PowerPoint-presentatie

Onderwijsateliers:
organiseer het leren van leraren.
Dr. Martijn van Schaik: lerarenopleider Fontys, lector NCOI, docent
bewegingsonderwijs ROC West Brabant.
Dr. ir. Martin Vos: mentor en expert Science DNS, vakdidacticus PLG
‘onderzoekend leren’, AOS-MB
Symposium 10 jaar DNS.
09-03-2016
Leren begint met iets willen weten!
•
•
•
Uitgaan van eigen, betekenisvolle vragen
Leren door te onderzoeken
Leren met, van en aan elkaar
Leren in een leergemeenschap
Leergemeenschap
Leren met, van en aan elkaar
rondom een gedeeld object
Hoe organiseer je een leergemeenschap?
NIET!
Een leergemeenschap moet in principe spontaan ontstaan.
Een groep mensen bij elkaar plaatsen maakt nog geen leergemeenschap.
• Een leergemeenschap ontstaat, groeit en verdwijnt naar gelang behoefte.
Indien organiseren leergemeenschap onmogelijk is. Wat dan?
• Zorg voor de juiste faciliteiten en randvoorwaarden zodat een
leergemeenschap ‘spontaan’ kan ontstaan.
Cultuurhistorische activiteitstheorie (1)
• Vygotskij – Van Parreren – Van Oers – (Volman, Ten Dam, Bakker, Akkerman)
• Ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO) op 300 P.O.-scholen
Van Oers over doel van onderwijs:
"Het helpen van kinderen met het ontwikkelen van een morele relatie
met de wereld en deelname in culturele activiteiten als een 'agent' die
zich verantwoordelijk voelt voor zijn acties in culturele activiteiten."
Engeström over handelingsbekwaamheid (agency):
“af kunnen stappen van een gegeven handelingskader en het nemen
van initiatief om dat [kader] te veranderen”
Cultuurhistorische activiteitstheorie (2)
"Typ hier een citaat."
–Johnny Appleseed
Vygotskij: action/activity
Engeström:activity system
6
Expansief leren (Engeström)
“[Expansief leren] houdt in dat deelnemers in een activiteits-systeem een gezamenlijk leeren ontwikkelingsproces doormaken bij het uitvoeren van activiteiten.
Dat proces levert iets op dat eerder nog niet bekend was waardoor het (object van) een
activiteit kan worden uitgebreid of veranderd.”
Tool(s)
Subject
Object
Uitkomst
Theorie in de praktijk; onderwijsateliers op DNS (1)
Onderwijsateliers: Georganiseerde momenten om met elkaar het gesprek
aan te gaan over vernieuwend onderwijs op DNS.
Doel/hypothetische uitkomst: De leergemeenschap versterken om samen
mogelijke grenzen te slechten door elkaars handelingsbekwaamheid te
vergroten.
Het Systeem: De (continu veranderende) onderwijspraktijk van een
vernieuwingsschool
• Niet één persoon weet hoe het moet, maar ieder heeft bepaalde
puzzelstukjes en samen vind je er meer.
• Collega’s zijn samen zoekend naar hoe het eigen ideaal en eigen visie in
stand te houden. Samen vormen zij de school.
Tool(s)
Theorie in praktijk:
Onderwijsateliers (2)
Subject
Object
Uitkomst
Subject: deelnemende collega’s in atelier
• vrijwillig inschrijven, maar wel verplicht deelnemen aan een van de ateliers
Object: Thematiek aangedragen door ‘initiatiefnemers’, waarvan vermoeden
bestaat dat er behoeft aan is.
• object= dynamisch. Afhankelijk van wisselwerking tussen subject en systeem die
beiden continu veranderen en nieuwe behoeften opleveren.
Tools: Hoe ontsnap je aan de noodzaak te vaak te handelen in het moment?
• 2 x 3 middagen per schooljaar.
• Diversiteit aan collega’s dwingt tot denken op meta-niveau.
Concreter: onderwijsatelier ‘anatomie van DNS’ (1)
Het menselijke lichaam is zo
ingewikkeld dat slechts een klein
aantal professionele menselijke
anatomen, na jaren van geduldige
observatie, volledige meesters
van al zijn details zijn; de meesten
van hen specialiseren zich op
bepaalde delen, zoals
de hersenen of ingewanden. De
topografische anatomie moet
door herhaalde ontleding en
inspectie worden geleerd.
Concreter: onderwijsatelier ‘anatomie van DNS’ (2)
Subject: deelnemers die good practices inbrengen.
Object: Door bestaand ‘succesvol’ onderwijs samen te
ontleden en de functie van losse componenten proberen
te begrijpen, vul je gezamenlijk een gereedschapskist
met gereedschap die je kunt gebruiken bij nieuwe
ontwerpen.
Tools:
- ‘dwingend’ format voor analyseren good practices.
- Format gebaseerd op ontwerpprincipes DNS
- Gespreksprotocollen voor bespreken analyses
- Herontwerpen van minder succesvolle ‘practice’,
bespreken in het format.
Wat zijn de uitkomsten?
Deelnemers zijn zeer divers (experts, mentoren, OB, BB), maar gebruikt
format draagt bij aan betekenisvol gesprek voor iedereen.
Vb. Hoe invulling te geven aan ‘eigenaarschap’?
•
•
•
•
Is het ‘eigen verantwoordelijkheid’ en/of ‘eigenheid’?
Is eigenaarschap hetzelfde in leerjaar 1 als in leerjaar 2, 3, …?
Is eigenaarschap te beoordelen?
Ontwerp je voor effecten op korte termijn of lange termijn?
Uitkomst: geen concreet product, maar…
• Concrete ideeën voor (her)ontwerpen individuele producten. Wat zet je wanneer in?
• En vooral veel nieuwe vragen die aanzetten tot nadenken, gesprekken en …
(AOS)onderzoek
Activiteit:
In groepen van 4 personen.
Hoe zet je een ‘groepje collega’s’ samen om je eigen school opnieuw uit te
vinden? Doel ‘De Nieuwste School’ blijven.
• Wat is het object waaraan, als start, gewerkt wordt?
• Wat zijn mogelijke (onbekende) uitkomst(en)?
Schets het systeem.
• Waar liggen de (gedeelde) grenzen?
Terugkoppeling
Conclusie: flip the system.
Algemeen model voor ontwerpprincipe
Strategie
Beoogd Effect
Hoe bereiken we dit?
Wat willen we zien?
Argumentatie
Op basis van
- Theoretische kennis
- Praktijkervaring
Format onderwijsatelier ‘anatomie van DNS’
Van visie naar uitvoering (en weer terug)
Algemeen
De Nieuwste School
Visie /
Theorie
Interpretatie
docent
Onderwijspraktijk
Schoolconcept
DNS
Eigenaarschap:
Docent =
ontwerper
eigen praktijk
Onderwijspraktijk