Opties - SNS Bank

Handleiding
Opties
6.0015.58 (12-12-2013)
werkwijze en procedures
1
Inhoud
2 Handelen in opties
1Inleiding
2
2 Handelen in opties
2
2.1 Wat is een optie
2
2.2 Het kopen of schrijven (verkopen) van opties
2
2.3Marginverplichting
3
2.3.1 Berekenen van de margin
3
2.3.2Marginverplichting voor combinaties van
opties4
2.4Exercise
4
2.5Assignment
5
2.6Indexopties
5
2.7Valutaopties
5
3 Opgeven en verwerking van optieorders
5
3.1 Opgeven van orders
5
3.2 Goedkeuring van orders
5
3.3 Verwerking van orders
6
4 Expiraties van opties
6
4.1 Expiratie van cash settlementcontracten
6
4.2 Expiratie van leveringscontracten
6
4.3 Uitoefenen van longpositie op expiratiedatum
6
4.4 Geen actie ondernemen op expiratiedatum
6
4.5 Overige bijzonderheden op expiratiedatum
7
5 Definities en begrippen
7
2.1
Wat is een optie
Een optie is een recht dat je de mogelijkheid biedt om een bepaald
effect op een later tijstip, tegen een vooraf afgesproken prijs, te
mogen kopen of verkopen. Het effect in kwestie wordt de ‘onderliggende waarde’ genoemd en zal in veel gevallen een aandeel,
een valuta of een index zijn. Denk je bijvoorbeeld dat het aandeel
Philips in waarde gaat stijgen, dan kun je een optie kopen om het
aandeel, over bijvoorbeeld drie weken, tegen de koers van vandaag
te mogen kopen. Voor die mogelijkheid betaal je als koper van
de optie een premie aan de verkoper, ofwel de schrijver van die
optie. Wil je gebruik maken van jouw optie, dan moet de schrijver
van de optie jou de aandelen leveren tegen de afgesproken prijs.
De schrijver mag de door jou betaalde premie wel houden. Maak
je uiteindelijk geen gebruik van de optie, bijvoorbeeld omdat
het aandeel Philips in waarde is gezakt, dan heeft de schrijver
van de optie de premie verdiend, zonder dat hij de aandelen aan
jou hoeft te leveren. Op een aantal uitzonderingen na geldt een
optiecontract telkens voor 100 stuks van de onderliggende waarde.
Opties kunnen dus gebruikt worden om te speculeren op een
onzekere gebeurtenis maar ook kun je opties gebruiken om mogelijke koersverliezen te minimaliseren dan wel om een koerswinst
te behouden. Het handelen in opties kan van grote toegevoegde
waarde zijn bij het realiseren van je doelstelling. Echter, beleggen
in opties kan, naast de algemene risico’s van beleggen, er ook voor
zorgen je de inleg of zelfs meer verliest. Neem dus geen posities
in waarvan je de financiële consequenties niet goed kunt overzien.
Raadpleeg zo nodig eerst een financieel adviseur.
1 Inleiding
Via SNS Zelf Beleggen kun je handelen in vele soorten beleggingsinstrumenten. Hierbij moet je denken aan aandelen, obligaties en
beleggingsfondsen. De handel en werking van deze instrumenten
wordt beschreven in de “Handleiding SNS Zelf Beleggen”. Daarnaast
kun je kiezen voor een bijzonder beleggingsinstrument, namelijk
opties. Opties zijn instrumenten van het type ‘derivaat’, oftewel
‘afgeleide instrumenten’. Afgeleid, omdat er altijd een instrument is
waarop een derivaat is gebaseerd. Dit kan bijvoorbeeld een aandeel
zijn, een valuta of zelfs een index. Over de handel en de werking van
opties lees je in deze handleiding. Met SNS Zelf Beleggen kun je in
opties handelen die genoteerd zijn aan de Euronext in Amsterdam.
In deze handleiding worden dan ook de handelsregels van Euronext
Amsterdam gehanteerd.
Via SNS Zelf Beleggen heb je de mogelijkheid om te handelen in
opties. Kies je hiervoor dan dien je dit specifiek aan te geven op het
aanvraagformulier van SNS Zelf Beleggen. Heb je al een SNS Zelf
Beleggen rekening? Dan kun je de mogelijkheid om te handelen
in opties aanvragen door contact op te nemen met SNS Bank via
telefoonnummer 030 - 633 30 01.
