Pranayaam

Pranayaam & Dhyaan (meditatie)
Stress, concentratie problemen, vermoeidheid en hoofdpijn zijn de problemen waar
men het meest mee te maken krijgt. Om deze te voorkomen raadt men aan om b.v.
veel te sporten en tijd voor zichzelf te nemen. De meest efficiënte manieren om
deze problemen te verhelpen en te voorkomen zijn Pranayaam en Dhyaan. Dit vergt
niet veel tijd, maar wel de discipline om dat kleine beetje tijd elke dag erin te
investeren.
Pranayaam en Dhyaan zijn beide een onderdeel uit de Ashtanga Yoga van
Patanjali. De acht onderdelen van Ashtanga Yoga zijn: Yam, Niyam,
Aasan, Pranayaam, Pratyaahaar, Dhaarnaa, Dhyaan en uiteindelijk Samaadhi.
Deze acht onderdelen volgen elkaar op. Het volgend onderdeel is niet mogelijk als
het vorig onderdeel niet beheerst wordt.
Yoga – de vernietiger van pijn
Pranayaam en Dhyaan zijn vormen van yoga die elke dag in het leven toegepast
kunnen worden. Yoga is dat wat harmonie brengt in het menselijk leven. In de
Bhagwad Gieta wordt gezegd:
Yuktaahaara vihaarasya yuktacheshtasya karmasu,
Yuktaswapnavabodhasya yogo bhawati dukhahaa.
- Bhagwad Gieta 6:17 Yoga is de vernietiger van pijn en leed voor degene die in binding is met het
goddelijke. Dit houdt in dat men altijd goddelijke gevoelens heeft in zijn eetpatroon
en gedrag, in zijn acties en in zijn slaap en wanneer hij wakker is.
Om dus een harmonieus, gelukkig en volmaakt leven te leiden moet men deze
waarheid altijd voor ogen houden.
Wat is Pranayaam?
Pranayaam is het beheersen van de ademhaling. Om dit te bereiken zijn er diverse
ademhalingsoefeningen. Het beheersen van de ademhaling is een eerste stap naar
het subtiel maken de levensadem, praan. Pranayaam oefeningen leren het lichaam
aan om beheerst te ademen wat leidt tot een lange en rustige levensloop.
Zithouding (Aasan)
Om zowel Pranayaam als Dhyaan te kunnen, is
het noodzakelijk dat men eerst een goede
zithouding aanneemt. De meest efficiënte
houding is Siddha Aasan. Andere houdingen zijn
Padma Aasan en Sukha Aasan. Bij alle
houdingen zit men op de grond en zijn de benen
gekruist. Dit met het doel om de energieën die
zich bevinden in het lichaam goed te laten
circuleren. Als men op een stoel zit, vloeien deze
energieën sneller weg waardoor de concentratie
af neemt.
Siddha Aasan: De wreef van de linkervoet is op de grond en de rechtervoet bevindt
zich op de linkervoet. De hielen van beide voeten zijn in één lijn met de navel. De
rug is recht en beide knieën zijn op de grond.
Padma Asan: De linkervoet bevindt zich op de rechterdijbeen en de rechtervoet op
de linkerdijbeen. De hielen wijzen naar boven, de rug is recht en de knieën zijn op
de grond.
Sukha Asan: Men gaat zitten in de kleermakerzit. Let er hier ook op dat de rug
recht is.
Een rechte rug is erg belangrijk voor de concentratie. Doordat de ruggengraat recht
is, wordt de zenuwloop, bloedsomloop en ademhaling in het lichaam bevorderd.
Daarnaast maakt het dragen van losse kleding het zitten in de houdingen
gemakkelijker.
Bij alle vormen van yoga wordt er nadruk gelegd op het feit dat het lichaam niet
geforceerd moet worden. Bij het kiezen van een zithouding is het belangrijk dat het
lichaam geen pijn ervaart. Forceren heeft nadelige effecten op het lichaam en moet
vermeden worden.
Hoe doen we Pranayaam?
Iedereen, zowel jong als oud, is in staat om pranayaam te doen. Bij de simpelste
vorm van pranayaam oefeningen zijn er 4 mogelijkheden van adembeheersing.
1.
2.
3.
4.
Purak
Kumbhak
Rechak
Bahya Kumbhak
– het inademen
– adem vasthouden na het inademen
– uitademen
– adem vasthouden na het uitademen
Nadat de gewenste zithouding is aangenomen ademt men rustig en zo diep
mogelijk in en uit. De concentratie is gevestigd op de ademhaling. Bij het inademen
(Purak) heeft men de gedachte dat positieve energie en zuurstof in het lichaam
komen en bij het uitademen (Rechak) dat alle negatieve energieën en
koolstofdioxide uitgeademd worden.
