Special Beeldvorming - AZ Sint

maart 2016
71
ARTSENMAGAZINE
Special
Beeldvorming
Multimodale beeldvorming
Cardiologie, radiologie en nuclaire
geneeskunde als één team
Nucleaire geneeskunde
Voor welke diensten kunt
u terecht bij AZ Sint-Lucas?
Interventionele radiologie
Een discipline in
volle evolutie
EDITO
FOCUS
dr. DIRK MAES
Medisch directeur
In beeld
B
eeldvorming – zowel radiologie als nucleaire beeldvorming – vormt een essentieel onderdeel van elk
ziekenhuis. Omwille van de snelle evoluties in deze disciplines hebben we van deze FOCUS een special gemaakt rond
dit thema. Beeldvorming is een hoogtechnologische tak van
de geneeskunde waardoor continu innoveren en optimaliseren noodzakelijk zijn. Zo verwelkomen we sinds kort een
nieuw 3T-toestel op radiologie én een nieuwe gammacamera op de dienst nucleaire. Daarbij zoeken we steeds naar
een evenwicht tussen een zo laag mogelijke stralingsdosis
en een optimale beeldkwaliteit.
In dit nummer vertellen we u voor welke onderzoeken u
terecht kunt op de dienst nucleaire geneeskunde en wat de
toepassingen zijn in uw praktijk. Op vlak van cardiale beeldvorming wordt de diagnostiek verfijnd door geavanceerde
technieken en samenwerking tussen verschillende diensten.
Onze dienst medische beeldvorming werd uitgebreid
waardoor we nu beschikken over twee interventioneel radiologen. Uit het dubbelinterview met hen blijkt dat deze discipline
razendsnel evolueert en steeds meer therapeutisch wordt, ook
op vlak van oncologie. Met ca. 800 procedures per jaar zijn we
hier als ziekenhuis toonaangevend.
INHOUD
08
Multimodale beeldvorming
Cardiologie, radiologie en nuclaire
geneeskunde slaan de handen in elkaar
02
Nieuwe toegangsweg naar parking
In januari opende de nieuwe toegangsweg ‘Terhagen’. U kunt nu vanop de Blaisantvest
rechtstreeks naar de bezoekersparking van AZ Sint-Lucas rijden. In uw gps geeft u best
‘Vogelenzangpark’ in. Voor huisartsen zijn er plaatsen voorbehouden op het gelijkvloers
onder de kleinste toren. U mag daar eender welke vrije parkeerplaats benutten. Deze parkeerruimte is afgesloten met slagbomen. Bij het binnenrijden dient u een ticket te nemen
dat u steeds kunt laten valideren aan het onthaal (na legitimatie).
EN VERDER
04 Kort
06 Nieuwe MR: Wat is de
meerwaarde?
14 Stralingshygiëne
20 Gratis mammaire beeldvorming
bij risicopatiënten
11
Nucleaire geneeskunde
Voor welke onderzoeken kunt u
terecht bij AZ Sint-Lucas?
16
Interventionele radiologie
Een dubbelinterview met
dr. Fransen en dr. De Beule
COLOFON Focus is het artsenmagazine van vzw AZ Sint‑Lucas en
Volkskliniek: Campus Sint‑Lucas, Groenebriel 1, 9000 Gent, Campus
Volksklinie, Tichelrei 1, 9000 Gent, T 09 224 61 11, [email protected],
www.azstlucas.be • Hoofdredactie Iny Cleeren • Redactie en
eindredactie Kim Aerts, Iny Cleeren, [email protected]
• Verantwoordelijke uitgever dr. Dirk Maes, Groenebriel 1,
9000 Gent • Foto’s AZ Sint-Lucas, Johan Martens, Philip Vanoutrive
• Vormgeving Femke Vlaeminck, Dienst Communicatie AZ Sint-Lucas
03
KORT
Nieuwe vleugel voor consultatiediensten
Sinds maart huizen verschillende consultatiediensten in een volledig vernieuwde vleugel. Er is gewerkt aan een moderne inrichting die tegelijkertijd zo tijdloos mogelijk is. Er is veel licht door de grote raampartijen in de wachtzalen, de vloer heeft met zijn parketlook een warme uitstraling
maar door de akoestische onderlaag is er geen geluidshinder. Het meubilair is overal identiek voor een uniforme look.
Het concept van deze vleugel is nieuw voor ons ziekenhuis en bevat volgende elementen:
• Front office
De centrale balie in het midden van de gang zorgt voor een patiëntvriendelijk onthaal.
• Back office
Hier is plaats voor administratief werk waarbij er geen patiëntencontact is.
• Cockpitruimtes
Voor onthaalgesprekken waarbij de nodige privacy vereist is, kan de patiënt in een
afgesloten cockpit terecht.
• Pauzelokaal/vergaderruimte
Dit is een gedeelde ruimte die door alle medewerkers en artsen kan gebruikt worden.
• Wachtzalen
Op elke verdieping zijn er 2 of 3 wachtzalen, gemakkelijk herkenbaar aan hun kleur:
blauw, rood of groen.
• Consultatieruimtes
Deze ruimtes zijn gelijkaardig ingericht per specialisme.
4e verdieping – straat 58
neurochirurgie • psychiaters
liaisonpsychologe • neurologie
3e verdieping – straat 57
algemene heelkunde
oogheelkunde
plastische heelkunde
2e verdieping – straat 55
neus-keel-oor • endocrinologie
1e verdieping – straat 53
longziekten • huidziekten
Topdokters
Op 12 april start op zender VIER de derde reeks
van ‘Topdokters’. In dit seizoen kijken we mee
in het hoofd en hart van onder meer neuroloog
dr. Chris van der Linden. Dr. van der Linden is
gespecialiseerd in de ziekte van Parkinson en
diepe hersenstimulatie (DBS) en werkt hiervoor
nauw samen met de dienst neurochirurgie van
AZ Sint-Lucas.
Acht afleveringen vanaf 12 april,
elke dinsdag om 20u35 op VIER.
04
Activiteiten
2016
Moc nu ook
via Skype
Noteer alvast volgende data in uw
agenda voor 2016, meer info volgt:
U kunt reeds enige tijd via videoconferentie deelnemen aan de verschillende
MOC-vergaderingen van ons ziekenhuis.
Dit kan nu ook via Skype for business
waarbij u zelf uw webcam en microfoon
kunt instellen.
Alle info op www.azstlucas.be/moc in de
rubriek ‘Handleidingen’.
16 april
Veiligheidsdagen
schot in de roos
De komende jaren is veiligheid dé prioriteit in ons ziekenhuis. We hebben het dan
niet alleen over patiëntveiligheid maar ook
over veiligheid voor medewerkers en artsen en een veilige omgeving.
Om iedereen bij dit thema te betrekken,
organiseerde AZ Sint-Lucas eind 2015
Veiligheidsdagen voor alle medewerkers
en artsen. Ook de patiënten werden hierin
betrokken met o.a. de lancering van de Patiëntveiligheidskaart. 750 medewerkers en
artsen namen deel aan interactieve workshops over thema’s als veilige overdracht
en databeveiliging tot voedselveiligheid
en yoga voor beginners. Eind 2016 volgt
een tweede editie.
Preopnamiebalie
uitgebreid
Een patiënt die een afspraak krijgt voor een
ingreep met overnachting in het ziekenhuis, wordt doorverwezen naar de preopnamebalie. Enkele administratieve en verpleegkundige zaken worden doorgenomen
zodat de opname tot in de puntjes wordt
voorbereid.
