Interventie Grip op Agressie

Interventie
Grip op Agressie
1
Erkenning
Erkend door deelcommissie Justitiële interventies
Datum: december 2012
Oordeel: Goed onderbouwd
De referentie naar dit document is: Hilde Niehoff (2012).
Justitieleinterventies.nl: beschrijving Grip op Agressie. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut, Movisie en
Trimbos instituut. Gedownload van www.justitieleinterventies.nl.
Contactpersoon:
Hilde Niehoff
Kenniscentrum Trajectum
Postbus 4
83 87 XN Bosschoord
Telefoon: 056 – 2422 222
www.trajectum.info
Email: [email protected]
2
Korte samenvatting van de interventie
Grip op Agressie (GoA) is een geprotocolleerde klinische interventie voor (jong) volwassenen met een licht
verstandelijke beperking en ernstig (recidiverend) agressief(delict) gedrag. Het programma is opgebouwd uit
zeven met elkaar samenhangende modules en beslaat een periode van anderhalf tot twee jaar. GoA is
gericht op het verminderen van risicofactoren en het versterken van beschermende factoren om ernstig
(recidiverend) agressief gedrag te voorkomen. Om de programmadoelen te behalen wordt onder andere
gebruik gemaakt van cognitieve gedragstherapie, psychomotore therapie en dramatherapie. Bovendien
sluiten de gebruikte technieken aan bij de kenmerken en leerstijl van de specifieke doelgroep door met
name: leren door ervaren, aansluiten bij het cognitieve ontwikkelingsniveau, eenduidig taalgebruik,
herhaling, ondersteuning bij abstraheren en generaliseren met uiteindelijk het behoud van het geleerde.
Bij de ontwikkeling van GoA is uitgegaan van een aanwezig sociotherapeutisch milieu waarin tevens een
training sociale vaardigheden wordt gegeven. GoA wordt geïntegreerd in het dagelijkse leven van wonen,
werken en vrije tijd van de deelnemers. Het samenleven en de dagelijkse routine worden gebruikt als oefenen leersituaties.
In 2013 verwierf GoA het oordeel ‘erkend’ van de Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie .
Doelgroep
De interventie is geïndiceerd voor cliënten vanaf 18 jaar met een TBS, PIJ, RM (justitiële maatregel) en
vrijwillig opgenomen cliënten met een LVB en onbegrepen en risicovol agressief gedrag. Het agressieve
gedrag is het primaire probleemgedrag of index-delictgedrag waarbij sprake is van een gemiddeld tot hoog
delict- of recidiverisico.
Doel
Het doel van GoA is het verminderen en het voorkomen van ernstig (recidiverend)agressief (delict)gedrag.
Om dit te kunnen realiseren zijn er voor GoA, op basis van de risicofactoren voor agressief gedrag,
programmadoelen geformuleerd. Deelname aan GoA dient te leiden tot veranderingen in inzicht, attitude,
vaardigheden en gedrag van de deelnemers.
Materiaal
Voor GoA is een handleidingenset ontwikkeld, bestaande uit een Theoriehandleiding (met de
verantwoording en onderbouwing voor het behandelprogramma), een Programmahandleiding (met de
volledig uitgewerkte handboeken van de modules), een Opleidingshandleiding (voor opleiding van trainers),
een Beoordelings- en evaluatiehandleiding (voor onderzoek), een Managementhandleiding (voor de
uitvoering) en een Samenvatting met Leeswijzer gericht op de criteria zoals gesteld vanuit de
Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie.
Aanpak
GoA is een groepsgerichte interventie, die ook individueel gegeven kan worden. Voorwaarde voor
implementatie is een behandelaanbod met een observatie- en diagnostiekfase, waarin wordt besloten of de
cliënt voldoet aan de inclusiecriteria. De implementatie staat beschreven in de managementhandleiding van
GoA.
