TI 61 TEGEN RUPSEN IN TEELTEN ONDER GLAS

TUREX
TEGEN RUPSEN IN TEELTEN ONDER GLAS VAN GROENTEN- EN
BLOEMISTERIJGEWASSEN
Rupsen zijn vooral in de zomer en herfst een grote plaag voor gewassen onder glas. In tegenstelling
tot vele andere plagen is de biologische bestrijding van rupsen met natuurlijke vijanden geen groot
succes. Gelukkig zijn rupsen toch biologisch te bestrijden met Turex. Turex is de biologische
standaard tegen vrijwel alle rupsen onder glas zoals Turkse mot, Groente-, Gamma-, en Kooluil,
Anjerbladroller, Koolbladroller, Floridamot en Duponchelia.
Algemeen
In Nederland zijn ongeveer 2.000 vlindersoorten bekend. Zij
worden verdeeld in twee groepen, te weten de grote vlinders of
macro’s en de kleine vlinders of motten.
De meeste soorten zijn nachtvlinders. Slechts 10% van de
vlinderfauna behoort tot de dagvlinders. Onder glas komen over
het algemeen geen schadelijke dagvlinders voor, maar vreten
vrijwel uitsluitend rupsen van nachtvlinders aan bladeren en
vruchten. Nachtvlinders rusten overdag op verborgen plaatsen en
worden door hun camouflagekleuren niet gemakkelijk
opgemerkt. Zij vliegen in de schemering. Veel soorten worden
door lichtbronnen aangetrokken. De paring vindt meestal in de
nacht plaats. Waarnemingen over het voorkomen van
nachtvlinders geschieden veelal met behulp van vanglampen en
feromoonvallen.
Wat is Turex?
Turex is een biologisch insecticide, ter bestrijding van rupsen van vlinders en motten (Lepidoptera).
Het is een spuitpoeder op basis van gedroogde sporen en kristallen van de bacterie Bacillus
thuringiensis (Bt), ontstaan door de kruising van twee variëteiten, namelijk kurstaki x aizawai.
Hierdoor is een product ontstaan dat meerdere soorten rupsen kan bestrijden, met minder snel kans op
resistentie.
61
TI 61
Bacillus thuringiensis komt van nature over bijna de gehele wereld voor. De bacterie kan in een
sporenvorm overleven. Zodra Bt sporen gaat vormen, maakt het tegelijkertijd eiwitkristallen, het
belangrijkste werkzame bestanddeel van Turex. Deze kristallen bevatten eiwitmoleculen, het gif of
ook wel toxinen genoemd. De eiwitmoleculen komen alleen vrij bij een hoge pH (boven 9,5) en zijn
daardoor onschadelijk voor mensen en andere zoogdieren, voor vogels, vissen, bijen en natuurlijke
vijanden zoals predatoren en parasieten. Het is alleen werkzaam op rupsen van vlinders en motten.
Hoe werkt Turex?
Turex is uitsluitend actief indien het via behandeld blad in de darm van rupsen komt. De
eiwitkristallen lossen uitsluitend op in het basische milieu van de rupsendarm (in sommige rupsen is
de pH van het darmsap hoger dan 12). De afzonderlijke Cry-eiwitmoleculen vormen gaten in de
darmwand waardoor de rups verlamd raakt. Vervolgens stroomt de darminhoud in de rups en
verandert het inwendige van de rups in moes. Daarin kiemen de bacteriesporen en vermeerderen de
bacteriën zich. Voordat de rups volledig is verteerd vormen de bacteriën sporen en kristallen.
Enkele uren na opname van Turex raakt de rups verlamd. Hierdoor stopt de vraat en wordt de schade
aan het gewas niet groter.
Uiteindelijk volgt na drie tot vijf dagen de dood van de rups door verhongering en vertering.
Verlamde en dode rupsen hangen aan de voorpoten aan het blad en verteren langzaam, waarna ze er
afvallen.
De werking van Turex is afhankelijk van de hoeveelheid Bt die is opgenomen, de soort en de grootte
van de rups.
Gevoeligheid voor Turex
Binnen de grote groep van rupsen bestaat er een verschil van gevoeligheid voor Turex. Veel
gevoelige soorten worden aangetroffen in de grote families der Geometridae (spanners) en Noctuidae
(uilen). Echter ook binnen andere families zijn gevoelige soorten bekend. De resultaten zijn
bovendien sterk afhankelijk van de rups, zijn leefomgeving, de klimatologische omstandigheden, de
methode van behandeling, de dosering, etc.
In het algemeen zijn ‘onbeschermd’ bladetende rupsen het best te bestrijden. Rupsen die een meer
verborgen leven leiden, zoals boorders, bladrollers, mineerders en in spinsel levende rupsen, zijn vaak
moeilijker te bestrijden. Koolbladroller en Duponchelia zijn hier voorbeelden van. Toch zijn beide
goed met Turex te bestrijden.