Na een testfase maken nu bijna alle specialismen hiervan gebruik. De preopnamebalie
bevindt zich in straat 61 en is open van 8 tot
18 uur.
Meer info en de nodige documenten vindt u
op http://www.azstlucas.be/opname-andontslag/preopnamebalie.
Rechtzetting
Dr. Carlos de Wandel is werkzaam als orthopedisch chirurg in het AZ Sint-Lucas. Hij is
lid van de dienst orthopedie van AZ Sint-Lucas maar niet van de groep ‘maatschap orthopedie’ (zie aankondiging uitbreiding van
de groep ‘maatschap orthopedie’ met dr.
Hans Van der Bracht) en werd daarom als
dusdanig ook niet vernoemd.
Symposium 10 jaar Borstkliniek
Van 8u30 tot 13u in de KBC-toren,
St-Denijs-Westrem. Het programma
en inschrijvingsmogelijkheden vindt
u op www.azstlucas.be/symposium.
26 april
Medische avond ‘De zwangere, steeds
meer een internistische patiënt’
Van 20u30 tot 22u15 in de
Sint-Jozefzalen, straat 31.
Meer info en inschrijvingen op
www.azstlucas.be/activiteiten.
24 mei
Medische avond orthopedie
Van 20u30 tot 22u15 in de
Sint-Jozefzalen, straat 31.
Meer info en inschrijvingen op
www.azstlucas.be/activiteiten.
27 mei
Jardindesvoix
Sint-Stefanuskerk, Academiestraat
Gent. Meer info en inschrijvingen op
www.azstlucas.be/bach.
21 juni
Medische avond psychiatrie
Van 20u30 tot 22u15 in de
Sint-Jozefzalen, straat 31.
Meer info en inschrijvingen op
www.azstlucas.be/activiteiten.
Jardindesvoix
brengt Bach
Op 27 mei brengen Jardindesvoix en
barokensemble in de Augustijnenkerk Sint-Stefanus enkele motetten
van Johan Sebastian Bach. U bent van
harte welkom! Meer info en inschrijven kan via www.azstlucas.be/bach.
05
MEDISCHE BEELDVORMING
Nieuwe MR:
Opnieuw
3.0 Tesla
Op de dienst medische beeldvorming is recent een
nieuw 3T-toestel geïmplementeerd (Philips Ingenia
3.0). Zowel kwaliteit als comfort worden hiermee
geoptimaliseerd.
H
et gaat om een zeer compacte magneet met een grote tunneldiameter van
70 cm en een lengte van slechts 1.62 m. Nieuwe
spoeltechnologie (dStream) zorgt voor signaaldigitalisatie in de spoel, met tot 40% grotere
signaal/ruisverhouding, grotere snelheid/ruisverhouding en mogelijkheid tot vlotte implementatie van nieuwe klinische toepassingen en
upgrades.
De gradiëntopbouw laat sub-milliseconde
TR (repetitietijden) toe. Multi-transmit parallelle beeldvorming biedt vooral mogelijkheden bij
cardiale beeldvorming. De Xtend design biedt
niet alleen een bredere diameter van de bore
(tunnel) van 70 cm (t.o.v. vroegere 60 cm ). Ook
de extra brede tafel en de mogelijkheid alle onderzoeken ‘feet-first’ uit te voeren, zorgt voor
betere tolerantie bij claustrofobe patiënten en
vooral optimale beeldvorming bij zwaarlijvige
patiënten (theoretisch tot 250 kg). De bijzondere kwaliteit van de magneet, de gradiënten
en de bodycoil bieden de grootste field-of-view
(55 cm) voor een 70 cm systeem. Deze veldhomogeniteit laat onder meer een optimale vetsaturatie en diffusie-gewogen beeldvorming toe,
ook tot de rand van het beeld.
06
Hogere kwaliteit
en meer comfort
De verscheidenheid en het vernieuwde design
van de tot 16 kanalen combineerbare spoelen
zijn lichter en gemakkelijker hanteerbaar voor
verpleegkundigen.
Het kop-tot-teen bereik (2 m!) bij ondermeer angiografische onderzoeken kan zonder
patiëntherpositionering. De SmartAssist bedieningssoftware verhoogt de efficiëntie bij het
scannen. Een krachtige processor (32GB RAM)
biedt ongeziene mogelijkheden wat betreft
reconstructie en postprocessing. Enkele highlights situeren zich ondermeer op cardiovasculair vlak (zie p 8-10), abdominaal (55 cm fov en
hoge resolutie diffusie voor o.a. prostaat), ostearticulair (Dixon sequenties), spine (grote fov
met hoge resolutie), mammair (parallelle acquisitie en diffusie) en neuro (zeer performante 32
kanaals headcoil voor evaluatie cortex en nieuw
systeem voor patiëntinteractie bij fMRI).
Voeg daarbij het fraaie design van het toestel,
de ‘led-ambient light verlichting’ in de onderzoeksruimte en de geluidsisolatie en u begrijpt
waarom, behalve de radiologen, ook de verpleegkundigen én de patiënten enthousiast
zijn.
Info
Dienst medische beeldvorming
Campus Sint-Lucas
Straat 21
T 09 224 64 90
T 09 224 51 21 voor CAT-scan
T 09 224 64 95 voor angiografie
T 09 224 65 71 voor NMR
Campus Volkskliniek
Straat 101
T 09 224 54 36
WIE IS WIE
Artsen in beeld
DIENST MEDISCHE BEELDVORMING • STRAAT 21:
Angiografie en interventieradiologie
Beeldvorming van hoofd en hals
dr. Hendrik
Fransen
dr. Tom
De Beule
dr. Frederik
Feyaerts
prof. dr. Marc
Lemmerling
Body-imaging (beeldvorming van de borstkas, bovenbuik en kleine bekken)
dr. Frank
Cottenie
dr. Adelard De
Backer
dr. Christophe
de Bergeyck*
dr. Bart De
Witte*
Mammografie en borstbeeldvorming
(met inbegrip van MRI en stereotaxie)
dr. Frank
Cottenie
dr. Bart De
Witte*
dr. Frédéric
Delens*
dr. Frederik
Feyaerts*
Neuroradiologie
dr. Adelard De
Backer
dr. Dirk
Dewilde
dr. Frédéric
Delens*
dr. Dirk
Dewilde
dr. Frederik
Feyaerts*
Niet-invasieve cardiale en vasculaire
beeldvorming
dr. Frank
Cottenie
dr. Dirk
Dewilde
dr. Hendrik
Fransen
dr. Tom
De Beule
Musculoskeletale radiologie
prof. dr. Marc
Lemmerling
dr. Frederik
Feyaerts
dr. Christophe
de Bergeyck*
dr. Bart De
Witte*
*Interventionele procedures
DIENST NUCLEAIRE GENEESKUNDE • STRAAT 19:
Conventionele NG, metabole therapie, botdensitometrie, PET-scan (Consulent UZ Gent)
dr. Marianne
Lippens
dr. Frédéric
VandeVyver
dr. Monique
Troch
07
CARDIALE BEELDVORMING
Cardiologische diagnostiek vereist in de meeste gevallen één of andere vorm van beeldvorming.
Hierbij is de transthoracale echocardiografie het verlengde van het klinisch onderzoek en zowat
elke patiënt zal hiermee in contact komen. Verfijnen of aanvullen van de diagnostiek gebeurt door
enkele meer geavanceerdere echografische technieken, of door samenwerking met de dienst radiologie en nucleaire geneeskunde voor zogenaamde multimodale beeldvorming.