Aan het handelen in beleggingsinstrumenten in het algemeen en
opties in het bijzonder zijn financiële risico’s verbonden. Voordat
je in opties gaat handelen, moet je jezelf steeds weer opnieuw
afvragen of je voldoende zicht hebt op de mogelijke financiële
risico’s en of je die risico’s kunt en wilt dragen. Als je nog niet
veel kennis en ervaring hebt met de handel in opties dan is het
van belang dat je deze handleiding goed doorleest voordat je een
beleggingsbeslissing neemt. De informatie rondom de Kenmerken
& Risico’s Effecten – met zeer uitgebreide aandacht voor opties in
het bijzonder - is opgenomen in de voorwaarden SNS Zelf Beleggen.
.
2.2Het kopen of schrijven (verkopen)
van opties
Calloptie
Putoptie
Koper
Schrijver
Koper
Schrijver
Kooprecht
Leverplicht
Verkooprecht
Afnameplicht
Long­positie
Short­
positie
Long­positie
Short­
positie
Betalen
premie
Ontvangst
premie
Betalen
premie
Ontvangst
premie
Marginplichtig
Marginplichtig
Opties kun je kopen of verkopen (= schrijven). Kopen van opties
geeft de belegger een zogenoemde longpositie. Schrijven van
opties resulteert in een zogenoemde shortpositie. Het schrijven van
callopties (short call) kan voor de schrijver tot gevolg hebben dat
hij de onderliggende waarde moet leveren tegen de uitoefenprijs
van de optie. Deze uitoefenprijs ligt dan, in het algemeen, onder
de marktprijs van het aandeel of de index. Indien de schrijver van
een calloptie de eventueel te leveren aandelen in zijn effectenportefeuille heeft, spreken we van ‘gedekt’ schrijven, omdat altijd
de verplichtingen kunnen worden nagekomen. Als de schrijver de
onderliggende waarde niet in zijn effectenportefeuille heeft, is er
2
sprake van ‘ongedekt’ schrijven. Ongedekt schrijven van opties kan
een groot financieel risico met zich meenemen en is daarom gebonden aan minimale dekkingseisen (zie 2.3 “marginverplichting”).
van het marginbedrag is vervolgens gelijk aan het hoogste bedrag
van onderstaande formules
1Calloptie: laatprijs optie + [margin % x (2 x laatprijs aandeel –
uitoefenprijs)] x contractgrootte of
Putoptie: laatprijs optie + [margin % x (2 x uitoefenprijs – laatprijs
aandeel)] x contractgrootte.
2 Laatprijs optie x 1,25 x contractgrootte.
3 Laatprijs optie + € 0,50) x contractgrootte.
Het schrijven van putopties (short put) kan voor de schrijver van
de putoptie tot gevolg hebben dat de onderliggende waarde moet
worden afgenomen tegen de uitoefenprijs van de optie. Deze
uitoefenprijs ligt dan in het algemeen boven de marktprijs van de
onderliggende waarde. Ook het schrijven van een put optie kan een
groot financieel risico met zich meenemen en is daarom gebonden
aan minimum dekkingseisen (zie 2.3 “marginverplichting”)
Voorbeeld 1
Je hebt een AGN call Dec 5,00 geschreven. De laatprijs van deze
optie is € 0,80 en de waarde van het aandeel Aegon is op dat moment
€ 5,20. Indien op dat moment voor Aegon een marginpercentage
geldt van 25%, wordt de margin als volgt berekend
1Margin = 0,80 + [0,25 x (2 x 5,20 – 5)] x 100 = € 215,- per
contract.
2Volgens de tweede formule is de margin: 0,80 x 1,25 x 100 =
€ 100,- per contract.
3Volgens de derde formule is de margin: (0,80 + 0,50) x 100 =
€ 130,- per contract.
Op de afloopdatum van een optie wordt het contract afgewikkeld.
Dit kan betekenen dat, bij een calloptie, de aandelen moeten
worden geleverd en, bij een putoptie, de aandelen moeten worden
afgenomen. Bij opties met een index als onderliggende waarde
gaat de afwikkeling anders. De schrijver van de calloptie heeft, bij
aanwijzing, niet de plicht om de onderliggende waarde te leveren
(bij geschreven putopties: niet de plicht om af te nemen). In dit
geval wordt het verschil tussen de onderliggende waarde en de
uitoefenprijs contant verrekend.
2.3Marginverplichting
Voor deze ongedekt geschreven calloptie geldt een margin van € 215,per contract, namelijk het hoogste bedrag van de drie formules.
Zoals eerder is aangegeven, kan het innemen van een positie een
financieel risico met zich meebrengen. Door SNS Bank wordt continue gecontroleerd of er voldoende (tegen)waarde op je SNS Zelf
Beleggen rekening aanwezig is om het financiële risico te kunnen
betalen. Verkoop je bijvoorbeeld een optie die marginplichtig is
dan zal SNS Bank je verplichten om hiervoor een tegenwaarde in
geld of aandelen aan te houden op je SNS Zelf Beleggen rekening.
