Het vieren van lichtfeesten is een universeel gegeven

Projectlijn B
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
19
Projectlijn B
2.1
Als vele kleine mensen
Inhoud Projectlijn B
Leven zonder licht kunnen we ons niet voorstellen. Zonder licht kunnen mensen zich onveilig en onzeker voelen. De duisternis wordt
ervaren als chaos, dreiging, geheimzinnig,
kwaad. Dan gebeuren er dingen die het daglicht niet verdragen. Omgeven door duisternis
hebben mensen geen oriëntatie in hun leven.
Bijna al het leven in de natuur, ook het menselijk leven, heeft licht nodig en reageert op
licht. Door licht ontplooit het leven zich.
Onstuitbare krachten worden zichtbaar, ontkiemen, groeien, vermenigvuldigen zich, planten zich voort en dragen vrucht. Licht is een
pertinente grondvoorwaarde om te kunnen
leven. Van licht zijn mensen afhankelijk vanaf
het moment dat zij het levenslicht aanschouwen. Vandaar dat de mens sinds jaar en
dag gefascineerd is door licht. Dat leidde
onder andere tot feesten die de overwinning
van het licht op het donker als kern hadden.
Het is niet onmogelijk dat het vieren van
lichtfeesten veel verder teruggaat dan men
nu op basis van oude geschriften aanneemt.
Wat bijvoorbeeld te zeggen van de vijfduizend jaar oude cirkelvormige tombe bij het
Ierse Newgrange (dus ouder dan het Engelse
Stonehenge, ouder dan de Egyptische piramiden) waar op de ochtend van de winterzonnewende bij zonsopgang een bundel zonlicht
precies in de centrale kamer schijnt!
Tenminste vierduizend jaar geleden kende
men in Mesopotamië het feest Zagmuk, een
feest rond de winterzonnewende (of solstitium) dat het jaarlijkse omslagpunt is waarna
het elke dag weer iets lichter wordt. Het
feest duurde twaalf dagen en men vierde de
overwinning van de belangrijkste god (Marduk) op de chaos.
Misschien nog wel eerder had men in Egypte
ook een feest bij de terugkeer van de zon, en
niet toevallig duurde dat feest ook twaalf
dagen. Egyptenaren gebruikten als versiering
onder andere groene palmen met twaalf bladeren (voor elke maand een blad).
De Romeinen hadden hun Saturnalia, een
feest in december rond Saturnus, de god van
rijkdom en oogst, de god van levenskracht. 25
December was dan de geboortedag van
Mithras, een van oorsprong uit Perzië afkomstige god van het licht, een god die in een grot
uit een maagd was geboren! Ter verhoging
van de feestvreugde hielden de Romeinen in
december feestmaaltijden, versierden ze hun
huizen met groene takken, gaven elkaar
20
Hellig Hart
kadootjes en staken kaarsen aan. De Christenen vonden dat allemaal maar heidens
gedoe, en de officiële kerk verbood aanvankelijk dat soort festiviteiten. Er was echter
geen houden aan: mensen bleven hardnekkig
terugvallen op rituelen en gebruiken rond de
terugkeer van het licht. Daardoor voelde de
kerk zich gedwongen om elementen in te
bouwen in wat nu het Christelijke kerstfeest
is.
Het belang dat mensen - al vanuit het verleden - aan de overwinning van het licht op het
donker hechten, is zichtbaar in lichtfeesten
zoals het Germaanse Yoelfeest, het Scandinavische Sint Lucia, het hindoestaanse Divali,
het joodse Chanoeka, het christelijke Sint
Maarten en het boeddhistische Loy Krathong.
In deze projectlijn zullen de kinderen vanuit
associatieoefeningen rond de mogelijke betekenissen van licht – donker zoeken naar het
eigene en de zeggingskracht van (verschillende godsdienstige) lichtfeesten.
In les 1 verkennen en/of herkennen de kinderen aan de hand van het schilderij ‘De
Schreeuw’ van Edvard Munch ‘donkere’ gevoelens bij henzelf. Als verwerking schilderen
met blauw en zwart tinten zelf een schilderij
dat past bij deze gevoelens. Ze lichten daarna
toe wat ze geschilderd hebben.
In les 2 zal met de kinderen gezocht worden
naar associaties die licht kan oproepen, een
zoekproces naar de symbolische betekenissen
van licht. Uitgangspunt zijn kinderen die in de
spotlights staan door bijvoorbeeld deel te
nemen aan een talentenjacht als Idols. Wat
betekent het om in de schijnwerpers te staan?
Enkele oefeningen in het geven van (positieve) feedback – in de zin van het gebruik van
ík –boodschappen – laten zien hoe bij communicatie ‘donkere’ gevoelens voorkomen
kunnen worden of ‘lichte’ gevoelens kunnen
worden opgeroepen.
In les 3 onderzoeken de kinderen het eigene
en de zeggingskracht van lichtfeesten aan de
hand van het spel ‘Ranking the Christmas
stars’. In groepjes wordt het meest betekenisvolle kerstliedje aller tijden gezocht,
besproken en gerelateerd aan de boodschap
van lichtfeesten. Als verwerking wordt een
opdracht over het vergelijken van enkele
godsdienstige lichtfeesten aangeboden.
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
In de laatste les van projectlijn B (les 4) onderzoeken de kinderen door welke ster zij
zich (willen) laten leiden: de ster van Kerstmis of de STER reclame. Aan de hand van het
spel ‘Ranking commercials’, waarbij zij ideële
en commerciële reclamespotjes vergelijken
naar hun zeggingskracht, ontdekken de kinderen wat een oproep van lichtfeesten voor hen
betekent. Dit kunnen ze onder meer in een
zelf ontwikkeld reclamespotje wereldkundig
maken door het te plaatsen op YouTube.
Hellig Hart maakt veelvuldig gebruik van
beeld- of videofragmenten. De fragmenten
worden via het digibord aangeboden. De in de
lessen genoemde digibordlinks zijn op te
vragen op de homepage van hellighart.nl via
de button ‘digilinks’ (klik op projecttitel en
zoek de betreffende projectlijn en les).
De projecten van Hellig Hart proberen kinderen al op jonge leeftijd kennis, houding en
vaardigheden mee te geven op het gebied van
burgerschap en sociale cohesie. Hellig Hart
hanteert bij de concretisering van dit maatschappelijke doel de door de SLO (Stichting
Leerplan Ontwikkeling) beschreven kernbegrippen, te weten:
Hellig Hart
inspraak, groepsvorming en gemeenschap. Op
school wordt de leerling gestimuleerd voor
zijn mening uit te komen en die te onderbouwen met argumenten.
Participatie
Scholen staan voor de uitdaging om een
constructieve basis te leggen voor participatie
op politiek, sociaal, economisch en cultureel
vlak. Meer én bewust investeren in de actieve
betrokkenheid van kinderen, ouders en leerkrachten bij de school als leer- en leefgemeenschap staat hierbij centraal.
Identiteit
Identiteitsontwikkeling heeft een relatie met
levensbeschouwelijke en morele ontwikkeling, maar is nog breder. Het heeft te maken
met het zelfbeeld, hoe je in de wereld staat,
hoe jij jezelf ziet ten opzichte van anderen.
Met te onderzoeken wie jezelf bent, wat je
kunt, wat je wilt, wat voor jou het goede leven is en welke keuzes je maakt. Door onderzoek te doen naar de waarden die (voor jou)
belangrijk zijn geef je hier specifieke invulling aan. Dat geldt voor het individu maar ook
voor de school.
Bron: http://www.actief-burgerschap.nl/actburg.html
Democratie
De school is voor de leerling de meest directe
vorm waarin de samenleving zich manifesteert. In de klas, op het schoolplein wordt de
leerling geconfronteerd met meningsverschillen, ruzie, pestgedrag, geweld maar ook met
Deze projectlijn biedt volop mogelijkheden
om te werken aan deze kernbegrippen.
Enkele verwijzingen onzerzijds zijn in de
lesopzet te vinden. Om ideeën op te doen
voor een eigen
invulling adviseren wij
gebruik te maken van:
http://burgerschap.kennisnet.nl/indeschool/
Tenslotte: de opzet van de lessen biedt in de
meeste gevallen mogelijkheden om eigen
(actuele) accenten te leggen.
