Handout

Dag van Taal, Kunsten en Cultuur 2012
Wat/hoe schrijven leerlingen bij biologie?
Wat/hoe schrijven leerlingen bij biologie?
Dag van Taal, Kunsten en Cultuur, Groningen 3 februari 2012
Bart van der Leeuw
Niet alleen bij het vak Nederlands wordt van leerlingen schrijfwerk gevraagd, ook bij andere
schoolvakken (economie, biologie, geschiedenis enzovoort) schrijven leerlingen teksten. Welke
vakinhoudelijke en talige eisen worden aan die teksten gesteld? Zijn die eisen te verbinden met het
Referentiekader Taal? Zijn vakleraren zich bewust van deze eisen? Hoe gaan leerlingen met die
eisen om; wat voor teksten schrijven zij? Moeten docenten Nederlands bij dit schrijven in andere
vakken een 'voorschrijvende' of 'ondersteunende' rol spelen? Interessante vragen om eens wat
langer bij stil te staan. We doen dat aan de hand van een aantal leerlingteksten uit andere vakken.
Productie van zetmeel in bladeren (Havo 4)
Inleiding
Van de organismen op aarde zijn er een aantal die over fotosynthese beschikken. Deze organismen behoren tot
het rijk van de planten. Sommige andere organismen zijn ook tot fotosynthese in staat: bijvoorbeeld
cyanobacterieën, beter bekend als blauwalgen. Planten, zoals druiven, produceren daarbij niet alleen glucose
(druivensuiker) maar ook een reservevoedsel voor later: zetmeel. Aardappelplanten slaan die zetmeel op in de
stolonen of zijwortels. Wij kennen ze als aardappels. Planten slaan zetmeel ook op in de wortels. Veel
wortelonkruiden maken daar gebruik van. Denk je dat je het onkruid gewied hebt, groeit er even later weer een
plantje. Planten slaan zetmeel ook op in het blad. In dit practicum ga je bestuderen waar in het blad een plant na
fotosynthese zijn zetmeel opslaat. Dat doe je aan de hand van waarnemingen aan Trandescantia.
Materiaal:
Schaar, potlood, kokend water, reageerbuisknijper, alcohol (96%), petrischaal en jodium, warwaterbad (of
bussenbrander). Trandescantia met bonte bladeren (2 planten). Eén plant stond 2 dagen onder een lamp. De
(300 W) brandde van 4.00 tot 20.00 uur. De andere plant heeft 2 dagen in een donkere kast gestaan.
Uitvoering:
Neem een half blad van elk van de Trandescantia planten en teken het bladpatroon zeer zorgvuldig na. Zorg
ervoor dat je "lichtblad" van het "donkerblad" kunt onderscheiden, voeg hier 6 ml alcohol bij. Breng de alcohol in
de reageerbuis aan de kook door de reageerbuis m.b.v. De reageerbuisknijper in kokend water te houden. Kijk na
7 minuten of de chloroplasten "bladgroenkorrels" zijn verdwenen. De bladeren zijn dan lichtgroen tot wit. Daarna
de bladeren 1 minuut in een bakje onder water schudden en vervolgens in een petrischaal met jodium leggen.
Spoel de balderen vervolgens onder de kraan af en teken wederom zeer zorgvuldig het bladpatroon na.
- Is de alcohol verdampt voordat de 7 minuten verstreken zijn, voeg dan opnieuw wat alcohol toe.
- Is na 7 minuten het bladgroen nog niet verdwenen is, voeg dan je nieuwe alcohol toe en verhit nogmaals 4
minuten.
LET OP: Tijdens het experiment moet de alcohol voortdurend voldoende warm zijn. Maar de alcohol mag net niet
koken. Dit kun je bereiken door de reageerbuis in het warme water iets te schudden en hem er af en toe uit te
halen. Gaat de alcohol koken, dan spuit het uit de reageerbuis en kan er brand ontstaan!! DIT IS
LEVENSGEVAARLIJK!! Zeker wanneer er ook vuur bij komt.
Opdrachten
Maak een verslag van het practicum
(NB: Titel, Inleiding, Onderzoeksvraag, Hypothese, Waarnemingen/resultaten en Conclusie)
Bart van der Leeuw
SLO
1
Dag van Taal, Kunsten en Cultuur 2012
Wat/hoe schrijven leerlingen bij biologie?
1. zonder titel (Sabine)
inleiding: Fotosynthese is het maken van suikers met behulp van licht, waarbij de afvalstof zuurstof over is.
En het suiker een belangrijke voedingstof voor de plant zelf.
6CO2 + 6 H2O -> licht -> C6H12O6 + 6 O2
In dit practicum ga je bestuderen waar in het blad een plant na fotosynthese zijn zetmeel opslaat.