Niet-invasieve cardiale beeldvorming:
multimodaal
B
ij multimodale beeldvorming worden
verschillende beeldvormende modaliteiten aangewend bij één patiënt om een bepaalde problematiek in kaart te brengen. Er is
in ons ziekenhuis op dit vlak een intense samenwerking tussen de diensten hart- en vaatziekten
radiologie en nucleaire geneeskunde onder de
vorm van wekelijkse stafvergaderingen met
casusbesprekingen.
A: trans-oesofageaal echocardiagram toont
een atrium-septum defect (ASD-pijl) tussen
linkeratrium (LA) en rechteratrium (RA)
B: 3D-echocardiografie laat exacte beoordeling van de afmetingen en verhoudingen tot
omliggende structuren toe
08
DIENST HART- EN VAATZIEKTEN: ECHOCARDIOGRAFIE IN AL ZIJN
MODALITEITEN
Structurele en functionele beeldvorming in
rust via transthoracale echocardiografie
Deze eenvoudige techniek is beschikbaar bij
elk patiëntencontact en levert een veelheid
aan informatie over structuur en functie van
de hartkamers en hartkleppen, longdrukken,
pericardvocht etc. Bij sommige afwijkingen
kan een beeld pathognomonisch zijn, bv. voor
coronair lijden (“uitval” van de spier in het
stroomgebied van een bepaalde coronair),
maar soms is aanvullende beeldvorming nodig.
Stress-echocardiografie
Hoewel de functie van het hart goed kan zijn
in rust, komen sommige problemen enkel in
beeld bij inspanning of “stress”. Bij dobutamine-stress-echocardiografie wordt een farmacologische stress opgelegd (oplopende dossissen van een bèta-mimeticum, dobutamine)
en via echocardiografie worden eventuele
regionale contractiliteitsstoornissen bij stress,
suggestief voor coronair lijden, opgespoord.
Bij een ligfiets-echocardiografie is de stress
meer fysiologisch. Tijdens een fietstest wordt
met echocardiografie de contractiliteit van het
hart bekeken, maar ook en vooral de klepfuncties. Een milde mitralisklepinsufficiëntie in rust
kan soms fors toenemen en klachten veroorzaken bij inspanning en op die manier, ondanks
het milde voorkomen in rust, toch een operatieve indicatie vormen.
Hogere resolutie beeldvorming: slokdarmechocardiografie
Een transthoracaal echocardiogram is vaak
onvoldoende om intracardiale trombi, vegetaties, shunts of het precieze mechanisme van
klepproblemen aan het licht te brengen. Omdat de probe van een slokdarmecho dichter
bij het hart zit is de resolutie beter en kunnen
kleinere structuren in beeld gebracht worden.
Mits goede voorbereiding en geruststelling
van de patiënt verloopt dit onderzoek meestal
vlot en is geen algemene narcose nodig.
Beter ruimtelijk begrip en volumetrische
quantificaties: 3D-echocardiografie
In de routine interpreteert de cardioloog op
basis van 2D-echografische coupes een driedimensioneel beeld van het hart. Voor de evaluatie van bepaalde klepproblemen, shunts
(bv. atriumseptum defect) of meer exacte bepaling van de ejectiefractie wordt in ons centrum 3D echocardiografie aangewend. Hierbij
zijn er geen “veronderstellingen” wat betreft
de structuren en hun verhouding ten opzichte van mekaar, maar wordt het beeld exact in
drie dimensies en real-time weergegeven.
DIENST RADIOLOGIE: MRI EN CT HART
Magnetische resonantie beeldvorming gebruikt geen ioniserende stralen maar onschadelijke radiogolven. Deze beïnvloeden het weefsel
op atomair niveau door protonen te “exciteren”,
later zullen de protonen “relaxeren” en de energie terug vrijlaten. Dit gebeurt voor elk type
weefsel anders en door het mathematisch verwerken van de vrijgelaten energiegolven wordt
een beeld gevormd. Het atomaire niveau levert
uniek weefselcontrast en dit in elk mogelijk
vlak, waarbij omliggende structuren de visualisatie van het hart niet hinderen.
De kwaliteit van beeldvorming wordt steeds
beter door gebruik van sterkere magneten
(3-Tesla) en betere ontvangstantennes, met
hogere resolutie, betere beheersing van artefacten, snellere beeldcaptatie en mogelijkheid
tot vastleggen van snelle flowfenomenen tot
gevolg. Per studie van een weefseleigenschap
wordt een aparte sequentie opgenomen, waarbij elk beeld in een ademhalingsstop van 20
seconden samengesteld wordt. Op die manier
neemt een MR hart 30 à 35 minuten in beslag
en vereist het een goede coöperatie van de
patiënt. Er wordt ook een niet-joodhoudend
contrastmiddel toegediend, dat na 15 minuten
opgespoord wordt. Gezond weefsel heeft dan
alle contrast uitgewassen, zones van fibrose
(infarct, stapelingsziekte,…) zullen het contrast
langer vasthouden.
De voornaamste indicaties
Cardiale anatomie waarbij elk segment van het
myocard, de kleppen en de grote vaten ongehinderd worden weergegeven. Door beelden
van systole naar diastole weer te geven kan
een exacte beoordeling van de cardiale functie
gebeuren en MR is de gouden standaard voor
bepaling van ejectiefractie en volumina.
Bij ischemisch hartlijden kan cardiale ischemie opgespoord worden door focale kinetiekof perfusiestoornissen in beeld te brengen tijdens een stress-MRI, en dit met hoge resolutie.
Reeds geïnfarceerd weefsel zal verlate uitwas
van contrast vertonen en de mate waarin de
wanddikte ingenomen is door infarct vertelt iets
over al dan niet mogelijke recuperatie van de
spierfunctie bij revascularisatie van dat gebied
(“viabiliteit”). Ook een intracardiale trombus
is perfect visualiseerbaar. Bij niet–ischemische
cardiomyopathieën door stapelingsziekten
(amyloïdose, sarcoidose, vet- of ijzerstapeling,
…) is er ook late uitwas van contrastmiddel of
wijziging van relaxatietijden, met vaak pathognomonische beelden. Hypertrofe harten en
andere cardiomyopathieën die veel contrast
capteren vormen een hoger aritmogeen risico.
Oedeemzones bij myocarditis en pericarditis
tekenen ook op een specifieke manier.
MR is eveneens de gouden standaard voor
anatomische evaluatie of quantificeren van
shunts bij congenitale pathologie (bv. ASD,
VSD) en exacte flowmetingen bij kleppathologie, bv. berekenen van klepinsufficiënties voor
operatieve indicatiestelling. Door de superieure
weefselkarakterisatie is MRI eveneens het voorkeursonderzoek voor de studie van cardiale
massa’s.
CT-scan van het hart:
De nieuwe CT-scanners kunnen met slechts
heel lage stralingsdosis (veel lager dan coronarografie) de kransslagaderen en coronaire
calcificatie visualiseren. Bij laag- tot intermediair risicopatiënten zonder al te veel coronaire
calcificatie vormt dit een zeer betrouwbaar onderzoek. In tegenstelling tot de MRI is de CT een
zeer snelle manier van beeldvormen, wat nodig
is voor visualisatie van de fijne coronairen op
een bewegend hart.
Illustratie van de anatomische
precisie van late aankleuring bij
MRI-onderzoeken van het hart:
wit aankleurend, niet-uitgewassen
contrastmiddel bij MRI-onderzoek
(A) correleert precies met de
bleek aankleurende zone van
infarct op de histologische coupes
(B).