21
Projectlijn B
4.1
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Uitwerking Projectlijn B
Projectlijn A kent de volgende uitwerking:
Les 1B: De schreeuw
*
Lesopzet
………………………………………………………………………………………………………………………………
*
Informatieblad
………………………………………………………………………………………………………………
22
27
Les 2B: Spotlight of spotlicht
*
*
*
Lesopzet
………………………………………………………………………………………………………………………………
Werkblad
……………………………………………………………………………………………………………………………
Informatieblad
………………………………………………………………………………………………………………
34
36
37
Les 3B: Ranking the stars
*
*
*
Lesopzet
……………………………………………………………………………………………………………………………… 46
Werkblad
…………………………………………………………………………………………………………………………… 47
Informatiebladen
……………………………………………………………………………………………………………… 50
Les 4B: Wat staat er in de sterren?
*
*
*
Lesopzet
……………………………………………………………………………………………………………………………… 56
Werkblad
………………………………………………………………………………………………………………………… 59
Informatiebladen
……………………………………………………………………………………………………………… 61
Bijlage: Lichtfeesten quiz
22
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Les 1B
Titel
De schreeuw
Thema
Lichtfeesten: donker in jezelf
Benodigdheden
Computer, printer, digibord, informatieblad 1B.1
Doel
De kinderen worden zich van hun eigen ‘donkere’ gevoelens bewust aan de
hand van het schilderij ‘De schreeuw’
Inleiding
Als introductie laat u de kinderen via het digibord het filmpje van ‘The Mask’ (uit de
film ‘Scream’) zien: zie http://www.youtube.com/watch?v=3D8Rzhm3UOM. De
kinderen krijgen kort de tijd om te reageren. U vraagt of iemand weet waar het idee
van het masker vandaan komt.
Zoekproces
Het antwoord op de vraag laat u zien via het digibord (of via een gekleurde weergave
van informatieblad 1B.1): Het schilderij ‘De Schreeuw’ van de Noorse schilder Edvard
Munch. Het schilderij is op te vragen via
http://www.npbbussum.nl/De%20Schreeuw%20Munch.jpg.
De kinderen krijgen vervolgens de opdracht om een aantal steekwoorden over het
schilderij op te schrijven. Deze worden besproken. Indien er steekwoorden bij zitten die
over gevoelens gaan gaat u hier dieper op in. Indien dit niet het geval is vraagt u
hiernaar.
 Wat zie je? Wat valt je op? Welk gevoel roept het schilderij bij je op?
 Wat zou de schilder bedoeld hebben met het schilderij?
 Waarom zou hij gebruik gemaakt hebben van deze kleuren?
Info Informatieblok Edvard Munch
De expressionistische schilder Edvard Munch (1863-1944) woonde zijn hele leven in
Noorwegen. In zijn werken komen vooral de thema's obsessies, angst en twijfel en dood
naar voren. Deze thema's waren kenmerkend voor zijn eigen leven, hij verwerkte onder
andere de dood van zijn zus en vader in schilderijen.
Op het schilderij ‘De Schreeuw’ is een wanhopige figuur te zien, dit is de schilder zelf,
Edvard Munch. Hij is zo wanhopig omdat zijn vriendin hem heeft verlaten. Zij was
namelijk al getrouwd met een ander. Door de golvende lijnen van het schilderij wordt
het gevoel van wanhoop versterkt.
Opvallend is dat de titel van het schilderij niet wijst op het figuur, maar op het
landschap. Het figuur houdt niet zijn wangen vast ter ondersteuning van het
schreeuwen, maar houdt zijn handen op de oren om het "geschreeuw" van het
landschap tegen te gaan. Verder is opvallend dat de figuur op het schilderij
geslachtsloos is.
Het masker uit de film Scream is gebaseerd op het gezicht van het figuur op ‘De
Schreeuw’.
Verwerkingsopdrachten
Mogelijke verwerkingsopdrachten:
1. De kinderen gaan (op internet) op zoek naar andere schilderijen die ook een
‘donker’ gevoel uitdragen. Laat ze informatie over deze schilderijen opzoeken en
hier een korte presentatie over geven waaruit blijkt waarom de gekozen schilderijen
een ‘donker gevoel’ oproepen
23
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
2. De kinderen schilderen met blauw en zwart tinten zelf een schilderij dat past bij
donkere gevoelens. Ze lichten daarna toe wat ze geschilderd hebben
3. De kinderen bekijken in tweetallen op de computer de clips ‘Donker’ van ‘Kadanz’
(http://www.youtube.com/watch?v=pZAJv3dCxuU) en ‘’t is nog zo donker geweest’
van ‘Edo Staal (http://www.youtube.com/watch?v=Hq5a6roXgig). Ze maken
vervolgens (in tweetallen) een diaklankbeeld op de meest aansprekende clip.
4. De kinderen spelen enkele internetspelletjes op hellighart.nl via het puzzelstukje
‘kinderen’.
24
Projectlijn B
Informatieblad 1B.1
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
De schreeuw
25
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Les 2B
Titel
Spotlight of spotlicht
Thema
Lichtfeesten: in het licht staan
Benodigdheden
Computer, printer, digibord, werkblad 2B.1, informatieblad 2B.2,
achtergrondinformatie 7.1
Doel
De kinderen herkennen dat het in de schijnwerpers staan ook nadelen kan
hebben
De kinderen ervaren dat ‘iemand in het zonnetje zetten’ positief werkt
Inleiding
U opent de les met de onderstaande stelling over het programma Idols:
Idols zou verboden moeten worden omdat de jury kandidaten vaak schandalig
behandelt.
De kinderen geven korte reacties op deze stelling.
Zoekproces
Aan de hand van een van onderstaande beeldfragmenten uit respectievelijk ‘Idols’ en ‘de
X-factor’ verkent u met de kinderen gevoelens die bij het ‘in de schijnwerpers staan’
kunnen opkomen (zenuwachtig, bibberig, onzeker, onprettig, misselijk, trots, gelukkig,
fijn, …):
- http://www.youtube.com/watch?v=rSt41JQzqnQ of
- http://www.youtube.com/watch?v=tu6vk4wv_FY.
Vervolgens onderzoekt u met de kinderen de mogelijke effecten van negatief
commentaar en van positief commentaar aan de hand van werkblad 2B.1 waarbij de
kinderen in groepjes een oordeel geven over het ‘professionele’ commentaar dat in de
fragmenten is gegeven (deze stap kan ook klassikaal worden uitgevoerd. Daarna volgt een
korte plenaire terugkoppeling). De opdracht is gebaseerd op het Idolsfragment.
Tenslotte krijgen de kinderen in groepjes de opdracht om al het gegeven negatief
commentaar opnieuw te formuleren zodat het niet meer negatief overkomt en er sprake
is van opbouwende kritiek (beginnen met positieve dingen, van daar uit ‘wat nog beter
kan’ op een positieve manier verwoorden). In dat licht komen kandidaten uit een
spotlicht in een spotlight.
Verwerkingsopdrachten
Mogelijke verwerkingsopdrachten:
1. De kinderen vertellen aan elkaar waar ze goed in zijn, dit kan van alles zijn: een vak
op school, het bespelen van een muziekinstrument etc. Laat ze bedenken wanneer ze
gebruik kunnen maken van elkaars kwaliteiten. Eventueel organiseren ze op school of
in de klas een eigen talentenjacht. Ze studeren allemaal iets in waar ze goed in zijn
en laten dit aan elkaar zien (het is niet verplicht om deel te nemen)
2. De kinderen geven feedback op elkaar naar aanleiding van het optreden. Ze mogen
alleen maar positieve feedback geven
3. De kinderen spelen enkele internetspelletjes op hellighart.nl via het puzzelstukje
‘kinderen’.
26
Projectlijn B
Werkblad 2B.1
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Mijn oordeel
Jullie hebben naar een stukje van een
idolsuitzending gekeken waarin Gordon, John, Erik
en Jerney commentaar geven op de kandidaten.
Aan jullie de opdracht om de kwaliteit van het
commentaar te beoordelen. Gebruik daarvoor
onderstaande tabel.
Naam jurylid
Jerney
Kwaliteit commentaar
Toelichting
John
Erik
Gordon
Welke van de onderstaande spreekwoorden of gezegden over licht passen bij het commentaar van
(één) van de juryleden en waarom. Bespreek eerst wanneer je het commentaar het etiket licht geeft.
De betekenis van de spreekwoorden/gezegden kun je vinden op www.spreekwoord.nl.










