Concept Zonneweide gemeente Deventer

Sociaal-economisch plan De
Friese Meren
Presentatie uitkomsten analyse aan de
ondernemersverenigingen
2 september 2014
Bas Doets (directeur E&E advies)
Inhoudsopgave
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Aanleiding en doel van het beleidsplan
Aanpak
Uitkomsten economische analyse
Visie en ambities
Uitdagingen
Realisatie
1. Aanleiding en doel sociaal-economisch plan
 Aanleiding:
• Nieuwe gemeenten en nieuwe economische omstandigheden
vragen om herijking economische koers
 Doelstelling:
• Richting geven aan inspanningen in De Friese Meren:
– Analyse
– Visie
– Uitdagingen
– Uitvoering/realisatie
2. Aanpak
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Economische foto en trends en ontwikkelingen
Overleg ondernemersverenigingen
Sessie gemeente intern (evt Raad)
Externe bijeenkomst stakeholders (analyse, visie, uitdagingen,
uitvoering (hoe en met wie))
Tweede sessie gemeente intern (uitdagingen en uitvoering)
Bijeenkomsten met maatschappelijke coalities rond uitdagingen
Opstellen conceptplan
Bespreken met ondernemersverenigingen en gemeente
Opstellen definitief plan
3. Uitkomsten economische analyse
 Kerncijfers nieuwe gemeente
 Bevolking
 Arbeidsmarkt
 Economie
 Economische ontwikkeling
 Sectorstructuur
 Sectoren uitgelicht
 Trends en ontwikkelingen
Kerncijfers nieuwe gemeente




51400 inwoners (4e gemeente van Fryslân)
560 km2 (65% land)
Plattelandsgemeente: lage bevolkingsdichtheid
51 kernen:
• Joure 13.000
• Lemmer 10.000
• Balk 3.500
• Sint Nicolaasga 3.100
Bevolking De Friese Meren
 Lichte bevolkingsgroei (krimp in Gaasterlân-Sleat)
• Geboorteoverschot
• Negatief migratiesaldo (jongeren)
 Vergrijsde bevolking: 20% 65+ (NL 17%)
 Toename grijze druk: 35 ouderen op 100 productieven
 Ondervertegenwoordiging 20-45 jaar: 27% (NL 32%)
 In
•
•
•
2030:
25% 65+
18% 0-14 jarigen
Kleine potentiele beroepsbevolking
Arbeidsmarkt De Friese Meren
 Beroepsbevolking:
• 23.000 personen (40% vrouwen)
• 72% participeert
• Krimp
 Opleidingsniveau:
• Weinig hoger opgeleiden: 22% (NL 36%)
• vooral grote groep MBO
 Werkloosheid:
• In 2014 zijn er 1950 werklozen: 8,5% (NL: 10%, FR: 11,6%)
• 2008: 4,5%
• Grote verschillen binnen de gemeente
De economie van De Friese Meren (1)
 5.000 bedrijven en instellingen
• Bijna volledig MKB
• Tweederde is ZZP’er (15% van de werkgelegenheid)
• Kleinschaliger dan landelijk
 € 1,3 miljard toegevoegde waarde
 20.000 arbeidsplaatsen
• 57% mannen, vooral voltijd, vrouwen meer deeltijd)
• 70% in de ‘G4’:
• Joure (7.000 banen)
• Lemmer (4.000 banen)
• Balk (1.650 banen)
• Sint Nicolaasga (1.400 banen)
De economie van De Friese Meren (2)
 Werkgelegenheidsfunctie:
• 0,87 (NL 1,02) :
• Gevolg van ontbreken voorzieningen kwartaire sector
 Economische verwevenheid:
• Grote regionale economische verwevenheid: 10.000
inwoners werken buiten de gemeente (vooral Heerenveen,
SW-Fryslân en Leeuwarden)
• Beperkte interne economische verwevenheid
Economische ontwikkeling
•
•
De economie van de gemeente De Friese Meren is
conjunctuurgevoelig
Drie factoren: MKB, industrie en bouw, kwartaire sector
Sectorstructuur
Belangrijke sectoren uitgelicht (1)
 Landbouw:
• 690 bedrijven
• 7,2% van de werkgelegenheid: 1.400 banen
• 80% grondgebied De Friese Meren heeft een agrarische
functie
• Schaalvergroting en mechanisatie: bedrijven en
werkgelegenheid dalen
• Trends: groeiende wereldbevolking en welvaart, melkquota,
nieuwe verdienmodellen in biobased ketens
 Toerisme en recreatie:
• Circa 500 bedrijven
• 10% van de werkgelegenheid (NL: 6,2%): 2.000 banen
• Daling werkgelegenheid
• Trends: vergrijzing, beleving en zappen, digitalisering,
kwaliteit en comfort
Belangrijke sectoren uitgelicht (2)
 Detailhandel:
• 345 winkels
• 2100 banen
• Daling fysieke winkels (2008: 370), opkomst webwinkels
(2013: 66, 2008 33)
• Daling werkgelegenheid
• Trends: demografie, e-commerce, beleving, veranderen
functie van centra
 Industrie
• 325 bedrijven
• 3.450 banen
• Groei werkgelegenheid (+4,8%)
• Veel innovatieve bedrijven (13% van FR)
• Omvangrijke ambachtseconomie
• Beperkte export
Trends en ontwikkelingen
Trends die leiden tot economische kansen en bedreigingen:
 Demografie: krimp, vergrijzing, gezinsverdunning
 Mondialisering (export, concurrentie, groei wereldmarkt) en lokalisering
(deeleconomie, lokale producten, beleving)
 Technologisering: internet, 3D printing, big data, robotisering,
automatisering, …
 Verduurzaming: circulaire economie, biobased, duurzame
energieopwekking, verandering productieprocessen, …
 Veranderende consumentenwensen: individualisering, kleinschalig,
kwaliteit, comfort, betekenis, …
Wat ontbreekt in de analyse?