(bron: Heart 2007;93:122-129)
09
CARDIALE BEELDVORMING
DIENST NUCLEAIRE GENEESKUNDE: SPECT EN PET
Door gebruik te maken van radioactieve tracers kunnen verschillende functies van het hart
3-dimensionaal en bewegend in beeld worden
gebracht (“gated-SPECT”). Het meest frequent
uitgevoerde onderzoek is de myocardperfusie-scintigrafie waarbij de doorbloeding van
de hartspier in verschillende omstandigheden
in beeld wordt gebracht. Klassiek gebeurt een
opname bij inspanning (fietsproef of farmacologische belasting) en een opname in rust.
Een verschil in doorbloeding tussen stress en
rust wijst op een haemodynamisch significante
coronaire vernauwing. Simulatie van een inspanning door een farmacologische belastingsproef (meestal vasodilaterend door middel
van Persantine, “Persantine-test”) is mogelijk:
hierbij treedt het onderzoek op ter vervanging
van een inspannings-EKG indien de patiënt niet
kan fietsen (longaandoening, orthopedische
problematiek,…) of wanneer de repolarisatiestoornissen op het EKG niet beoordeelbaar
zijn (bundeltakblok, pacemaker,…).
Het doel van het onderzoek kan zowel diagnostisch (detectie van significante coronaire
stenosen bij intermediaire tot hoge klinische
probabiliteit) of prognostisch (evaluatie van
uitgebreidheid van ischemie, bv. bij preoperatieve oppuntstelling en beoordeling van viabiliteit) zijn.
Een ander frequent uitgevoerd onderzoek
is de ventriculografie (planair/2D en tomografisch/3D) waarbij de hartfunctie wordt
beoordeeld door het in beeld brengen van de
bloedpool: de EF kan hiermee op een zeer robuste manier worden berekend, onafhankelijk
van de volumina. Toepassingsgebieden zijn
Myocard-perfusie scintigrafie (SPECT).
Links staan coupes door het hart in korte as (A),
verticaal lange as (B) en horizontaal lange as
(C). Bij stress is er ter hoogte van de voorwand,
het septum en de apex verminderde tracerstapeling, die in rust deels invult: ischemie in het
stroomgebied van de linker coronaire arterie.
o.a. detectie van chemotherapie geïnduceerde
cardiotoxiciteit en indicatiestelling voor een
defibrillator (ICD) of biventriculaire pacemaker
(resynchronisatie therapie, CRT).
Bij vermoeden van endocarditis kent de nucleaire geneeskunde een toenemend belang,
zowel voor het bevestigen van de diagnose als
voor aantonen van septische embolisatie en
een ingangspoort van de infectie via de totale
lichaamsscan. Hierbij kan worden gekozen voor
een infectie-specifieke tracer (witte bloedcellen-scintigrafie) of voor een inflammatie-specifieke tracer (FDG-PET/CT met radioactief
suiker).
dr. Frauke Gorré,
dr. Dirk Dewilde,
dr. Frédéric VandeVyver
Info
Dienst hart- en vaatziekten
Straat 18
09 224 64 01
Dienst medische beeldvorming
Straat 21
09 224 64 90
Dienst nucleaire geneeskunde
Straat 19
09 224 66 22
Cardiale beeldvorming AZ Sint-Lucas innoveert
• Multidisciplinaire stafvergaderingen
met casusbesprekingen worden wekelijks
georganiseerd tussen de beeldvormende
cardioloog, de radioloog en de nucleaire
geneeskundige.
• Beschikbaarheid van de beelden op het
beeldenportaal AZ Sint-Lucas Gent waarbij de dienst nucleaire geneeskunde dankzij
nieuwe software ook bewegende beelden
kan aanbieden.
10
• Stralingsreductie. De diensten radiologie en
nucleaire geneeskunde zetten maximaal in op
stralingsreductie voor de patiënt. Bij coronaire
CT worden moderne scanners en reconstructietechnieken toegepast met lage stralingsbelasting tot gevolg. Bij nucleaire stresstesten wordt
in ons ziekenhuis een ‘stress-only’ protocol gevolgd: bij bepaalde patiëntengroepen volstaat
een normale stressperfusiescan en wordt geen
rustopname meer verricht, met halveren van
de stralingsbelasting tot gevolg. Sedert deze
maand beschikken we als één van de weinige
ziekenhuizen in België over een nieuwe nucleaire scanner met ultragevoelige opname
mogelijkheden, met nog verder afname van
de stralingsbelasting met een factor 4 (tot
nauwelijks 1 mSv!).
• 3-Tesla MRI-scanner. De dienst radiologie zette onlangs hun tweede MRI-scanner
met 3-Tesla magneet in werking. Hierbij is
de hoogst mogelijke huidige beschikbare
resolutie voor anatomie en perfusie-onderzoeken mogelijk en nieuwe software
kan afwijkend weefsel meer exact quantificeren (zie p. 6).
• Calciumscore. Het bijkomend berekenen van de mate van calcificatie van de
coronairen gebeurt bij een coronaire CT
en dankzij de nieuwe gammacamera is dit
nu ook mogelijk bij nucleaire stresstesten.
Zo kunnen we, ook bij normale doorstroming van de coronairen, risicopatiënten
identificeren.
NUCLEAIRE GENEESKUNDE
Nucleaire
geneeskunde:
toepassingen in uw praktijk
Nucleaire geneeskunde is de medische toepassing van nucleaire technologie door
gebruik te maken van radioactieve isotopen. De diagnostische en therapeutische toepassingen zijn talrijk. Voor welke onderzoeken kunt u terecht op de dienst nucleaire
geneeskunde van AZ Sint-Lucas? Wij geven u graag een klare kijk.
B
elgië topproducent medische
isotopen
Wereldwijd worden jaarlijks bij meer dan 30
miljoen patiënten diagnostische toepassingen
van nucleaire geneeskunde uitgevoerd o.a. bij
kanker, hart- en vaatziekten en musculoskeletale pathologie. Anderzijds is er een toenemend belang van therapeutische toepassingen
(metabole radionuclidentherapie). Wereldwijd
staan slechts 8 onderzoeksreactoren in voor de
totale productie van radio-isotopen. België is
de tweede grootste producent ter wereld van
medische isotopen. Het SCK.CEN in Mol en het
Instituut voor Radio-elementen (IRE) in Fleurus
produceren samen 25% (tot 65% tijdens piekperiodes) van alle medische radio-isotopen.
Het studiecentrum in Mol is tevens voortrekker in onderzoek en innovatie van nucleaire
technologie.
Toediening tracer
Aan de patiënt wordt een tracer toegediend
bestaande uit een complex van enerzijds een
fysiologisch product en anderzijds een radio-isotoop. Deze toediening kan intraveneus,
oraal of na inademing. Bijwerkingen of allergische reacties zijn quasi onbestaande of hoogst
uitzonderlijk.
‘Een verscheidenheid van
fysiologische processen
kan in beeld worden
gebracht die met andere
beeldvormingstechnieken
(nog) niet zichtbaar zijn.’
Het fysiologisch product varieert volgens het te
onderzoeken orgaanstelsel (difosfonaten voor
het bot, nanocolloïd voor de lever, macroaggregaten van albumines voor de longen,...).
Als radio-isotoop wordt meest courant
Technetium-99 (Tc-99m) gebruikt wegens zijn
ideale karakteristieken en korte halfwaardetijd
(6 uur). Dankzij dit basisprincipe kan een verscheidenheid van fysiologische processen in
beeld worden gebracht die met andere beeldvormingstechnieken (nog) niet zichtbaar zijn.