Een lichtpuntje (aan de horizon) zien
Iets in een helder daglicht stellen
Zo licht als een veertje
Iets aan het licht brengen
In een kwaad daglicht stellen
Licht in de duisternis brengen
Iemand de voet lichten
Iemand een beentje lichten
Iemand het licht in de ogen niet gunnen
Gewogen en te licht bevonden
27
Projectlijn B
Informatieblad 2B.1
28
Als vele kleine mensen
Talentenjachten
Hellig Hart
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Les 3B
Titel
Ranking the stars
Thema
Lichtfeesten: lichtfeesten wereldwijd
Benodigdheden
Computer, printer, digibord, werkblad 3B.1, informatiebladen 3B.1,
achtergrondinformatie 7.1 – 7.3
Doel
De kinderen onderzoeken het eigene en de zeggingskracht van enkele
godsdienstige lichtfeesten
Inleiding
De les wordt geopend met tonen van een beeldfragment van het tv. programma ‘Ranking
the stars’: http://www.youtube.com/watch?v=tYNlkYRipGU (0.00 – 2.00 / via het
digibord. De kinderen krijgen de ruimte om kort te reageren op de kwaliteit van dit
programma.
Zoekproces
Aansluitend krijgen de kinderen de opdracht om het idee van ‘Ranking the stars’ toe te
passen op ‘kerstliedjes aller tijden’: Ranking the Christmas stars. In groepjes maken de
kinderen een top drie van de beste kerstliedjes aller tijden. Het criterium waarop zij de
liedjes gaan beoordelen is ‘in welk liedje wordt een kerstgedachte het best verwoord of
verbeeld’. Tijdens de nabespreking - die twee kinderen, net als in ‘Ranking the stars’,
begeleiden, wordt ‘the ranking’ gemotiveerd. Dit kan via presentaties van (een deel van)
de liedjes.
U kunt ter motivering/als begeleide inoefening één clip via het digibord laten zien:
bijvoorbeeld: We are the world: http://www.youtube.com/watch?v=1t1LlYG4rKs of ‘Do
they know it’s christmas’: http://www.youtube.com/watch?v=8jEnTSQStGE.
Tip: de clips kunnen op YouTube worden gevonden en de songteksten op
www.songteksten.nl.
Tijdens de bespreking wordt een verband gelegd met ‘licht’ en ‘lichtfeesten’. Richtvraag:
wat hebben de gekozen liedjes met ‘licht’ of ‘lichtfeesten’ te maken?.
Verwerking
Mogelijke verwerkingsopdrachten:
1. De kinderen krijgen de opdracht om, gebruik makend van informatieblad 3B.1 (A-E),
internet, email of het documentatiecentrum van de school, informatie te zoeken over
lichtfeesten bij Jodendom, Christendom, Islam, Hindoeïsme en Boeddhisme. Daartoe
worden de kinderen in groepen verdeeld. U deelt werkblad 3B.1 uit. Deze opdracht is
ook op de computer te maken (via hellighart.nl, project 21, projectlijn A, les 3B). Om
informatie van leeftijdgenoten (uit de eerste hand) te krijgen kan gebruik worden
gemaakt van emailadressen van enkele basisscholen:
Islamitische basisschool
Al Umma (Enschede): islamitisch
[email protected]
Katholieke basisschool
Het Palet (Den Haag):hindoestaans/
islamitisch
[email protected]
Hindoestaanse basisschool
Shri Vishnu basisschool (Den Haag):
hindoestaans
[email protected]
29
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Openbare basisschool
Zuidwalschool (Den Haag):
hindoestaans/islamitisch
[email protected]
Afhankelijk van de tijd die u aan deze les wilt spenderen zou u nu, of in de loop van
de week, verschillende groepen een korte presentatie kunnen laten verzorgen.
2.
30
De kinderen spelen enkele internetspelletjes op hellighart.nl via het puzzelstukje
‘kinderen’.
Projectlijn B
Werkblad 3B.1
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Lichtfeesten wereldwijd
Opdracht:
Bij deze opdracht gaan jullie uitzoeken wat lichtfeesten inhouden bij een
van de volgende vijf godsdiensten: Jodendom, Islam, Christendom
(katholicisme), Hindoeïsme en Boeddhisme. Elke groep houdt zich bezig met
één godsdienst en vult dus één schema in. Je kunt bij deze opdracht gebruik
maken van informatieblad 3A.1 (zie ook op hellighart.nl), email en internet
(bijvoorbeeld op http://mediatheek.thinkquest.nl/%7Ekla023/).
Schema 1
Lichtfeest: Jodendom
Welke naam?
Wanneer?
Wat wordt gevierd?
*
*
*
Bijzonderheden
*
*
*
Schema 2
Lichtfeest: Christendom
Welke naam?
Wanneer?
Wat wordt gevierd?
*
*
*
Bijzonderheden
*
*
*
31
Projectlijn B
Schema 3
Als vele kleine mensen
Lichtfeest: Islam
Welke naam?
Wanneer?
Wat wordt gevierd?
*
*
*
Bijzonderheden
*
*
*
Schema 4
Lichtfeest: Hindoeïsme
Welke naam?
Wanneer?
Wat wordt gevierd?
*
*
*
Bijzonderheden
*
*
*
32
Hellig Hart
Projectlijn B
Schema 5
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Lichtfeest: Boeddhisme
Welke naam?
Wanneer?
Wat wordt gevierd?
*
*
*
Bijzonderheden
*
*
*
33
Projectlijn B
Informatieblad 3B.1 A
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Lichtfeesten: Jodendom
Rachel vertelt over het Chanoekafeest
Rachel is 12 jaar en is 5 jaar geleden met vader en moeder naar Amsterdam verhuisd. Daarvoor
woonde ze in Tel Aviv, een plaats in Israël. Omdat haar vader een baan als leerkracht aan een joodse
basisschool kon krijgen zijn ze naar Nederland gekomen. Het was wel even wennen, vooral het
slechte weer. Maar daar is ze nu wel aan gewend.
Hieronder is een klein gedeelte van een gesprek met Rachel afgedrukt over haar geloof. Het gaat met
name over het joodse lichtfeest Chanoeka.
Kun je iets vertellen over het Jodendom?
Het joodse geloof kent net als het islamitisch en christelijk geloof één God. Hij is de schepper van de
aarde en het heelal. Gods echte naam is zo heilig dat die nooit wordt genoemd. De uitspraak van de
naam is zelfs onbekend. Daarvoor in de plaats worden woorden gebruikt als: God, Heer, Vader of
gezegend is Hij.
Omdat God goed is, moeten de mensen dat ook zijn, vinden de joden. Het is de opdracht van
iedereen om God en de mensen lief te hebben.
Volgens het joodse geloof bestaat er een speciale band tussen God en het joodse volk: God koos de
Joden uit om Zijn wetten aan de wereld bekend maken. Daarom zien de Joden zich als het
uitverkoren volk. Dit betekent niet dat andere volkeren minder zouden zijn. Nee, het betekent dat zij
de bijzondere taak hebben om de wereld over God en Zijn wetten te vertellen.
In welke landen wonen de meeste joden?
Jullie denken misschien dat de meeste joden in Israël wonen. Dat is niet waar. De meeste joden
wonen in Noord-Amerika. In de staat New York wonen, schrik niet, bijna 2 miljoen joden. Natuurlijk
wonen er ook wel veel joden in Israël: 23 % van het totaal aantal joden.
Kun je een paar bekende feesten noemen?
Enkele bekende joodse feesten zijn: Rosj hasjana (Joodse Nieuwjaarsfeest), Jom Kippoer (Grote
Verzoendag), Soekot (Loofhuttenfeest) en Chanoeka (Feest van het Licht). Het Chanoekafeest wordt
in december gevierd. Men herdenkt dan dat de joden, meer dan 2000 jaar geleden, zich bevrijdden
van de onderdrukking van de Syriërs (Syrië is een buurland van Israël) en hun eigen tempel weer in
gebruik konden nemen.
Bij dit feest, dat 8 dagen duurt, is de chanoekia belangrijk. In deze kaarsenstandaard staan 8 kaarsen
op een rij. Ook is er plaats voor een negende kaars waarmee de andere worden aangestoken. Op de
eerste dag steekt men een kaars aan, op de tweede weer een kaars etcetera.
Het is een feest van lichtjes en gezelligheid dat langzaam toegroeit naar het hoogtepunt op de
achtste dag als alle kaarsjes branden.
De menora is een speciale
kandelaar. Deze kandelaar met
zeven armen is het oudste joodse
symbool. Het is nu het officiële
embleem van Israël Op het
Chanoeka
feest
wordt
een
kandelaar met negen armen
gebruikt.
34
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Welke bijzonderheden of gebruiken kent het Chanoekafeest?
De kandelaar wordt, als het even kan, voor het raam gezet en iedere avond wordt er een nieuw
lichtje aangestoken. Tegelijkertijd worden er speciale gebeden opgezegd om God te bedanken voor al
het goede. Er worden chanoekaliederen gezongen en verhalen van vroeger verteld.
