Deze preek is door ds

(Deze preek is door ds. Taco Koster gehouden op 26 augustus 2001 in de Gereformeerde
Kerk in Ouddorp. De bijbel ligt opengeslagen bij 2 Koningen 3:1-19.)
Gemeente van onze Here Jezus Christus, lieve mensen,
Soms krijg ik het verwijt dat de bijbel zo moeilijk toegankelijk is. Een boek met oude
verhalen waarin weinig herkenning te vinden is. Dat geldt zeker voor mensen die er niet mee
opgegroeid zijn. De verleiding is aanwezig om de bijbel op zij te leggen. Min of meer een
gepasseerd station. Nu kan ik me daar best iets bij voorstellen: De bijbel is niet het
makkelijkste boek om mee bezig te zijn en het wordt nog moeilijker als mensen vergeten om
de link naar vandaag de dag te maken. Maar tegelijkertijd is het mijn ervaring dat dit boek
verrassend actueel is en dat God zelf door de bijbel heen het Woord neemt en ons aanspreekt.
Hij heeft ons iets te zeggen. Een boodschap van levensbelang. Een boodschap van
eeuwigheidswaarde. Neem nu die geschiedenis die op deze morgen in het middelpunt staat.
Op het eerste gehoor een verhaal over koningen met vreemde namen uit een tijd die ver van
ons vandaan staat. Maar niets is minder waar. Graag wil ik de uitdaging aangaan om de
verrassende actualiteit van deze geschiedenis in uw midden neer te leggen. En ik hoop dat u ondanks de warmte - getroffen zult worden door de kracht ervan!
We zijn in ieder geval in aanraking gekomen met een wonderlijk schouwspel. We zien een
zwaarbewapende legermacht optrekken in de richting van het land Moab. Moab ligt ten
zuidoosten van Israël. Een legermacht bestond in die tijd vooral uit strijdwagens met paarden.
Te vergelijken met de tanks van nu. Deze indrukwekkende legermacht staat onder leiding van
koning Joram. Hij is de koning van het tien-stammenrijk Israël. (Voor alle duidelijkheid zeg
ik er nog maar even bij dat op een bepaald moment in de geschiedenis van het volk Israël er
een tweedeling is ontstaan. Een twee-stammenrijk met Jeruzalem als hoofdstad en een tienstammenrijk met Samaria als hoofdstad.) Deze koning Joram was de opvolger van de
beroemde en beruchte koning Achab. Achab was een machtig leider geweest en zijn kracht
was zo groot dat de koning van het buurland Moab verplicht was om jaarlijks met een groot
aantal schapen over de brug te komen om ruzie te voorkomen. Maar daar lag nu ook het
probleem. Na het overlijden van Achab zag de koning van Moab zijn kans schoon om te
stoppen met deze verplichte betaling.
Koning Joram had immers zijn handen vol aan het consolideren van zijn machtspositie in
eigen kring. Daarom had hij voorlopig geen tijd om zich bezig te houden met de buitenlandse
politiek. Maar na een paar jaar heeft Joram de touwtjes strak in handen en met ergernis
constateert hij dat de koning van Moab zich niets meer van hem aantrekt: De schatkist wordt
niet meer gevuld door geschenken uit Moab. Daarom neemt koning Joram het besluit om
Moab aan te pakken. Hij mobiliseert zijn leger en pakt het vervolgens uitermate slim aan. Hij
vindt nog twee bondgenoten. De koning van Edom en de koning van het twee-stammenrijk
Juda zullen ook materiaal leveren voor de strijd. Josafat is de naam van deze laatste koning.
Opvallend dat de koning van Juda mee wil doen aan dit bondgenootschap tegen Moab. Er
bestond namelijk een groot verschil tussen deze twee koningen. Daar zal ik iets meer over
vertellen. Koning Josafat van Juda wordt in de bijbel namelijk positief beoordeeld: Als
iemand die met het verlangen leefde om God werkelijk te dienen.
PRIORITEITEN
Met al zijn beperkingen en tekortkomingen leren we hem kennen als een man met een gelovig
hart. Iemand die zijn vertrouwen in de Here God heeft uitgesproken en probeert om zijn
levensstijl daar naar in te richten. Dit in tegenstelling tot koning Joram van het tien-
stammenrijk. Deze koning wordt in de bijbel negatief beoordeeld. Nu is daar iets vreemds
mee aan de hand. We hebben toch met elkaar gelezen dat deze koning er moeite voor deed om
beelden van afgoden te verwijderen? In vergelijking met zijn vader Achab was dat een
enorme stap vooruit. Daar zouden we toch blij mee moeten zijn? Dat is toch altijd beter dan
niets? Waarom dat negatieve gedoe? En toch wordt Joram nu neergezet als iemand die zonder
God leefde! Hoe dat kan? In hetzelfde gedeelte wordt ons ook verteld dat deze koning bleef
volharden in de zonden van één van zijn voorgangers, namelijk koning Jerobeam. Dan komt
het er op neer dat koning Joram - om een lang verhaal kort te maken - zijn volksgenoten bleef
verbieden om de tempel in Jeruzalem te bezoeken zoals ook Jerobeam had gedaan.
