Module wereldreligies

WERELDRELIGIES
5 APRIL 2011
HOGER INSTITUUT VOOR
GODSDIENSTWETENSCHAPPEN,
BISDOM HASSELT
KIJKVRAGEN BIJ HET LESFRAGMENT
• Welke gedachten roept dit fragment bij je op?
• Welk beeld heeft Sheila van de islam?
• Hoe reageert de godsdienstleraar?
• Sluit dit aan bij je eigen ervaringen als godsdienstleraar?
Waarom wel/niet?
KIJKVRAAG
Welk beeld van het hindoeïsme komt naar voren in het
fragment?
LEERWEG
STAP
1. Uitgangspunt
5 april 2011
2. Counteren: kennis
en ervaring opdoen
5 april 2011
3. Transfer naar de
praktijk
26 april 2011
OPZET/INHOUD
WERKWIJZE
MATERIAAL
EVALUATIE
Tien vooroordelen en
misvattingen over de
islam en het
hindoeïsme en
boeddhisme
Analyse van
filmfragmenten
Overzicht van
vooroordelen
- Naar een beter
begrip van de islam
Onderzoeksopdracht
Zelf samen te stellen
30 %
- Naar een beter begrip Activerend hoorcollege
van het hindoeïsme en
boeddhisme
PPT slides,
beschikbaar op
Thomas (communities)
40 %: Schriftelijk
examen in mei
-Achtergrondinformatie
Zelfstandige studie
Artikels
- Didactische
aandachtspunten en
valkuilen bij het
lesgeven over
wereldreligies
Activerend hoorcollege
PPT slides,
beschikbaar op
Thomas (communities)
- Didactisch carrousel
Didactische oefeningen Fiches, lesmateriaal,…
30 %: Schriftelijk
examen in mei
NAAR EEN BETER BEGRIP VAN DE
ISLAM: ONDERZOEKSOPDRACHT
1
Moslims zijn gewelddadig, terroristisch en/of extremistisch.
2
De islam onderdrukt vrouwen.
3
Moslims aanbidden een andere god.
4
De islam werd verspreid door het zwaard en was
onverdraagzaam tegenover andere religies.
5
De meeste moslims zijn Arabieren.
6
Een imam is een islamitische priester.
7
Moslims zijn polygaam.
8
Moslims zijn een barbaars, primitief volk.
9
Mohammed was de stichter van de islam en moslims
aanbidden hem.
10
Moslims aanvaarden Jezus niet, noch andere profeten dan
Mohammed.
NAAR EEN BETER BEGRIP VAN
HET HINDOEÏSME EN BOEDDHISME
TIEN VOOROORDELEN EN MISVATTINGEN ALS UITGANGSPUNT
1
De rijke spiritualiteit van Azië is bevrijdend voor de westerse mens.
2
Tibet was een ideaal boeddhistisch rijk, in harmonie met de natuur, vreedzaam,
met respect voor alle leven. China heeft daar niets te zoeken.
3
Centraal in het hindoeïsme en boeddhisme staan meditatietechnieken, als weg
naar je diepere zelf.
4
Verlichting kan je zelf, op eigen kracht bereiken.
5
Hindoes geloven in veel goden.
6
Boeddha was geen God, maar een mens. Het boeddhisme is geen godsdienst
maar een atheïstische levensfilosofie.
7
In tegenstelling tot het christendom kennen de Indische religies geen ´dogma´s´
en ´regels´. Hindoes en boeddhisten kennen een grote vrijheid in de invulling en
beleving van hun geloof.
8
Hindoes en boeddhisten kennen geen zondebesef. Het zijn positieve religies, want
er is geen God die oordeelt over je daden. Na dit leven kan je zelf voor een nieuwe
reïncarnatie kiezen en zo geestelijk verder evolueren.
9
Hindoes en boeddhisten zijn zachtaardig en geweldloos.
10
In Indische religies hebben vrouwen gelijke rechten.
1
DE RIJKE SPIRITUALITEIT VAN
AZIË IS BEVRIJDEND VOOR DE
WESTERSE MENS.
-
Het mystieke India
-
Orientalisme
-
´Incredible India´
Edel Maex over het boeddhisme:
1.