4. Visie en ambitie
 Ambitie: Maximaal Bruto Regionaal Geluk in plaats van BRP: economie als
middelen om dit doel te bereiken.
 Visie: We willen een economie die:
• Uitdagend/plezierig werk biedt voor iedereen die wil en kan werken
(binnen de gemeente of goed bereikbaar daarbuiten)
• Toekomstbestendig is en continuïteit en zekerheid biedt
• De kwaliteiten en identiteit van de gemeente versterkt in plaats van er
afbreuk aan doet (kwaliteit / duurzaamheid)
• Bijdraagt het voorzieningenniveau voor burgers op een hoog niveau te
brengen/houden
• Kansen biedt voor mensen met ambities
 Dit is een maatschappelijke opgave!
4. Visie en ambitie
 Sectoren die de meeste raakvlakken hebben met deze economische
kernwaarden en er de grootste bijdrage aan kunnen leveren:
• Landbouw
• Toerisme en recreatie (incl. culturele voorzieningen)
• Detailhandel
• Zakelijke dienstverlening
• Zorg en welzijn
• Onderwijs
• Innovatieve bedrijven: niches en ambachten
• Bouw
 Interventiemogelijkheden:
• Werklocaties
• Ondernemerschap/innovatie/export
• Infrastructuur en bereikbaarheid (digitaal, toeristisch, fysiek)
• Arbeidsmarkt
• MVO en duurzaamheid
• Branding en marketing
• Acquisitie
5. Uitdagingen
 Uitdagingen op de snijvlakken van belangrijke sectoren en interventiegebieden:
Werklocaties
Landbouw
Toerisme en
recreatie
Detailhandel
Zakelijke
dienstverlening
Innovatieve
bedrijvigheid
Bouw
Zorg en welzijn
Onderwijs
Ondernemerschap/innovatie
/ export
Arbeidsmarkt
Infrastructuur
en
bereikbaarheid
MVO en
duurzaamheid
Branding
en
marketing
Acquisitie
5. Uitdagingen
Wat zijn de belangrijkste uitdagingen?
5. Uitdagingen
 Landbouw:
• Invullen VAB’s om leegstand en verpaupering te voorkomen
• Verbinden van onze landbouwbedrijven met innovatieve bedrijven om
tot nieuwe verdienmodellen te komen
• Inspelen op nieuwe groeimarkten en non-foodtoepassingen zoals de
duurzame energiesector en groene chemie
 Toerisme en recreatie:
• Versterken kwaliteit ondernemerschap en innovatief vermogen T&R
ondernemers
• Bevorderen samenwerking onderling en met culturele voorzieningen
• Ontwikkeling goede breedbandinfrastructuur zoals wifispots
• Inspelen op nieuwe groeimarkten zoals zorgtoerisme en duurzaam
toerisme
• Bekendheid van de naam De Friese Meren exploiteren
• Aantrekken nieuwe attracties (bv. slechtweervoorziening) en nieuwe
bedrijvigheid
5. Uitdagingen
 Detailhandel:
• Ontwikkelen van aantrekkelijke centra
• Concentratie van voorzieningen om leegstand te voorkomen
• Ontwikkelen aanpak om winkelaanbod in kleine kernen op peil te
houden
• Inspelen op toenemende rol e-commerce
• Vergroten bekendheid van Joure en Lemmer als winkelkernen
• Binnenhalen grote formules
 Zakelijke dienstverlening:
• Creëren van voldoende hoogwaardige en gevarieerde werklocaties
• Ontwikkeling goede breedband infrastructuur om woonwerkcombinaties (in het buitengebied) te stimuleren
• Bevorderen samenwerking ZZP’ers
5. Uitdagingen
 Innovatieve bedrijvigheid
• Creëren van voldoende hoogwaardige en gevarieerde werklocaties
• Verbinden met noordelijke en landelijke innovatieagenda’s en
kennisinfrastructuur
• Vergroten export
• Bevorderen onderlinge samenwerking (innovatiecluster De Friese
Meren?)
• Ontwikkeling van nieuw talent, zowel kwantitatief als kwalitatief
(technisch, ambachten)
• Verkennen marktkansen rond groeimarkten zoals clean tech en healthy
ageing, watertechnologie
• Aantrekken nieuwe innovatieve bedrijvigheid en kenniswerkers
• Profilering als innovatieve regio
 Bouw
• Verbinden bouw met ruimtelijke opgaven: duurzaam bouwen, levensloopbestendig bouwen, centrum ontwikkeling, herbestemming VAB’s,
aantrekkelijke werklocaties, krimp en leegstand)
5. Uitdagingen
 Zorg en welzijn
• Inspelen op veranderende bevolkingssamenstelling in bestaande en
toekomstige woningvoorraad
• Inspelen op nieuwe technieken zoals e-health en zorg op afstand
• Implementatie van nieuwe technieken en concepten waardoor de kosten
voor de zorg afnemen (bv. domotica)
• Zorgen voor voldoende gekwalificeerd personeel in de zorg
 Onderwijs
• Invullen vrijkomende onderwijslocaties
• Inspelen op mogelijkheden e-education
• Inzetten op meer vraaggestuurd onderwijs
6. Organisatie/uitvoering
 Hoe gaan we met de uitdagingen aan de slag?
• Wie hebben we nodig?
• Hoe creëren we eigenaarschap?
• Hoe gaan we het organiseren?