Echo-onderzoek bij 18 - 23 weken zwangerschap

Echo-onderzoek bij 18 - 23 weken
zwangerschap
Gynaecologie
U bent door uw verloskundige, huisarts of gynaecoloog doorverwezen voor een
uitgebreide echo rond 20 weken zwangerschap.
Bij deze zwangerschapsduur kan men door middel van een echo via de
buikwand het beste beoordelen of er sprake is van anatomische aangeboren
afwijkingen.
Aangeboren aandoeningen komen relatief weinig voor. Bij een klein percentage
van alle zwangerschappen (2- 4%) wordt vóór of na de geboorte een
aandoening vastgesteld. De kans op een aandoening bij 18-23 weken is iets
lager dan het percentage bij 11 tot 14 weken omdat een deel van de
zwangerschappen eindigt in een spontane miskraam.
Niet alle aandoeningen zijn vóór de geboorte zichtbaar. Aandoeningen die wel
zichtbaar zijn kunnen in een aantal gevallen worden opgespoord met behulp
van echoscopisch onderzoek.
In deze folder wordt beschreven welke aandoeningen tijdens echo-onderzoek
bij een zwangerschapsduur tussen de 18 en 23 weken vastgesteld kunnen
worden.
Wat is echo-onderzoek?
Echo-onderzoek is een techniek waarmee organen in het lichaam zichtbaar
worden gemaakt. Bij een echo wordt gebruik gemaakt van geluidsgolven. Deze
geluidsgolven zijn niet hoorbaar. De geluidsgolven worden uitgezonden door
een apparaat (transducer). De golven gaan door zachtere weefsels heen. Door
bepaalde weefsels worden ze helemaal of gedeeltelijk teruggekaatst. Botten
kaatsen de golven volledig terug. De teruggekaatste geluidsgolven (echo’s)
worden geregistreerd en zichtbaar gemaakt op een scherm, de monitor.
Bij dit echo-onderzoek wordt er een uitwendige echo gemaakt. Hierbij ligt u op
een onderzoekbank. U kunt uw kleren aanhouden, maar de onderbuik moet
ontbloot zijn. Om een goede geleiding van de geluidsgolven te verkrijgen wordt
gel of olie op uw buik aangebracht.
Echo-onderzoek bij 18-23 weken of niet?
Echo-onderzoek tijdens de zwangerschap is beslist niet verplicht. Sinds 1
januari 2006 is dit echo-onderzoek opgenomen in de standaardcontroles van de
zwangerschap. Er zijn dus voor u geen extra kosten aan verbonden.
Dit echo-onderzoek is ingevoerd om aangeboren afwijkingen te kunnen
vaststellen. Sommige afwijkingen kunnen goed behandeld worden als ze op tijd
geconstateerd zijn, waardoor er voorzorgsmaatregelen getroffen kunnen
worden om het kind direct te behandelen als het geboren wordt. Soms kan er
zelfs in de zwangerschap wat aan gedaan worden. Andere afwijkingen kunnen
zo ernstig zijn dat, in goed overleg met u, het advies gegeven wordt om de
zwangerschap af te laten breken in een vroeg stadium.
Veel ouders kiezen wél voor echo-onderzoek vroeg in de zwangerschap (eerste
3 maanden), maar lang niet iedereen wil nader onderzoek bij 18-23 weken. Een
goed argument is dat verreweg de meeste kinderen gezond ter wereld komen.
Als er bij u of uw partner een verhoogd risico bestaat op het krijgen van een
kind met een aangeboren afwijking, wordt u vaak al direct naar een speciaal
centrum gestuurd voor een uitgebreide echo. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn
als u en/of uw partner al een kind heeft met een aangeboren afwijking of als dit
in de familie voorkomt.
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
2
Geruststellend
Ouders die wél voor nader echo-onderzoek kiezen doen dit om diverse
redenen. Het uitgangspunt is vaak dat een gunstige uitslag geruststellend is. In
een aantal gevallen zal de uitslag echter ongunstig zijn en staan ouders voor
moeilijke keuzes.
Moeilijke keuzes
Als er bij echo-onderzoek een verdenking op een ernstige aangeboren afwijking
vastgesteld wordt, wordt u meestal op zeer korte termijn naar een speciaal
centrum gestuurd om dit nog eens uitgebreid te onderzoeken. Indien er dan ook
wordt gezien dat de baby een aandoening heeft, staan ouders, afhankelijk van
de ernst van de geconstateerde aandoening, voor het moeilijke besluit om de
zwangerschap al dan niet voort te zetten. Zeer vaak is er geen aanleiding om
de zwangerschap af te breken omdat er behandelingsmogelijkheden zijn. Dit
betekent ook dat het echo-onderzoek vaker herhaald wordt om te zien of de
afwijking erger wordt of soms zelfs verdwijnt.
Indien er door middel van het echo-onderzoek een afwijking is vastgesteld, kan
men voorbereidingen treffen voor extra zorg die het kind na de bevalling nodig
heeft. In een enkel geval kan er besloten worden om de bevalling in een
speciaal centrum te plannen om de behandelingsmogelijkheden van het kind te
vergroten.
