Open brief van de ondernemingsorganisaties in België

22-9-11
Open brief van de ondernemingsorganisaties in België
Tijd om eraan te beginnen
Nu de angel uit het dossier Brussel-Halle-Vilvoorde is gehaald, is het hoog tijd om snelheid te halen in de
socio-economische beleidsthema’s. In 2008-2009 sloeg de economische crisis wereldwijd hard toe. Maar
de Belgische economie wist internationaal vergeleken de schade relatief te beperken. Dat ging echter
gepaard met snel oplopende overheidsuitgaven: in 2009 steeg de totale uitgavenquote tot 54% van het
BBP. Dit benadert opnieuw het niveau van 1993 (55%) toen het uitvoeren van de Maastricht criteria
om tot de euro te kunnen treden een prioriteit werd om het overheidsaandeel te verminderen.
Vandaag beleeft Europa een eurocrisis en een vertrouwenbreuk. Dat vertrouwen moet dringend worden
hersteld, want anders dreigt groot welvaartverlies. Maar dat veronderstelt niet alleen een sterk en
eenduidig politiek leiderschap in de Europese Unie, het vraagt ook politieke moed in alle Europese
landen. De moed om structurele en volgehouden maatregelen te nemen. De Europese aanbevelingen
geven ons hiervoor het kompas. Op 12 juli ll. gaf de Europese Raad ons land duidelijke aanbevelingen
mee :
1. een structurele sanering van de overheidsfinanciën door het overheidstekort in 2012 onder de
referentiewaarde van 3% BBP te brengen; de EU roept onze beleidsverantwoordelijken op dit
vooral te doen aan de uitgavenzijde;
2. een plan opstellen om op lange termijn de leeftijdsgerelateerde uitgaven in toom te houden,
door de vervroegde uittreding uit de arbeidsmarkt terug te dringen en door de koppeling van de
wettelijke pensioenleeftijd aan de levensverwachting te overwegen;
3. een aanpak van de structurele zwakheden in de financiële sector uitwerken om tot een
levensvatbaar bedrijfsmodel voor de banken te komen;
4. het concurrentievermogen vrijwaren door het loonvormingssysteem, en meer bepaald het
loonindexeringssysteem, te hervormen;
5. de arbeidsparticipatiegraad naar een hoger peil tillen door meer degressiviteit in het
werkloosheidsstelsel in te voeren, door de belastingsdruk van arbeid naar consumptie te
verschuiven en door het belastingsstelsel milieuvriendelijker te maken;
6. de concurrentie aan te moedigen door de belemmeringen van de toegang tot de markten te
reduceren, en op de elektriciteits- en gasmarkt door de doeltreffendheid van de
mededingingsautoriteiten te verhogen.
België stelt zich als doel een begrotingsevenwicht voor de gehele overheid tegen 2015. Voorlopig is dat
enkel lippendienst, want het blijft onduidelijk hoe ons land dit zal bereiken. En van de andere Europese
aanbevelingen is nog helemaal geen werk gemaakt. Maar één ding is zeker: indien België zich niet laat
leiden door deze Europese aanbevelingen, dan zullen het land en alle regio’s verarmen. Een peperdure
rentespread – zijnde het renteverschil tussen België en Duitsland – zullen daarbij ons deel zijn. Op een
overheidsschuld van 350 miljard Euro betekent 1% meer interest als gauw 3,5 miljard Euro extra
interestlasten!
Van de onderhandelingsnota van de formateur van juli ll. hadden wij verwacht dat op de 6 EUaanbevelingen een antwoord zou geformuleerd worden. Op vijf van de zes werd slechts een schuchter
begin van antwoord geformuleerd. En door de betonnering van de loonindexering wordt juist het
tegenovergestelde voorgesteld dan wat de EU aanbeveelt. Ook inzake de verdeling van de inspanning
tussen uitgaven en inkomsten gaat het de verkeerde kant uit door twee derde van de inspanning te
vinden aan de inkomstenzijde en amper één derde aan de uitgavenzijde.
Minder uitgeven
België heeft nu al zowat de hoogste fiscale druk ter wereld. De globale fiscale druk in ons land ligt 4,7
procentpunten hoger dan in onze buurlanden. Dat komt in 2011 neer op een verschil van 17,2 miljard
euro. Een verdere verhoging van de belastingsdruk is dus een slecht idee. We wensen dan ook een
(para)fiscale stop. Wat niet betekent dat een hervorming van ons fiscaal systeem niet aan de orde zou
zijn.
Wat is dan wel een evenwichtige verdeelsleutel? In de VS leggen de Democraten een besparingstraject
voor van 83 % besparingen en 17 % belastingverhogingen. En de parafiscale druk in de VS ligt beduidend
lager dan in België. De meeste landen kiezen trouwens voor besparingen, niet voor
belastingverhogingen, zo bleek eerder dit jaar uit een OESO- doorlichting van de verschillende
saneringsprogramma’s voor de periode 2011-2015. Verschillende landen hanteren een verdeelsleutel
80-20 (of zelfs nog beter): Nieuw-Zeeland, Zweden, Zwitserland, Nederland, Canada, Hongarije. Het kan
toch ook in België niet zo moeilijk zijn om dezelfde 80-20-verdeling te kiezen. Enkel op die manier kan
vermeden worden dat eens te meer de ondernemingen bedolven worden onder een lawine van nieuwe
lasten.
