Kamerkoor Canteklaer Vocaal Ensemble La Colombe Iassen Raykov Dirigent Liga Vilmane Organiste Chor- und Orgelmusik aus England Koor- en orgelmuziek uit Engeland www.canteklaer.nl Koor- en orgelmuziek uit Engeland Programma | Programm 1. Chor- und Orgelmusik aus England Benjamin Britten (1913-1976) - Festival Te Deum, Op. 32 (Canteklaer, Liga Vilmane) 2. Charles V. Stanford (1852-1924) - 2 preludes uit 'Six Short preludes and Postludes' Op. 101 Kamerkoor Canteklaer (Liga Vilmane) 3. William Byrd (±1543-1623) - Ave Maria - Kyrie (La Colombe) Vocaal Ensemble La Colombe 4. Orlando Gibbons (1583-1625) - O clap your hands (La Colombe) Dirigent Iassen Raykov Organiste Liga Vilmane 5. Frank Bridge (1879-1941) - Nr. 1 uit 'Six Organ Pieces' (Liga Vilmane) 6. Herbert Howells (1892-1983) - Haec Dies (Canteklaer) 7. William Byrd - Teach me, O Lord (Canteklaer, La Colombe, Liga Vilmane) 8. Benjamin Britten - Prelude to 'They walk alone' (Liga Vilmane) 9. Orlando Gibbons - Nunc Dimittis (La Colombe) 10. William Byrd - Ave verum corpus - Agnus Dei (La Colombe) 11. Herbert Howells - Magnificat 24 augustus 2008 Barockkirche St. Franciskus Zwillbrock 31 augustus 2008 Mariakerk Enschede (Canteklaer, Liga Vilmane) 12. Benjamin Britten - Jubilate Deo (Canteklaer, La Colombe, Liga Vilmane) Engelse koortraditie en de 'English Musical Renaissance' Englische Chortradition und die 'English Musical Renaissance' Engeland kent een lange koortraditie, die niet alleen in ere wordt gehouden door een groot aantal koren, amateur koren, professionele koren en niet in de laatste plaats ook jongenskoren van gerenommeerde internaten, maar ook door componisten die het repertoire blijven aanvullen en vernieuwen. England kennt eine lange Chortradition, die nicht nur von einer großen Zahl von Chören, Laienchören, professionellen Chören und nicht zuletzt Knabenchören renommierter Internate, gepflegt wird, sondern auch mit neuen Kompositionen stets lebendig gehalten wird. Engelse koormuziek is vrijwel altijd religieuze muziek en vrijwel altijd ten dienste van de Anglicaanse liturgie: de werken zijn niet voor concertante uitvoering geschreven maar bedoeld voor gebruik in de eredienst. Zo componeerde Herbert Howells de antifoon 'Haec Dies' bijvoorbeeld voor de viering op eerste paasdag 1918 in de Westminster Cathedral. Englische Chormusik ist fast immer Kirchenmusik im Dienste der anglikanischen Liturgie: die Werke sind nicht für konzertante Aufführungen geschrieben, sondern in erster Linie für den gottesdienstlichen Gebrauch gedacht. So schrieb Herbert Howells zum Beispiel die Antiphon 'Haec Dies' für die Osterfeier 1918 in der Westminster Cathedral. De nadruk op muziek die bedoeld is voor uitvoering in een liturgische context heeft ook invloed op de compositiestijl. Doorgecomponeerde missen en oratoria voor groot symfonieorkest, koor en solisten zijn voor de Engelse kerkmuziek veel minder typerend dan werken die qua omvang en bezetting beter in de liturgie ingepast kunnen worden. Hymnen, anthems, psalmen en antifonen voor koor a capella of voor koor met orgelbegeleiding vormen de belangrijkste genres. Als voorbeelden van werken met orgelbegeleiding staan twee stukken van Benjamin Britten op het programma, het 'Festival Te Deum', gecomponeerd voor het eeuwfeest van de St. Mark's in Swindon (Zuid Engeland) in 1945 en het in 1961 voor de St. Georges's Chapel in Windsor geschreven 'Jubilate Deo'. Die Betonung auf den gottesdienstlichen Gebrauch hat auch einen deutlichen Einfluss auf den Kompositionsstil. Durchkomponierte Messen, Oratorien für Chor, Orchester und Solisten, die den Rahmen eines sonntäglichen Gottesdienstes völlig sprengen, sind für die Englische Musik weniger typisch als Werke, die vom Umfang und Besetzung her besser im Gottesdienst eingepasst werden können. Hymnen, Anthems, Psalme und Antiphone für Chor a capella oder für Chor mit Orgelbegleitung