75-plussers fit naar operatiekamer

75-plussers fit naar operatiekamer
Betere vooruitzichten bij dikke-darmkanker
Een hoge leeftijd hoeft in Reinier de Graaf geen beletsel te zijn voor een operatie van patiënten met
dikke-darmkanker. 75-plussers kunnen lichamelijk worden voorbereid op de ingreep. Zij krijgen dan
fysiotherapie en voedingsadvies en worden bijgestaan door een geriater die bijvoorbeeld maatregelen
treft om verwardheid tijdens de opname te voorkomen. Voor onder meer fysiotherapie werkt Reinier
de Graaf sinds dit jaar samen met de zorginstellingen Florence en Pieter van Foreest en
geselecteerde fysiotherapiepraktijken in de regio.
Een minder grote wond, een sneller herstel, een vroeger vertrek uit het ziekenhuis en nauwelijks
littekenweefsel. Dat zijn de voordelen van een kijkoperatie. Reinier de Graaf heeft hiermee in de
afgelopen jaren veel ervaring opgedaan bij patiënten met dikke-darmkanker. Sterker, deze ingreep is
uitgegroeid tot de standaard waarvan slechts bij uitzondering wordt afgeweken.
Gunstig
“Er komt steeds meer wetenschappelijk bewijs dat de kijkoperatie vooral gunstig is voor kwetsbare
patiënten”, vertelt Jan Willem Dekker, chirurg gespecialiseerd in maagdarmkanker. “Denk aan 75plussers en/of mensen met bijkomende ziekten. Reinier de Graaf wil dan ook dat zoveel mogelijk 75plussers met dikke-darmkanker een kijkoperatie ondergaan.”
Verpleegkundig specialist Sandra de Bruijn: “Maar sommige 75-plussers twijfelen of ze het zware
traject van een chirurgische ingreep moeten ingaan. Kan ik dat lichamelijk en geestelijk nog wel aan?
Wij zeggen: er zijn geen absolute leeftijdsgrenzen. Er is een programma ontwikkeld dat senioren
optimaal voorbereidt op de operatie.”
Goed aan de start
Zij vervolgt: “Een patiënt beslist in overleg met zijn behandelaars of hij al dan niet wordt geopereerd.
Besluit hij het te doen? Dan is het streven dat de patiënt ‘zo goed mogelijk aan de start’ verschijnt. Dat
bereiken we met brede specialistische zorg. Denk aan dieetadviezen om beter op gewicht te komen of
een ijzerinfuus om bloedarmoede tegen te gaan. Denk ook aan specifieke fysiotherapie, gericht op de
geriatrische patient. Vóór de operatie werkt de patiënt normaal gesproken gedurende zes weken aan
zijn fitheid. Dit zal langer zijn als hij voorafgaand aan de chirurgische ingreep eerst chemotherapie of
bestraling krijgt.”
Dekker: “De daardoor bereikte fitheid verhoogt niet alleen de overlevingskansen van de 75-plusser,
maar leidt ook tot beter functioneren en dus een hogere levenskwaliteit ná de ingreep.”
Florence en Pieter van Foreest
Sinds dit jaar kunnen patiënten zich met fysiotherapie op de operatie voorbereiden in één van de
‘Pieters Behandel Praktijken’ van Pieter van Foreest: in Delft, Naaldwijk of eventueel ‘s-Gravenzande.
Ná de ingreep revalideren ze bij Pieter van Foreest. De organisatie heeft hiervoor een afdeling binnen
de Delftse locatie van Reinier de Graaf, zodat slechts een kleine verhuizing nodig is. Patiënten kunnen
ook een andere route kiezen: vóór de operatie een fysiotherapeut in de buurt en erna revalidatie bij
Expertisecentrum Westhoff van Florence in Rijswijk. Dieetadvies krijgt de patiënt in Reinier de Graaf.
Training op maat
Sabine Verbeek is bij Pieter van Foreest Manager Pieters Behandel Praktijk en Specialistisch team. Zij
vertelt: “Wij zorgen ervoor dat de 75-plusser zo fit mogelijk de operatiekamer ingaat. Dit noemen we
ook wel de ‘prevalidatie’. Het trainingsschema is afgestemd op de mogelijkheden van de cliënt en
bestaat onder meer uit oefeningen met fitnessapparatuur en uit functionele oefeningen, zoals
wandelen.”