Na het avondeten gaat het hele gezin – soms met de buren en vrienden – gezelschapsspelletjes doen.
Tegenwoordig geeft men elkaar ook vaak geschenken.
dreidel
Is er iets speciaals voor kinderen?
De vijfde dag is speciaal voor de kinderen. Zij spelen kansspelletjes met een soort tol, dreidl of
sewevon genoemd, waarop vier hebreeuwse letters staan. Dat zijn de beginletters van hebreeuwse
woorden, die in het Nederlands betekenen: daar is een groot wonder gebeurd.
Tijdens het feest worden latkes, speciale aardappelpannekoeken gebakken. Veel mensen eten ook
met gelei gevulde oliebollen (soevqaniot).
latkes
35
Projectlijn B
Informatieblad 3B.1 B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Lichtfeesten: Christendom
Julie vertelt over het Kerstfeest
Mieke is 12 jaar. Ze heeft een vader die katholiek is en een moeder die geen interesse heeft voor het
geloof. Haar zus Ellen is het helemaal met haar moeder eens: geloven hoort toch niet meer bij deze
tijd. Mieke is het niet eens met haar zus. Ze is misdienaar en vindt het zelfs fijn om naar de kerk te
gaan.
Hieronder is een klein gedeelte van een gesprek met Mieke afgedrukt over haar geloof. Het gaat
vooral over het lichtfeest Kerstmis.
Kun je iets vertellen over het Christendom?
Mensen die in Jezus Christus geloven worden
christenen genoemd. Ze leven in bijna elk land op de
wereld. Er zijn ongeveer 22.000 (veel hè)
verschillende christelijke groeperingen. Elke groep
heeft zo zijn eigen opvattingen. Soms zijn de
verschillen zo groot dat het lijkt of je met twee
verschillende godsdiensten te maken hebt. De meest
bekende groepen in Nederland zijn de katholieken en
protestanten (hervormden en gereformeerden).
Welke feesten vieren jullie?
Christelijke feestdagen hangen nauw samen met het
leven van Jezus. De drie belangrijkste feestdagen
zijn Kerstmis, Pasen en Pinksteren. Kerstmis wordt
door katholieken en protestanten op 25 december
gevierd, door oosters-orthodoxe christenen op 7
januari (vraag meneer of juffrouw maar eens om
uitleg).
Deze koopman heeft achter zijn toonbank een
schilderij van Jezus hangen. Deze man is roomskatholiek en woont in God. Veel christenen hangen
zulke platen op. Ze willen ermee zeggen dat God
heel dichtbij is en dat hij veel betekent in hun
dagelijks leven.
Wat vieren jullie met Kerstmis?
Christenen vieren met Kerstmis de geboorte van Jezus. Ondanks het feit dat steeds minder mensen
geloven gaan velen met Kerstmis naar de kerk. Tijdens de kerstviering wordt jaarlijks het volgende
verhaal verteld: Jezus werd
geboren in een stal in de stad
Bethlehem. In de nacht van zijn
geboorte verschenen er engelen
van God aan herders in de buurt,
en vertelden hun dat de redder of
messias was geboren. De herders
gingen op zoek naar het kind
Jezus
en
aanbaden
Hem.
Ondertussen
hadden
wijzen,
sterrenkundigen, ver weg in het
oosten, een nieuwe ster aan de
hemel ontdekt. Die betekende
dat er een nieuwe koning was
geboren. Ze reisden dagen lang
om de plaats te vinden waar de
ster stond. Daar vonden ze Jezus.
Ze aanbaden Hem, en gaven
Hem rijke geschenken: goud,
wierook en
mirre.
Jezus wordt geboren in de duisternis. Met de geboorte van het kerstkind wordt alle mensen een
nieuwe en betere toekomst voorzegd. Hij brengt licht in de duisternis, zeggen christenen.
Dit kersttafereel toont Maria, Jozef, koningen, herders en dieren rondom het
kind Jezus in de stal.
36
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Welke bijzonderheden of gebruiken kent het Kerstfeest?
Aan Kerst gaan 4 weken vooraf: de adventstijd. Deze periode van verwachting wordt langzaam opgebouwd en uitgedrukt in 4 kaarsen. Elke week wordt er een kaars bij aan gestoken, totdat ze met
Kerst alle 4 branden. Als voorbereiding geldt voor veel mensen het optuigen van
de kerstboom of het ophangen van kerstkransen en takjes groen. Voor veel ramen hangt een
kerstster.
Ook wordt wel een kerststal ingericht. In de kerstnacht (24 december) vindt in verschillende kerken
een kerstnachtdienst / mis plaats, waarin het licht een speciale plaats inneemt. Ook op eerste
kerstdag (25 december) trekken de kerken veel mensen.
Kerstfeest is ook een familiefeest. Veel mensen zoeken juist deze dagen elkaar op. Het is een feest
van vre-de en gezelligheid. Speciale gerechten worden klaargemaakt.
De kerstkransjes en kerststollen doen het ook nog steeds goed.
Net als veel andere mensen hebben we in plaats van met Sinterklaas op eerste
kerstdag kadootjes gekregen. Dat steeds meer mensen met Kerstmis op
vakantie gaan begrijp ik niet: Kerst hoor je thuis te vieren, vind ik.
Is er iets speciaals voor kinderen?
Op veel basisscholen is er in de laatste week voor Kerstmis een kerstviering en
krijgen kinderen een kerstmaaltijd. Ook kunnen kinderen op steeds meer
plaatsen een bezoek brengen aan een levende kerststal.
In de bioscopen en theaters zijn speciale kinderkerstfilms en -voorstellingen te
zien.
37
Projectlijn B
Informatieblad 3B.1 C
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Lichtfeesten: Islam
Orhan vertelt over het Mouloudfeest
Orhan is elf jaar, woont in Almelo en is in Nederland geboren. Hij heeft een Nederlandse moeder en
een Turkse vader. Voor het trouwen is de moeder van Orhan overgegaan op het islamitisch geloof.
Net als vader en moeder heeft Orhan ook het islamitisch geloof. Aanhangers van de Islam worden
moslims genoemd. Moslim betekent letterlijk: ‘zij die zich overgeven (aan Allah of God)’.
Hieronder is een klein gedeelte van een gesprek met Orhan afgedrukt over zijn geloof. Het gaat
vooral over het Mouloudfeest, het geboortefeest van de profeet Mohammed.
Kun je iets vertellen over de Islam?
De Islam lijkt veel op twee andere godsdiensten: het Jodendom en het Christendom.
Alle drie gaan ze uit van het geloof in één God en eerbied voor heilige boeken. Ook vragen ze aan hun
volgelingen rechtvaardig en vriendelijk te zijn en
bijzondere zorg te hebben voor zwakke en arme
mensen.
Moslims geloven dat God (Allah) sinds Adam, de
eerste mens, vele profeten heeft gezonden om de
mensen goed te leren leven. Drie wil ik er noemen:
Abraham, Jezus en Mohammed. Moslims noemen
Jezus Isa en eren hem als een belangrijk profeet.
Maar zijn geloven niet (wat christenen zeggen) dat
Jezus Zoon van God is en dat Hij stierf toen Hij
werd gekruisigd. In plaats daarvan geloven moslims
dat God Jezus van het kruis heeft weggehaald,
rechtstreeks naar de hemel.
Voor moslims is Mohammed de laatste en
belangrijkste profeet.
Bedevaartgangers bezoeken de grot op de berg Hira,
waar Mohammed altijd heen ging om na te denken en
te bidden
Wie was Mohammed eigenlijk?
Mohammed werd in 570 van onze jaartelling in de stad Mekka geboren (zoek in de atlas eens op in
welk land Mekka ligt). Als kind verloor hij zijn ouders; daarna groeide hij op als een succesvol
koopman. Hij zou een gemakkelijk leventje gehad kunnen hebben, maar hij was bezorgd over het
kwaad dat hij om zich heen zag: hebzucht, wreedheid, bijgeloof.
Veel Arabieren waren heidenen; ze aanbaden houten of stenen afgodsbeelden. Sommigen geloofden
dat hun stam werd beschermd door een aparte god.
Mohammed trok veel de bergen in om na te denken.
Toen hij 40 jaar was kreeg hij een opdracht , een openbaring, van God om de mensen van Mekka te
vertellen hoe ze zouden moeten leven. Hij heeft veel van deze openbaringen gehad. Dit hebben zijn
volgelingen later in een boek opgeschreven: de Koran.