Deze tegenwaarde moet gelijk of meer zijn dan het bedrag waarvoor je financieel aangesproken kan worden (= marginbedrag). Dit
bedrag moet, zolang de geschreven opties waarde hebben, op de
rekening blijven staan. Je kunt dit geld dan niet laten overboeken
naar je privérekening. De berekening van de margin vindt doorlopend plaats. De hoogte van het marginbedrag is namelijk afhankelijk van de koersontwikkeling van het desbetreffende aandeel,
index of valuta en kan dus steeds anders zijn. Het aan te houden
bedrag waarover je tijdelijk niet kunt beschikken, is veelal gelijk
aan het marginbedrag. Bij de berekening van het aan te houden
bedrag wordt ook gekeken of je onderliggende waarde of andere
beleggingsinstrumenten in je bezit hebt. Het kan dus zijn dan de
ingenomen positie marginplichtig is maar dat, door het hebben van
onderliggende waarde of andere beleggingsinstrumenten, je geen
bedrag hoeft te storten. Mocht het bedrag op de rekening te laag
zijn om te voldoen aan de marginverplichting dan ben je verplicht
deze per omgaande te storten. SNS Bank zal je dit schriftelijk verzoeken. Je hebt vervolgens twee mogelijkheden: storten van extra
geld op je SNS Zelf Beleggen rekening of het sluiten (verkopen) van
posities. Kun je niet voldoen aan de marginverplichting dan is SNS
Bank verplicht net zoveel posities te sluiten of te verkopen totdat
er wel weer wordt voldaan aan de margin.
1Calloptie: laatprijs optie + [margin % x (2 x laatprijs aandeel –
uitoefenprijs)] x contractgrootte of
Putoptie: laatprijs optie + [margin % x (2 x uitoefenprijs –
laatprijs aandeel)] x contractgrootte.
2 Laatprijs optie x 1,25 x contractgrootte.
3 Laatprijs optie + € 3,00) x contractgrootte.
2.3.1 Berekenen van de margin
De hoogte van het marginbedrag is bij ieder optiecontract verschillend. Voor de berekening van het bedrag wordt gekeken naar
een aantal zaken: de laatprijs van de optie, de laatprijs van het
aandeel, de huidige waarde van het aandeel, de contractgrootte
en de bewegelijkheid (volatiliteit) van het aandeel. Vanuit deze
volatiliteit wordt dan een marginpercentage vastgesteld. De hoogte
Voorbeeld 3
Je hebt een AEX call Sep 380 geschreven. De laatprijs van deze optie
is € 2,90 en de stand van de AEX Index is op dat moment 336 punten.
Indien op dat moment voor de AEX een marginpercentage geldt van
7,5%, wordt de margin als volgt berekend
1Margin = 2,90 + [0,075 (2 x 336 – 380)] x 100 = € 2.480,- per
contract.
Voorbeeld 2
Je hebt een AGN put Dec 5,60 geschreven. De laatprijs van deze
optie is € 0,90 en de waarde van het aandeel Aegon is op dat moment
€ 5,20. Indien op dat moment voor Aegon een marginpercentage
geldt van 25%, wordt de margin als volgt berekend
1Margin = 0,90 + [0,25 x (2 x 5,60 – 5,20)] x 100 = € 240,- per
contract.
2Volgens de tweede formule is de margin: 0,90 x 1,25 x 100 =
€ 112,50 per contract.
3Volgens de derde formule is de margin: (0,90 + 0,50) x 100 =
€ 140,- per contract.
Voor deze ongedekt geschreven putoptie geldt een margin van € 230,per contract, namelijk het hoogste bedrag van de drie formules.
Marginbedrag AEX opties
Voor de bepaling hoogte van het marginbedrag voor AEX opties
gelden afwijkende formules. Ook hier geldt weer dat de hoogte
van het marginbedrag gelijk is aan het hoogste bedrag van onderstaande formules
3
2Volgens de tweede formule is de margin: 2,90 x 1,25 x 100 =
€ 362,50 per contract.
3Volgens de derde formule is de margin: (2,90 + 2,25) x 100 =
€ 515,- per contract.
verplichting wordt bepaald door de shortpositie met de hoogste
margin, waarbij het marginbedrag minimaal gelijk moet zijn aan
de som van de premies x 1,25 x 100. Ofwel, de margin is minimaal
125% van de marktwaarde van de combinatie.
Voor deze ongedekt geschreven putoptie geldt een margin van
€ 2.480,- per contract, namelijk het hoogste bedrag van de drie
formules.