stellen die wichtigste Kompositionsgattungen dar. Beispiele für Werke mit Orgelbegleitung sind die beide Stücke Benjamin Brittens: das 'Festival Te Deum', 1945 für die Jahrhundertfeier der St. Marks' in Swindon (Südengland) komponiert, und das 1961 für St. Georges's Chapel in Windsor komponierte 'Jubilate Deo'. Spectaculaire experimenten en vernieuwingen die in de concertzaal mogelijk zijn, zijn in kerkdiensten niet altijd op hun plaats. De muziek uit de 20ste eeuw die u in dit programma hoort, heeft hierdoor ook een veel traditionelere stijl dan muziek van andere componisten uit deze periode. Er zijn duidelijk vernieuwende elementen in de muziek aanwezig, zoals de verschillende ritmes van koor en orgel in het 'Festival Te Deum' van Benjamin Britten. Melodische lijnen en herkenbare harmonische structuren overwegen echter. De muziek staat stevig verankerd in een traditie van vocale muziek, die in Engeland in de renaissance begon met componisten als William Byrd, in de barok werd voortgezet door Purcell (het Spektakuläre Experimente und Neuerungen, die im Konzertsaal möglich sind, passen nicht immer in die Kirche. Die Musik aus dem 20. Jahrhundert, die Sie in diesem Konzert hören werden, hat daher auch einen konservativeren Stil, als Musik vieler anderer Komponisten aus der gleichen Zeit. Trotzdem sind erneuernde Elemente in der Musik klar erkennbar, wie zum Beispiel die gleichzeitig erklingenden unterschiedlichen Rhythmen für Chor und Orgel im 'Festival Te Deum' von Benjamin Britten. Klare Linien und eingängige harmonische Strukturen überwiegen jedoch. Die Musik ist fest verwurzelt in einer Tradition vokaler Musik, die in England in der Renaissance mit Komponisten wie William Byrd seinen Ursprung fand, im Barock fortgesetzt wurde von Henry Purcell, openingsstuk), beïnvloed werd door de Duitse componisten Händel en Mendelssohn, en aan het einde van de 19e eeuw opging in de "English Musical Renaissance". von den deutschen Komponisten Händel und Mendelssohn stark beeinflusst wurde, und am Ende des 19. Jahrhunderts in der "English Musical Renaissance" wiederbelebt wurde. De "English Musical Renaissance" verbond elementen uit Engelse volksliederen en traditionele muziek met de Duitse romantische stijl, waardoor een typische Engelse compositiestijl ontstond. Een van de belangrijkste componisten uit deze beweging (naast Edward Elgar en Charles Hubert Parry) is de uit Dublin afkomstige Charles Villiers Stanford (1852-1924). Stanford studeerde in Leipzig en Berlijn. Als dirigent was hij in Engeland een pleitbezorger van Schumann en Brahms, maar ontrukte ook vele werken van Händel en Purcell aan de vergetelheid. In zijn tijd was Stanford een internationaal hoog geroemd componist (zijn derde symfonie werd bij de opening van het Concertgebouw in Amsterdam uitgevoerd) en een vermaard pedagoog. Tot zijn vele leerlingen behoren o.a. Ralph Vaughan Williams, Herbert Howells, Gustav Holst en Frank Bridge, van wie vandaag eveneens een orgelwerk op het programma staat. Frank Bridge was op zijn beurt een van de leraren van Benjamin Britten. Die "English Musical Renaissance" verband Elemente englischer Volkslieder und traditioneller Musik mit dem deutschen romantischen Stil zu einem neuen, typisch englischen Stil. Einer der wichtigsten Komponisten dieser Bewegung war (neben Edward Elgar und Charles Hubert Parry) der aus Dublin stammende Charles Villiers Stanford (1852-1924). Stanford studierte in Leipzig und Berlin. Als Dirigent war er in England ein wichtiger Befürworter für die Musik Schumanns und Brahms, aber er entriss auch viele Werke Händels und Purcells der Vergessenheit. Zu Lebzeiten war Stanford ein international hoch gerühmter Komponist (seine dritte Symphonie wurde zur Eröffnung des Amsterdamer Concertgebouws aufgeführt) und bekannter Pädagoge. Zu seinen vielen Schülern gehören u.a. Ralph Vaughan Williams, Herbert Howells, Gustav