De stralingsbelasting van elk nucleair onderzoek wordt bepaald door de hoeveelheid en
het type van de toegediende tracer en is vergelijkbaar met bv. een RX lumbale wervelzuil
of CT-scan.
11
NUCLEAIRE GENEESKUNDE
De meest recente aanwinst op de dienst nucleaire geneeskunde: een ultragevoelige 6-slice SPECT/CT-camera .
Gammacamera, SPECT en PET
Het diagnostisch gebruik kan opgedeeld worden afhankelijk van het type radioactieve straling dat het radioactief isotoop uitzendt bij
haar radioactief verval. Bij conventionele nucleaire onderzoeken (botscan, schildklierscan,
hartscan,…) worden de gammastralen (fotonen) gedetecteerd met een gammacamera en
omgezet in een 2-dimensionaal scintigrafisch
beeld of -wanneer de gammacamera in een
cirkel rond de patiënt heeft bewogen– in een
3-dimensionaal beeld SPECT of Single Photon
Emission Computed Tomography.
PET-beeldvorming maakt gebruik van isotopen die bij verval positronen vrijgeven: detectie van dit type radioactieve straling is alleen
mogelijk met een dedicated PET-scanner.
Beeldvorming met de gammacamera van het
spreidingspatroon van het tracercomplex gebeurt in verschillende fasen en op verschillende
manieren.
Bij een typische 3-fasenbotscan gebeurt
vooreerst een dynamische opname op moment
van injectie van de tracer (perfusiefase, hyperemie?), gevolgd door vroegtijdige en laattijdige
statische beeldopnames. De vroegtijdige opna-
12
me geeft informatie over eventuele inflammatoire aandoening van de weke delen. De laattijdige opname brengt het botmetabolisme in
beeld. Opnames worden gemaakt van het volledig lichaam (total body scan) of beperkt tot
de te onderzoeken regio. Deze zijn mogelijk in
2D (statisch) of in 3D-tomografisch (SPECT).
Sinds een aantal jaren wordt in de nucleaire geneeskunde gebruik gemaakt van “hybride beeldvorming”. Hierbij zijn een SPECT- en
CT-module gemonteerd binnen éénzelfde
camerastructuur zodat simultaan respectievelijk een fysiologisch én een anatomisch beeld
wordt opgenomen waarbij beide beelden
perfect aan elkaar zijn gekoppeld. De hieruit
volgende samenwerking tussen nuclearist én
radioloog levert een belangrijke diagnostische
meerwaarde en tijdswinst voor de patiënt.
In AZ Sint-Lucas beschikken we reeds 6 jaar
over een high-end 16 slice SPECT/CT-gammacamera en sedert 1 maand over een ultragevoelige 6-slice SPECT/CT-camera met mogelijkheid
tot optimale dosisreductie (met iteratieve reconstructie voor CT).
De samenwerking tussen
nuclearist én radioloog
levert een belangrijke
diagnostische meerwaarde
en tijdswinst voor de patiënt.
INTERESSANTE TOEPASSINGEN
VOOR DE HUISARTSENPRAKTIJK
• Skeletscintigrafie en schildklierscintigrafie
zijn het meest relevant.
• Longperfusie-ventilatie scintigrafie (zie ook
www.azstlucas.be/focus • Focus 64 p. 16-17)
• Exacte bepaling van de nierfunctie (zie ook
www.azstlucas.be/focus • Focus 67 p. 14)
1
Ernstige lymfepathologie (E-type) in het linker OL met uitgebreide dermale reflux
Minder gekende toepassingen zijn:
• Lymfescintigrafie voor diagnostiek van lymfoedeem en inschatten van de ernst van de
aandoening. Met één inspuiting in het onderhuids weefsel van de eerste interdigitale ruimte van voet of hand kan het functioneren van
het lymfesysteem in beeld gebracht worden in
verschillende fasen (rust, beperkte inspanning,
lange inspanning) (zie figuur 1). RIZIV-terugbetaling van manuele lymfedrainage is afhankelijk
van de ernst van het lymfoedeem zoals bv. op
lymfoscintigrafie geobjectiveerd (conform type
pathologie, E, F-a, F-c, C).
• Ook de gastro-intestinale technieken kennen
voor de huisarts interessante toepassingen.
Een maagledigingsonderzoek laat toe om
bij dyspepsieklachten de aanwezigheid van
gastroparese te objectiveren. Een gastro-intestinale bloedingsscan laat toe de aanwezigheid
van een bloeding in beeld te brengen door toepassing van het tracerprincipe (nl. patiënt-ei-
gen RBC’en worden radioactief gemerkt en
terug in de patiënt ingebracht) en het principe
van multimodaliteit (nl. aantonen van abnormale RBC-accumulatie op SPECT gekoppeld
aan de localisatie in de darm zoals in beeld gebracht met CT) (zie figuur 2).
Andere beschikbare technieken op
de dienst nucleaire geneeskunde AZ
Sint-Lucas:
• PET-scan: samenwerking met UZ Gent waarbij artsen-nuclearisten van AZ Sint-Lucas als
consulent in het PET-centrum protocolleren.
Door een recent gepubliceerd KB (16/12/2015)
is er een quasi veralgemening van de oncologische indicaties en een belangrijke uitbreiding
in de neurologie en voor opsporen van infectie
en/of inflammatie.
• Botdensitometrie: beoordeling botmassa/
osteoporose.
• Metabole radionuclidetherapie: voor schildklier, bot- en levermetastasen.
2
Focale RBC-stapeling in het caecum: bloedingshaard
• Per-operatoire beeldvorming d.m.v. gammaprobe: sentinelklierbiopsie.
• Labo-technieken: GFR-bepaling d.m.v. Cr-EDTA, bepalen RBC-volume.
Stralende toekomst
De nucleaire geneeskunde kent de laatste jaren
een enorme evolutie. Enerzijds komen steeds
nieuwe therapeutische radioisotopen en diagnostische tracers voor SPECT en PET beschikbaar. Er is een belangrijke technische evolutie
van de beschikbare camera’s zowel voor SPECT
als PET-toepassingen. Anderzijds is er een toenemende erkenning van onze discipline ook
vanwege de overheid. Niet zo lang geleden
was ‘nuclear medicine the best kept secret in
medicine’ (prof. dr. Henri Wagner). Gezien de
recente ontwikkelingen ziet de toekomst van
nucleaire geneeskunde er stralend uit.
Dr. Monique Troch
Het biologisch effect van ioniserende straling wordt uitgedrukt in Sievert, in praktijk milliSievert (mSv).
Ter vergelijking:
• Retourvlucht Brussel-New York: +/- 0.1 mSv
• 2 weken wintersport: +/- 0.05 mSv
• Natuurlijke achtergrondstraling in België: +/- 2.5 mSv/jaar
• CT-scan thorax hoge resolutie: tussen 2.2 en 16.1 mSv
• Skeletscintigrafie: +/- 3 mSv
Info
Dienst nucleaire
geneeskunde
Straat 19
09 224 66 22
dr. Marianne Lippens
dr. Monique Troch
dr. Frédéric VandeVyver
13
STRALINGSFYSICA
Mag het wat
minder zijn?
Optimale kwaliteit met een zo
laag mogelijke stralingsdosis
Hoe gaat AZ Sint-Lucas op een veilige manier om met stralingsrisico’s? Hoe gebeurt
de controle op de toestellen en het gebruik ervan? Stralingsfysici Ann Van Der
Plaetsen van de dienst nucleaire geneeskunde en Liesbeth Eloot van de dienst
medische beeldvorming zoeken naar een evenwicht tussen een zo laag mogelijke
stralingsdosis en een optimale beeldkwaliteit.
