Sociale Verandering

Sociale Verandering
= deze verandering die objectief waarneembare gevolgen
heeft voor de sociale structuur en de cultuur van een
samenleving
Interne sociale processen, over de
hoofden van individuen en sociale
groepen heen
Technologische
vernieuwingen als motor
van verandering
1.
Cultuur als motor van
verandering
1.
2.
2.
Industrialisatietheorie;
Netwerksamenleving (Castells)
Cyclische theorie van Sorokin;
Postmodernisatietheorie van
Inglehart
Belang van externe factoren (cultureel
en/of technologisch)
Diffusietheorieën
Belang van belangengroepen en ‘sociale
middenveld’
Theorieën over sociale
hervormingsbewegingen
P. Bracke – Academiejaar 2002-2003
Technologische theorieën

Culturele en sociaalstructurele veranderingen zijn functie van nieuwe technologische
vernieuwingen

Technologische vernieuwingen oefenen invloed uit op de wijze waarop de economische productie
wordt georganiseerd en vervolgens op de andere institutionele sferen van de samenleving
Technologie = een, met wetenschappelijke kennis
onderbouwde, set van werktuigen, regels en
procedures waarmee taken op een
reproduceerbare wijze worden uitgevoerd

Ogburn: Cultural lag

Voorbeeld 1: industrialisatie en de overgang van traditionele en moderne samenlevingen
Voorbeeld 2: De netwerksamenleving in het informatietijdperk (Manuel Castells)
P. Bracke – Academiejaar 2002-2003
Technologische theorieën: fases
1.
Technologische innovatie

2.
Transformatie van de economische productie: sociale organisatie van de productie
(distributie en consumptie) verandert

3.
Voorbeeld: ambachtelijke productie maakt plaats voor industriële productie in fabrieken (in
en rondom de steden)
Transformatie van arbeid en tewerkstelling:

4.
Voorbeeld: industrialisatie: automatische weefgetouwen
Voorbeeld: ambachten en thuisarbeid maken plaats voor loonarbeid
Transformatie van andere maatschappelijke sferen:

Voorbeeld: Urbanisatie en afbraak van uitgebreide familienetwerken, secularisatie
P. Bracke – Academiejaar 2002-2003
De netwerksamenleving in het informatietijdperk
De controle over de stromen van informatie, geld en personen binnen
netwerken is een fundamentele determinant van de transformatie van de
sociale structuur en de cultuur van de samenleving;
Transformaties in de sociale structuur:
Voorbeeld: de transformatie van steden tot knooppunten in
globale stedelijke netwerken
Transformaties van de cultuur:
Voorbeeld: Veranderingen in de perceptie van tijd en ruimte:
timeless time en space of flows
Bron: NRC Webpagina's ©
NRC HANDELSBLAD
([email protected]) NOVEMBER 1997
P. Bracke – Academiejaar 2002-2003

Basis: Een nieuw technologisch paradigma
gecentreerd rond ICT en gentechnologie, met
kenmerken:




opbouw en verspreiding van informatie via
netwerktechnologie
gebruik van kennis- en informatietechnologie om de
productie van kennis en informatie te verbeteren
de ontwikkeling van een band tussen ICT en
gentechnologie
Een nieuwe economie met als kenmerken:



informationeel: ICT bepaald de productiviteit en
competitiviteit
globaal: kernactiviteiten op een planetaire schaal
netwerkgeorganiseerd: netwerkorganisatie staat
centraal

voorbeeld: opkomst van de steden als
knooppunt in globale stedelijke netwerken


Transformaties in de sociale
structuur
Transformaties in de cultuur:
Arbeid en tewerkstelling


flexibiliteit als basiskenmerk: individualisatie van
arbeid
groeiend onderscheid tussen self-programmable
labor en generic labor
P. Bracke – Academiejaar 2002-2003
Tijd: biologisch ritme en mechanische ritme
maken plaats voor timeless time
Plaats: de space of places maakt plaats
voor een space of flows
Alexander E. Kel et al. (2001) Computer-assisted
Identification of Cell Cycle-related Genes,
J. Mol. Biol., 99 -120

Bron: AMERICAN BEHAVIORAL SCIENTIST, Vol. 44 No. 10, June 2001
1679-1696
P. Bracke – Academiejaar 2002-2003
Steden als knooppunten in een wereld van
netwerken
Uit: PETER J TAYLOR, MICHAEL HOYLER, DAVID R F WALKER And MARK J SZEGNER (2001), A New Mapping Of The World For The New Millennium,
The Geographical Journal, 167, 3, Pp. 213–222
Manchester United en de Europese
voetbalcompetitie
P. Bracke – Academiejaar 2002-2003
Timeless time
P. Bracke – Academiejaar 2002-2003
Culturele diffusietheorieën

Maatschappelijke transformaties
volgen uit de contacten met
andere culturen
Bvb. Thor Heyerdahl en de Raiexpedities
De Kon-Tiki van Thor Heyerdahl
P. Bracke – Academiejaar 2002-2003
Cyclische theorie van SOROKIN

Uitgangspunt: elke gemeenschap wordt gekenmerkt door een bepaalde
mentaliteit (culturele geestesgesteldheid) = algemene visie op de
werkelijkheid, aard van de waarden, kenmerkende ideeën, soort van
behoeften en soort van middelen om behoeften te bevredigen
SENSATE
REALITEIT
Materieel, empirisch
BEHOEFTEN
Zintuigelijk, fysiek
VOORUITGANG
Beheersing omgeving
KUNST
Gericht op vermaak
BASISKARAKTER
Extravert
BRON VAN KENNIS
Observatie en experimentatie
IDEATIONAL
I
D
E
A
L
I
S
T
I
C
Bewustzijn, transcendent
Spiritueel
Zelfbeheersing
Symbolische voorstelling van hogere
waarden
Introvert
intuïtie
P. Bracke – Academiejaar 2002-2003
IDEATIONAL
IDEALISTIC
SENSATE
Middeleeuws Europa
Renaissance, barok
Westen, 18de -20ste eeuw
P. Bracke – Academiejaar 2002-2003