Long strangle
Een long strangle is een combinatie van een long call en een long
put met een gelijke looptijd, waarbij de long call een hogere uitoefenprijs heeft dan de long put. Voor deze combinatie is geen
marginverplichting vereist.
Om de margin per contract te berekenen, vermenigvuldig je de
uitkomst van bovenstaande formule met de handelseenheid. Dit
is de gestandaardiseerde hoeveelheid onderliggende waarde bij
een optiecontract. Het kan voorkomen dat een optiecontract een
afwijkende onderliggende waarde kent. De handelseenheid van
aandelen- en indexopties is veelal 100 en van valutaopties € 10.000
of $ 10.000.
Short strangle
Dit is een combinatie van een short call en een short put met een
gelijke looptijd, waarbij de short call een hogere uitoefenprijs heeft
dan de short put. De marginverplichting wordt bepaald door de
shortpositie met de hoogste margin, waarbij de margin minimaal
gelijk moet zijn aan de som van de premies x 1,25 x 100. Ofwel, de
margin is minimaal 125% van de marktwaarde van de combinatie.
2.3.2 Marginverplichting voor combinaties van opties
Het kan voorkomen dat je meerdere posities hebt ingenomen. Al
deze posities worden afzonderlijk gewaardeerd. In deze paragraaf
lees je de meest voorkomende optiecombinaties waarbij is aangegeven of er een marginverplichting is. Er wordt niet nader ingegaan
op de visie, mogelijke opbrengsten en risico’s van de verschillende
combinaties.
Berekening marginverplichting bij meerdere combinatiemogelijkheden
Voor de berekening van de marginverplichting houdt SNS Bank een
vaste methode aan. SNS Bank bepaalt welke shortpositie wordt
afgedekt door welke longpositie dan wel aandelen en houdt hierbij
een bepaalde volgorde aan. Als je meerdere combinatiemogelijkheden in portefeuille hebt, kan dit betekenen dat de marginverplichting wellicht hoger is dan je zelf misschien had verwacht. SNS
Bank kijkt bij de berekening van de marginverplichting altijd eerst
naar de positie met de hoogste marginverplichting. Daarvan wordt
afgehaald, in de volgende volgorde
Bij opties kan onderscheid worden gemaakt tussen opties
Amerikaanse en Europese stijl. Bij een Amerikaanse stijl optie kan
de koper op ieder moment gedurende de looptijd zijn recht uitoefenen. Een voorbeeld hiervan zijn aandelenopties. Bij een Europese
stijl optie is het alleen mogelijk de optie uit te oefenen op de
expiratiedatum. Indexopties zijn bijvoorbeeld opties Europese stijl.
Volledig gedekte spreads of volledig door aandelen gedekte
short calls gaan altijd voor.
(Gedeeltelijk) gedekt geschreven call
Bij een gedekt geschreven call heb je een short call en de onderliggende waarde in bezit. Dit betekent dat je alle aandelen of
valuta al in je bezit hebt. Bij volledig gedekt schrijven geldt geen
marginverplichting. Als je short call niet volledig is gedekt door
de onderliggende waarde, betaal je volledige marginverplichting.
Vervolgens naar gedeeltelijk gedekte backspreads en gedekte
Call spread
Een call spread is een combinatie van een long call en een short call,
waarbij de long call een gelijke of langere looptijd heeft. Indien de
short call gedekt is door de long call, is voor deze combinatie geen
margin vereist. Uitzonderingen hierop zijn: backspreads en call
spreads Europese stijl (index opties).
Let op! SNS Bank bepaalt de wijze van berekenen. Je kunt je niet
beroepen op een mogelijke andere methodiek.
short calls waarvoor een dekkingswaardeaftrek geldt.
Als laatste naar straddles en strangles.
Het bedrag wat vervolgens overblijft, is het bedrag dat aan margin
moet worden aangehouden op de rekening.
Voorbeeld
Als je, naast een short straddle, ook een long call in portefeuille
hebt, neemt SNS Bank de long call als dekking op de short call
(call spread). In dit geval wordt er twee keer margin ingehouden
op je vrije bestedingsruimte: voor de call spread en voor de short
put. Houd er rekening mee dat deze combinatie tot een hogere
marginverplichting kan leiden.
Put spread
Een put spread is een combinatie van een long put en een short put,
waarbij de long put een gelijke of langere looptijd heeft. Indien
de short put gedekt is door de long put, is voor deze combinatie
geen margin vereist. Uitzonderingen hierop zijn: backspreads en
put spreads Europese stijl (index opties).
