtbaar als
doodnormaal element in onze
maatschappelijke orde.
Werner Kolf (l) en Mark Rietman.
© kurt van der elst | kvde.be
HANNY ALKEMA
THEATER
Race
Nationale Toneel
****
Het gaat in een rechtszaak niet om
de waarheid. Het gaat om het
winnen. Beide partijen, aanklager
en verdediger, willen winnen. Met
manipulatie als belangrijkste
gereedschap.
Het is nauwelijks meer dan een
tussenzinnetje, waarin deze
opvatting voorbijkomt, maar
cruciaal voor toon en betekenis van
het toneelstuk. In 'Race' (2009)
heeft toneelschrijver/filmer David
Mamet een boeiende vorm
gevonden voor het thema racisme.
Niet door zwart en wit tegenover
elkaar te zetten, maar door te laten
zien dat, zodra van kleur sprake is,
denken en doen daar als vanzelf
door bepaald worden.
In 'Race' wordt een rijke witte man
beschuldigd van verkrachting van
een zwarte vrouw. Hij zoekt zijn heil
bij een advocatenkantoor met een
witte en een zwarte partner, wat
© Trouw
Dat 'Race' speelt in een
Amerikaans rechtssysteem, is
daarmee geen kwestie meer. Het
gaat om de allengs duidelijker
invloed van huidskleur op
onderlinge omgang en
verhoudingen. Hier op een klein
bureau, waar witte partner Jack
(een fenomenale Mark Rietman)
het gezag naar zich toe heeft
getrokken en de bevelen uitdeelt,
en waar zwarte partner Henry (rake
typering van Werner Kolf in zijn
eerste grote toneelrol) zich aan de
regels heeft geconformeerd om
boven de middenmoot uit te
kunnen stijgen. Ook stagiaire
Susan kent alle trucs, zoals flirten
met de witte baas om zijn
(onderbuik)vertrouwen te winnen.
Om des te effectiever bestaande
afspraken af te kunnen breken.
Triomfen baart dat niet. Aan het
eind zijn er slechts verliezers.
Regisseur Eric de Vroedt jaagt
'Race' in een snerpend tempo over
het toneel, met een kale
kantoorambiance en een
kolonialistisch portret als
contrapunt. Het geeft humor en
ruimte aan het thema en benadrukt
het universeel klakkeloze van
alledaags racisme. Net als de
gezongen statements van de drie
hoofdrolspelers, met als uitschieter
dat van Romana de Vrede, die
vilein haar steile pruik als
opgelegde stijlfiguur naar de
prullemand verwijst.
In zijn debuut als nieuw artistiek
leider van het Nationale Toneel
maandag 07 november 2016
Pagina 10 (1)