In welke landen is de Islam een belangrijke godsdienst?
De Islam is de belangrijkste godsdienst in het Midden Oosten en Noord – Afrika. Ook wonen veel
moslims in Pakistan, Bangladesh, Indonesië en Nigeria.
De laatste jaren zijn veel moslims ook naar andere landen getrokken, o.a. naar Nederland. Bij ons in
de wijk in Almelo wonen bijv. heel veel moslims (zoek voor de stad waar jij (in de buurt) woont maar
eens op hoeveel moslims er wonen; gebruik hiervoor internet of stuur een email naar het
gemeentehuis).
Vieren jullie ook feesten?
Eigenlijk kennen de moslims twee grote feesten, het Id-al-Fitr (aan het eind van de ramadan) en het
Id-al-Adha (wanneer de moslims op bedevaart naar Mekka gaan).
38
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Verder vieren we ook het geboortefeest van onze profeet Mohammed, het Mouloudfeest.
(In Marokko en Tunesië ‘Mouloud’ en in Suriname en de Molukken ‘Milaad-un-nabi’).
Het Mouloudfeest wordt ook wel een lichtfeest genoemd omdat Mohammed als ‘het licht in de
wereld’ werd gezien: hij verloste de mensen uit de duisternis en gaf hen de mogelijkheid om
gelovigen te worden.
Wanneer vieren jullie het Mouloudfeest?
Het feest wordt elk jaar op een andere dag gevierd. Dit komt omdat de Islam een eigen kalender, een
maankalender, heeft. De Islam heeft een kalender die begint op de Hidjra, de dag dat Mohammed en
zijn volgelingen Mekka verlieten om naar de stad Medina te gaan (16 juli 622).
De Koran gaat uit van ‘maanmaanden’: de tijd die de maan nodig heeft om één keer rond de aarde te
draaien. De kalender in Nederland (de westerse of de Gregoriaanse kalender) is gebaseerd op het
zonnejaar (de omlooptijd van de aarde om de zon).
Een maanjaar is ongeveer 11 dagen korter dan een zonnejaar. De maanden van een moslimjaar
hebben afwisselend 29 of 30 dagen (bij ons 30 of 31 dagen). Daarom valt bijv. het Mouloudfeest elk
jaar 11 dagen vroeger.
Kun je een aantal bijzonderheden of gebruiken van het lichtfeest noemen?
De geboortedag van Mohammed is in islamitische landen een echte feestdag. Scholen en officiële
gebouwen zijn die dag gesloten. In de moskeeën spreekt men zegenbeden uit over de profeet en
wordt niet alleen zijn geboorte, maar ook wat hij zei en deed in zijn leven, herdacht. Er worden ook
wel mensen uitgenodigd die op een speciale manier over de geboorte van Mohammed zingen.
Op straat feliciteren de mensen elkaar. Er wordt ook speciaal eten klaargemaakt. Als moslim geniet
je echt van deze dag.
Is er iets speciaals voor kinderen?
De kinderen gaan naar de kermis en de bioscoop en ’s avonds wordt er vuurwerk afgestoken.
Een kermis bij de Al-Aksa moskee in Jeruzalem ter gelegenheid van Id al-Fitr feest
39
Projectlijn B
Informatieblad 3B.1 D
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Lichtfeesten: Hindoeïsme
Majur vertelt over het Divalifeest
Majur is 11 jaar. Hij woont sinds 1992 met z’n vader en moeder in Den Haag. Hij heeft 1 broer en 2
zussen. Ze komen uit India waar het hindoeïsme de belangrijkste godsdienst is. De vader van Majur is
pandit, een hindoe priester. Hij verzorgt de diensten in de tempel (je kunt zeggen een hindoe-kerk)
en komt regelmatig bij hindoegezinnen op bezoek om over allerlei zaken te praten.
Hieronder is een klein gedeelte van een gesprek met Majur afgedrukt over zijn geloof.
Het gaat vooral over het Divalifeest, het lichtfeest in het Hindoeïsme.
Kun je iets vertellen over het Hindoeïsme?
Het Hindoeïsme is een van de oudste levende godsdiensten van de wereld. Het is het geloof van
mensen die hindoes of hindoestanen heten en vooral in India wonen. Het is meer een manier van
leven dan een aantal vaste geloofspunten.
Sommige hindoes bidden iedere dag, andere bijna nooit. Iedereen mag zelf bepalen wat het beste
voor hem of haar is. Maar alle hindoes delen wel een aantal geloofspunten.
Ze geloven bijvoorbeeld dat bij iemands dood de ziel doorleeft en opnieuw geboren wordt in een
ander lichaam van een mens of een dier. Als je goed leeft, word je herboren in een hogere vorm van
leven.
Waar wonen de meeste hindoes?
De meeste hindoes wonen in India, maar er zijn ook grote groepen hindoes in Nepal, en het MiddenOosten. Andere hindoes wonen en werken in andere delen van de wereld als Groot-Brittannië,
Nederland, Noord-Amerika, (Zuid) Afrika en Zuidoost-Azië.
In Nederland wonen de meeste hindoes in de Randstad. Bij ons in Den Haag wonen zelfs zoveel
hindoes dat we een aantal hindoestaanse basisscholen hebben. Ik zit op de Hare Krishna basisschool.
Welke feesten vieren jullie?
Er zijn in de loop van het jaar honderden hindoefeesten die zowel in India als door hindoes buiten
India gevierd worden. De bekendste feesten zijn het Holifeest, het Dussehra of Durgafeest en het
Divalifeest.
Divali is het lichtjesfeest dat eind oktober / begin november wordt gevierd. Men viert in de donkerste
periode van het jaar de overwinning van het licht op de duisternis en het kwaad. Op het Divalifeest
nemen hindoes zich voor het licht toe te laten in hun hart, zodat zij verlicht worden. In de
verschillende Divaliverhalen - waaronder het verhaal
van Rama en Sita en het verhaal van Krishna en
Naraka - neemt de strijd van het goede tegen het
kwade een centrale plaats in. Door kleine lichtjes,
diwa’s of dya’s genoemd, aan te steken laten de
hindoes hun dankbaarheid zien voor de uiteindelijke
overwinning.
Een belangrijk onderdeel van de viering van Divali is
de aanbidding van de godin Lakshmi (godin van het
geluk, voorspoed, licht, rijkdom).
Divali is ook een oogstfeest om de Schepper (God) te
danken voor Zijn gaven.
Hindoes over de hele wereld vieren Divali. Deze kinderen in
Groot-Brittannië staken de diva’s aan
40
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Welke bijzonderheden of gebruiken kent het Divalifeest?
Als voorbereiding op het feest wordt het huis van beneden tot boven schoongemaakt. Hindoes
geloven dat Lakshmi, waaraan het feest gewijd is, alleen schone huizen bezoekt om te zegenen. Ze
Lakshmi, de godin van voorspoed en
rijkdom, wordt dikwijls staande in een
lotusbloem
afgebeeld.
De
godin
Saraswatti wordt soms uitgebeeld rijdend
op een witte gans
laten hiervoor ramen en deuren open. De schoonmaak heeft naast een hygiënische functie ook de
betekenis van het reinigen van de geest. Men drinkt een week lang geen alcohol, eet deze week zeker
geen vlees, baadt zich en trekt schone kleren aan. Men trekt zich terug om te mediteren (bidden).
Vraag maar eens aan meneer of juf wat dit betekent. Met Divali versieren de hindoes hun huizen en
tempels met slingers van bloemen en papier en worden diwa’s aangestoken. De meesten dragen
nieuwe kleren en vieren feest met familie en bekenden.
’s Avonds wordt er meestal een tempeldienst gehouden, waarin goden en godinnen vereerd worden
en het verhaal van Lakshmi wordt voorgelezen. Vuurwerk wordt ontstoken en wenskaarten worden
naar vrienden en familie gestuurd.
Verder wordt de band met vrienden en familie verstevigd. Het feest is een tijd om de verkeerde
dingen recht te zetten en eventuele ruzies bij te leggen.
Is er iets speciaals voor kinderen?
Ik kan zo snel niets bedenken.
41
Projectlijn B
Informatieblad 3B.1 E
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Lichtfeesten: Boeddhisme
Niwaat vertelt over het Loi Krathong feest
Niwaat is 11 jaar. Ze woont in Thailand, een land dat ligt in Azië. Ze is twee weken op vakantie bij
haar tante in Breda.
Kun je iets vertellen over het Boeddhïsme?