2.4Exercise
Wanneer je een optierecht wilt uitoefenen (opdracht tot exercise),
kun je een telefonische opdracht geven (030 - 633 30 01). Van
dit recht kun je, met uitzondering van de index- en valutaopties
(Europese stijl), tijdens de hele looptijd gebruikmaken. Op de expiratiedatum, de laatste dag van verhandeling, adviseren wij je tijdig
instructies door te geven. Indien je op expiratiedag geen opdracht
hebt gegeven om je long aandelenoptiecontract uit te oefenen, zal
SNS Bank je optiecontract, na sluiting van de markt, automatisch
uitoefenen wanneer de optie 3% of meer ‘in the money’ is, tenzij
marktomstandigheden anders doen besluiten. Hierdoor worden de
Long straddle
Een long straddle is een combinatie van een long call en een long
put met een gelijke looptijd en gelijke uitoefenprijs. Voor deze
combinatie is geen margin vereist.
Short straddle
Een short straddle is een combinatie van een short call en een short
put met een gelijke looptijd en gelijke uitoefenprijs. De margin-
4
posities dus niet automatisch gesloten. De contante verrekening
vindt plaats tegen de officiële prijs zoals door de Europese Centrale
Bank wordt vastgesteld.
aandelen automatisch gekocht (bij een call) of geleverd (bij een put).
De hieruit verkregen aandelen (call) of de geleverde aandelen (put)
worden de eerstvolgende handelsdag na expiratie als marktorder
verkocht (call). Er vindt hierna een geldelijke verrekening plaats. Je
ontvangt 50% van de eventuele waarde. Het resterende deel brengt
SNS Bank in rekening voor de administratie van deze handeling en
als risicopremie.
Op deze laatste handelsdag kun je voor niet gesloten posities tot
uiterlijk 17.30 uur opdracht geven tot exercise van de (nog) niet
automatisch gesloten contracten.
3Opgeven en verwerking van
optieorders
2.5Assignment
3.1
Opgeven van orders
Als je optiecontracten hebt verkocht (geschreven positie) is het
mogelijk dat een tegenpartij (de houder) zijn rechten gaat uitoefenen. Er is een door Euronext Amsterdam Derivatives Market N.V.
goedgekeurde aanwijzingsprocedure. Aanwijzing (assignment)
kan, met uitzondering van indexopties, ook eerder dan op de
expiratiedatum plaatsvinden. Ook is het mogelijk dat assignment
voor slechts een gedeelte van je geschreven positie plaatsvindt. Is
bij aanwijzing van een geschreven calloptie sprake van een gedekte
positie dan verkoopt en levert SNS Bank voor jouw rekening en
risico de onderliggende waarden en ontvang je automatisch een
verkoopnota van de onderliggende waarden. Bij aanwijzing van
geschreven putopties koopt en levert SNS Bank voor jouw rekening
en risico de onderliggende waarden en volgt een koopnota tegen de
overeengekomen prijs. Als je ongedekt callopties hebt geschreven,
kan bij aanwijzing een shortpositie in je portefeuille ontstaan. Je
dient dan zo spoedig mogelijk over te gaan tot aankoop van de
onderliggende waarde in kwestie of tot het uitoefenen (exercise)
van gekochte callopties die eventueel als dekking in je portefeuille
aanwezig zijn. De indekking moet zo snel mogelijk plaatsvinden
omdat een shortpositie in aandelen of obligaties in je portefeuille
niet is toegestaan. Neem in dat geval zo spoedig mogelijk contact op
met SNS Bank om nadere instructies door te geven (030 - 633 30 01).
Indien SNS Bank geen duidelijke instructies van je ontvangt, doet
SNS Bank datgene dat naar redelijke verwachting van SNS Bank het
meest in jouw voordeel is. SNS Bank aanvaardt geen aansprakelijkheid voor genomen beslissingen. In geval van assignment/exercise
is de kostenstructuur van de afwikkeling gelijk aan de provisie voor
telefonisch opgegeven aan- of verkooporders.
Je kunt optieorders online via Mijn SNS Beleggen of telefonisch via
SNS Bank (030 - 633 30 01) opgeven en annuleren.
Bij het plaatsen van optieorders heb je de keuze tussen twee
verschillende ordertypen: bestens of gelimiteerd. Daarnaast kun
je aangeven hoe lang een order geldig moet zijn: alleen vandaag
(dagorder) of langer (doorlopende order). Zowel de ordertypes
als de geldigheidsduur worden beschreven in de Handleiding SNS
Zelf Beleggen.
Combinatieorder
Bij een combinatieorder plaats je gelijktijdig twee orders in een
optiefonds. Spreads, straddles en strangles zijn enkele voorbeelden van door Euronext Liffe geaccepteerde combinatieorders. Een
combinatieorder bestaat uit twee verschillende orders. Dit betekent
dat je dus ook voor beide orders transactiekosten betaalt.
