Het waarderend onderzoek/ Appreciative Inquiry

Postadres
Postbus 169
3500 AD Utrecht
Het waarderend onderzoek/ Appreciative Inquiry
De filosofie achter de Zorg Verandert dialoog
Appreciative Inquiry bestaat (onder deze naam) al sinds 1980. De laatste jaren neemt
de filosofie en het aantal aanhangers toe. Hieronder lichten we toe hoe Appreciative
Inquiry (AI) aansluit bij de visie van Zorg Verandert en vervolgens vind je in het kort
de oorspronkelijke theorie van AI, in het Nederlands ook wel Waarderend
Onderzoeken genoemd.
De weg naar eigen regie
Belangrijk doel van Zorg Verandert is mensen bewust te maken en zodanig toe te
rusten dat zij in staat zijn hun eigen zorg te organiseren. Dit vraagt een andere manier
van denken en handelen in relatie tot de zorg. Van de burger wordt nu een actieve
betrokkenheid en inzet verwacht bij het in kaart brengen van de eigen wensen en
behoeften met betrekking tot de zorg én het organiseren van deze zorg. Dat is een
behoorlijke (cultuur)verandering die iets van betrokkenen vraagt.
Zorg Verandert kiest ervoor om de gegeven situatie als uitgangspunt te nemen en in
kleine groepen mét elkaar te onderzoeken waar passende oplossingen te vinden zijn.
Principe bij deze aanpak is dat burgers met elkaar in dialoog gaan en samen
ontmoeten en delen, leren en inspireren, behoeften en wensen uiten, onderzoeken en
doen. Onderliggende basisgedachte hierbij is te focussen op zaken die (al) wel goed
gaan. Mensen vertellen graag over positieve ervaringen en delen graag hun
“successen” met elkaar. Zo kun je elkaar inspireren en van elkaar leren. Hierin ligt de
filosofie van de “Appreciative Inquiry” (AI), het waarderend onderzoek, besloten. Niet
het probleem is leidend maar de positieve ervaringen en het perspectief.
Deze benadering is gebaseerd op de aanname dat het stellen van vragen, het voeren
van dialoog over dat wat goed gaat, waarden, wensen en behoeften op zichzelf al
bijdragen aan transformatie. Door naar de goede dingen te kijken, wordt er een ander
soort energie gegenereerd en voelen mensen zichzelf aangesproken; dé sleutel tot
eigen regie.
Het waarderend onderzoek gaat er dus vanuit dat mensen kunnen leren en groeien
door dat te versterken wat al werkt en dat naar boven te halen wat in wezen al
aanwezig is in het eigen creatief vermogen van mensen.
1
www.zorgverandert.nl | [email protected] | fb.com/zorgverandert | @zorgverandert
Postadres
Postbus 169
3500 AD Utrecht
Door mensen met elkaar in gesprek te brengen, creëer je een situatie waarin je het
oplossingsgerichte vermogen van de groep gebruikt als inspiratiebron. Hieruit kan je
een passende oplossing voor je eigen situatie halen.
De fasen van Appreciative Inquiry
AI heeft het proces tot onderzoek naar passende oplossingen grofweg verdeeld in 4
fasen die wij als uitgangspunt voor de dialoogbijeenkomsten gebruiken.
De 4 fasen van dit onderzoeksproces zijn:

Verkennen

Vertellen

Verbeelden

Verwezenlijken
Verkennen (elkaar leren kennen en het onderzoeksonderwerp peilen)
Dit is de fase waarin mensen zichzelf voorstellen en aangeven wat maakt dat ze
gekomen zijn, wat hun vraag is. Met de vraag wordt bedoeld: de vraag, de zorg, de
wens, etc. Bijvoorbeeld: ’ Ik wil graag zelf blijven koken en wil weten hoe ik een
inductie kookplaat kan financieren.’ Of: ‘Ik ben mantelzorger en wil dat mijn moeder
de zorg blijft krijgen die ze nodig heeft. Ik merk dat ik zelf ook een grens heb in wat ik
kan, maar ze krijgt minder geld om betaalde hulp in te schakelen. Hoe gaan we dat
doen?’
Belangrijk in het scherp krijgen van het onderzoeksonderwerp is dat het 'verlangen'
helder wordt: zelf willen koken, goede zorg voor mijn moeder met behoud van mijn
eigen grenzen als mantelzorger.
Dit verlangen is de drijfveer voor het onderzoek naar passende oplossingen.
Vertellen (eigen ervaringen delen)
In deze fase delen de deelnemers welke ervaringen ze hebben met zorg ontvangen of
geven. Er is ruimte voor eventuele zorg en onzekerheid. Echter, de focus ligt hierbij op
de positieve ervaringen. Wat werkt er wel? We waarderen wat er al goed gaat.
Verbeelden (dromen)
Hier ga je opzoek naar hetgeen je graag zou willen bereiken, je verlangen. Hoe ziet er
het uit vanuit het meest ideale plaatje. Wat zou je dan bereikt hebben?
Belangrijk in deze fase is dat er letterlijk een beeld ontstaat. Hoe concreter, hoe beter.
Het plaatje helpt om ambitie en focus te ontwikkelen.
2
www.zorgverandert.nl | [email protected] | fb.com/zorgverandert | @zorgverandert
Postadres
Postbus 169
3500 AD Utrecht
Verwezenlijken(doen)
In deze fase onderzoek je met elkaar welke stappen je kunt zetten. Hoe je de weg
naar je ideaalplaatje vorm kunt geven.
Vervolgens destilleer je uit deze inventarisatie welke acties voor jou passend zijn en
welke je op korte termijn zou kunnen oppakken.
Tot slot vertel je elkaar wat je concreet gaat doen om je voornemens ook
daadwerkelijk in de praktijk brengen.
In deze fase is het belangrijk aan te geven dat geëxperimenteerd mag worden. Het
hoeft echt niet meteen perfect te gaan. Nu begint het proces van doen en al doende
leren, met je eigen intentie en toekomstbeeld als drijfveer.
Je gespreksdeelnemers kun je gebruiken om in de toekomst met je mee te denken en
je te steunen in je acties.
3
www.zorgverandert.nl | [email protected] | fb.com/zorgverandert | @zorgverandert