Voor ouders, die in geval van een ernstige aandoening overwegen om de
zwangerschap af te breken, is van belang dat het echo-onderzoek rond de 20e,
21e week plaatsvindt. Volgens de Nederlandse wet zijn de mogelijkheden tot
afbreken van de zwangerschap na de 24ste week van de zwangerschap
beperkt.
Het is belangrijk dat u zich van te voren goed informeert over het echoonderzoek en het mogelijke vervolg daarop. Eenmaal begonnen is het vaak
moeilijk stoppen. Veel aanstaande ouders ervaren het vervolgtraject na het
vaststellen van een aandoening als fysiek en psychisch belastend. Uiteraard
wordt u hierin intensief begeleid.
Om welke aandoeningen gaat het?
Hartaandoeningen
Eén op de 200 kinderen wordt geboren met een ernstige hartafwijking. Een
ervaren echoscopist zal in de helft van de gevallen aanwijzingen zien die
aanleiding zijn om u door te verwijzen naar een specialist. Soms blijkt bij nader
onderzoek dat er niets aan de hand is. Als er wel sprake is van een
aandoening, kan deze in sommige gevallen na de geboorte gecorrigeerd
worden door een kinderchirurg. In andere gevallen is behandeling niet mogelijk.
Nieraandoeningen
Eén op de 500 kinderen heeft een min of meer ernstige nieraandoening. Een
ervaren echoscopist zal 80% van de nieraandoeningen opmerken tijdens het
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
3
echo-onderzoek. In veel gevallen is behandeling niet direct nodig omdat slechts
één van beide nieren is aangedaan. In andere gevallen kan de kinderarts de
aandoening behandelen. In zeldzame gevallen is een operatie nodig of
behandeling niet mogelijk.
Spina bifida (open ruggetje)
Eén op de 1500 kinderen wordt geboren met spina bifida (neuraalbuis defect of
open ruggetje). Een ervaren echoscopist zal bij 90% van babies opmerken dat
de wervelkolom niet gesloten is. Kinderen met een open rug zijn meestal
lichamelijk en soms ook verstandelijk gehandicapt. Vaak zijn meerdere
operaties nodig en blijven daarna nog problemen aanwezig.
Buikwanddefecten
Eén op de 2000 kinderen wordt geboren met een buikwanddefect. Een ervaren
echoscopist zal het defect bijna altijd opmerken. Nader onderzoek is van belang
omdat er soms onderliggende aandoeningen zijn. Als er geen complicaties zijn,
kan de kinderchirurg het defect na de geboorte vaak goed corrigeren.
Kortom, tussen de 18e en de 22e week van de zwangerschap wordt een
echoscopisch onderzoek aangeboden om:
• de groei en het vruchtwater te beoordelen en
• om ernstige lichamelijke afwijkingen op te sporen.
Als blijkt dat er sprake is van een ernstige aandoening wordt u doorverwezen
naar een specialist voor gedetailleerd onderzoek. Uw echoscopist neemt het
zekere voor het onzekere. In een aantal gevallen zal uiteindelijk blijken dat er
niets aan de hand is. Voor de kinderen die wel een gezondheidsprobleem
hebben kan het vervolgonderzoek van groot belangrijk zijn.
Benadrukt wordt dat niet alle aandoeningen zichtbaar zijn. Voor neurale
buisdefecten, nieraandoeningen en buikwanddefecten geldt dat een getrainde
echoscopist deze in meer dan 90% van de gevallen ziet. Voor hartafwijkingen
geldt dat deze slechts in 50% van de gevallen zichtbaar zijn.
Praktische punten
Het onderzoek duurt ongeveer 30 minuten.
De echo wordt meestal door een van onze echoscopisten gemaakt, onder
supervisie van de gynaecologen. U hebt bijna altijd aansluitend een gesprek
met een van de gynaecologen over de uitslag.
Behalve u zelf, mogen er nog 2 personen met u meekomen. Op verzoek wordt
een kortdurende DVD-opname gemaakt.
Vragen?
Bij vragen kunt u tijdens kantooruren bellen met Gynaecologie, zie voor het
telefoonnummer de achterpagina.
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
4
Meer informatie?
Wilt u meer weten over het echo-onderzoek bij 18 tot 23 weken? Kijk dan op:
• www.fetalmedicine.nl
• www.knov.nl/Themas/prenataal_onderzoek
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
5
Bij het tot stand komen van deze folder is dankbaar gebruik gemaakt van de
folder ‘Uitgebreid echo-onderzoek tijdens de zwangerschap’ van het azM te
Maastricht en de folder ‘Echo-onderzoek bij 18-23 weken’ op de website
www.fetalmedicin.nl
© 01-2014
Internet
www.orbismedischcentrum.nl
623
Gynaecologie
Meldpunt Oost 11
Afsprakennummer: 088 - 459 7785
Op werkdagen: 9.00 - 12.00 en 14.00 -16.00 uur
Informatienummer 088-4595580
Op werkdagen: 8.30 -12.00 en 13.30-16.30 uur