Snel uit bed
Na deze wekenlange ‘warming-up’ is het tijd voor de operatie. Maritza Hoes is in Reinier de Graaf
seniorverpleegkundige Gastro-Enterologische en Maag-, Darm- en Leverziekten. Ze zegt: “In een
ziekenhuis liggen patiënten vaak veel in bed. Zeker voor ouderen is dit niet goed. Het gaat ten koste
van de conditie en spiermassa. Kortom: rust roest. Langdurige bedrust komt het herstel niet ten
goede. Daarom willen we dat de 75-plussers na een dikke-darmkankeroperatie zo snel mogelijk het
ziekenhuis verlaten en gaan revalideren. Normaal gesproken is dit na zes dagen. Kort na de operatie
stimuleren we patiënten al naast het bed te staan en ook buiten het bed hun maaltijden te nuttigen.”
Hoes vervolgt: “Verder zijn we alert op de voeding: zo snel mogelijk moeten patiënten net zo goed
eten als voor de operatie, omdat we een achterstand willen voorkomen. Natuurlijk gaan we goed na,
of iemand ook geestelijk in staat is na zes dagen te vertrekken. Bij verwardheid kan het
ziekenhuisontslag even worden uitgesteld, maar soms wordt juist toch besloten tot terugkeer naar
huis, omdat de patiënt in een vertrouwde omgeving beter kan herstellen van verwardheid. In overleg
met de geriater wordt bekeken wat het beste scenario is voor de patiënt.”
Zelf kiezen
Hoe zien de verdere schakels in de transmurale zorgketen eruit? Anja van der Eijk is Hoofd
Transferpunt in Reinier de Graaf. Zij zegt: “Als op de Gastro-Enterologische polikliniek een 75-plusser
de diagnose ‘darmkanker’ verneemt en wordt besloten tot een operatie, maakt hij een keuze uit twee
transmurale zorgketens. Wil hij bijvoorbeeld na de ingreep revalideren bij Florence of Pieter van
Foreest? Dan zal het Transferpunt aansluitend aan de ziekenhuisopname de overplaatsing
organiseren, inclusief de verpleegkundige overdracht. Dit proces verloopt via een transmuraal dossier
waarin de gegevens beveiligd worden overgedragen aan Pieter van Foreest of Florence.”
Zelfstandig of verpleeghuis
Raymond Bours is Manager Revalidatie en Herstel bij Pieter van Foreest. Hij zegt: “Onze organisatie
staat voor ouderenzorg in brede zin. Revalidatie is een belangrijk onderdeel. Sommige 75-plussers die
na een dikke-darmkankeroperatie bij ons revalideren, kunnen na een week naar huis, andere na drie
of vier weken. We houden rekening met ieders specifieke situatie. In welke conditie is de patiënt uit
het ziekenhuis gekomen? Woont hij zelfstandig of in een verpleeghuis? In het eerste geval zal hij
straks tot méér in staat moeten zijn dan iemand die veel helpende handen om zich heen heeft. In het
begin wordt geoefend op basale zaken, zoals controle van de ademhaling, zelfstandig uit bed komen
en zitten en staan. Maar er wordt ook gewerkt aan een betere conditie.”
Verbeek: “Nadat de patiënt naar huis is gegaan, blijft hij vaak revalideren. Dan komt hij weer terecht bij
zijn bekende fysiotherapeut in Pieters Behandel Praktijk.”
Niet opnieuw opgenomen
Dekker: “Het programma voor senioren bestaat sinds begin 2014. Sindsdien zien we in Reinier de
Graaf veel minder mensen terug die opnieuw moeten worden opgenomen.”
De Bruijn: “Het mag duidelijk zijn: vanaf het eerste moment dat bij patiënten op hoge leeftijd een
bedreigende diagnose wordt gesteld, zijn ze in veilige handen en krijgen ze extra aandacht.”