Gautama Boeddha was de stichter van het boeddhisme. Hij werd geboren in 563 voor Christus in het
woud van Lumbini. De jonge Gautama, zoon van hindoe-koning werd in grote rijkdom opgevoed. Door
het zien wat er allemaal gebeurde in de echte wereld: een ernstige ziekte, een lijk, een
bedelmonnik, wou hij zich vrij maken van de ellende
van het bestaan. Dat wordt VERLICHTING genoemd. Hij
bereikte na meditatie onder de bodhi-boom de
verlichting.
Hoewel hij niet als een god wordt aanbeden, zijn er wel
veel beelden van hem. Dergelijke beelden dienen de
boeddhisten, die bij de beelden bloemen brengen en
wierook en kaarsen branden, te herinneren aan de
verlichting die ze kunnen vinden.
Net als hindoes geloven boeddhisten dat de doden
opnieuw geboren worden in andere levende wezens. Er
is een cirkel van reïncarnatie: het levensrad. Hoe
iemands nieuwe leven eruit ziet, hangt af van zijn
karma (= de optelsom van de goede en de kwade dingen die hij deed). Boeddhisten zijn ervan
overtuigd dat ze na hun dood een reis moeten maken, vol avonturen en gevaren. Waar ze in terecht
komen, vertelt het Tibetaans dodenboek. Als de mensen vrij zijn van verlangen en begeerte, komen
ze in het nirwana (= het hoogste wat een boeddhist kan bereiken) terecht.
Waar wonen de meeste boeddhisten?
Op de hele wereld zijn meer dan 300 miljoen boeddhisten. Ze leven vooral in Azië, Birma, Laos, China,
Vietnam en Japan
Welke feesten vieren jullie?
Het Boeddhisme viert het hele jaar door feesten. Veel van deze feesten worden gevierd bij volle
maan. In het leven van de Boeddha vonden tijdens volle maan vaak belangrijke gebeurtenissen
plaats. Boeddhisten brengen op deze dagen offers en geschenken naar de tempels.
Een van de belangrijkste feesten is het Wesakfeest dat we vieren in de lente. Voor veel boeddhisten
is dit de vrolijkste dag van het jaar. Huizen worden mooi versierd met bloemen en iedereen gaat naar
de tempel. Er zijn optochten en de kinderen sturen elkaar kaarten. Het mooiste feest is voor mij het
feest van het licht, Loi Krathong. Als het volle maan is verzamelen wij ons dan bij de rivier. We
leggen dan lampionnen van bladeren in het water. We geloven dat elk wegdrijvend lichtje het
ongeluk wegneemt.
42
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Welke bijzonderheden of gebruiken kent het Loi Krathong feest?
Een van de mooiste en meest geliefde feesten in Thailand is Loi Krathong. De godin van waterwegen
en rivieren, Mae Kongkha, wordt geëerd tijdens de volle maan van november. 's Avonds gaat iedereen
naar zijn lievelingsplaats aan het water van een kanaal of een rivier om hun 'krathongs' te water te
laten. Een krathong is een soort vaartuigje, in de vorm van een lotusbloem.
Het is gemaakt met een groot bananenblad of uit papier met daarin bloemen, een kaars en een
drietal wierookstokjes. De wierook en de kaars worden in brand gestoken als de Krathong op het
water wordt gezet. De Thaïse kinderen en volwassenen geloven dat dit hen geluk zal brengen. De
Krathongs nemen namelijk de zonden -dat zijn de fouten
en misstappen van de mensen- mee over het water. De
Godin van de rivier neemt de zonden van de kinderen die
spijt hebben voor wat ze gedaan hebben, van hen weg.
Tegelijkertijd kan iedereen een wens doen. Een wens voor
het water van de rivier, een wens voor zichzelf of voor een
ander. Een wens om geluk, gezondheid,... Sommige
mensen en kinderen geloven dat wanneer de kandelaar
blijft branden tot de krathong helemaal uit het zicht
verdwenen is, hun wens dan zal uitkomen. Ook
volwassenen zetten hun 'krathong' op het water.
Is er iets speciaals voor kinderen?
Elk jaar maken we op school krathongs van papier Je kunt
zien dat de krathongs de vorm van een lotusbloem hebben.
Voordat ik met mijn familie naar de rivier ga, ga ik eerst in
bad. Bij de rivier steek ik de kaarsjes en de wierookstokjes
in de krathong aan. Daarna doe ik een wens voor mijn
gezondheid. Als ik weer thuis ben kijk ik samen met mijn
broer en konijn naar het vuurwerk."
43
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Les 4B
Titel
Wat staat er in de sterren?
Thema
Lichtfeesten: sterren volgen
Benodigdheden
Computer, printer, digibord, werkbladen 4B.1 informatiebladen 4B.1,
achtergrondinformatie 7.1 – 7.7
Doel
De kinderen onderzoeken door welke ster zij zich (willen) laten leiden: de
ster van Kerstmis of de STER reclame
Inleiding
U start deze les met het laten zien van een reclamespotje (via het digibord), bijvoorbeeld
http://www.youtube.com/watch?v=VfKwnurfpHg (0.00 – 2.00): meest irritante
reclamespotjes van 2008. Actualisering is wenselijk. De kinderen krijgen de ruimte om
kort te reageren.
Zoekproces
Tijdens het navolgende klassengesprek staan de kinderen stil bij de vraag door welke ster
zich (willen)laten leiden, dit in het licht van Kerstmis of een ander lichtfeest: ‘de
reclamester als oproep naar een niet ophoudende consumptie (HEBBEN) of de kerstster als
oproep vrede en gerechtigheid (ZIJN)’.
De kinderen krijgen achtereenvolgens via het digibord vijf reclamespotjes te zien en geven
op werkblad 4B.1 aan welk spotje het meest tot de verbeelding spreekt: ranking
commercials.
Achtereenvolgens worden de volgende spotjes vertoond (actualisering is wenselijk):
- Wereld Natuur Fonds: http://www.youtube.com/watch?v=R2BuJFy6yMA
- Mac Donalds: http://www.youtube.com/watch?v=Wa73WwXE7Gs
- Nintendo:
http://www.youtube.com/watch?v=rCUi0yA9JHo&feature=PlayList&p=FC00D1E46FE3
E3A0&playnext=1&playnext_from=PL&index=16
- Greenpeace: http://www.youtube.com/watch?v=N4lBOAgS5pE
- KPN HI mobieltje: http://www.youtube.com/watch?v=N4lBOAgS5pE
Mogelijke aandachtspunten/vragen:
Verklaring van gemaakte keuzes bij reclamespotjes
Wat is het doel van reclame? Word je niet voor de gek gehouden (gemanipuleerd)?
De meeste reclame is er op gericht om iets te kopen. Door de reclame lijkt het alsof
het in het leven steeds meer om ‘HEBBEN’ gaat. Is dat zo? Leg een relatie met
lichtfeesten uit de vorige les (waar het accent ligt op het ‘ZIJN’ ligt
Wat te zeggen van mensen met een minimuminkomen?
Waar gaat het om bij het Kerstfeest en andere lichtfeesten? Komt de boodschap van
deze feesten niet in de verdrukking door de boodschap van de reclame?
Als dit zo is: wat betekent dit dan voor ons eigen gedrag?
Probeer tijdens het gesprek de boodschap van de kerstster, verwijzend naar met name
immateriële waarden (maakt u zelf een keuze) als zoekontwerp in te brengen. En waar
staan we zelf, als leerkrachten? Wat vinden wij het meest belangrijk? Waardoor laten wij
ons leiden?
Verwerking
Mogelijke verwerkingsopdrachten:
1. De kinderen bedenken een lichtfeesten - actie/activiteit om hun steentje bij te dragen
tot een meer betrokken samenleving. Voorbeeld: Ze bedenken en maken een reclamespotje voor een goed doel/een buurtactie en plaatsen dit op YouTube.
44
Projectlijn B
2.
3.
4.
5.
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
De kinderen kunnen zich met deze actie/activiteit aansluiten bij de KidsSlinger. Voor
inspirerende voorbeelden kan gezocht worden op bijvoorbeeld:
http://www.slinger.nu/Slingerprogramma/KidsSlinger/kidsSlingerscholen/Pages/defau
lt.aspx, http://www.slinger.nu/ of de link naar één van de slingersteden: Amsterdam,
Rotterdam, Ridderkerk, Utrecht, Den Haag, Zwolle, Hengelo, Nijmegen (zie ook
informatieblad 4B.1)
De kinderen maken een verslag over de uitvoering van hun actie en omschrijven hierin
met name wat voor een gevoel dat henzelf weer gaf. Gaf het hen verlichting of juist
helemaal niet. Was er ook nog een verschil met voor de actie of na de actie (dachten
ze nog voor de actie dat het een verzwaring zou zijn en gaf het hen na de actie toch
een fijn gevoel?)
