Griekse architectuur

Griekse architectuur.
De hoofdkenmerken van de Griekse architectuur zijn: Constructie,
harmonie, rechte lijnen en rationele ordening.
Het Parthenon was de hoofdtempel van de Acropolis, er bevond zich
het grote standbeeld van de beschermgodin van de stad “Athena
Parthenos”.
Op de zuilen rust het hoogtegestel, bestaaande uit de architraaf
(hoofdbalk), die daarop met friezen, die afwisselmend met metopen
het fries vormen. De daken waren meestal platte zadeldaken. De
daken zijn nauwelijks behouden gebleven, maar men kan
tegenwoordig het totaalbeeld van deze architectuur nog
reconstrueren.
Globale voorstelling
De afkomst van de Akropolis:
Het woord zelf is afkomstig van het Grieks, Latijn en betekent letterlijk
bovenstad(acros: boven, polis: stad).
Beroemde gebouwen van de Akropolis:
1. Kleine tempel van de godin Niké.
2. Propyleeën, wat voorhal en ingang van de tempel betekent.
3. Het Parthenon, zowat het beroemste Griekse bouwwerk.
4. Het Altaar van Athena.
5. De Oude Athena-tempel.
6. Het Erechteion.
Het Erechteion
Het eerste Erechteion:
In de geschiedenis zijn er twee Erechteions geweest. Er was een oud
Erechteion dat uit tufsteen opgebouwd was. Dit heiligdom werd in
480v.C. door de Perzen verwoest.
Het tweede Erechteion:
Nadat de Perzen het Erechteion verwoest hadden, bouwden de
Grieken een nieuw Erchteion dat in 12 jaar gebouwd is met een
onderbreking van 6 jaar door de Peloponnesische oorlog. Het is het
grootste monument na het Parthenon. De architect was Philokles. Het
Erechteion was opgetrokken uit marmer
Constructie:
Het Erechteion had een zeer gecompliceerde indeling en vorm. Dit
had te maken met de verschillende goden die in de tempel vereerd
werden. Er waren ondermeer altaren voor de goden Zeus Hypatos,
Poseidon Erechteus, de helden Boutos en Hepaestus en ook belangrijk:
het xaonon. Dit is een zeer oud, uit olijfboomhout gesneden
cultusbeeld van Athena.
Bouw:
De Ionische stijl kenmerkt het Erechteion. Ionische zuilen zijn onderaan
versierd met een tres (soort koord).
De noordelijke zuilenhal is groter, ligt l ager en loopt verder door dan de
zuidelijke gang.
De zuilengang van kariatiden:
Vroeger heette deze zuilengang de zuilengang van de Koreeën. Dit
verwijst naar de Kores, de beelden van de jonge, in peplos (lange
tunieken) geklede vrouwen die zuilen vervangen en het plafond
ondersteunen. De kapitelen van deze ‘zuilen’zijn versierd als eivormige
manden.
Deze Kariatiden hadden waarcshijnlijk de taak de heiligdommen te
beschermen, als vervanging van de echte tempeldienaressen, die in
vroegere tijden de bewakers waren van de tempels.
Evolutie:
Oorspronkelijk heette het Erchteion ‘Tempel van Athena Polias’ of
‘Tempel met het oude beeld’. Dit beeld stond hier al sinds 480 v.C. in
het Erechteion en werd hier vereerd. Het beeld stond eerst in de oude
Athenatempel. Deze brandde af in het jaar dat het Erechteion werd
voltooid.
Sage:
De sage vertelt dat de godin Athena en de god Poseidon streden om
de heerschappij van Athene in het Erechteion. De godenraad moest
beslissen wie de heerschappij kreeg. Men besloot dat Athena en
Poseidon iets nuttigs moesten geven aan Athene. Poseidon sloeg met
zijn drietand op de rotsen zodat er een bron onstond, Athena plantte
een olijfboom. Zeus gaf de opdracht aan Kekrops om te kiezen.
Kekrops vond de olijfboom het nuttigst en zo werd Athena de
beschermgodin van Athene.
