Van visie naar praktijk een integrale ontwikkelingsstrategie

Wat/hoe schrijven leerlingen bij
biologie?
Dag van Taal, Kunsten en Cultuur
Groningen, 3 februari 2012
Bart van der Leeuw
Wat/hoe schrijven leerlingen bij biologie?
Inhoud
•
•
•
•
•
•
Oriëntatie op biologielessen
Oriëntatie op de schrijftaak practicumverslag
SFL analysemodel voor vakteksten
Demonstratie van het analysemodel
In groepen leerlingenteksten analyseren
Terugblik en evaluatie
Natuurwetenschappelijke vaardigheden
Onderscheiden worden:
• Onderzoeken
• Ontwerpen
• Reken- en wiskundige
vaardigheden
• Modelvorming
• Redeneren
• Waarderen en oordelen
• Instrumentele vaardigheden
= onder andere: formuleren van
probleemstelling en conclusies,
zaken uitleggen, verslag maken,
enz.
Schrijftaak biologie: een verslag
De productie van zetmeel
• Inleiding. (…) ‘In dit practicum ga je bestuderen waar in het blad
een plant na fotosynthese zijn zetmeel opslaat.’ (…)
• Materiaal. (opsomming)
• Uitvoering. (werkwijze, inclusief twee keer ‘teken (…) zeer
zorgvuldig na’)
Opdracht
• Maak een verslag van het practicum
(NB: Titel, Inleiding, Onderzoeksvraag, Hypothese,
Waarnemingen/resultaten en Conclusie)
Oriëntatie op de verslagtaak:
Leerlijn: Maken van het onderzoeksverslag
1. Ik kan opschrijven hoe het onderzoek is verlopen, hiervoor gebruik ik een
opzet die ik van de docent heb gekregen.
2. Ik kan een onderzoeksverslag schrijven over het onderzoek volgens een
gegeven structuur en met behulp van het logboek.
3. Ik kan een onderzoeksverslag schrijven over het onderzoek.
4. Ik kan een onderzoeksverslag schrijven volgens een wetenschappelijke
structuur
Oriëntatie op de verslagtaak: nwv
Leerlijn: Maken van het onderzoeksverslag
2. Ik kan een onderzoeksverslag schrijven over het onderzoek volgens een
gegeven structuur en met behulp van het logboek.
Instapniveau klas 4:
3. Ik kan een onderzoeksverslag schrijven over het onderzoek.
Plusniveau:
4. Ik kan een onderzoeksverslag schrijven volgens een wetenschappelijke
structuur
>>>>> Afnemende sturing >>>>>
Startniveau
1. Ik kan opschrijven hoe het onderzoek is verlopen, hiervoor gebruik ik een
opzet die ik van de docent heb gekregen.
Oriëntatie op de schrijftaak: taal
Referentieniveaus taal
•
Schrijven 2F (= eind onderbouw)
Kan verslagen en werkstukken schrijven met behulp van een
stramien en daarbij informatie uit verschillende bronnen
samenvoegen.
•
Schrijven 3F (= eind havo)
Kan vanuit een vraagstelling een verslag, werkstuk of artikel
schrijven, waarbij een argument wordt uitgewerkt en daarbij
redenen aangeven voor of tegen een bepaalde mening en de
voor- en nadelen van verschillende keuzes uitleggen.
Oriëntatie op de verslagtaak:
modeltekst
Productie van zetmeel in bladgroenkorrels
Planten maken in hun bladgroenkorrels glucose. Die glucose slaan ze in de
bladeren op in de vorm van zetmeel.
Wordt de zetmeel uitsluitend opgeslagen in de bladgroenkorrels in het blad?
Te verwachten is dat alleen zetmeel aangetoond zal worden op de plaats van
de bladgroenkorrels. In de bladgroenkorrels vindt fotosynthese plaats, en
wordt de gevormde glucose in de vorm van zetmeel opgeslagen
(Tekening vooraf en achteraf)
Beschrijving:
In de delen die eerst groen waren (voordat de bladgroenkorrels geëxtraheerd
waren) is na behandeling met joodoplossing blauwkleuring te zien.
Blauwkleuring ontstaat doordat het zetmeel gekleurd wordt, dat gebeurt in de
bladgroenkorrels, dus daar wordt in het blad zetmeel opgeslagen.
Analysemodel voor vakteksten
Systemic Functional Linguistics (o.a. Halliday)
• Een vaktekst is een ‘genre’: een sociale praktijk waarmee
mensen binnen een specifieke cultuur een doel proberen te
bereiken.
Hoofdvragen
• Hoe is de tekst georganiseerd?
• Welke taalmiddelen (woorden en zinsconstructies) worden
ingezet?