Onderbouwing
De modellen en kaders waarop de doelen en behandeltechnieken binnen het behandelprogramma GoA zijn
gebaseerd, worden toegelicht in de theoriehandleiding. Het belangrijkste model in de klinische behandeling
is het ‘Risk-Need-Responsivity-model’ (Andrews & Bonta, 2006). Een integratie van modellen en kaders
onder GoA en het RNR-model is noodzakelijk vanwege het samengaan van een groot aantal risicofactoren,
vaardigheidstekorten en psychosociale problemen die we bij de doelgroep tegenkomen, en die de kans op
delictgedrag verhogen (zie Hesper e.a., 2011).
3
Tekorten op een aantal met agressie samenhangende cognitieve en praktische vaardigheden zijn een
risicofactor voor agressief (delict) gedrag. Competentie veronderstelt de aanwezigheid van vaardigheden en
staat in relatie tot de eisen en stressoren vanuit de omgeving. GoA streeft naar het verbeteren van de met
agressie samenhangende cognitieve en praktische vaardigheden. De aard en de ernst van bijkomende
problematiek kunnen het leren van vaardigheden belemmeren. Behandeling van agressief (delict) gedrag
vindt daarom plaats door de competentie (draagkracht) van de cliënt te vergroten en tegelijkertijd door de
stressoren en eisen (draaglast) vanuit de context te verminderen. De kans op agressief gedrag neemt af
doordat de taken (draaglast) en vaardigheden (draagkracht) beter op elkaar zijn afgestemd.
De kenmerken van de leerstijl van de doelgroep gekoppeld aan interventies die de motivatie van de
deelnemers doen verhogen, als voorwaardenscheppende factor, hebben de basis gevormd binnen de
ontwikkeling van GoA.
Onderzoek
In de beoordelings- en evaluatiehandleiding wordt beschreven hoe vanaf augustus 2013 wordt onderzocht of
het behandelprogramma GoA wordt uitgevoerd zoals bedoeld (procesevaluatie) en of het programma de
gewenste resultaten oplevert (effectevaluatie).
De procesevaluatie van GoA richt zich op de procesmatige uitvoering van de interventie en bestaat uit
meerdere onderdelen, zoals een evaluatie van de naleving van het ‘what works’ responsiviteitsbeginsel, een
evaluatie van de programma-integriteit, evaluatie van de facilitering van de uitvoering en een evaluatie van
GoA door de deelnemers.
De effectevaluatie richt zich op het behalen van de programmadoelen en op de hiervan afgeleide
moduledoelen. Het gaat hierbij om veranderingen die tijdens het programma bij de deelnemers optreden en
met het uiteindelijke resultaat: recidivevermindering.
De huidige verzamelde data tonen aan dat het programma aangeboden wordt zoals staat beschreven.
Bovendien geven de voorlopige data rondom het effectonderzoek aan dat gedurende en na afronding van
deelname aan de interventie er sprake is van positief behandelresultaat. Rond juli 2018 zal dit onderzoek
worden afgerond.
Bron
Trajectum.(2013). Handleidingenset: Grip op Agressie, behandelprogramma voor mensen met een lichte
verstandelijke beperking en ernstig agressief (delict)gedrag. Zwolle: Trajectum.
Niehoff, H.M. (2014).Grip op Agressie. In: B. Twint & J. De Bruijn (Red), Handboek verstandelijke beperking,
24 succesvolle methoden (pp. 247-259). Amsterdam: Boom.
4
Samenwerking erkenningstraject
Het erkenningstraject wordt in samenwerking uitgevoerd door het Nederlands Jeugdinstituut (NJi), het
RIVM Centrum Gezond Leven (CGL), het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ), het Kenniscentrum
Sport, Vilans, het Trimbos Instituut en MOVISIE. Door samen te werken aan het beoordelen van interventies
volgens eenduidige criteria streven wij naar kwaliteitsverbetering in de betrokken werkvelden.
5