Dubbeldraaien
Bij ‘dubbeldraaien’ zet je een longpositie in een bepaalde optieserie
om in een shortpositie of andersom. Je moet hiervoor twee orders
plaatsen: een order om je bestaande positie te sluiten en een order
om je nieuwe positie te openen. Het is niet toegestaan om zowel
een long- als een shortpositie in dezelfde serie te hebben. Zorg er
daarom voor dat de sluitingsorder van je bestaande positie altijd
eerder wordt uitgevoerd dan je openingsorder. Dit betekent dat je
de limieten hierop moet afstemmen.
3.2
Goedkeuring van orders
Goedkeuring optieorders
Als je een order hebt opgegeven, bevestig je deze met je SNS
Digicode of Digipas, waarna de order in het systeem wordt verwerkt.
Bij elke opdracht vindt in eerste instantie controle plaats op de
juistheid van de opdracht (bijvoorbeeld of de optieserie bekend is).
Vervolgens wordt je vrije bestedingsruimte en het effect van de order
op de vrije bestedingsruimte berekend en met elkaar vergeleken.
Als de bestedingsruimte voldoende is, wordt je order gefiatteerd.
2.6Indexopties
Exercise en assignment van indexopties is alleen mogelijk op de
expiratiedatum, waarbij de openstaande positie wordt verrekend
tegen de officiële settlementprijs. Deze verrekenprijs (cash settlement) wordt om 16.00 uur door de beurs vastgesteld. Er is dus geen
sprake van levering van onderliggende waarde zoals bij aandelen- of
obligatieopties. Je kunt door middel van een sluitingstransactie via
de beurs jouw positie(s) ook tijdig sluiten. Openstaande longposities van indexopties worden dus vanaf 12.00 uur niet automatisch
gesloten. Als wij geen opdracht hebben ontvangen om de positie te
sluiten, dan worden indexopties met waarde, na het vaststellen van
de settlementsprijs, automatisch via je SNS Zelf Beleggen rekening
verrekend. Het is noodzakelijk bij nieuwe longposities die op de
expiratiedatum worden geopend, zelf tijdig opdracht tot exercise
of sluitingsverkoop te geven.
Goedkeuring bij longposities
Bij een aankoop van opties wordt eerst gecontroleerd of je vrije
bestedingsruimte voldoende is. Als dit het geval is, wordt je order
gefiatteerd en direct verwerkt in je vrije bestedingsruimte. Bij het
sluiten van een optie wordt eerst gekeken of je de opties in positie
hebt dan wel of de opties geblokkeerd zijn doordat je al eerder een
opdracht tot uitoefenen van je positie (exercise) hebt gegeven. Een
sluitingsverkoop wordt pas in de vrije bestedingsruimte verwerkt
nadat de order is uitgevoerd.
2.7Valutaopties
Uitoefening van valutaopties (DEX en EDX) is alleen mogelijk tegen
contante verrekening op de expiratiedatum. De procedure is hetzelfde als bij indexopties,. Ook hier worden vanaf 12.00 uur long-
Goedkeuring bij shortposities
De fiattering is gecompliceerder wanneer je shortposities in opties
hebt. Dit in verband met de daarmee samenhangende marginver-
5
plichting. Het systeem houdt bij het berekenen van de marginverplichting rekening met bijna alle marginverlagende constructies en
de door jou te ontvangen optiepremie. Een openingsverkoop wordt
direct verwerkt in je vrije bestedingsruimte. Bij een sluitingskoop
wordt gekeken of je de opties in positie hebt. Als je een positie sluit
die wordt gebruikt in een optiecombinatie, wordt tevens rekening
gehouden met het mogelijke margineffect. Een sluitingskoop
wordt pas in de vrije bestedingsruimte verwerkt nadat de order
is uitgevoerd.
3.3
Bij het meest verhandelde indexcontract, de AEX optie, wordt deze
afrekenprijs bepaald aan de hand van de gemiddelde stand van de
AEX tussen 15.30 uur en 16.00 uur op expiratiedatum.
4.2Expiratie van leveringscontracten
Bij longopties heb je op expiratiedatum drie mogelijkheden:
 Verkopen voor de uiterste handelstijd;
 Uitoefenen; of
 Geen actie ondernemen.
Verwerking van orders
Bij shortopties heb je twee mogelijkheden:
 Terugkopen voor de uiterste handelstijd; of
 Geen actie te ondernemen.