Als de concentratie volledig op de ademhaling is gericht, houdt men na het
uitademen de adem kort vast (Bahya Kumbhak). Na een paar keren dit te hebben
gedaan houdt men de adem ook na het inademen kort vast (Kumbhak). De
ademhaling moet volledig beheerst zijn. Na het adem vasthouden moet men zo
beheerst en rustig mogelijk in- en uitademen.
Bij het adem vasthouden wordt de nadruk gelegd bij kort, omdat forceren nadelige
gevolgen heeft voor het lichaam. De haarvaten van het lichaam zijn erg gevoelig en
kunnen door te veel druk kapot gaan.
De beste tijd om pranayaam te doen is in de ochtend, omdat het lichaam dan
uitgerust is. De oefeningen moeten niet na het eten gedaan worden, omdat dit voor
onnodige gasproductie kan zorgen en kan het verteringsstelsel beschadigen.
Bhastrika Pranayaam
Het kan voorkomen dat men moeite heeft met het diep in en uit ademen. Bhastrika
Pranayaam is een goede oefening om dit aan het lichaam te leren.
Men neemt weer een gemakkelijke zithouding aan. Daarna haalt men heel diep
adem. Voor de gevoel komt de lucht helemaal tot onder de navel. Als men niet
meer kan inademen, ademt men met veel kracht uit door de buik zo plat mogelijk te
maken. Door deze oefening een paar keren ononderbroken te doen zal het lichaam
gewend raken om weer vanuit de buik te ademen in plaats van de borstkas.
Het nut van Pranayaam
Door Pranayaam leert het lichaam gebruik te maken van de volledige
longcapaciteit. Hierdoor is de zuurstof opname in het lichaam optimaal en kan het
lichaam alle afvalstoffen beter kwijt, waardoor ziekten voorkomen worden.
Pranayaam voorkomt en verhelpt stress. Als men last heeft van stress of snel boos
wordt, is de ademhaling kort en snel. Daardoor is de stofwisseling in de longen niet
optimaal. Er komt niet genoeg zuurstof in het lichaam wat leidt tot o.a. hoofdpijn.
Door pranayaam wordt de ademhaling langer en rustiger, wat stress verhelpt.
Pranayaam verhelpt ook hoge bloeddruk. Mensen met hoge bloeddruk worden door
artsen aangeraden om veel te bewegen. Tijdens het intensief bewegen wordt de
ademhaling intenser en wordt er meer zuurstof ingeademd. Dit effect kan ook
bereikt worden door pranayaam te doen. Er komt dan meer zuurstof in het bloed,
waardoor het bloed dunner wordt en de doorstroom ervan verbetert.
Door een betere opname van zuurstof in het lichaam worden de hersenen
gestimuleerd. Hierdoor wordt de concentratie beter en is men beter in staat te
onthouden en kalm te blijven onder grote werkdruk.
Wat is Dhyaan?
Na pranayaam volgen de stappen pratyahaar, dhaarna en dhyaan. Voor het doen
van dhyaan (mediteren) is het noodzakelijk dat pratyahaar en dhaarna moet
gebeuren.
Pratyahaar is het veranderen van de richting van de zintuigen. Normaal gesproken
zijn de zintuigen naar buiten gericht en nemen alles waar wat er om ons heen
gebeurt. Bij pratyahaar probeert men de zintuigen terug te trekken uit de
buitenwereld en naar binnen te richten.
Dhaarna is het kanaliseren van de concentratie. Dit houdt in dat de concentratie zo
gericht is, dat men één gedachte voor lange tijd kan vasthouden, zonder dat er
andere gedachten in de weg komen. Vanuit dhaarna gaat men over in dhyaan.
Dhyaan is het komen tot je eigen ‘ik’ (aham) door middel van concentratie. Hierbij
is het dus noodzakelijk dat men al naar binnen gericht is en al in staat is de
concentratie lang vast te houden. Er zijn veel manieren om te mediteren, maar bij
alle manieren komen het lichaam, de geest en gedachten tot rust, doordat er
geconcentreerd wordt op oneindige energie.
Hoe doe je Dhyaan?
Neem een gemakkelijke zithouding aan en sluit de ogen. De concentratie is gericht
op de ademhaling. Men voelt zich omringt met positieve energie en ademt deze
rustig en diep in waardoor het lichaam vervult raakt met het positieve. Alle
negatieve elementen verlaten het lichaam bij het rustig en diep uitademen en
verdwijnen in de oneindige positieve energie net als bij pranayaam.