Het Parthenon
Historische informatie:
Het Parthenon heeft een lang historisch verleden achter zich.
In de 7e of 6e eeuw v.Chr. een vroegarchaïsche tempel heeft gestaan.
Het volgend gebouw was het Hekatompedon.
In 48 v.Chr. werd de tempel gesloopt, om plaats te ruimen voor een
nieuwe tempel. Deze tempel was nog in opbouw, toen de Perzen de
Akropolis verwoestten. 12 jaar later werd begonnen aan de renovatie.
Deze renovatie werd gestaakt door de dood van de regeringsleider
Kimon. 3 jaar later ging men verder met te tempel terug op te bouwen,
het eigenlijke Parthenon genaamd.
Hoogtepunt van de macht in het Atheense rijk:
Het hoogtpunt van de macht van het Atheense rijk ging gepaard met
de bouw van het Parthenon. Het werk aan de tempel duurde tot
432 v.C. en stond symbool voor de visuele bloei van het Atheense
keizerlijke rijk. Het symboliseerde bovendien de kracht en de invloed
van de politicus Pericles, die de constructie aanmoedigde.
Het ontwerp van het Parthenon:
De beeldhouwer Phidias was door Pericles aangesteld als
bouwmeester waardoor Phidias de leiding had over de bouw en lette
overal op. In het bijzonder op de decoraties waaraan, behalve hijzelf
de beste kunstenaars van Athene werkten.
De tempel was volledig in marmer opgetrokken, met uizondering van
de funderingen, de deuren, de plafonds en het dak.
De architectonische kenmerken:
Het Parthenon is een Dorische tempel, wat betekend dat hij bestaat uit
een rechthoekig vloerplan met een serie van lage trappen aan elke
zijde en een Dorische zuilengalerij.
De ordes:
Het Parthenon is dus een Dorische tempel. Niet alleen de zuilen zijn
Dorische, maar ook een orde. Dit betekent dat de tempels van de
Dorische orde een bepaalde structuur hebben
Propyleeën
Als je via de Heilige Weg de Akropolis beklimt, is het eerste monument
dat je tegenkomt de Propyleeën. Dit monument werd ontworpen door
de architect Mnesikles en is gebouwd tussen 437 en 432 v.C. Vlak voor
het uitbreken van de Peloponnesische oorlog stopte men met de
bouw ervan. De funderingen en de poort waren al voltooid, maar van
de twee zuilengangen blijven alleen de funderingen over. De twee
zijvleugels rusten op een kalkstenen ondergrond. Kalksteen gebruikte
men om meer stevigheid te verkrijgen.
Niketempel
Dit is de tempel van de godin Nike. Nike is de god van de overwinning
en wordt meestal vliegend afgebeeld. Toen de Atheners haar bij de
erediensten van hun beschermgodin(Athena) betrokken, noemden
men haar later Athena Nike. Athena Nike werd echter nooit afgebeeld
met vleugels veranderden ze haar naam in Nike Apteros. Naar verluid
heeft men haar vleugels afgenomen zodat de zege nooit kon
wegvliegen. Gevleugelde Nike’s vormen in de Griekse kunst vaak een
stoet rond de draagsters van de Victorie, Athena
Legende: verteld door Pausanius
De tempel van Nike Apteros (de ongevleugelde Victorie) ligt rechts
van de Propyleeën en de zee is vanaf die plek zichtbaar. De legende
zegt dat Egeus zich hier doodde toen hij het schip met zwarte zeilen
zag terugkomen dat de jonge Atheners vervoerd naar het eiland
Kreta. Egeus’ zoon, Theseus, was vertrokken om de Minotaurus te
verslagen en hij had zijn vader beloofd witte zeilen te hijsen als hij hierin
slaagde. Hij vergat zijn belofte en Egeus, die dacht dat zijn zoon was
omgekomen, stortte zich vanaf de citadel naar beneden
Ondanks de dramatische legende rond de tempel, is de sierlijkheid van
de Tempel van Athena Nike versterkend aan de grootsheid van de
Propyleeën. De tempel werd na Pericles’ dood als laatste en
volmaakte schoonheidstoets aan de Akropolis toegevoegd. De
Niketempel werd gebouwd tussen 427 en 424 v.C., maar de
beeldhouwers werkten door tot 410v.C. De Niketempel is in de Ionische
stijl gebouwd en is gebouwd ter ere van de godin Athena Nike. Deze
tempel scoort hoog qua mooiheid en faam, hoewel hij klein en
laatsgebouwd is.