Ann Van Der Plaetsen
I
s België een goede leerling wat
betreft stralingsdosis bij medische
beeldvorming?
Ann Van Der Plaetsen: “Er zijn Europese richtlijnen voor de activiteiten die voor bepaalde
onderzoeken moeten worden toegediend om
de dosis te beperken en toch een goed beeld te
krijgen. Deze worden al geruime tijd toegepast
op de dienst nucleaire geneeskunde.”
Liesbeth Eloot: “Voor de radiologie zijn deze
richtlijnen een aanzet geweest om meer aandacht te besteden aan de stralingsdosis maar
daarnaast is er vooral een algemene noodzaak.
We zijn binnen Europa het land met de hoogste
dosis straling per inwoner voortkomende uit
medische beeldvorming.”
Betekent dit dat de dosis per onderzoek te hoog ligt of dat er te veel
onderzoeken gebeuren?
Liesbeth: “Wellicht beide. Daarom is er meer
en meer aandacht voor sensibilisering en dat
14
is echt wel nodig. Campagnes als ‘Medische
beelden zijn geen vakantiekiekjes’ kunnen we
enkel toejuichen.”
Ann: “Het Federaal Agentschap voor Nucleaire
Controle (FANC) is voornamelijk gekend als de
waakhond van de grote nucleaire instellingen
maar zij hebben ook een grote medische afdeling waar ze werken rond radiotherapie, nucleaire geneeskunde en radiologie. Ze werken
onder meer aan sensibilisering, richtlijnen en
informatie voor voorschrijvende artsen, radiologen én patiënten.”
Maar ook de dosis per onderzoek
moet naar beneden?
Liesbeth: “Dat is een delicate oefening. Want
een lagere dosis kan een lagere beeldkwaliteit
tot gevolg hebben. We streven naar een zo laag
mogelijke stralingsdosis met een zo optimaal
mogelijke beeldkwaliteit. Zo zijn we bv. gestart
met een optimalisatieprocedure van thoraxonderzoek bij kinderen. Er werden instelparame-
We streven naar een zo laag
mogelijke stralingsdosis met
een zo optimaal mogelijke
beeldkwaliteit.
Liesbeth Eloot
ters opgesteld zodat er per gewichtsklasse een
aangepaste stralingsdosis gegeven wordt. Een
CT-onderzoek is een veel gevraagd onderzoek
en een typisch voorbeeld van een onderzoek
met een hogere stralingsdosis dan een klassiek RX-onderzoek. Hier zitten we dus zowel
met de veelvuldigheid als met de verhoogde
dosis. Ook hier wordt de dosis aangepast aan
de medische vraagstelling. Dit hele optimalisatieproces vraagt veel overleg en bijsturing.”
Ann: “Het grote verschil op de dienst nucleaire
geneeskunde is dat bij de meeste onderzoeken
niet het toestel maar de patiënt de bron van
straling is. De patiënt krijgt een tracer toegediend die licht radioactief is. Voor 90% van de
onderzoeken wordt Tc-99m gebruikt dat een
fysisch halfleven heeft van 6 uur. Dit betekent
dat na 6 uur de helft van de activiteit is vervallen (weggestraald) en na 24 uur nog amper
straling uitzendt. De stralingsbelasting van elk
nucleair onderzoek wordt bepaald door de
hoeveelheid en het type van de toegediende
tracer en is vergelijkbaar of zelfs kleiner dan
bv. een CT-scan.”
Jullie bewaken zelf de kwaliteitscontroles van de toestellen?
Ann: “We zorgen ervoor dat de toestellen gecontroleerd worden, onderhouden worden
en dat er voldoende opties zijn om de relatie
dosis-beeldkwaliteit te optimaliseren. Zo kregen we pas een nieuwe SPECT/CT-camera met
meer mogelijkheden tot dosisreductie. Het
hele proces van installatie tot ingebruikname
neemt om veiligheidsredenen dan ook wat tijd
in beslag. Ieder jaar dien ik een uitgebreid verslag in bij het FANC over de conformiteit van
de toestellen op de dienst.”
Liesbeth: “We gaan meer en meer van kwaliteitscontrole, het opvolgen van de wettelijke verplichtingen, naar kwaliteitsborging.
Alle medische toestellen in AZ Sint-Lucas
zijn geregistreerd en traceerbaar. Dankzij het
softwarepakket kunnen we alle specificaties,
iedere interventie van de firma, het periodiek
onderhoud enz. gemakkelijk opvolgen. Op de
dienst medische beeldvorming worden ook
volop nieuwe procedures opgesteld: van het
verwelkomen van de patiënt tot het uitvoeren
van een onderzoek. Alles wat er bij komt kijken
op technisch vlak - de verpleegkundige handelingen, bediening van de apparatuur, de relatie
onderzoek-patiënt, de relatie dosis-beeldkwaliteit, opleiding van medewerkers - wordt op
punt gesteld.”
Hoe zit het met de stralingsdosis bij
jullie zelf en de andere medewerkers?
Liesbeth: “Maandelijks wordt de personeelsdosimetrie uitgelezen door de externe firma
Controlatom. Zij zorgen ook voor de controle
van de fysische bescherming van medewerkers
door bv. loodafscherming van ruimtes. De resultaten voor de personeelsdoses bij diagnos-
tische radiologie zijn meestal gelijk aan nul.”
Ann: “De straling die de patiënt uitstuurt is beperkt in tijd en vermindert snel. De hoeveelheid
vormt geen verhoogd risico voor de mensen
rondom de patiënt. Op onze dienst zien wij
enkele duizenden patiënten per jaar en gemiddeld ligt onze totale dosis op ongeveer
één tiende van de wettelijke dosis (20 mSv per
jaar).”
Info
Dienst nucleaire geneeskunde
Fysicus Ann Van Der Plaetsen
T 09 224 66 28
Dienst medische beeldvorming
Fysicus Liesbeth Eloot
T 09 224 64 76
15
INTERVENTIONELE RADIOLOGIE
De ene is al aan het werk sinds 1983, de andere is geboren in 1984.
Samen vormen dr. Hendrik Fransen en dr. Tom De Beule een straf
en bevlogen duo. Sinds vorig jaar beschikt AZ Sint-Lucas over twee
(neuro)interventioneel radiologen. Een discipline in volle evolutie.
Interventionele
radiologie,
kruispunt tussen alle
andere disciplines
I
nterventionele radiologie is een
relatief nieuwe discipline?
Dr. Fransen: “Toen ik begon in 1983 bestond er
nog niet zoveel. We deden stenting, dilataties
en embolisaties met zwaar geschut. Embolisaties waren preoperatief en voornamelijk voor
grote organen als milt of nieren. Dat is in de
jaren 90 gaan verfijnen met ook intracraniële
embolisaties. In eerste instantie met ballonnen
maar dat ging niet zo goed omdat de aneurysmata meestal kleiner waren dan de ballonnen
en deze veroorzaakten gemakkelijk een ruptuur. In 1989 ontwikkelde de Italiaanse ingenieur en neurochirurg dr. Guido Guglielmi de GDC
of Gulgielmi Detachable Coil. Hij had zijn vader
zien sterven aan een hersenbloeding en vond
dat er toch meer moest kunnen gebeuren dan
clipping. Dit was het begin van een groot tijdperk van interventionele neuroradiologie. Wij
waren in dit ziekenhuis in 1992 een van de eersten die coiling deden, samen met UZ Leuven.”