Houdt je ogen dicht en concentreer nu op een mantra. De meest gangbare mantra is
de Aumkaar. De bedoeling is dat men door het reciteren van de mantra tot zichzelf
komt. Elke mantra heeft een trilling. Deze trillingen hebben effect op het lichaam
en de gedachten. Om de mantra onafgebroken te herhalen is het belangrijk dat de
concentratie goed vastgehouden kan worden. Tijdens het zeggen van AUM moet
men de trilling van het geluid voelen van de stuit tot in de fontanel.
Mediteren heeft geen tijdslimiet en kan op elk moment van de dag gebeuren.
Ontspanning van het lichaam is een essentiële vereiste in het meditatie proces.
Door het mediteren komt men tot rust waardoor men in staat is de dagelijkse
bezigheden nog beter te vervullen.
Drie belangrijke voorwaarden
Als het volledig effect van dhyaan bereikt wilt worden moeten er volgens Patanjali
voldaan worden aan drie voorwaarden.
Sa tu diergha kaal nairantarya satkaaraa sevito dhrirhbhoemih.
- Patanjali Yogasutra 1:14 1. Dirgha kaal.
Dirgha betekent lang en kaal betekent tijd. Het effect van meditatie is niet te zien in
één of twee dagen. Het is belangrijk dat meditatie jarenlang elke dag gebeurd, dan
pas is het effect ervan te merken.
2. Nairantarya
Narantarya betekent continu of zonder een pauze. Het elke dag mediteren moet niet
onderbroken worden. Het is belangrijk een discipline vast te houden, want zonder
discipline bereikt men niets.
3. Satkaar
Satkaar betekent met respect. Het mediteren moet niet gebeuren met de intentie dat
het moet, maar met het gevoel de gedachten gezet worden in de bron van het leven.
Als men handelingen verricht, zonder er zelf achter te staan, heeft het geen effect
op ons en is het dus nutteloos door te gaan me die handelingen.
Gedachte, intellect en ego
Onze ziel is een manifestatie van oneindige kosmische energie. Tijdens meditatie
wordt er geconcentreerd op die energiebron waar iedereen mee verbonden is.
Alhoewel men deze bron kan zien als God, de oorzaak van het leven, is meditatie
niet gerelateerd aan een godsdienst, stroming of sekte. Ook is meditatie niet
gerelateerd aan het fysieke lichaam, maar aan de gedachten, intellect en ego van elk
mens.
Het mediteren is alleen mogelijk wanneer deze drie effectief verenigen. Hier zijn
drie woorden voor: concentratie, contemplatie (overpeinzing) en meditatie. Deze
handelingen worden geassocieerd met onze gedachten, het intellect en ego (eigen
‘ik’).
Concentratie heeft te maken met de gedachten en houdt in dat deze gecentraliseerd
zijn. Dit wordt bereikt met dhaarna.
Contemplatie is het waakzaam houden van het intellect door het herhaaldelijk
denken of een reflectie proces. Dit doet men door b.v. een mantra constant te
herhalen of constant bewust te zijn van de eigen handelingen.
Tenslotte stimuleert meditatie de ego om zich één te voelen met de ultieme
oorzaak.
Het meditatieproces is alleen dan compleet wanneer al deze handelingen
tegelijkertijd plaatsvinden.
Het nut van Dhyaan
Tijdens meditatie stelt men zichzelf helemaal open en ontvangt energie van de
oneindige kosmische energiebron. Via elke porie in het lichaam komt er energie
binnen, waardoor het lichaam energievol wordt en de gedachten beheerst worden.
Doordat men concentreert op die energie, beseft men dat men oneindig veel energie
bezit. Door deze bewustwording zal het lichaam constant energiek zijn en zal men
in staat zijn alles te bereiken wat men wilt.
Meditatie is een volmaakt medicijn voor mentale wanorde. Door het mediteren
komt men weer tot zichzelf en keert de rust in de gedachten weer terug. Het
mediteren is ook erg effectief en voordelig voor het lichaam. Het lichaam ervaart
rust en keert terug naar een gezond en natuurlijk evenwicht. Het is daarom
essentieel dat diegenen die een gezond leven willen leiden elke dag moeten
mediteren.
Volgens Patanjali helpt meditatie de mens om via materiële welvaart de ultieme
energie te bereiken en te emanciperen. Met andere woorden, meditatie verrijkt het
wereldse leven en geeft een positieve bijdrage aan het bereiken van de uiteindelijke
verlossing (moksh).