De kinderen schrijven een deel van een eigen alternatief kerstverhaal op email. De
bedoeling is dat opgedane ervaringen / ideeën van deze en voorgaande lessen worden
verwerkt.
Werkwijze:
 Vijf of zes groepen schrijven het eerste deel van het kerstverhaal (eerst thema
bedenken)
 Via email wordt dit eerste deel naar vijf of zes aan Hellig Hart deelnemende
scholen (gericht aan groep 7/8) gestuurd . De email adressen zijn te vinden op:
hellighart.nl
 Vraag of zij het verhaal verder willen schrijven (niet afmaken) en zo spoedig
mogelijk willen doorsturen naar een volgende school (emailadressen meesturen)
 De vijfde of zesde school maakt het verhaal af en stuurt het weer terug naar uw
school. Van uw kant wordt een korte inleiding op het email bericht verwacht
waarin u de bedoeling en werkwijze uitlegt.
Waarschijnlijk krijgt u het volledige kerstverhaal pas na de kerstvakantie terug
De kinderen testen hun kennis over lichtfeesten middels een kerstquiz (zie bijlage 1).
Deze quiz kan aan het eind van elke projectlijn worden voorgedaan
De kinderen spelen enkele internetspelletjes op hellighart.nl via het puzzelstukje
‘kinderen’
45
Projectlijn B
Werkblad 4B.1
46
Hellig Hart
Ranking commercials
Opdracht:
1.
2.
3.
4.
5.
Als vele kleine mensen
De onderstaande reclamespotjes, die je te zien krijgt, moet je waarderen
op een schaal van 1 tot 5 (1 = doet me niets, 5 = doet me heel veel)
(omcirkelen).
Wereld Natuur Fonds
Mac Donalds
Nintendo
Greenpeace
KPN HI mobieltje
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4
5
5
5
5
5
Projectlijn B
Informatieblad 4B.1
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
De kidsSlinger
De Slinger is een keten van organisaties en individuen die
willen bijdragen aan een hechtere samenleving. Er zijn
enorm veel mensen, bedrijven en instellingen die het hunne
willen bijdragen aan Nederland, maar die niet precies
weten hoe, of er niet de middelen voor hebben. De Slinger
brengt deze mensen met elkaar in verbinding, zodat ze
elkaar kunnen helpen. Daarnaast maakt de Slinger
initiatieven zichtbaar. Zo komt Nederlands optimisme aan
het licht.
Het idee achter de Slinger is dat bijna alle Nederlanders
willen wonen in een prettige, tolerante en betrokken
samenleving. Iedereen heeft een natuurlijke behoefte om daaraan bij te dragen, maar niet iedereen
is in staat dit actief te doen en niet elke organisatie is ingericht om hieraan bij te dragen, los van de
dagelijkse operaties. De Slinger biedt iedereen ruimte om uitdrukking te geven aan de waardigheid
van Nederland. Soms door een passief gebaar (het gebruiken van het logo), soms actief.
Volgens de visie van De Slinger zou er geen dictaat moeten zijn hoe je uitdrukking geeft aan je
sympathie met Nederland. Daarom heeft de Slinger geen bestuur, programma of voorschiften. Wij
geloven juist in de veelkleurigheid van acties, ideeën en campagnes. Het is echter wel belangrijk dat
de zielsverwantschap in acties wordt herkend. De Slinger drukt de collectieve mentaliteit uit.
De Slinger is bedoeld als een symbool van “betrokken burgerschap”. Tegelijkertijd dient De Slinger
als een neutraal platform voor al die partijen – individueel en collectief - , die zich sterk maken voor
het stimuleren van een positieve samenleving. De Slinger beoogt een keten van organisaties en
individuen te vormen, die volledig zelfstandig en onafhankelijk van elkaar werken. Door gebruik te
maken van een gemeenschappelijk symbool wordt het thema van de betrokken burger boven het
maaiveld uitgetild en zichtbaar gemaakt. De Slinger is de toeter die bekendheid geeft aan initiatieven
Bron: http://www.slinger.nu/
De Slinger, hét merk voor de betrokken burger, breidt zich langzaam uit.
Naast het opzetten van lokale netwerken, richt De Slinger zich ook op
specifieke doelgroepen. In samenwerking met De Nationale KinderenKrant is
nu een pilot gestart voor de KidsSlinger. Jong geleerd is immers oud
gedaan!
De KidsSlinger is een uniek concept waarbij kinderen, binnen het
basisonderwijs samen met hun leerkracht, zelf het heft in
handen nemen om hun steentje bij te dragen tot een meer betrokken
samenleving. Dit door de kinderen in Nederland te mobiliseren en de eerste stap te nemen om hun
leefomgeving een stukje leuker te maken!
Het doel van de KidsSlinger is om:
 kinderen tussen de 9 en 12 jaar te laten ervaren hoe leuk het is om iets voor en in je eigen
omgeving te doen
 kinderen tussen de 9 en 12 jaar te laten communiceren over de manier waarop zij bezig zijn
in hun omgeving en ze op die manier onderdeel maken van een brede beweging van
verbondenheid
 een gedragsverandering teweeg te brengen bij kinderen tussen de 9 en 12 jaar (door iets te
doen voor je directe omgeving zal je ook sneller geneigd zijn trots te worden op je directe
omgeving).
47
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Belangrijk hierbij is dat de KidsSlinger een verandering in hoe kinderen denken en zich gedragen
teweeg zal brengen! Een club die ontzettend veel plezier gaat beleven in het leuker maken van de
eigen woon- en leefomgeving!
Het project loopt vanaf december 2006. De Pilot is in september 2007 van start gegaan in
verschillende scholen in en rondom Amsterdam. De uitvoering op de scholen is momenteel in volle
gang. Op basis van de resultaten van de Pilot zal de KidsSlinger hopelijk veel breder uitgerold
worden.
Inmiddels hebben niet alleen scholen gezegd mee te willen doen, ook de lezertjes van de Nationale
Kinderenkrant hebben massaal gereageerd op de vraag om plannen in te zenden om iets voor een
ander te doen.
Bron: http://heefteenslingernodig.slinger.nu/index.php?cid=359
48
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Bijlage
Lichtfeesten ………..
Info Uitleg
Als afsluiting van dit Hellig Hart project over lichtfeesten kun je aan de hand van een
quiz bekijken hoeveel kennis je hebt over lichtfeesten.
De quiz bestaat uit 30 meerkeuzevragen. Op elke vraag is één antwoord mogelijk.
Probeer de vragen eerst zonder informatiebronnen te beantwoorden. Gebruik daarna
materialen uit het project of internet.
Veel plezier en succes
49
Projectlijn B
1.
Het Mevlid kandili (of Mouloud)
Het Divalifeest
Het Holifeest
Het Chanoekafeest
Het
Het
Het
Het
Loi Krathong feest
Suikerfeest
Offerfeest
Divalifeest
Durgafeest
Divalifeest
Mevlid kandili (of Mouloud)
Chanoekafeest
Tijdens het hindoestaanse Divalifeest
a.
b.
c.
d.
50
Valt altijd op 25 december
Valt elk jaar op een andere datum
Valt elk jaar 11 dagen vroeger
Geen van de antwoorden is juist
Het lichtfeest van de hindoes heet
a.
b.
c.
d.
8.
is verrezen
is geboren
voor het eerst wonderen deed
terugkwam op aarde
Het lichtfeest van de boeddhisten heet
a.
b.
c.
d.
7.
Jezus
Jezus
Jezus
Jezus
Het lichtfeest van de joden heet
a.
b.
c.
d.
6.
Dat
Dat
Dat
Dat
Kerstmis
a.
b.
c.
d.
5.
Kerstmis, Holi, Pinksteren en Loi Krathong
Pasen, Divali, Suikerfeest en Holi
Divali, Loi Krathong, Kerstmis en Chanoeka
Chanoeka, Jom Kippoer, Suikerfeest en Mevlid kandili (of Mouloud)
Wat wordt met Kerstmis gevierd?
a.
b.
c.
d.
4.
Als er een schaap over de dam is volgen er meer
Oost west, thuis best
Licht in de duisternis brengen
Antwoord a en c zijn goed.
Welke van de onderstaande feesten zijn lichtfeesten?
a.
b.
c.
d.
3.
Hellig Hart
Het Kerstfeest wordt een lichtfeest genoemd. Welke uitdrukking hoort bij de betekenis
van een lichtfeest?
a.
b.
c.
d.
