PGO-leidraad Algemene NatuurWetenschappen Module 1

PGO-leidraad Algemene NatuurWetenschappen
Module
Groepsleden
Artikel (titel)
1
Voorzitter:
Dimfy Lambriex
Notulist:
Isa Engelen
Overige (creatief brein):
Emma Bakker
Gendoping: geen weg terug? (kennislink.nl)
1. Verhelder onduidelijke termen en begrippen.
Genoom: een verzameling van alle genen van de chromosomen van een organisme.
Exonen: stukjes DNA-sequentie met informatie voor de bouw van een eiwit in een
gen.
Intronen: nutteloze stukjes zonder informatie in een gen.
2. Definieer het centrale probleem/ vraag van het artikel.
Hoe werkt gendoping? Wat onderscheid het van andere soorten doping en hoe wordt het
opgespoord?
3. Analyseer het artikel/ de rode draad.
Het idee achter genetische doping, of kortweg gendoping, is simpel: sporters krijgen,
afhankelijk van de sport die zij beoefenen, een gen toegediend dat effect heeft op kracht of
uithoudingsvermogen. Dat gen hebben ze van zichzelf al, maar door extra kopieën lokaal in te
spuiten zullen ze tijdelijk meer van het eiwit gaan maken waarvoor het gen codeert. De
techniek achter gendoping is eigenlijk ontwikkeld door de medische wetenschap als een
methode om ziekten te genezen die ontstaan door een aangeboren fout in het DNA.
Wetenschapers proberen die kapotte of missende genen met experimentele technieken te
vervangen door nieuwe genen. Het idee voor gentherapie bestond al in de vroege jaren
negentig, maar is in de praktijk nog maar weinig toegepast. Dat komt omdat het inbouwen van
nieuwe genen in het DNA – meestal met behulp van virussen – risico’s met zich meebrengt:
de omliggende genen kunnen bijvoorbeeld verstoord raken. Simpele gendoping betekent geen
geknutsel met ingewikkelde virussen, maar gewoon een spuitje kaal DNA direct in een spier.
Zonder toedoen van een virus wordt het nieuwe gen niet in het genoom ingebouwd, maar blijft
het los rond drijven in de cel. Dat betekent dat de werking na enige weken zal uitdoven omdat
het ‘vreemde’ DNA langzaam wordt afgebroken. Dit is dus ideaal voor sporters omdat die
slechts een korte tijd moeten presteren.
4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem.
Eigenlijk is gendoping al genoeg ontwikkelt, maar om het zeker in de sport te kunnen
gebruiken moeten we de goede hoeveelheden uitrekenen. Om dit te doen zal je waarschijnlijk
moeten kijken naar meerdere factoren; lengte, gewicht, medische achtergrond etc. Het lijkt ons
het verstandigs als we gendoping vaker uitproberen op bijvoorbeeld apen, of dieren die qua
opbouw op ons lijken. Gendoping lijkt ons namelijk de meeste effectieve manier om prestaties
te verhogen, mede omdat het zo moeilijk op te sporen is in het lichaam. We zouden ook
gendoping kunnen ontwikkelen die precies is aangepast aan de sporter zelf. Een stofje dat als
het ware al zijn mankementen wegneemt en hem voor zijn doen het allerbeste laat presteren.
5. Formuleer leerdoelen.
- Wat zijn de factoren die gendoping beïnvloeden?
- Wat zijn de gevolgen van het toedienen van teveel gemodificeerde genen?
- Wat beïnvloed de snelheid van de afnemende werking van het ‘vreemde’ DNA bij simpele
gendoping?