Was het moeilijk om een opleiding te
vinden?
Dr. Fransen: “In België bestond er niets. Ik ben
naar Duitsland getrokken voor mijn opleiding.
We waren toen in België met ongeveer zes
16
interventioneel radiologen die allemaal in het
buitenland waren opgeleid. Ik deed al neuro-interventie in Hamburg en terug in België heb ik
coiling verder ontwikkeld dankzij de steun van
de dienst neurochirurgie in Sint-Vincentius, ook
al werkte ik toen nog in “Den Briel”. Dankzij de
goeie multidisciplinaire samenwerking en de
steun van de chirurgen hebben we dit verder
kunnen ontwikkelen. Ik deed alles wat endovasculair was. De urologen stuurden toen bv.
nog alle varicoceles door. Ik had heel veel werk
maar stond er alleen voor.”
Multidisciplinaire samenwerking is
voor jullie van groot belang?
Dr. Fransen: “Absoluut, 1 + 1 = 3! Clinici kunnen
niet alles zelf doen. Een neurochirurg kan ook
aneurysmata clippen, maar je moet specialiseren in de endovasculaire benadering of in een
chirurgische benadering. Uit multidisciplinaire
samenwerking haal je echt voordeel en als interventioneel radioloog is het heel belangrijk
dat de clinici in je geloven en achter jou staan.
We hebben altijd veel steun gehad van alle
specialisten: neurochirurgen, gastro-enterologen, urologen, pneumologen, nefrologen,... Interventionele radiologie was zo succesvol dat
heel wat electieve zaken vervangen zijn door
endovasculaire benaderingen en bijgevolg ook
geadopteerd zijn door andere specialismen. In
het begin deden we zelfs nog coronarografie
maar dit is nu volledig opgenomen in de cardiologie en is eigenlijk een superspecialisatie.“
Dr. De Beule: “Dat is echt de toekomst: de patiënt staat centraal en je hebt meerdere therapieën die langs verschillende invalshoeken
samen moeten bekeken worden om te zien
wat de optimale therapie voor die patiënt is.
Interventionele radiologie is een kruispunt tussen alle andere disciplines. Jongere generaties
staan er meer voor open om multidisciplinair
te werken. Je zorgt ervoor dat het team groeit,
we zijn minder concurrenten van elkaar. Dat
is nog wat wennen, maar het blijft vaak maar
een beperkt aantal van de patiënten waar de
interventionele radiologie voor geschikt is. Een
groot percentage moet nog steeds heelkundig
behandeld worden. Maar de combinatie van alle
specialismen is zeer krachtig.”
Interventionele radiologie is meer een
klinisch vak geworden?
Dr. Fransen: “We doen om het even waar occlusies die snel moeten opengemaakt worden en
bloedingen die dichtgemaakt moeten worden.
Maar momenteel is er een derde richting bijgekomen die meer therapeutisch is zoals het emboliseren van tumoren en uterusembolisaties.
De oncologische pathologie neemt een enorme
vlucht: tumoren worden pre- of postoperatief
of palliatief verzorgd. Interventionele radiologie
is van niets op 30 jaar tijd enorm geëvolueerd
en is een klinisch vak geworden als chirurgie.
We zijn meer klinisch geneesheer geworden die
het totale pakket van de patiënt overneemt. We
hebben van in het begin ook steeds de vooren nazorg van de patiënt voor onze rekening
genomen.”
Dr. De Beule: “In Amerika is het een apart specialisme aan het worden. Daar maken ze het
onderscheid tussen interne, chirurgie en interventionele behandelingen. Het is iets speciaals,
iets nieuws en het moeilijke is dat de meeste
mensen niet weten wat allemaal mogelijk is. Het
emboliseren van de maagarteriën met als resultaat verminderde eetlust is bijvoorbeeld gloednieuw. Het mooie is ook dat je mensen minimaal
kan behandelen. Ze hebben op voorhand veel
stress voor een behandeling maar kunnen de
volgende dag meestal al naar huis gaan. Het
is vaak een meerwaarde voor klinische activiteiten. Waar chirurgen niet verder kunnen en
niet kunnen opereren, kunnen wij wel nog verder. Veel patiënten met aneurysmata gingen
vroeger dood omdat ze niet konden clippen
wegens te diep of te slecht gelegen. Momenteel kunnen we aan 99% van de aneurysmata.“
We doen nu ca. 800
procedures per jaar wat zeer
veel is in vergelijking met
andere ziekenhuizen.
Anno 2016 is er nog steeds geen
specifieke opleiding in België?
Dr. De Beule: “Nee, en er is ook maar een beperkt aantal radiologen die geïnteresseerd zijn
om interventioneel te werken. De meeste radiologen kiezen radiologie om andere redenen,
niet om klinisch werk te gaan doen of invasieve
behandelingen te doen die heel veel stress met
zich meebrengen. Oorspronkelijk dacht ik altijd
chirurg te worden en ik heb pas in mijn laatste
jaar als stagiair ontdekt wat interventionele
radiologie was. Ik vond het enorm boeiend en
gevarieerd en zag nog een groot evolutiepotentieel. Het was zoeken naar een geschikte
opleiding in België en ik ben dan ook een jaar
naar het buitenland getrokken om interventionele neuroradiologie te doen.
Er bestaan op dit moment nog altijd geen
exacte trajecten voor maar ik geloof wel dat
we binnen afzienbare tijd een gestructureerde
en degelijke opleiding zullen hebben binnen
radiologie. Zeker met het nieuwe verhaal van
de invasieve beroertebehandeling, waarbij een
significante verbeterde uitkomst wordt gezien
bij zware beroertes door middel van een stent
geassisteerde thrombectomie. Sommige patiënten met een volledige éénzijdige verlamming
wandelen nu opnieuw rond na een urgente
thrombectomie. Een zeldzame keer kan iemand
zijn arm en been terug bewegen op tafel net
postoperatief.”
Dr. Fransen: “Je moet een hoge turnover hebben om het te kunnen leren en we zijn relatief
gezien een klein land. We doen nu ca. 800 procedures per jaar wat zeer veel is in vergelijking
dr. De Beule (l) en dr. Fransen (r)
17
INTERVENTIONELE RADIOLOGIE
Een interventioneel radioloog
is handig om in je achterzak te
hebben als het ergens bloedt.
met andere ziekenhuizen. Ik denk dat we in België met ongeveer 25 interventioneel radiologen
zijn, oude en nieuwe garde tesamen. We zijn
dus een kleine groep met weinig lobbymogelijkheden. Maar we bieden goede kennis, goede
ervaring en een goede kwalitatieve hulp voor
andere artsen. En we proberen in de toekomst
nóg beter te doen.”
Dr. De Beule: “Een interventioneel radioloog
is handig om in je achterzak te hebben als het
ergens bloedt. We zijn 24u op 24u en 7 dagen
op 7 bereikbaar, ook voor vragen of informatie.
Hele moeilijke procedures doen we samen of
overleggen we eerst.”
Dr. Fransen: “Als je nog jong bent en nog niet
zoveel ervaring hebt, is het fantastisch dat je
kan overleggen met een collega. Niet enkel
anatomie is belangrijk in angiografie, maar je
moet ook weten wat je niet ziet. Bij een occlusie moet je weten dat er eigenlijk een bloedvat
moet lopen. Radiologisch zie je dat niet, maar je
moet weten dat het er zou moeten zitten.