– field: het aanbrengen van vakinhoud (rood)
– tenor: de relatie tussen schrijver en lezer (groen)
– mode: het aanbrengen van samenhang (blauw)
.
Hoe is de tekst georganiseerd?
titel
(………..) (Sabine)
inleiding inleiding: Fotosynthese is het maken van suikers met behulp van licht, waarbij de
afvalstof zuurstof over is. En het suiker een belangrijke voedingstof voor de plant
zelf. 6CO2 + 6 H2O -> licht -> C6H12O6 + 6 O2
In dit practicum ga je bestuderen waar in het blad een plant na fotosynthese zijn
vraag zetmeel opslaat.
hypothese Ik denk dat door de alcohol de bladgroenkorrels verdwijnen en met jodium het
zetmeel zichtbaar word.
werkwijze Werkwijze: Resultaten: De plant die in het licht heeft gestaan heeft veel meer een blauwpaarse
kleur dan de plant die in het donker stond. dat betekent dus dat de plant die in het
licht staat meer zetmeel heeft
Conclusie: planten die in licht staan maken dus meer zetmeel aan dan planten die
in het donker staan door de alcohol waren inderdaad de bladgroenkorrels
verdwenen, maar door de jodium kwamen de strepen een beetje terug
Field: het aanbrengen van vakinhoud
(……………)l (Sabine)
inleiding: Fotosynthese is het maken van suikers met behulp van licht, waarbij de
afvalstof zuurstof over is. En het suiker een belangrijke voedingstof voor de plant
zelf. 6CO2 + 6 H2 -> licht -> C6H12O6 + 6 O2
In dit practicum ga je bestuderen waar in het blad een plant na fotosynthese zijn
zetmeel opslaat.
Ik denk dat door de alcohol de bladgroenkorrels verdwijnen en met jodium het
zetmeel zichtbaar word.
Werkwijze: Resultaten: De plant die in het licht heeft gestaan heeft veel meer een blauwpaarse
kleur dan de plant die in het donker stond. dat betekent dus dat de plant die in het
licht staat meer zetmeel heeft
Conclusie: planten die in licht staan maken dus meer zetmeel aan dan planten die
in het donker staan door de alcohol waren inderdaad de bladgroenkorrels
verdwenen, maar door de jodium kwamen de strepen een beetje terug
Field: het
Drie processen:
- Het aanmaken van glucose
- Het omzetten van
glucose
in zetmeel
aanbrengen
van
vakinhoud
- Het opslaan van zetmeel
(……………)l (Sabine)
inleiding: Fotosynthese is het maken van suikers met behulp van licht, waarbij de
afvalstof zuurstof over is. En het suiker een belangrijke voedingstof voor de plant
zelf. 6CO2 + 6 H2 -> licht -> C6H12O6 + 6 O2
In dit practicum ga je bestuderen waar in het blad een plant na fotosynthese zijn
zetmeel opslaat.
Ik denk dat door de alcohol de bladgroenkorrels verdwijnen en met jodium het
zetmeel zichtbaar word.
Werkwijze: Resultaten: De plant die in het licht heeft gestaan heeft veel meer een blauwpaarse
kleur dan de plant die in het donker stond. dat betekent dus dat de plant die in het
licht staat meer zetmeel heeft
Conclusie: planten die in licht staan maken dus meer zetmeel aan dan planten die
in het donker staan door de alcohol waren inderdaad de bladgroenkorrels
verdwenen, maar door de jodium kwamen de strepen een beetje terug
Tenor: de relatie schrijver - lezer
(………….) (Sabine)
inleiding: Fotosynthese is het maken van suikers met behulp van licht, waarbij de
afvalstof zuurstof over is. En het suiker een belangrijke voedingstof voor de plant
zelf. 6CO2 + 6 H2 -> licht -> C6H12O6 + 6 O2
In dit practicum ga je bestuderen waar in het blad een plant na fotosynthese zijn
zetmeel opslaat.
Ik denk dat door de alcohol de bladgroenkorrels verdwijnen en met jodium het
zetmeel zichtbaar word.
Werkwijze: Resultaten: De plant die in het licht heeft gestaan heeft veel meer een blauwpaarse
kleur dan de plant die in het donker stond. dat betekent dus dat de plant die in het
licht staat meer zetmeel heeft
Conclusie: planten die in licht staan maken dus meer zetmeel aan dan planten die
in het donker staan door de alcohol waren inderdaad de bladgroenkorrels
verdwenen, maar door de jodium kwamen de strepen een beetje terug
Mode: het aanbrengen van samenhang
(…………) (Sabine)
inleiding: Fotosynthese is het maken van suikers met behulp van licht, waarbij de
afvalstof zuurstof over is. En het suiker een belangrijke voedingstof voor de plant
zelf. 6CO2 + 6 H2 -> licht -> C6H12O6 + 6 O2
In dit practicum ga je bestuderen waar in het blad een plant na fotosynthese zijn
zetmeel opslaat.