Laten we alvast beginnen met de gezondheidszorgen door de wettelijke groeinorm terug te schroeven
tot een niveau dat, rekening houdend met de kostenevolutie gebaseerd op de werkelijke zorgbehoeften,
beter aansluit bij de economische groei.
Efficiëntiewinsten binnen de overheid
Internationaal vergeleken kent België een uitgebreide publieke sector, waartoe naast de
overheidsadministratie ook gerekend worden de door de overheid gesubsidieerde diensten als
onderwijsen de diensten waarin de overheid een grote regulerende impact heeft zoals in de zorgsector.
Ons land kent ook zeer snel groeiende ‘lokale’ overheden. Bijna 30% van de werkenden is aan de slag in
de overheidssector in ruime zin. De NV België staat helemaal aan de top inzake het aantal werkenden in
overheidsadministraties en het is één van de zeldzame landen waar dit aantal is blijven toenemen. De
extra-kost hiervan ten opzichte van vergelijkbare landen is aanzienlijk.
Efficiëntiewinsten bij alle overheden – federaal, regionaal en lokaal – en bij alle overheidsdiensten
(ministeries, overheidsbedrijven of –agentschappen bv.) moeten centraal staan in het
2
begrotingsscenario. De spontane uitstroom doordat heel wat ambtenaren op pensioengerechtigde
leeftijd komen biedt daarbij een unieke kans. Ook een intelligente rem op nieuwe aanwervingen moet
ingevoerd worden. België moet, net zoals tal van andere Europese landen, een
verminderingsdoelstelling van het aantal ambtenaren naar voor durven schuiven.
Ook hier kan de sector van de gezondheidszorg een voortrekkersrol spelen. Zou het echt zo moeilijk zijn
om meer ruimte te bieden voor ondernemerschap en innovatie aan de organisaties zowel uit de
privésector als uit de social profit sector die in dit domeinactief zijn, zodat effectiviteit en efficiëntie ook
in deze sector een realistische ambitie kan worden?
Ook hier kan een rationele staatshervorming dubbel werk vermijden en alle overheden sterker
financieel responsabiliseren. Zou het echt zo moeilijk zijn om hiermee de huidige ‘verrommeling van
bevoegdheden’ weg te werken en daardoor efficiëntiewinsten te realiseren?
Ondernemende mensen
Ondernemerschap maakt het verschil. Ondernemende mensen zorgen voor welvaart. Maar in België
wordt ondernemerschap niet bepaald aangemoedigd.
In ons land is het ideaal nog altijd: een job voor het leven, met een immer stijgende looncurve en met
een toenemende ontslagbescherming bij dezelfde werkgever. De Belgische werkloosheidsverzekering is
bovendien weinig activerend, met zijn beperkte degressiviteit van onbeperkt in de tijd uitgesmeerde
uitkeringen. De aanpak van de eindeloopbaan beperkt zich er vaak toe mensen te parkeren in passieve
uitkeringen. En tot slot, de automatische loonindexering voedt de persistente loonhandicap en heeft de
loonvorming in een wurggreep.
Flexicurity van het werk heeft in andere landen het ondernemerschap van werknemers een flinke boost
gegeven. Waarom kan dat niet bij ons?
Ambitie om tot het koppeloton te behoren
België heeft altijd bij de groep van sterke landen behoord. Als we nu socio-economisch de bal misslaan,
zullen we onvermijdelijk verglijden van de Champions League naar de 2de klasse. Klassieke
begrotingsplannen waarbij evenveel ‘zekere’ nieuwe inkomsten staan tegenover ‘onzekere’
uitgavenbesparingen, zijn uit den boze. De gebaande paden moeten nu verlaten worden.
Daarom roepen de werkgeversorganisaties via deze open brief alle politieke partijen op om de Europese
aanbevelingen zonder uitzondering grondig en doortastend uit te voeren.
Besparen, saneren en hervormen om zo veel sterker te worden... Andere landen hebben het ons
allemaal voorgedaan, met succes. Waarom zou het ook hier niet kunnen?
3
JeanPierre Alain De Smedt
Voorzitter VBO
Jean-Claude Daoust
Voorzitter BECI
Marie-Anne Belfroid
Voorzitter UCM
Luc De Bruyckere
Voorzitter VOKA
Pierre Delwart
Voorzitter UWE
Ludwig Henkes
Voorzitter AAV-EUPEN
Karel Van Eetvelt
Gedelegeerd Bestuurder Unizo
Piet Vanthemsche
Voor Agrofront
Jan Peers
Voorzitter Unisoc
4