2.
Als vele kleine mensen
zijn de huizen van boven tot beneden schoongemaakt
hangen slingers van bloemen en papier in huizen
worden diya’s aangestoken
a , b en c zijn goed
Projectlijn B
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
9. Het lichtfeest van de Islam wordt in sommige streken Mahlid genoemd. Een andere naam
voor dit lichtfeest is
a.
b.
c.
d.
10.
Tijdens het Divalifeest worden verschillende verhalen verteld. Welk van de onderstaande
verhalen hoort er niet thuis?
a.
b.
c.
d.
11.
De
De
De
De
bijbel en Pluk van de petteflet
bijbel en de koran
koran en de baghavad gita
bijbel en de baghavad gita
Uitspraak
Uitspraak
Uitspraak
Uitspraak
1
2
1
1
is juist en uitspraak 2 is onjuist
is juist en uitspraak 1 is onjuist
en 2 zijn juist
en 2 zijn onjuist
Geboorteverhalen over Jezus zijn te lezen in de bijbel en in de koran.
Uit welk verhaal komt de volgende zin: ‘de ster die zij in het oosten hadden gezien’.
a.
b.
c.
d.
14.
van Rama en Sita
van de geboorte van Mohammed
van Krishna en Narak
van Lakshmi
Er volgen nu 2 uitspraken:
1. De geboorteverhalen zijn geen geschiedenisverhalen maar geloofsverhalen
2.
Bij geboorteverhalen moet je naar de bedoeling van het verhaal vragen. Welk
antwoord is goed?
a.
b.
c.
d.
13.
Verhaal
Verhaal
Verhaal
Verhaal
Over de geboorte van Jezus zijn verschillende verhalen
bekend. We kunnen een geboorteverhaal over Jezus
lezen in
a.
b.
c.
d.
12.
Mouloud (in Marokko)
Mevlid Kandili (in Turkije)
Milaad – un – Nabi (in Suriname)
a, b en c zijn goed
Uit het geboorteverhaal van de koran
Uit het geboorteverhaal van Lucas (bijbel)
Uit het geboorteverhaal van Matteüs (bijbel)
a, b en c zijn fout
Je krijgt nu achtereenvolgens vijf fragmenten uit verschillende geboorteverhalen
afgedrukt. Bij elk van de fragmenten wordt gevraagd over wie het geschreven is.
Over wie gaat het volgende stukje uit een geboorteverhaal?
Op een dag zat ze stilletjes in huis toen er opeens een wonderlijk licht verscheen. De engel
Gabriël stond bij haar en groette haar. Hij vertelde haar dat haar kind een profeet van God
zou worden. Toen Amina door deze woorden de vreugde in zich voelde binnenstromen,
gebeurde er op hetzelfde ogenblik vele wonderlijke dingen. Er verscheen een licht dat zich
uitstrekte van Mekka tot Syrië.
a.
b
c.
d.
Jezus
Krishna
Mohammed
Boeddha
51
Projectlijn B
15.
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
Over wie gaat het volgende stukje uit een geboorteverhaal?
“Majesteit”, zegt hij, “U moet uw vrouw met speciale eerbied behandelen, want zij is in
verwachting en het kind dat zij draagt, is haar door de goden zelf geschonken. Daarom zal
het een zeer bijzonder en heilig kind zijn. Het zal als het groot is tot het volmaakte inzicht
komen. Zijn naam zal over de hele wereld bekend zijn”. Koning Soeddhodana en koningin
Maya wachten intens gelukkig op het moment, dat de baby geboren zal worden.
a.
b.
c.
d.
16
Jezus
Krishna
Mohammed
Boeddha
Over wie gaat het volgende stukje uit een geboorteverhaal?
Maar er was een voorspelling gedaan. Een onbekende stem sprak tot Kamsa: “Kamsa er zullen
belangrijke dingen gebeuren. Het achtste kind van jouw zuster zal ervoor zorgen dat jij je
macht kwijtraakt en dat je gedood zult worden”.
a.
b.
c.
d.
17
Jezus
Krishna
Mohammed
Boeddha
Over wie gaat het volgende stukje uit een geboorteverhaal?
Na de koning aangehoord te hebben, vertrokken zij. En zie, de ster die zij in het oosten
gezien hadden, ging voor hen uit totdat ze boven de plaats waar het Kind zich bevond stil
bleef staan. Op het zien van de ster werden zij vervuld van overgrote vreugde. Zij gingen het
huis binnen, zagen er het kind en boden hun geschenken aan: goud, wierook en mirre.
a.
b.
c.
d.
18.
Jezus
Krishna
Mohammed
Boeddha
Over wie gaat het volgende stukje uit een geboorteverhaal?
Zodra de engelen weer van hen waren heengegaan naar de hemel, zeiden de herders tot
elkaar: “Kom, laten we naar Bethlehem gaan om te zien wat er gebeurd is en wat de Heer ons
heeft bekend gemaakt”.
a.
b.
c.
d.
19.
Welke van de onderstaande beelden horen bij het geboorteverhaal van
Lucas?
a.
b.
c.
d.
52
Jezus
Krishna
Mohammed
Boeddha
Herders, koningen en een engel
Herders, ster, koning Herodus
Herders, geboren in een stal, engel
Koningen, keizer Augustus, ster
Projectlijn B
20.
22.
a.
Uitspraak 1 is juist en uitspraak 2 is onjuist
b.
c.
d.
Uitspraak 1 en 2 zijn juist
Uitspraak 1 is onjuist en uitspraak 2 is juist
Uitspraak 1 en 2 zijn onjuist.
In welk seizoen worden de meeste lichtfeesten gevierd?
Omdat
Omdat
Omdat
Omdat
ze
ze
ze
ze
feesten gewoon leuk vinden
dan lekker vrije dagen hebben
gezelligheid zoeken
naar licht in de duisternis zoeken
Welke van de onderstaande feesten wordt geen lichtfeest genoemd?
a.
c.
c.
d.
25.
Zomer
Herfst
Winter
Lente
Waarom vieren mensen eigenlijk lichtfeesten?
a.
b.
c.
d.
24.
Is Jezus echt in Bethlehem geboren?
Wat is de belangrijkste zin in het verhaal?
Is het toeval dat Jezus in Bethlehem werd geboren?
Wat is de bedoeling van het verhaal?
Er volgen 2 uitspraken:
1.
Geboorteverhalen zijn net als geschiedenisverhalen waar gebeurd
2.
Geboorteverhalen zijn na de dood van de persoon, waar het om gaat
in het verhaal, geschreven.
Welk antwoord is goed?
a.
b.
c.
d.
23.
Hellig Hart
Een geboorteverhaal is een geloofsverhaal en geen geschiedenisverhaal.
Welke van de onderstaande vragen mag je eigenlijk niet stellen bij een geboorteverhaal?
a.
b.
c.
d.
21.
Als vele kleine mensen
Divalifeest
Chanoekafeest
Kerstfeest
Pinksterfeest
Uit welk geboorteverhaal komt het volgende stukje tekst?
In de omgeving bevonden zich herders die in het open veld gedurende de nacht hun kudde
bewaakten. Plotseling stond er een engel des Heren voor hen en zij werden omstraald door de
glorie des Heren, zodat zij door grote vrees werden bevangen.
a.
b.
c.
d.
van Mohammed
van Jezus
van Krishna
van Boeddha
53
Projectlijn B
26.
Als vele kleine mensen
Hellig Hart
En uit welk geboorteverhaal komt het volgende stukje?
In de gevangenis werd …….., het achtste kind, geboren. Zijn lichaam had de kleur van het
hemelse blauw. Zijn ogen waren als lotusbloemen. Het was God zelf.
a.
b.
c.
d.
van Mohammed
van Jezus
van Krishna
van Boeddha
27.
Welk van de onderstaande gebruiken hoort bij het Chanoekafeest?
a.
Gebruik van de zevenarmige (of achtarmige) kandelaar
b.
Gebruik van diya’s
c.
Afsteken van vuurwerk
d.
Sturen van wenskaarten
28.
Bij welke godsdienst hoort het Chanoekafeest?
a.
Christendom
b.
Islam
c.
Hindoeïsme
d.
Jodendom
29.
Bij welke godsdienst hoort het Divalifeest?
a.
Christendom
b.
Boeddhisme
c.
Hindoeïsme
d.
Islam
30.
Mevlid
a.
b.
c.
d.
54
kandili (of Mouloud) wordt
Altijd in de winter gevierd
Altijd in de zomer gevierd
Elk jaar op een andere dag gevierd
Elk jaar op dezelfde dag gevierd