Wat is de betekenis van volgende boeddhistische begrippen:
boeddha; dharma; sangha?
2.
Welke aspecten van het boeddhisme spreken Edel Maex aan?
3.
Herken je dit bij jezelf of bij mensen in je omgeving?
4.
Welke visie hebben Edel en Patricia op religieuze opvoeding?
5.
Welke kritiek kan je hierop geven vanuit het katholiek
opvoedingsproject?
-
Boeddhisme is ´in´.
-
´Navayana´ of westers boeddhisme klopt niet met de
realiteit in Azië.
-
´Selfmade religion´
2
TIBET WAS EEN IDEAAL
BOEDDHISTISCH RIJK, IN
HARMONIE MET DE NATUUR,
VREEDZAAM, MET RESPECT
VOOR ALLE LEVEN.
CHINA HEEFT DAAR NIETS TE
ZOEKEN.
-
Vooral de Tibetaanse versie
van het boeddhisme werkt
fascinerend.
-
De Tibetaan als spiritueel
supermens.
-
Geïdealiseerd beeld in
Hollywoodfilms
-
Rivaliserende boeddhistische
groeperingen
-
Kloosterorden waren feodale
grootgrondbezitters.
-
De dalai lama veroorzaakte
een scheuring nadat hij de
verering van de godheid
Dorje Shudgen had verboden.
3
MEDITATIETECHNIEKEN
STAAN CENTRAAL IN HET
HINDOEÏSME EN BOEDDHISME.
- Een minderheid van de Aziaten mediteert.
- Zelfs veel monniken laten het mediteren graag aan collega´s
over.
- Essentieel onderdeel van het westers boeddhisme:
behoefte aan psychotherapie en methoden om de onrustige
geest onder controle te houden.
MINDFULNESS
Aandachtig een rozijn eten:
een eerste oefening in mindfulness
vasthouden – zien – ruiken – plaatsen –
proeven – doorslikken – volgen
4
VERLICHTING KAN JE ZELF,
OP EIGEN KRACHT BEREIKEN.
Verlichting is een ervaring die pas na vele duizenden levens
plaatsvindt, nadat je in al die levens de deugdzaamheid hebt
geperfectioneerd.
Verlichting komt niet vanzelf, ook niet via meditatie, maar
vereist discipline en een strikte moraal: geduld, nederigheid
en vrijgevigheid
Boeddhisten hopen op de ´genade´ van een bodhisattva.
Hindoes zoeken hun heil bij een goeroe.
BODDHISATTVA VAN HET MEDEDOGEN
Avalokiteshvara/Chenrezig
(India/Tibet)
Guan Yin
(China)
Kannon
(Japan)
HET REINE LAND BOEDDHISME
EN AMITABHA
BUDAI
Symbool voor voorspoed
en genot
GOEROES IN HET HINDOEÏSME
Amma
Ravi Shankar
5
HINDOES GELOVEN IN VEEL
GODEN.
EENHEID EN VEELHEID
De wijzen noemen de Ene Werkelijkheid bij vele namen.
-
Rig Veda I, 164, 64
Ik woon in het hart van alle wezens.
- Bhagavad Gita, XV, 15
PUJA
BRAHMA, VISHNU, SHIVA
SHIVA
ASCEET MET JATA (LANG HAAR ZOALS
SHIVA), KATHMANDU
SHIVA IN BENARES
Wat roept het fragment bij je op?
- Gedachten:
- Gevoelens:
- Vragen:
SHIVA ALS NAT-RAJ
(KONING VAN DE DANS)
GANESH, ‘ZOON VAN SHIVA'
LIGGENDE VISHNU OP SHESHA-NAG,
DEOGARH, INDIA
VISHNU ALS JAGANNATHA MET ZUS
SUBHADRA AND BROER BALBHADRA
LAKSHMI
INCARNATIES VAN VISHNU
VISHNU ALS VARAH (EVER),
BELUR, INDIA
VISHNU ALS MATSYA (VIS)
VISHNU ALS KURMA (SCHILDPAD)
VISHNU ALS NARA-SINGHA,
HAMPI, INDIA
KRISHNA
KRISHNA ALS BABY
KRISHNA EN ZIJN BROER BALRAM ALS
ONDEUGENDE KLEUTERS
MYSTIEKE DANS VAN KRISHNA MET DE
GOPAS (RÀS-LÂLÀ)
KRISHNA STEELT DE KLEREN VAN DE GOPAS
KRISHNA IN VRINDABAN
6
BOEDDHA WAS GEEN GOD,
MAAR EEN MENS.