Holst und Frank Bridge, von dem ebenfalls ein Orgelwerk auf dem heutigen Programm steht. Frank Bridge war wiederum einer der Lehrer Benjamin Brittens. Christian Wartena Christian Wartena 1. BENJAMIN BRITTEN 3. William Byrd - Festival Te Deum, Op. 32 - Ave Maria Solo: Ave, Maria, gratia plena, Dominus tecum. Benedicta tu in mulieribus, Et benedictus fructus ventris tui, Jesus. Sancta Maria, Mater Dei, Ora pro nobis peccatoribus, Nunc et in hora mortis nostrae. Amen. Bregtje de Geus | Liesbeth Trompetter (sopraan) We praise Thee, O God: we acknowledge Thee to be the Lord. All the earth doth worship Thee: the Father everlasting. To Thee all Angels cry aloud: the Heavens, and all the Powers therein. To Thee Cherubim and Seraphim: continually do cry, Holy, Holy, Holy: Lord God of Sabaoth; Heaven and earth are full of the Majesty of Thy glory. The glorious company of the Apostles, praise Thee. The goodly fellowship of the Prophets, praise Thee. The noble army of Martyrs: praise Thee. The Holy Church throughout all the world doth acknowledge Thee. The Father of an infinite majesty. Thine honourable, true, and only Son; Also the Holy Ghost, the Comforter. Thou art the King of Glory, O Christ. Thou art the everlasting Son of the Father. When Thou tookest upon Thee to deliver man, Thou didst not abhor the Virgin's womb. When Thou hadst overcome the sharpness of death, Thou didst open the Kingdom of Heaven to all believers. Thou sittest at the right hand of God in the glory of the Father. We believe that Thou shalt come to be our judge. We therefore pray Thee help thy servants. Whom thou hast redeemed with Thy precious blood. Make them to be numbered with Thy Saints in glory everlasting. O Lord, save Thy people and bless Thine heritage. Govern them and lift them up forever. Day by day we magnify Thee and we worship Thy Name ever world without end. Vouchsafe, O Lord, to keep us this day without sin. O Lord, have mercy upon us, have mercy upon us. O Lord, let Thy mercy lighten upon us, as our trust is in Thee. O Lord, in Thee have I trusted, let me never be confounded. - Kyrie Kyrie eleison, Christe eleison, Kyrie eleison. 4. Orlando Gibbons - O clap your hands O clap your hands together, all ye people; O sing unto God with the voice of melody. For the Lord is high and to be feared. He is the great King upon all the earth. He shall subdue the people under us, And the nations under our feet. He shall choose out a heritage for us, Even the worship of Jacob, whom he loved. God is gone up with a merry noise, And the Lord with the sound of the trumpet. O sing praises unto our God: O sing praises unto the Lord our King For God is the King of all the earth: Sing ye praises with the understanding. God reigneth over the heathen: God sitteth upon his holy seat. For God, which is highly exalted, Doth defend the earth, as it were with a shield. Glory be to the Father, and to the Son, And to the Holy Ghost. As it was in the beginning, is now, and ever shall be; world without end. Amen. 5. Frank Bridge - Nr.1 uit 'Six Organ Pieces' 6. Herbert Howells - Haec Dies 2. Charles V. Stanford - 2 preludes uit 'Six Short preludes and Postludes' op 101 Hæc dies, quam fecit Dominus: exultemus, et laetemur in ea. (This is the day which the Lord hath made: let us be glad and rejoice therein) 7. William Byrd - Agnus Dei - Teach me, O Lord Solo: Marion Röber (alt) Teach me, O Lord, the way of thy statutes: and I shall keep it unto the end. Give me understanding, and I shall keep thy law: yea, I shall keep it with my whole heart. Make me to go in the path of thy commandements: for therein is my desire. Incline my heart unto thy testimonies: and not to covetousness. O turn away mine eyes, lest they behold vanity: and quicken thou me in thy way. O stablish thy word in thy servant: that I may fear thee, may fear thee. Glory be to the Father, and to the Son, and to the Holy Ghost; As it was in the beginning, and is now, and ever shall be; world without end. Amen. 8. Benjamin Britten - Prelude to 'They walk alone' 9. Orlando Gibbons Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona nobis pacem. 