Jezus de Humanist - Humanistisch Verbond

Jezus de Humanist
Een humanist zal de evangeliën op een heel andere manier lezen dan een christen
of moslim. Een humanist zal zich niet zoveel aantrekken van wat paus of kerk vindt
hoe teksten geïnterpreteerd moeten worden, maar zal de teksten zoveel mogelijk zelf
laten spreken. Hij zal daarbij tot een eigen visie komen, hetgeen weer stof kan
opleveren om met elkaar in gesprek te gaan. Zoals ik het evangelie lees komt Jezus
daarin naar voren als iemand die het voortdurend met autoriteiten aan de stok heeft.
Religieuze en wereldlijke autoriteiten. Ook iemand met humor: geef aan de keizer
etc, is wel grappig gevonden. Iemand die er de humor wel van in kon zien. Petrus
blijkt een buitengewoon twijfelachtig figuur te zijn geweest. Hij verloochende Jezus
driemaal en ging liever maffen in de hof van Olijven, dan zijn meester een beetje te
ondersteunen op een uiterst moeilijk moment. En over deze Petrus zegt hij “op deze
steenrots zal ik mijn kerk bouwen”. Nou dat is wel heel ironisch. Misschien is daar
dan ook de ellende in de r.k. kerk mee begonnen. De traditie om twijfelachtige
figuren tot paus te verheffen.
In veel opzichten week Jezus af van zijn volgelingen en is hij daarin ook meer een
humanist dan een rechtzinnig gelovige. Onthullend is als Jezus gaat vertellen wie
volgens hem dan de goede mensen zijn. Je zou bij een godsdienststichter
verwachten dat hij het gaat hebben over veel bidden, in dogma’s geloven en allerlei
rituelen uitvoeren. Niets daarvan: wie zijn zalig? Zalig ben je: als je hongerigen voedt,
dorstigen laaft, doden begraaft, gevangenen bezoekt, zieken verzorgt en
vreemdelingen herbergt! Nou daarvoor hoef je niet in een God te geloven, het lijkt
humanitas wel!
De boodschap van Jezus is dus nadrukkelijk: je hoeft niet in een God te geloven,
daar gaat het helemaal niet om. Gewoon een goed mens zijn is voldoende om “zalig”
te worden. Maar voor een profeet, had hij nog meer vreemde opvattingen. Hij was
pacifist, zette het oor van Malchus er weer aan toen die agressieve Petrus dat oor er
af geslagen had, (kent u trouwens het evangelie van Malchus, , de kroon op de
apocriefe evangeliën, veel opzienbarender dan dat van Thomas?) Heb je vijanden
lief, keer de andere wang toe. Christenen moeten daar over het algemeen niets van
hebben. Men zegent liever wapens dan dat men die ritueel vernietigt.
Nog zoiets merkwaardigs: hij verwierp de bijbel. Je moet de evangeliën wel heel
merkwaardig lezen als je niet ziet dat hij voortdurend de vloer aanveegt met het oude
testament. Hij was een notoir sabatschender, valt het renteverbod aan handen
wassen voor het eten vond hij niet nodig, daarmee de Joodse wet aan de kant
zettend. Van hem hoefde die overspelige vrouw helemaal geen straf te hebben.
Terwijl de bijbel daar toch duidelijk in is: op overspel staat steniging. Waarom doen
ze dat trouwens zo weinig in de Biblebelt waar ze toch de bijbel –van kaft tot kaftletterlijk nemen? Als Jezus toch wel ergens een hekel aan had dan waren het de
religieuze autoriteiten: de schrift geleerden en de Farizeeën met al hun regeltjes en
voorschriften. Dat is nog wel zichtbaar in het hedendaagse christendom: in
tegenstelling tot Jodendom en Islam is het christendom geen religie waarin de
gedragsleer centraal staat. Geen halacha of sharia. Geloof, stam of afkomst kon hem
niets schelen. De Samaritaan, die ongelovige hond, is de barmhartige en niet de
diepgelovige Priester en de Leviet. Het is of Jezus zegt: die gelovigen, dat is gewoon
tuig. Zelf gaf hij weer de voorkeur aan hen die door de gelovigen tuig werden
genoemd. Hij ging het liefst om met hoeren en tollenaars en ongelovigen
(Samaritanen). Schandalig!
Waar ik ook nog nooit iets over gelezen heb, maar wat toch wel heel vreemd is voor
iemand die afkomstig is uit een middenoostelijke cultuur is de bloedhekel die Jezus
had aan familieverbanden. Dit is waarlijk boven je eigen cultuur uitstijgen! Jezus
wordt woest als iemand nog even zijn vader wil gaan begraven voor hij Jezus gaat
volgen. Hij zegt dan: laat de doden zichzelf maar begraven! Nogal grof, in dit geval
lijkt me het dan ook terecht dat zelfs de christenen hem op dit punt nooit navolgen.
Altijd maar weer geïrriteerd als het over familie gaat. Overigens: elders, bij de werken
van barmhartigheid, ziet hij het begraven van doden wel weer iets als wat aan te
raden is. Jezus was een echt mens die ook wel eens door zijn emoties werd
meegesleept. Als zijn moeder en broers bij hem op bezoek komen (ja, de maagd
Maria had meer kinderen, het staat er echt!) dan wil hij ze nog niet eens zien. Ik heb
met mijn familie niets te maken, mijn vrienden dat is mijn familie! Hij propageerde een
ietwat laconieke levenshouding: genieten mag. Over hem werd verteld dat hij water
in wijn veranderde. Ik denk dat als Mohammed die truc had beheerst, hij eerder wijn
in water had veranderd. Maar net wat je belangrijk vindt. Geniet van dit moment. Kijk
niet te ver in de toekomst. Pluk de dag. Zie de leliën op het veld etc.
En wat was zijn laatste advies aan zijn volgelingen? Weer niet: bidt veel en eer God.
Nee hoor: Neem een glaasje wijn en eet er een broodje bij en denk dan nog eens
aan mij! Geloofde Jezus in een God? Alles wijst erop dat hij wel degelijk in een God
geloofde. Maar niets wijst erop dat hij zichzelf als een God zag. Als de “rijke
jongeling” hem goed noemt dan zegt Jezus: waarom noemt gij mij goed? Alleen God
is goed! Hiermee aangevend dat hij weliswaar geloofde dat God bestond maar dat hij
dat zelf in elk geval niet was.Op het laatst begon zelfs zijn godsgeloof toch wel te
wankelen. Toen hij hing te sterven riep hij: “Mijn God, mijn god, waarom hebt ge mij
verlaten”. Ten eerste zou iemand die zelf god is dit nooit roepen, ten tweede klinkt er
toch wel twijfel in door. Als die God mij niet helpt, bestaat die eigenlijk wel? Kortom
zijn uiteindelijke conclusie zal wel geweest zijn: God bestaat waarschijnlijk niet maar
geniet van het leven en neem nog een wijntje ter mijner gedachtenis.
Jezus was, waarschijnlijk, een humanist. Natuurlijk accepteren rechtzinnig gelovigen
dit niet. Zoals Dostojewski, toch een echte christen, schreef: als Jezus zou
terugkomen zou hij meteen door de kerk in de boeien worden geslagen.
Een wonderlijke persoon, die Jezus. Nog steeds goed voor inspirerende discussies.
Het moet een bijzonder mens zijn geweest.
Gerard Burger