Ik denk dat door de alcohol de bladgroenkorrels verdwijnen en met jodium het
zetmeel zichtbaar word.
Werkwijze: Resultaten: De plant die in het licht heeft gestaan heeft veel meer een blauwpaarse
kleur dan de plant die in het donker stond. dat betekent dus dat de plant die in het
licht staat meer zetmeel heeft
Conclusie: planten die in licht staan maken dus meer zetmeel aan dan planten die
in het donker staan door de alcohol waren inderdaad de bladgroenkorrels
verdwenen, maar door de jodium kwamen de strepen een beetje terug
Leerlingteksten vergelijken: relatie
• Sabine
inleiding: Fotosynthese is het maken van suikers met behulp van
licht, waarbij de afvalstof zuurstof over is. En het suiker een
belangrijke voedingstof voor de plant zelf.
• Maxime
fotosynthese hebben we nodig om te leven. Een aantal organismen
beschikken van fotosynthese. Uit fotosynthese ontstaat glucose en
planten maken ook zetmeel aan.
• Iris
Achtergrond info. De afgelopen weken hebben we geleerd dat je
twee verschillende fotosynthese hebt. Donker- en lichtfotosynthese.
• Defaf
Afgelopen lessen hebben we het over fotosynthese gehad. Bij
fotosynthese wordt bij een plant licht in energie omgezet. Dit komt
doordat deze planten glucose bevatten.
Wat/hoe schrijven leerlingen bij biologie?
Zelf analyseren van een leerlingtekst (groepen van 3)
•
•
•
•
•
Kies een tekst: Maxime, Iris of Defaf
Bepaal gezamenlijk hoe de tekst is georganiseerd: geel
Kies een analyseperspectief en werk dat uit op de handout:
– het aanbrengen van vakinhoud (field): rood
– de relatie tussen schrijver en lezer (tenor): groen
– het aanbrengen van samenhang (mode): blauw
Breng jouw analyseperspectief aan op de gezamenlijke tekst
Bespreek met groep
Wat/hoe schrijven leerlingen bij biologie?
Terugblik en evaluatie
•
•
•
•
Heb je een beeld gekregen van de taaleisen in biologielessen?
Vergelijk met de eisen die vanuit het vak Nederlands aan schrijfwerk
gesteld worden: overeenkomsten, verschillen?
Wat vind je van de hier gepresenteerde manier van kijken naar
vakteksten?
Zou je deze manier van kijken met je collega's van andere vakken
willen delen? Zo ja, hoe?
Taaleisen in voortgezet onderwijs
Informatie en contact
Bart van der Leeuw & Theun Meestringa
SLO / Nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling
[email protected]
053-4840334
[email protected]
053-4840359
Nuttige websites:
• www.taalgerichtvakonderwijs.nl
• www.leoned.nl
• www.taalenrekenen.nl
Leerlingteksten vergelijken: inhoud
• Sabine
inleiding: Fotosynthese is het maken van suikers met behulp van
licht, waarbij de afvalstof zuurstof over is. En het suiker een
belangrijke voedingstof voor de plant zelf.
• Maxime
fotosynthese hebben we nodig om te leven. Een aantal organismen
beschikken van fotosynthese. Uit fotosynthese ontstaat glucose en
planten maken ook zetmeel aan.
• Iris
Achtergrond info. De afgelopen weken hebben we geleerd dat je
twee verschillende fotosynthese hebt. Donker- en lichtfotosynthese.
• Defaf
Afgelopen lessen hebben we het over fotosynthese gehad. Bij
fotosynthese wordt bij een plant licht in energie omgezet. Dit komt
doordat deze planten glucose bevatten.
Leerlingteksten vergelijken: samenhang
• Sabine
inleiding: Fotosynthese is het maken van suikers met behulp van
licht, waarbij de afvalstof zuurstof over is. En het suiker een
belangrijke voedingstof voor de plant zelf.
• Maxime
fotosynthese hebben we nodig om te leven. Een aantal organismen
beschikken van fotosynthese. Uit fotosynthese ontstaat glucose en
planten maken ook zetmeel aan.
• Iris
Achtergrond info. De afgelopen weken hebben we geleerd dat je
twee verschillende fotosynthese hebt. Donker- en lichtfotosynthese.
• Defaf
Afgelopen lessen hebben we het over fotosynthese gehad. Bij
fotosynthese wordt bij een plant licht in energie omgezet. Dit komt
doordat deze planten glucose bevatten.