11. Herbert Howells - Magnificat - for the King's College My soul doth magnify the Lord and my spirit hath rejoiced in God my Saviour For He hath regarded the low estate of his handmaiden For behold from henceforth all generations shall call me blessed For He that is mighty hath magnified me: and Holy is His Name And His mercy is on them that fear Him throughout all generations. He hath shewn strength with His arm, He hath scattered the proud in the imagination of their hearts He hath put down the mighty from their seat: and has exalted the humble and meek. He hath filled the hungry with good things And the rich He hath sent empty away. He remembering his mercy hath holpen his servant Israel: as he promised to our forefathers, Abraham and his seed, forever. Glory be to the Father, and to the Son, and to the Holy Ghost. As it was in the beginning, is now, and ever shall be; world without end. Amen. - Nunc Dimittis Lord, now lettest thou thy servant depart in peace according to thy word. Form mine eyes have seen thy salvation, which thou hast prepared before the face of all people; to be a light to lighten the Gentile, and to be the glory of thy people Israel. 12. Glory be to the Father, and to the Son, and to the Holy Ghost. As it was in the beginning, and is now, and ever shall be; world without end. Amen. Be ye sure that the Lord he is God: It is he that hath made us and not we ourselves; We are his people, and the sheep of his pasture. 10. William Byrd Benjamin Britten - Jubilate Deo (Psalm 100) O be joyful in the Lord, all ye lands; Serve the Lord with gladness And come before his presence with a song. O go your way into his gates with thanksgiving, And into his courts with praise. Be thankful unto him and speak good of his name. - Ave verum corpus Ave verum corpus, natum de Maria Viegine: Vere passum, immolatum in cruce pro homine: Cujus latus perforatum, unda fluxit sanguine: Esto nobis praegustatum in mortis examine. O dulcis, O pie, O Jesu Fili Mariae, miserere mei. Amen. For the Lord is gracious, His mercy is everlasting; And his truth endureth from generation to generation. Glory be to the Father, and to the Son, and to the Holy Ghost. As it was in the beginning, is now, and ever shall be; world without end. Amen. Het Enschedese Kamerkoor Canteklaer bestaat uit geschoolde amateur-zangers en zingt klassieke en modern klassieke muziek. Twee keer per jaar geeft Canteklaer een serie concerten met nieuw repertoire. Canteklaer werd in 1989 opgericht door Yt Nicolai. In 2000 trad Iassen Raykov aan als dirigent. Veel lof kreeg het koor voor de uitvoeringen van de Mariavespers van Claudio Monteverdi en de Johannes Passion van J.S. Bach. Begin dit jaar zong Canteklaer 'Concerto per la beata Vergine' van Vic Nees en 'Le Pavillon' van Daan Manneke. Meer informatie vindt u op de website www.canteklaer.nl Kamerkoor Canteklaer aus Enschede besteht aus geschulten Laiensängern und singt klassische und zeitgenössische Musik. Canteklaer führt zweimal jährlich eine Konzertreihe mit einem neuen Programm auf. Canteklaer wurd 1989 von Yt Nicolai gegründet. Seit 2000 ist Iassen Raykov Chorleiter. Viel Lob erhielt der Chor für Aufführungen der Marienvespern Claudio Monteverdis und die Johannespassion von J.S. Bach. Anfang diese Jahres sang Canteklaer das 'Concerto per la beata Vergine' von Vic Nees und 'Le Pavillon' von Daan Manneke. Weitere Informationen zum Chor finden Sie im Internet unter www.canteklaer.nl Projectkoor La Colombe werd door dirigent Iassen Raykov in 2000 opgericht. Het koor bestaat uit geschoolde zangers en zingt in verschillende (meestal kleine) bezettingen, afhankelijk