De vlinder Duponchelia komt nu ongeveer 10 jaar in de Nederlandse kassen en veroorzaakt
aanzienlijke schade in Begonia, Cyclamen, Kalanchoë en Gerbera. In de praktijk en in onderzoek
(PPO 2003) blijkt Turex significant betere resultaten te geven dan chemische middelen.
In de glastuinbouw zijn met Turex goede ervaringen opgedaan tegen rupsen van o.a. Turkse mot
(Chrysodeixis chalcites), groente-uil (Polia oleracea), gamma-uil (Autographa gamma/Plusia spp),
koolbladroller (Clepsis spectrana), anjerbladroller (Cacoecimorpha pronubana), koolmot (Plutella
xylostella), koolwitje (Pieris spp), kooluil (Mamestra brassicae), de late koolmot (Evergestis
forvicalis) maar ook tegen de lastige rupsen van Floridamot (Spodoptera exigua) en Duponchelia.
Gebruiksaanwijzing
In het algemeen werkt Turex het beste op jonge rupsen van het eerste en tweede larvenstadium. Grote
rupsen zijn minder gevoelig. Het is daarom belangrijk te weten wanneer de vlinders aanwezig zijn,
wanneer de eieren worden afgezet en nog belangrijker, wanneer de eieren uitkomen en wanneer de
jonge rupsjes aanwezig zijn
.
TI 61
Begin met Turex zodra de eerste motten in vanglampen of feromoonvallen worden waargenomen, of
wanneer jonge rupsen of vraatschade worden waargenomen. De behandelingen met een interval van 7
tot 14 dagen herhalen. De spuitdosering van Turex is 50 gram per 100 liter water, minimaal 1 kg per
hectare. De stuifdosering is evenals de dosering voor LVM en fog 2-3 kg per ha.
Bij de rupsen met een meer verborgen levenswijze, zoals van de koolbladroller, is tijdige behandeling
van essentieel belang omdat de rupsen van het eerste stadium veelal nog onbeschermd rondzwermen
op de plant. Bij rupsen van Duponchelia is het belangrijk om (zeer) veel water te gebruiken zodat het
middel komt, waar de rupsen zich bevinden.
Turex werkt als maaggif en moet door de rupsen via vraat worden opgenomen. Een zeer goede
bedekking van het gewas is dus heel belangrijk. Voor een optimale bedekking is toevoeging van een
uitvloeier aan de spuitvloeistof wenselijk. Ook het verstuiven van Turex en toepassing via LVM en
fog zorgen voor een goede bedekking.
Bereiding van de spuitvloeistof
Turex is een goed in water oplosbaar spuitpoeder dat met de normale spuitapparatuur kan worden
toegepast. Als het water een pH hoger dan 7 heeft, is het aan te bevelen eerst de spuittank aan te
zuren tot een pH van 5-7, alvorens de gewenste hoeveelheid Turex toe te voegen. Binnen 3 uur na het
klaarmaken van de oplossing moet er worden gespoten.
In geval van toepassing met de LVM is het verstandig het product goed op te lossen en de
spuitoplossing door een zeef te halen. Gebruik een LVM met roermechanisme en geen al te kleine
nozzle.
Veiligheidstermijn
Turex mag op de dag van de oogst niet vóór de oogst worden toegepast in de bedekte teelten van
aubergines, augurken, komkommers, meloenen, paprika’s en tomaten.
Houdbaarheid
Opgeslagen bij kamertemperatuur is Turex tenminste twee jaar houdbaar.
Voordelen van Turex
- Turex is zeer effectief tegen rupsen van Turkse mot, Groente-, Gamma-, en Kooluil,
Anjerbladroller, Koolbladroller, Floridamot en Duponchelia.
- Turex = kurstaki x aizawai en heeft daardoor een bredere werking, met minder snel kans op
resistentie dan Bt’s met maar één actieve stof.
- Turex is veilig voor het gewas.
- Arbeidsbesparende toepassingen mogelijk zoals stuiven, LVM’en en foggen.
- Turex is onschadelijk voor mensen, andere zoogdieren, vogels en vissen.
- Turex is onschadelijk voor bijen en natuurlijke vijanden zoals predatoren en parasieten.
- De door Turex gedode rupsen zijn niet schadelijk voor vogels of andere dieren die zich met deze
dode dieren voeden.
- Turex past uitstekend in biologische, geïntegreerde en conventionele bestrijdingssystemen.
Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk, berusten op beste kennis van zaken op dit moment. Het is niet mogelijk uitgaande
van deze mededeling aansprakelijkheid te accepteren voor toepassing of gebruik, aangezien wij geen controle kunnen uitoefenen op opslag,
transport, toepassing en gebruik van door ons geleverde goederen.
Lees voor gebruik de aanwijzingen op de verpakking.
TI 61