De Artemis Brauronia (Berengod)
Ook dit was een soort heiligdom. Er was een temenosmuur met
toegangspoort, op het terrein van het altaar en dan het heiligdom in
de vorm van de hoofdletter Gamma. Het werd gebouwd onder leiding
van Kimon en verandert tijdens de bouw van de Propyleeën. Aan
Artremis werden in die tijd offers gebracht door kraamvrouwen en
stond het Trojaanse paard in dat heiligdom.
Deze heilige plaats was een soort ‘filiaal’ van het eigenlijke heiligdom
te Brauron (nu Vavrona) zo’n 38 kilometer ten ZO van Athene.
Het enige wat nu nog van dit heiligdom overblijft is de tegen de rots
uitgehakte grensmuur.
Altaar van Athena
Tussen het Zeus-Polieusheiligdom en het Erechteion stond vroeger een
reusachtig altaar van Athena. Hier werden runderen geofferd aan de
godin.
Oude Athena-tempel
Deze tempel werd door de Perzen helemaal verwoest daarna deels
terug opgebouwd en in 460 v.C. brandde hij helemaal af. Er werden
na de brand bouwelementen, sculpturen en frontsculpturen
teruggevonden.
De Noord-hal van het Erechteion was identiek met de ingang van de
Oude Athena-Tempel
Peripatos
Is de weg die rond de Akropolis liep
Zeus Polieus
Het heiligdom van Zeus polieus was een zeer kleine tempel. Hier was
het belangrijkste het grote gebied met de tenosmuur waarop een
groot altaar en een stal voor offerdieren stonden. Elke zomer hed hier
een grote offerceremonie ter ere van Zeus plaats.
Orakel van Delphi
Een orakel was in de oudheid en middel om het oordeel of de wil van
de goden te peilen; ook het antwoord van deze goden heette
orakel. Men had speciale manieren om een orakel te verkrijgen:
 Werpen van het lot
 Ruisen van de bomen
 Gedragingen van de dieren te observeren
 Door orakelboeken te raadplegen
Het belangrijkste orakel was het orakel van Delphi. Het orakel van
Delphi werd door de oude Grieken beschouwd als het middelpunt
van de wereld. Particulieren en overheidsdienaren kwamen het
orakel om raad vragen dat via de priesteres Pythia namens Apollo
zou spreken. Meestal waren de voorspellingen zo onduidelijk dat een
groep geleerden de voorspelling moesten “vertalen”. Het orakel
bracht grote welvaart en er werden tempels en schathuizen
gebouwd.
Dorische, Ionische en de Korintische zuil
Er waren drie soorten zuilen:
 Dorische
 Ionische
 Korintische
De Dorische zuil was de meest “gewone zuil”. Hij was eenvoudig
opgebouwd had geen diepe schaduwgroeven en had geen
voetstuk. Ook was hij beneden breder dan boven en had hij
onversierde ,ronde of vierkante, dekplaat.
De Ionische zuil was iets minder sober. Hij was slanker dan de
Dorische, had diepere schaduwgroeven. In tegenstelling tot de
Dorische zuil had de Ionische zuil wel een voetstuk en had het
kapiteel 4 voluten. De fries van deze fries had een doorlopende
tekening.
Tot slot hebben we de Korintische zuil. Deze zuil laat de klassieke
eenheid verloren gaan. De zuil straalt overdrijvingen en praalzucht
uit. Dit laatste is ook te zien aan de acantusbladeren op het kapiteel.
Deze zuil werd vooral gebruikt tijdens de periode van het Hellenisme.