Sterker nog: Zijn volksgenoten moesten zich richten op de nieuwgebouwde tempel in de
hoofdstad Samaria. De stelligheid van de bijbel in deze kwestie is treffend en daarom ook
uitdagend: Ik denk dat wij geneigd zijn om Joram een positief oordeel te geven omdat hij de
beelden verwijderd heeft. Maar in Gods ogen is hij de man gebleven van een slap compromis.
Iemand die het niet aangedurfd heeft om de juiste prioriteiten te stellen en duidelijke keuzes te
maken. Een koning die op het gebied van de uiterlijke vroomheid prestaties geleverd heeft,
maar ook een koning die zichzelf in het middelpunt bleef plaatsen. Eerlijk gezegd worden we
wel aan het denken gezet: Dit is één van de valkuilen waar we in kunnen trappen: ‘Als we
God nu maar tegemoet komen op een bepaald gebied dan hoeven we ons niet zo druk te
maken over andere gebieden!’ Voorbeelden? Er zijn mensen die leven met het idee dat als ze
zondags in de kerk zitten ze vervolgens een vrijbriefje ontvangen om zich niets van God aan
te trekken: ‘Je doet verder waar je zelf zin in hebt want je hebt aan de uiterlijke verplichtingen
voldaan!’
Er zijn mensen die op bepaalde gebieden van hun leven hun best doen om naar God te
luisteren, maar die tegelijkertijd op andere gebieden geen enkele moeite doen om te leven
naar Gods bedoeling: ‘Daar moet God zich maar niet mee bemoeien! Let maar eens op alle
dingen waar ik wel me best voor doe!’ Ik heb wel gemerkt dat mensen met deze houding
kunnen blijven volharden in bijvoorbeeld hun drankmisbruik of in hun jaloezie of in hun
verkeerde kijkgedrag naar tv-programma’s. Nog een voorbeeld: Er zijn mensen die mooie
dingen kunnen vertellen over het geloof in God en die tegelijkertijd voorbij gaan aan de kern
van ons geloof. Er is geen plaats meer voor Gods genade in Jezus Christus en er wordt niet
meer gesproken over de kracht van het kruis als de plaats waar Gods Zoon voor ons gestorven
is. Er worden verkeerde prioriteiten gesteld. Het is allemaal in de stijl van deze koning Joram
en het komt akelig dichtbij. We worden uitgedaagd om te breken met deze levensstijl waarin
we God alleen maar achter de hand houden voor noodgevallen en waarin we ook onszelf voor
de gek houden ...
PROBLEMEN
Dat is dan ook het verschil tussen koning Joram van het tien-stammenrijk en koning Josafat
van het twee-stammenrijk. Daarom blijft het een vreemd gegeven om te zien dat koning
Josafat mee wil doen met de coalitie van Joram. Maar het feit ligt er: Joram, Josafat en de
koning van Edom trekken gezamenlijk op tegen de koning van Moab. Een grote legermacht
met een gewaagd plan. Joram laat de strijdwagens een omtrekkende beweging maken door de
woestijn om zodoende Moab op de zwakke plaats te treffen. Militair gezien een uitstekende
manoeuvre. Joram heeft echter één probleem onderschat: De bevoorrading van zijn
legermacht. Na een week blijkt er te weinig water te zijn voor zijn manschappen en de dieren.
Anders gezegd: De tanks staan zonder benzine. Met de hitte van de afgelopen dagen kunnen
we ons iets van dit probleem voorstellen. Het machtige leger dreigt ten onder te gaan door het
tekort aan water. Ook nu stuiten we weer op een opmerkelijk gegeven. We zien Joram en
Josafat totaal verschillend reageren op de moeilijkheden die op hun weg gekomen zijn.
Koning Joram roept al snel dat het Gods bedoeling moet zijn: ‘Ach, voorzeker heeft de Here
deze drie koningen geroepen om hen in de macht van Moab te geven! Het zal wel zo moeten
zijn! Het is Gods wil en daarom is het gebeurd met ons!’ Nu klinkt deze reactie misschien wel
redelijk vroom in de oren? Maar het komt er wel op neer dat God de schuld in de schoenen
geschoven krijgt én dat Joram niets meer wil ondernemen. Deze gedachte maakt hem door en
door passief: ‘Het moet zo zijn en daar zal niemand verandering in kunnen brengen!’ Deze
eerste reactie is herkenbaar. Regelmatig ontmoet ik mensen die geneigd zijn om de Here God
de schuld te geven van de moeilijkheden die er in hun leven zijn. Ik heb al gezegd: Het klinkt
soms vroom in de oren. Maar het gevolg is wel dat mensen verbitterd raken en niet meer open
staan voor Gods nabijheid in hun leven. Dit is misschien wel de manier waarop u met zorgen
en moeilijkheden omgaat? U hebt God de schuld gegeven en uw geloof heeft daarmee een
verbitterd karakter gekregen? U hebt de moed verloren om nog iets te ondernemen?