Ook de anastomoseleer over de verbindingen tussen de bloedvaten is erg belangrijk. Als
je het ene bloedvat dichtmaakt kun je soms een
ander bloedvat mee opofferen als je de anastomoseleer niet kent. Elk bloedvat telt. Je moet
18
bijvoorbeeld zeer goed weten welk bloedvat
welke exacte hersengebieden bevloeien. Bij
chirurgie neem je een stuk van de lever weg
en hou je nog een stuk over, maar met endovasculair een bloedvat te sluiten kun je soms
ongewild de gehele lever verwijderen.”
Continu bijscholen is essentieel?
Dr. Fransen: “Zowel op klinisch vlak als op therapeutisch en materieel vlak is er zo’n enorme
evolutie dat we continu moeten bijscholen.
Maar dat is ook net zeer interessant, het is
hoogtechnologische geneeskunde. Wat ik 5
jaar geleden deed, doe ik nu niet meer of totaal
anders. De GDC is volledig weg, standaard enkelvoudige coiling cerebraal wordt minder en
minder gedaan. Het gamma van embolisatie is
enorm uitgebreid geworden.
Het is een erg belastende discipline?
Dr. Fransen: “30 jaar lang ben ik permanent van
wacht geweest. Ik speel al jaren golf, niet omdat
ik dat goed kan maar na vier uur ben je wel ontspannen en dat is het enige doel. Het gebeurde
vroeger wel eens dat ze mij van het golfterrein
kwamen halen omdat ik naar het ziekenhuis
moest. Gelukkig is er vorig jaar versterking ge-
komen van Tom waardoor we nu alles 50/50
verdelen.”
Dr. De Beule: “We zijn 1 op 2 van wacht maar
dat hoort erbij. Voor een chirurg is het zeker
niet anders. De beroertebehandeling maakt de
wachtbelasting wel zwaar omdat je er binnen
de 20 minuten moet zijn. Bij andere aandoeningen heb je iets meer ruimte, een aneurysma
bv. kan vaak iets langer wachten. Het is meer
het idee dat je nergens naartoe kan, maar dat
is allemaal relatief. Je bent arts geworden om
mensen te helpen. De voldoening is enorm en
dat is het mooie. Vandaag hebben we een cerebraal aneurysma behandeld, een bloeding van
de buik dichtgemaakt, een patiënt met vernauwingen aan de halsbloedvaten behandeld en
nog twee cementeringen van wervels gedaan.
Zo hebben we dagelijks een allegaartje van verschillende interventies waar we de patiënten
toch goed mee kunnen helpen.
Interventionele radiologie kan ook heel frusterend en soms ontgoochelend zijn als het een
moeilijke procedure is of als er complicaties optreden. Dit vergt ook veel emotioneel en fysiek
doorzettingsvermogen. Misschien moet ik ook
maar leren golfen om te kunnen ontspannen, bij
Rik heeft dit alvast goed geholpen.”
NIEUWE ARTSEN
Dr. Hans Van der Bracht,
orthopedie
Vanaf 1 januari 2016 verwelkomen wij dr. Hans
Van der Bracht in de dienst orthopedie van het
AZ Sint-Lucas. Dr. Van der Bracht specialiseerde
in de orthopedie en traumatologie aan de Gentse
universiteit. Nadien heeft hij zich verder gesubspecialiseerd in de behandeling van schouderletsels.
Hiervoor volgde hij een fellowship bij dr. De Beer in
Zuid-Afrika. De afgelopen jaren werkte dr. Van der
Bracht reeds als orthopedisch chirurg in Antwerpen
en behaalde hij de titel van doctor in de gezondheidswetenschappen aan de Gentse universiteit. Dr.
Van der Bracht zal zich binnen de dienst toeleggen
op de behandeling van schouderletsels en traumatologie. Naast de raadpleging in het AZ Sint-Lucas
is er ook de mogelijkheid tot consultatie in de privépraktijk in Lokeren of in de polikliniek in Zelzate.
Dr. Griet Brusselmans,
pijnkliniek
De pijnkliniek van het AZ Sint-Lucas wordt sinds 1
januari 2016 versterkt door dr. Griet Brusselmans.
Dr. Brusselmans studeerde geneeskunde aan de
Universiteit Gent, waar zij zich specialiseerde in
anesthesiologie en intensieve zorg.
Als adjunct-kliniekhoofd van de pijnkliniek van het
UZ Gent deed zij ervaring op met verschillende interventionele technieken en werkte zij mee aan de
ontwikkeling van een multidisciplinair revalidatietraject voor chronische pijnpatiënten.
Dr. Peter Neyt,
neus-,keel- en oorziekten
Sinds 1 januari 2016 wordt de dienst neus-, keelen oorziekten, hoofd- en halschirurgie van het AZ
Sint Lucas versterkt met dr. Peter Neyt. Dr. Neyt
volgde zijn opleiding tot arts aan de universiteit
van Kortrijk en Leuven. Zijn verdere specialisatie
tot NKO arts gebeurde in Roeselare en in het universitair ziekenhuis van Leuven.
Na zijn opleiding startte hij als voltijds NKO arts
in het ziekenhuis van Moeskroen en bleef hij ook
verder werkzaam als consulent op de dienst rhinologie en hoofd- en halspathologie van het UZ
Leuven. Naast de algemene NKO pathologie gaan
zijn voornaamste interesses dan ook voornamelijk
uit naar deze twee subdisciplines.
Dr. Carol Heughebaert,
huidziekten
Sinds januari 2016 versterkt dr. Carol Heughebaert
de dienst huidziekten. Dr. Heughebaert studeerde
geneeskunde en volgde haar opleiding tot dermatoloog aan de Vrije Universiteit Brussel en het
Hopital Saint-Philibert in Lille.
Nadat zij afstudeerde in 2008 deed zij een acne
fellowship aan de State University in New York,
waar zij een bijzondere belangstelling voor de
behandeling van acne en behandeling van de
donkere huid ontwikkelde. In juni 2012 heeft dr.
Heughebaert haar opleiding tot Mohs chirurg afgerond in het Erasmus MC in Rotterdam en werkte
zij tot eind 2015 in de Mohs Klinieken in Dordrecht
en Amsterdam.
19
IN DE PRAKTIJK
Gratis mammaire beeldvorming
bij risicopatiënten
N
aast de bekende gratis screeningsmammografie is er vanaf
1 februari 2016 ook voor patiënten met een sterk verhoogd
risico onder voorwaarden een gratis mammaire beeldvorming
voorzien in de nomenclatuur, dus vrij van remgeld, en dit voor zowel
mammografie, echografie als NMR. Voorgeschiedenis van borstcarcinoom
of een life-time risk van minstens 30% zoals bij familiaal sterk verhoogd
risico of een genetisch bewezen predispositie geven hierop recht. Er is
geen leeftijdsbeperking.
Ter motivatie dient door de behandelende geneesheer eenmalig een
notificatieformulier te worden ingevuld, ondertekend en bezorgd aan de
adviserende geneesheer. Hiervoor is een nieuw radiologisch aanvraagformulier beschikbaar, uitsluitend voor mammaire beeldvorming, met op de
voorzijde het aangepaste klassieke aanvraagformulier en op de keerzijde
het notificatieformulier.
Eventuele bijkomende niet-borstonderzoeken dienen te worden
aangevraagd op een standaard aanvraagformulier.
©thailoei92/Shutterstock.com
Info
Het aanvraagformulier mammaire beeldvorming vindt u terug onder http://www.azstlucas.be/zorgverleners/artsen/aanvraagformulieren.
Het notificatieformulier is terug te vinden op http://www.etaamb.be/nl/overeenkomst-van-28-april-2014_n2015022557.html.