Positieve discriminatie als laatste redmiddel

Boekbesprek;ng
Boe
on:
stri
etn
re,
in '
act
ho<
stu
lin~
Arr
liM
tior
the
Drs. T.L.E. Strop-von Meyenfeldt
eqt
Positieve discriminatie
als laatste redmiddel
gel
de
voir
juri'
Op
ZOE
var
be~
Posit/eve actie is zeker niet de eerst in
aanmerking komende oplossing voor het
opheffen van achterstellingen. Mevrouw
Strop bespreekt: B. P. Sloat, Posit/eve discriminatie, uitg. WEJ. Tjeenk Willink,
Zwolle.
Discriminatie, het achterstellen van mensen, om wat voor reden dan ook, blijkt in
de maatschappij een zeer hardnekkig verschijnsel. Ondailks aile goede wil, gelijkheidswetgeving en maatregelen om mensen gelijke kansen te geven blijft discriminatie zeer veel en in zeer vele vormen
voorkomen. Ook al is gelijkheid volgens
de Wet vastgelegd, hoe verwezenlijken wij
deze ook in de praktijk?
Een van de middelen waartoe wij in Nederland in onze hedendaagse bestuurspraktijk in toenemende mate onze toevlucht nemen is dat van de positieve actie,
positieve discriminatie of hoe je het ook
wilt noemen. Positieve discriminatie om
achtergestelde groepen een extra stimulans te geven om hun handicap te overwinnen, het lijkt zo sympathiek. Toch is het
182
ook bij ons een niet onomstreden middel.
Denk maar eens aan de reacties op het
besluit van wethouder mevrouw M.A. Wildekamp van Amsterdam om de eerstkomende vijf jaar slechts vrouwen als directeur van een school te benoemen. Het
laatste woord is in deze zaak nog niet
gezegd.
Over positieve discriminatie schreef de
jurist Dr. Sloot zijn proefschrift, waarvan
enige tijd geleden ook bovengenoemde
handelseditie verscheen. Waar proefschriften over het algemeen nauwelijks
toegankelijk ZIJn voor het grote publiek,
bevestigt Sloot zeker de uitzondering op
deze regel. Zijn boek is een handle/ding
geworden voor ieder die zich iets meer wil
verdiepen in positieve d1scriminatie als
middel om achterstandssituat1es op te heffen.
In zijn boek vergelijkt Sloot de situatie,
zoals die zich in de Verenigde Staten en in
sch
ker
har
aar
de'
kin~
We
19£1
VOrl
se r
van
het
disc
VSr
Set
Drs T L.E Strop-von Meyenfeldt (1944) IS l1d van de redact1e
van Chr1sten Democrat1sche Verkenn1ngen en voorz1tter van
de Nederlandse Verenrg1ng tot Steun Oecumen1sche Ontwlkkel,ng Coop (NVOC)
In t!
tegE
nau
om
den
een
ons
opl
stet
het
korr
Chr:sten Democrat1sche Verkenn1ngen 4/88
Chr1st,
ons land ontwikkeld heeft. In de VS is de
strijd tegen de segregatie op basis van
etnische afkomst en sekse een veellangere en meer uitgebreide geweest, dan die
in ons land waar de roep om positieve
actie eigenlijk nog maar net wordt gehoord. Voor wat de VS betrett spitst de
studie van Sloot zich toe op de ontwikkeling in de juridische positie van de zwarte
Amerikaan. De Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring sprak reeds over 'anation, conceived in liberty, and dedicated to
the proposition that all men are created
equal'. Desondanks is de strijd voor een
gelijke positie voor de zwarte bevolking in
de VS nag steeds niet beeindigd. Sloot
volgt de strijd, zoals die zich vooral via vele
juridische processen heeft afgespeeld.
Op vele manieren hebben organisaties,
zoals de National Association for the Advancement of Coloured People vanaf het
begin van deze eeuw getracht langs juridische kanalen de segregatie te doorbreken. Men volgde de theorie, dat aan de
hand van feiten en cijfers segregatie werd
aangetoond, die in tegenspraak was met
de wettelijke rechten van de zwarte bevolking. Deze ontwikkeling, die reeds voor
Wereldoorlog II werd ingezet, kreeg na
1948 steeds meer ondersteuning in de
vorm van rechterlijke uitspraken bij diverse processen. Sloot analyseert een aantal
van deze processen en sluit dit deel van
het boek at met de conclusie, dat positieve
discriminatie momenteel zijns inziens in de
VS geen breed draagvlak meer heett.
Schizofreniteit
In tegenstelling tot de VS speelt de strijd
tegen discriminatie zich in ons land niet of
nauwelijks voor de rechter at. Hier wordt
om de positie van vrouwen en minderheden te versterken in toenemende mate
een beroep gedaan op de overheid. Bij
ons stoelt de strijd tegen discriminatie niet
op lange ervaring, maar is zij van de laatste twintig jaar. Eigenlijk is de noodzaak tot
het nemen van extra maatregelen met de
komst van grote groepen buitenlanders
Chr1sten Democrat1sche Verkenn1ngen 4/88
tot uiting gekomen. Het boek gaat daarom
met namein op de positieve discriminatie
van allochtone etnische groepen in Nederland en op die van vrouwen in Nederland. Op beide terreinen volgt Sloot de
ontwikkelde bestuurspraktijk, met als
voorbeelden het spreidingsbeleid van de
gemeente Rotterdam en het in ons land
ontwikkelde emancipatie-beleid. Terecht
wijst hij op de schizofreniteit tussen de
heersende neiging tot individualisering en
het toenemende beroep op de overheid
om de positie van vrouwen te versterken
via positieve discriminatie. Hij besluit dit
deel met zijn twijfel over het effect van de
(zwakke) positieve discriminatie op de
deelname van vrouwen in het arbeidsproces bij de overheid. De discussie, die de
vanzelfsprekendheid van de achtergestelde positie van de vrouw aan de kaak
stelde, heett zijns inziens meer losgemaakt
dan positieve actie-plannen.
Het laatste deel van het boek bevat een
bundeling van de verschillende vormen
van positieve discriminatie om daaruit
voor Nederland de lessen te trekken. Zijns
inziens is in de VS de gecobrdineerde
actie tussen particuliere en overheidsorganen enerzijds en de rechtspraak anderzijds zeer effectief gebleken. Hij pleit dan
ook voor een indirecte bestrijding van discriminatie, en ziet positieve discriminatie
als een laatste redmiddel, zeker nog niet
als de oplossing voor het opheffen van de
achterstelling. Een definitieve afweging
van voor- en nadelen maakt hij niet, daarvoor is de Nederlandse praktijk nag te
jong.
Kortom, het boek van Sloot is een goede
inleiding in de problematiek, die verband
houdt met positieve actie. Nadeel van het
boek lijkt me het ontbreken van gegevens
over het effect, dat met name aile positieve
discriminatie op de zwarte bevolking van
de VS heeft gehad voor wat betrett hun
sociale positie. Daarover zouden meer gegevens beschikbaar moeten komen.
183