Ik hoop dat u het aandurft om open te staan voor de tweede reactie die mogelijk is. We komen
namelijk ook in aanraking met de reactie van koning Josafat. Na de bittere uitspraak van
Joram doet hij de suggestie om juist nu God te betrekken bij de problemen die zo groot zijn.
Josafat doet namelijk het voorstel om een profeet te raadplegen en dat betekent niets anders
dan dat hij wil luisteren naar Gods oordeel in deze zaak. Hij heeft zijn vertrouwen in God niet
verloren door de moeilijke omstandigheden. Hij blijft God zien als zijn hemelse Vader bij wie
Hij kan schuilen te midden van de stormen. Daarmee komen we terecht in een hele andere
sfeer. De vragen zullen voor Josafat niet minder groot zijn geweest en hij zal geweten hebben
dat geloven nooit de garantie van succes met zich mee zal brengen. Maar dwars daar door
heen is er vaste vertrouwen dat hij bij God terecht kan met al zijn vragen en zorgen. Sterker
nog: Juist te midden van onze vragen en zorgen doen we er goed aan om ons naar God uit te
strekken. We worden uitgenodigd om ons aan Hem over te geven: U bent mijn schuilplaats!
Houd mij vast ...
OVERWINNEN
Twee reacties. Dan blijkt in deze geschiedenis dat Joram zich laat overtuigen door het
vertrouwen van Josafat en dat heeft tot gevolg dat de profeet Elisa geraadpleegd gaat worden.
(Tijs zal vanavond meer vertellen over deze profeet.) De koningen vragen hem om advies in
hun strijd tegen Moab. De reactie van Elisa is allereerst cynisch van karakter aan het adres
van Joram: ‘Waarom kom je bij mij? Normaal gesproken heb je ook geen boodschap aan
God! Waarom informeer je niet bij de profeten van de afgoden?’ Maar vervolgens doet deze
profeet een wonderlijke uitspraak. Hij maakt Joram duidelijk dat God eigenlijk geen rekening
met hem wilde houden. Maar God zal dat nu toch doen omdat blijkt dat Josafat er ook bij
betrokken is. Anders gezegd: God zal Joram helpen op grond van de aanwezigheid van
Josafat. God zal Joram het benodigde water schenken omwille van koning Josafat. Daar ligt
het uiteindelijke geheim van de overwinning op Moab. Deze opmerkelijke woorden hebben
me aan het denken gezet. Het is een voorafspiegeling van Gods handelen - vele eeuwen later in Jezus Christus.
Koning Josafat bevindt zich in de lijn van koning David tot Jezus Christus. Hij staat er
midden in. Wat hier gebeurt is al een heenwijzing naar het werk van de Messias. Gods Zoon.
Jezus Christus. Op grond van de aanwezigheid van Jezus Christus en op grond van alles wat
Hij voor ons gedaan heeft zal God ons zegenen en nabij zijn. Dan praten we niet meer over
een overwinning op de koning van Moab. Dan praten we over zaken die veel verder reiken en
die feitelijk met geen pen te beschrijven zijn: Vergeving van schuld, een nieuw leven, een
eeuwig bestaan, vreugde en vrede, kracht en troost. God wil het ons schenken op grond van
alles wat Jezus Christus voor ons gedaan heeft. De overwinning op de dood wordt ons
geschonken dankzij het kruis en de opstanding van onze Heer en Heiland. Steeds weer
opnieuw worden we uitgenodigd om ons vertrouwen uit te spreken in Hem die voor ons in de
bres gesprongen is. Is dat een teken van zwakheid? Zoals sommige mensen beweren. Ik
geloof er niets van en deze bewering ademt een sfeer van hoogmoed uit.
Vertrouw ik op mijn eigen prestaties en geloof ik werkelijk dat ze voldoende zijn om voor
God te verschijnen? Of vertrouw ik op de Zoon van God die zijn leven voor mij gegeven heeft
om mij te bevrijden uit de macht van schuld en dood? Waar ligt het fundament van mijn leven
en hoe kan ik zonder angst voor God verschijnen? Wat is het een heerlijk gegeven om te
weten dat God omwille van Jezus Christus wil zegenen en dat Hij ons omwille van zijn Zoon
de overwinning zal geven. Met die belijdenis mogen we verder gaan op onze weg door het
leven. Op onze tocht door de woestijn. Dat laatste onderstreept nog maar eens hoe zwaar en
hoe teleurstellend ons leven kan verlopen. Maar omwille van Jezus Christus reikt God ons de
hand en samen met Hem mag je op weg gaan naar de overwinning. De eindstreep. Dat is iets
om naar uit te kijken. Zoals gisteren de vele deelnemers aan de omloop uitgekeken zullen
hebben naar de finish ...
AMEN