HET BOEDDHISME IS GEEN
GODSDIENST
MAAR EEN ATHEÏSTISCHE
LEVENSFILOSOFIE.
´De Boeddha is misschien geen god, maar hij is zo dicht bij
het goddelijke als maar mogelijk is. Hij was een volkomen,
volmaakt wezen, dat alleen oppervlakkig op een aardse mens
leek, maar in feite volkomen van hem verschilde.´
- Paul Van der Velde, hoogleraar Aziatische godsdiensten aan
de universiteit van Nijmegen
Tot welke nieuwe inzichten m.b.t. de historische boeddha
kom je?
´Is het boeddhisme een religie of een filosofie?´ Welk
antwoord geeft prof. Hans Küng op deze vraag?
- Het vermeend rationeel, atheïstisch en wetenschappelijk
karakter van het boeddhisme.
- Wijdverspreid geloof in goddelijke schepselen, goden en
geesten
- Verering van Boeddha: ´do ut des´
- Reliekencultus in Azië
7
IN TEGENSTELLING TOT HET
CHRISTENDOM KENNEN DE
INDISCHE RELIGIES GEEN
´DOGMA´S´ EN ´REGELS´.
HINDOES EN BOEDDHISTEN
KENNEN EEN GROTE VRIJHEID IN
DE INVULLING EN BELEVING VAN
HUN GELOOF.
HINDOEÏSME
Geen centraal religieus gezag
Geen algemene ´geloofsbelijdenis´
Veel wegen naar ´het Ene´
Basisvrijheid om een god naar keuze te bepalen
Maar ook…
Bepaalde grondwaarheden
Het belang van orthopraxie
BOEDDHISME
Monniken moeten zich aan honderden regels houden.
8
HINDOES EN BOEDDHISTEN
KENNEN GEEN ZONDEBESEF.
HET ZIJN POSITIEVE RELIGIES,
WANT ER IS GEEN GOD DIE
OORDEELT OVER JE DADEN.
NA DIT LEVEN KAN JE ZELF VOOR
EEN NIEUWE REÏNCARNATIE
KIEZEN EN ZO GEESTELIJK
VERDER EVOLUEREN.
DE WESTERSE INVULLING VAN OOSTERSE RELIGIEUZE
BEGRIPPEN
BEGRIPSVERHELDERING:
´MOKSHA/NIRWANA´: bevrijding, verlossing, verlichting
´SAMSARA´: kringloop van dood en wedergeboorte
´KARMA/KAMA´: handeling, actie, daad
De vier edele waarheden
1. De edele waarheid van het lijden
2. De edele waarheid van de oorzaak van het lijden:
verlangen
3. De edele waarheid van de opheffing van het lijden
4. De edele waarheid van het pad naar de opheffing van het
lijden: het achtvoudig pad
HET ACHTVOUDIG PAD
Het juiste inzicht
De juiste intentie
De juiste spraak
Het juiste handelen
De juiste wijze van levensonderhoud
De juiste inzet
De juiste aandacht
De juiste concentratie
9
IN INDISCHE RELIGIES
HEBBEN VROUWEN GELIJKE
RECHTEN.
WELKE VISIES M.B.T. DE VROUW KOMEN NAAR VOREN IN DE FRAGMENTEN?
Fragment uit
Samsara
Interview met Nico
Tydeman
Trailer van ´Water´
10
HINDOES EN BOEDDHISTEN ZIJN
ZACHTAARDIG EN GEWELDLOOS.
HINDOEÏSME
AHIMSA: geweldloosheid, eerbied voor alle leven
´Een oog voor een oog maakt de hele wereld blind.´
-
Mahatma Ghandi
BOEDDHISME
METTA: liefdevolle vriendelijkheid
- Imee Ooi: Metta Song
-
´Hindutva´: fundamentalisme in het hindoeïsme
-
Japanse zen-meesters steunden het beleid van de keizer
tijdens de Tweede Wereldoorlog