Verwerking van orders op Euronext.Liffe
Nadat je een order hebt geplaatst, kunt je online via Mijn SNS
Beleggen of telefonisch via SNS Bank (030 - 633 30 01) de status van
je order opvragen. Het is ook mogelijk de uitvoering van je order
via SMS of e-mail te ontvangen. Via Mijn SNS kun je instellen dat
je orderbevestigingen wenst te ontvangen. Als je deze instelling
activeert, zendt SNS Bank je automatisch een bevestiging dat de
order, onder voorbehoud, volledig is uitgevoerd. De beurzen hebben namelijk het recht om de volgende beursdag tot 14.00 uur de
status van je order te wijzigen. Dit kan onder meer gebeuren als
een verkeerde koers is afgegeven of als blijkt dat de order in het
geheel niet is uitgevoerd. Orders die, om wat voor reden dan ook,
niet door de beurs worden geaccepteerd, worden door de beurs
geannuleerd. Ook limietorders die buiten de door Euronext.Liffe
vastgestelde prijsranges vallen, worden direct geannuleerd. De
reden van de annulering vind je terug in de orderstatus.
4.3Uitoefenen van longpositie op
expiratiedatum
Verwerking van optieorders in Mijn SNS Beleggen
Zodra je optieorder is uitgevoerd, wordt je portefeuille en geldrekening bijgewerkt. Je transactie is dan echter nog niet ‘gesettled’ met
de beurs. De daadwerkelijke betaling en levering of ontvangst van
een optietransactie vindt namelijk pas plaats op de eerste beursdag
na de transactiedatum. Ditzelfde geldt voor de valutadatum van
je transactie. Dit is belangrijk als je besluit om een geldbedrag
weg te boeken nadat je een verkooptransactie hebt geplaatst. Er
kan hierdoor tijdelijk een debetstand op je geldrekening ontstaan
waarover je debetrente betaalt.
Wanneer je als houder van een optie gebruik wilt maken van je koopof verkooprecht, kun je tot 17.30 uur op expiratiedatum een uitoefenopdracht plaatsen. Het is alleen toegestaan om een expirerende
calloptie uit te oefenen als je vrije bestedingsruimte dit toelaat.
Als je vrije bestedingsruimte niet toereikend is om je expirerende
calloptie uit te oefenen, dan kun je tot sluiting van de handel in de
expirerende opties je aflopende calloptie nog verkopen. Ook kun
je tot sluiting van de handel in de onderliggende waarde de optie
uitoefenen in combinatie met een direct tegengestelde bestens
verkooporder in de desbetreffende onderliggende waarde. Als je
geen actie onderneemt, loopt de optie in principe waardeloos af.
De uiterste handelstijden zijn:
 Valuta-opties 13.00 uur
 Indexopties 16.00 uur
 Aandelenopties 17.25 uur
Na bovengenoemde tijdstippen kun je een expirerende longoptie
niet meer verkopen dan wel je expirerende shortoptie niet meer
terugkopen. Per optie kunnen afwijkende sluitingstijden gelden.
Zie voor meer informatie de contractspecificaties van de betreffende optieklasse.
4.4Geen actie ondernemen op
expiratiedatum
4Expiraties van opties
Wanneer je als houder van een optie gebruik wil maken van je
koop- of verkooprecht, kun je tot 17.30 uur op expiratiedatum
een uitoefenopdracht plaatsen. Als je een longoptie niet hebt
verkocht en je hebt hiervoor ook geen uitoefenopdracht gegeven,
dan loopt je optie in principe waardeloos af, ongeacht de waarde
van de optie. Om te voorkomen dat opties die ‘in-the-money’ zijn
(intrinsieke waarde hebben) waardeloos aflopen, zal SNS Bank je
expirerende optie uitoefenen. Dit doet SNS Bank alleen als deze na
sluiting van de beurs op expiratiedag 3% of meer ‘in-the-money’ is.
SNS Bank zal bij uitoefening de onderliggende waarde kopen (bij
een call) of verkopen (bij een put). Op de eerstvolgende beursdag
wordt de ontstane positie tegen de openingskoers verkocht of
teruggekocht. SNS Bank zal de waarde, indien positief, onder
inhouding van een risicopremie, op je rekening boeken. SNS Bank
loopt immers risico bij het uitoefenen van je optierecht. De risicopremie die in rekening wordt gebracht, is 50% van de opbrengst.
Een eventueel verlies komt voor rekening van SNS Bank. Als je
een expirerende ­shortoptie niet hebt teruggekocht en de optie
is ‘in-the-money’, dan is de kans groot dat je wordt aangewezen
om aan je plicht te voldoen.
Optiecontracten kennen altijd een vastgestelde looptijd. Na de
looptijd heeft de optie geen waarde meer. De einddatum van
een optie noemen we de expiratie- of afloopdatum. Dit is voor de
meeste fondsen de derde vrijdag van de maand. Als deze derde
vrijdag geen beursdag is, verschuift de expiratiedatum naar de
beursdag voorafgaand aan deze derde vrijdag. Dagopties op de
AEX Index expireren dagelijks. Weekopties op de AEX Index en op
enkele hoofdfondsen expireren wekelijks.