van de uit te voeren programma's. In de afgelopen jaren heeft het ensemble a capella werken van o.a. F. MendelssohnBartholdy, F. Poulenc, A. Schnittke en met instrumentale begeleiding muziek van D. Buxtehude, J.S. Bach, en het Stabat Mater van J. Haydn gerealiseerd. Samen met het kamerkoor Canteklaer werden de Vespers van S. Rachmaninov gezongen. Der Projektchor La Colombe wurde 2000 von Chorleiter Iassen Raykov gegründet. Der Chor besteht aus geschulten Sängern und singt in verschiedenen (meist kleinen) Besetzungen, abhängig vom Programm. Im letzten Jahr hat das Ensemble a capella Werke von F. Mendelssohn-Bartholdy, F. Poulenc, A. Schnittke sowie Musik von D. Buxtehude und J.S. Bach mit instrumentaler Begleitung und das Stabat Mater von J. Haydn realisiert. Zusammen mit Kammerchor Canteklaer sang La Colombe die Vespern von S. Rachmaninov. Iassen Raykov, geboren aan de Zwarte Zee, in Varna, Bulgarije, studeerde Piano, Koordirectie en Orkestdirectie. Raykov studeerde Koordirectie aan het Sweelinck Conservatorium te Amsterdam bij Jos Vermunt en Daniel Reuss en, in de tweede fase bij Hans van den Hombergh en Jos van Veldhoven. Bij de laatste specialiseerde hij zich in Oude Muziek. Naast Piano en Koordirectie studeerde Raykov Orkestdirectie. Deze studie sloot hij in april 2006 succesvol af met een uitvoering van 'Ein Deutsches Requiem' van Johannes Brahms. Ook dirigeert hij het Twents Byzantijns Mannenkoor, projectkoor Kanaljerood en het Toonkunstkoor Emmen. Chorleiter Iassen Raykov, geboren in Varna (Bulgarien), studierte Klavier an der Musikhochschule in Sofia. Er setzte sein Studium an der Musikhochschule in Enschede und dem Sweelinck Conservatorium in Amsterdamfort. Daneben studierte er in Amsterdam Chorleitung. Dieses Studium schloss er 2005 mit einer Aufführung der Marienvespern Claudio Monteverdis ab. Zu seiner Examensprüfung im Fach Orchesterdirektion dirigierte Raykov 'Ein Deutsches Requiem' von Johannes Brahms. Er ist auch Chorleiter von der Twents Byzantijns Mannenkoor, projectkoor Kanaljerood und Toonkunstkoor Emmen. Liga Vilmane behaalde in 2006 haar bachelordiploma orgel aan de Jazeps Vitols Muziekacademie in Riga (Letland). Ze studeert momenteel in Enschede orgel bij Gijs van Schoonhoven en Theo Jellema en Klavecimbel bij Tineke Steenbrink. Tevens volgde zij lessen in Zweden bij Hans-Ola Ericsson en Hans Fagius en in Frankrijk bij Michel Bouvard en Wolfgang Zerer. Inmiddels heeft zij een ruime concertpraktijk opgebouwd: ze treedt regelmatig op in de Baltische staten, Noorwegen, Zweden, Duitsland en Nederland. Liga is als vaste organiste verbonden aan de Herv. Gemeente Haaksbergen. Liga Vilmane erhielt in 2006 ihr BachelordiplomOrgel an der Jazeps Vitols Musikakademie in Riga (Letland). Zurzeit studiert sie in Enschede Orgel bei Gijs van Schoonhoven und Theo Jellema sowie Cembalo bei Tineke Steenbrink. Zudem studierte sie bei Hans-Ola Ericsson und Hans Fagius in Schweden und bei Michel Bouvard undWolfgang Zerer in Frankreich. Liga tritt regelmäßig auf in den baltischen Staten, Norwegen, Schweden, Deutschland und den Niederlanden. Außerdem ist sie als Organistin an de Evangelischen Kirche in Haaksbergen tätig. Kamerkoor Canteklaer Sopranen Anneke Coops, Bregtje de Geus, Else Kemink, Lotte van Sloten, Joyce Sueters, Liesbeth Trompetter. Alten Astrid Bartholomeus, Karin Bonnes, Anne Gevers, Clazien Medendorp, Thea Mooten, Clara van Ommeren, Janette Schenkel, Drien Suurmond, Karin van Wezel. Tenoren Hylke Banning, Gerard Eskes, Vincent Nije Bijvank, Peter Rauch, Harry Wender. Bassen Servaas Bank, Marcel van Bergen, Harrie Bruns, Peter van den Heuvel, Jelle Kort, Christian Wartena, Henk Wijzenbeek. Vokaal Ensemble La Colombe Sopranen Liga Vilmane, Helen Ostafew, Marion Röber. Alten Sabine Henkel, Bernadette van Agt, Baukje Toren. Tenoren Egbert van Hattem, Eduard Ponten. Bassen Rob Raaijman, Gerrit Jan Hamerslag.