Ik denk dat door de alcohol de bladgroenkorrels verdwijnen en met jodium het zetmeel zichtbaar word.
Werkwijze: Resultaten: De plant die in het licht heeft gestaan heeft veel meer een blauwpaarse kleur dan de plant die in
het donker stond. dat betekent dus dat de plant die in het licht staat meer zetmeel heeft
Conclusie: planten die in licht staan maken dus meer zetmeel aan dan planten die in het donker staan door
de alcohol waren inderdaad de bladgroenkorre4ls verdwenen, maar door de jodium kwamen de strepen een
beetje terug
2. Zetmeel in bladeren (Maxime)
fotosynthese hebben we nodig om te leven. Een aantal organismen beschikken van fotosynthese. Uit
fotosynthese ontstaat glucose en planten maken ook zetmeel aan. Bijvoorbeeld onkruid je haalt het weg
maar even later komt het weer terug. Dat komt omdat het zetmeel in de wortels opslaat en daardoor groeit
het weer.
We onderzoeken het verschil van hoeveelheid zetmeel in het blad als ze in licht hebben gestaan en een plant
in het donker.
Ik verwacht dat in het blad die in het licht heeft gestaan meer zetmeel in zit dan in het donkere blad. Dat denk
ik omdat het proces van fotosynthese alleen plaats kan vinden in licht. En door fotosynthese ontstaat ook
zetmeel.
Mijn waarnemingen zijn dat alle chloroplasten uit het blad zijn. En het blad stukje is gekrompen. Door het
jodium is het ook een beetje geel geworden.
Mijn conclusie is dat bij het blad die in het licht heeft gestaan meer zetmeel nog aanwezig is dan bij het
donkere blad. Dan kan je zien doordat er bij het "lichte" blad je nog steeds de chloroplasten ziet en bij het
"donkere" blad zie je een egaal blad zonder de strepen die er eerst wel aanwezig waren. Je kan ook zien dat
er in het "lichte" blad meer zetmeel in zit omdat die blauwer is dan het "donkere" blad.
Bart van der Leeuw
SLO
2
Dag van Taal, Kunsten en Cultuur 2012
Wat/hoe schrijven leerlingen bij biologie?
3. Opvang zetmeel in bladeren (Iris)
Achtergrond info
De afgelopen weken hebben we geleerd dat je twee verschillende fotosynthese hebt. Donker- en
lichtfotosynthese. Al lijkt het aardig op elkaar zit er natuurlijk wel verschil tussen. Lichtsynthese heeft perseé
licht nodig, anders kan het geen fotosynthese doen. Lichtsynthese gaat vanzelf over in donkersynthese als
het geen licht meer krijgt. Donkersynthese kan fotosynthese doen zonder licht, maar niet lang, uiteindelijk
heeft de plant toch licht nodig.
vraagstelling
Word zetmeel opgevangen in bladgroenkorrels?
hypothese
Ik denk niet dat het in bladgroenkorrels word opgeslagen maar wel in de nerven. Doordat de
bladgroenkorrels weg gaan, en je hem vervolgens in jodium legt de jodium in de bladgroenkorrels gaat zitten.
resultaten
Het resultaat is bij mij niet heel goed te zien, dat komt denk ik omdat ik ze te kort in het hete water hebt
gelegd. Daardoor is de opperhuid niet zo zacht geworden, daardoor kon de jodium niet goed het blad in
komen. Wat ik nu zie is dat het blad veel lichter is geworden, en een klein beetje gelig (het blad wat in het
donker stond).
conclusie
De proef is bij mij dus niet helemaal goed gegaan. maar de bladgroenkorrels gaan inderdaad weg. Maar als
je de jodium er bij doet komt bij het blad dat altijd in het licht heeft gestaan, de strepen terug. Het blad dat in
het donker heeft gestaan blijft wit, met een beetje kleur van het jodium. Dat komt omdat het "lichtblad" meer
zetmeel heeft.
4. Verslag Productie zetmeel in bladeren (Defaf)
Afgelopen lessen hebben we het over fotosynthese gehad. Bij fotosynthese wordt bij een plant licht in
energie omgezet. Dit komt doordat deze planten glucose bevatten.
Hoe slaat zetmeel zich op in een plant?
Ik denk dat zetmeel zich opslaat in een plant door middel van fotosynthese, doordat er energie vrijkomt is er
plek voor zetmeel.
Conclusie:
Het blad dat in het licht heeft gestaan is helemaal wit, dit komt door fotosynthese dat alle bladgroenkorrels
weg zijn en in energie is omgezet.
Bart van der Leeuw
SLO
3