In de week voorafgaand aan de expiratiedatum ontvang je van
SNS Bank bericht dat je expirerende optieposities in portefeuille
hebt. Via Mijn SNS Beleggen kun je online zien welke optieposities
dit betreft.
4.1Expiratie van cash settlementcontracten
Als je op expiratiedatum je expirerende cash settlementcontract
niet hebt verkocht of teruggekocht, vindt op expiratiedatum een
geldelijke verrekening plaats als de optie, op basis van de door
Euronext.Liffe Amsterdam bepaalde afrekenprijs, ‘in-the-money’ is.
6
4.5Overige bijzonderheden op
expiratiedatum
Optie
Een optie geeft de koper het recht gedurende een vastgestelde
termijn een vaste hoeveelheid van de onderliggende waarde tegen
een overeengekomen prijs te kopen (callopties) dan wel te verkopen
(putoptie).
Voor nieuwe posities, die op expiratiedag worden aangegaan,
geldt dat deze niet automatisch worden gesloten. Je hebt zelf de
verantwoordelijkheid om deze positie te sluiten.
Optieklasse
5.
Alle call- en putopties samen die betrekking hebben op een en
dezelfde onderliggende waarde. In de optieklasse AH zitten dus
alle opties die betrekking hebben op Ahold.
Definities en begrippen
Hieronder volgt, in alfabetische volgorde, een uitleg van begrippen
die bij de handel in opties worden gebruikt.
Optieserie
De prijs die de ‘markt’ wil betalen voor de aankoop van een bepaald
effect.
Een optieserie is uniek. Elke serie is te onderscheiden in expiratiedatum en uitoefenprijs. Een voorbeeld van een optieserie is:
AH C DEC 2012 10,00. De expiratiedatum is december 2012 en de
uitoefenprijs is € 10,00.
Calloptie (kopen)
Putoptie (kopen)
De koper van een calloptie heeft het recht om de onderliggende
waarde tegen een vooraf afgesproken prijs aan te schaffen. De koper
hoopt op een stijging van de koers. Gelet op de hefboomwerking
kan een kleine koersstijging van de onderliggende waarde een
hoog winstpercentage op de oorspronkelijke investering in opties
opleveren.
De koper van een putoptie heeft het recht om de onderliggende
waarde tegen een vooraf afgesproken prijs te verkopen. De koper
van een putoptie speculeert op een koersdaling. Gelet op de hefboomwerking kan een kleine koersdaling van de onderliggende
waarde een hoog winstpercentage op de oorspronkelijke investering
in opties opleveren.
Calloptie (schrijven)
Putoptie (schrijven)
De schrijver (= verkoper) van een calloptie neemt de verplichting
op zich de onderliggende waarde tegen de uitoefenprijs te leveren
als hij daartoe wordt aangewezen. Hij ontvangt in ruil daarvoor
de optiepremie. Bezit de koper de onderliggende waarde niet, hij
schrijft dan ongedekt, dan moet hij deze tegen de actuele hogere
beurskoers kopen.
De schrijver (= verkoper) van een putoptie neemt de verplichting
op zich de onderliggende waarde tegen de uitoefenprijs te kopen
als hij daartoe wordt aangewezen. Hij ontvangt in ruil daarvoor de
optiepremie. Als de koers van de onderliggende waarde beneden
de uitoefenprijs daalt, is de kans reëel dat de putoptie wordt uitgeoefend. Van de schrijver wordt dan geëist dat hij de onderliggende
waarde koopt tegen een hogere prijs dan de actuele beurskoers.
Biedprijs
Cum-datum
Cum betekent letterlijk ‘met’. De cum-datum is de laatste beursdag
waarop het aandeel inclusief dividend wordt verhandeld.
Derivatenclearing
Een werkmaatschappij van Euronext die belast is met het administreren, registreren, garanderen en zeker stellen van rechten en
verplichtingen die voortvloeien uit derivatentransacties.
Ex-datum
Ex-datum is de beursdag waarop het aandeel exclusief dividend
wordt verhandeld. Het dividend dat betaalbaar is gesteld, drukt de
koers van het aandeel met de waarde van het dividend.
In-the-money
Een optie is in-the-money als deze intrinsieke waarde heeft.
Callopties zijn in-the-money als de uitoefenprijs lager is dan de
koers van de onderliggende waarde. Putopties zijn in-the-money als
de uitoefenprijs hoger is dan de koers van de onderliggende waarde.
Laatprijs
De prijs die ‘de markt’ wil ontvangen voor de verkoop van een
bepaald effect.
7