Bromatologie - Telenet Users

Bomen & Heesters
Zomereik (Quercus robur L.)
Witte Acacia (Robinia pseudoacacia L.)
Lijsterbes (Sorbus sp.)
Sneeuwbes (Symphoricarpus albus S.F.)
Laurierkers (Prunus laurocerasus L.)
Gewone Vlier (Sambucus nigra L.)
Beuk (Fagus silvatica L.)
Gelderse Roos (Viburnum opulus L.)
Taxus (Taxus baccata L.)
Dwergmispel (Cotoneaster sp.)
Meidoorn (Crataegus sp.)
Brem (Sarothamnus scoparius Wimm. Ex Koch)
Europese blazenstruik (Colutea arborescens L.)
Amerikaanse Vogelkers (Prunus serotina Ehrh.)
Goudenregen (Laburnum anagyroides Med.)
Palmboompje (Buxus sempervirens L.)
Rododendron (Rhododendron sp.)
Quercus robur L.
(Zomereik)
• Giftige delen:
– vnl. jonge bladeren en groene eikels
– in mindere mate rijpe eikels en bladknoppen
• Toxines:
– Looistoffen (7-9 % in eikels)
– de bittere stof quercetine
– kleine hoeveelheden vluchtige oliën
• Mens:
– Geen vergiftigingen vastgesteld
– consumptie van rauwe groene eikels
• Darmverstoppingen
• gebrek aan eetlust als gevolg hebben
• Dier:
– Bepaalde diersoorten zijn wel gevoelig aan eik (vooral de eikels)
• Enkele dagen na het eten:
sufheid, darmverstoppingen, hevig urineren, versnelde pols + ademhaling,
soms nog buikpijn, buikloop, beven en dood door uitputting
– Runderen en in mindere mate paarden en schapen lopen gevaar
– Bij varkens is er geen probleem  zelfs voedzaam
Quercus robur L.
(Zomereik)
Robinia pseudoacacia L.
(Witte acacia)
• Giftige delen:
– Bast van stam en twijgen, in mindere mate bladeren,
peulen en wortels
• Toxines:
– giftige eiwitten phasine en robine (bijna 2 % robine in
schors) verder glucosiden, looistoffen en een vluchtige olie
• Mens & Dier:
– eerst irriterende werking, eerst prikkelend, daarna
verlammend op het centrale zenuwstelsel
– Kan rode bloedlichaampjes neerslaan (bij mensen en
vleeseters), weefselcellen beschadigen en heeft
antigeeneigenschappen
– Bij kinderen
• krampen en slaapzucht (kauwen van bast en zoete wortels)
• Na het eten van vier peulen: na 1 uur al last van moeheid,
temperatuursverhoging, braken, krampen, verwijden pupillen.
– Vergiftigingen bekend bij paarden, runderen, schapen
• 150 g bastweefsel is dodelijk voor een paard,
• bij een geringe hoeveelheid enkel spijsverteringsstoornissen.
Robinia pseudoacacia L.
(Witte acacia)
Sorbus sp.
(Lijsterbes)
• Giftige delen:
– mogelijke zaden, bloemen en bladeren (vooral jonge)
• Toxines:
– sorbinezuur, parasorbinezuur, in de zaden mogelijk
blauwzuurglycosiden
• Mens:
– grote hoeveelheden van vnl. onrijpe bessen of bladeren
vergroten de kans op vergiftigingen
– de zuren werken plaatselijk prikkelend en na opname in het
bloed ook verdovend
– gegevens over giftigheid zijn erg uiteenlopend
• maag- en darmontsteking met of zonder koorts, pupilverwijding en
huiduitslag kunnen optreden
• Dier:
– Bij dieren geen melding, zaden gaan bij vogels intact door het
spijsverteringskanaal.
Sorbus sp.
(Lijsterbes)
Symphoricarpus albus S.F.
(Sneeuwbes)
• Giftige delen:
– Bessen
• Toxines:
– Saponinen en onbekende glycosiden
• Mens:
– Kinderen
• bessen  last van slijmvliesontstekingen met braken en buikloop
• Grote hoeveelheden  vermoeidheid of zelfs diepe bewusteloosheid
• Huidcontact heeft gevolgen voor gevoelige kinderen
• Dier:
– Er zijn geen vergiftigingen bij dieren bekend.
Symphoricarpus albus S.F.
(Sneeuwbes)
Prunus laurocerasus L.
(Laurierkers)
• Giftige delen:
– Alle delen, vnl. zaad, blad en bast
– Bladeren zijn het meest giftig tijdens de zomer
• Toxines:
– Blauwzuur of blauwzuurglycosiden
• Mens:
– één van de snelst werkende vergiften voor mens en dier
– verhindert de afgifte van zuurstof aan weefselcellen en
blokkeert dus de celademhaling
– 1 mg blauwzuur/kg lichaamsgewicht  dodelijk voor de mens
– blauwzuurvergiftigingen
• opwinding, samentrekkingen en ademhalingsstoornissen
– geen dodelijke gevallen bekend bij de mens, maar het is toch
mogelijk
• Dier:
– bij dieren dodelijke vergiftigingen bij schapen en runderen
Prunus laurocerasus L.
(Laurierkers)
Sambucus nigra L.
(Gewone vlier)
• Giftige delen:
– verse bladeren en verse schors en lichte mate onrijpe bessen
(vnl. vluchtige oliën)
– rijpe bessen zijn eetbaar
• Toxines:
– blauwzuurglycosiden, vluchtige oliën en mogelijk een
onbekende harsachtige stof
• Mens:
– na het eten van grote hoeveelheden onrijpe bessen

braken en hevige buikloop
– kleinere hoeveelheden  hoogstens braken
• Dier:
– Dieren vermijden de plant (geur ?)
– zelden vergiftigingen
– Als verschijnselen

braken, buikloop, verhoogde polsslag,
verhoogde urineafscheiding
Sambucus nigra L.
(Gewone vlier)
Fagus silvatica L.
(Beuk)
• Giftige delen:
– beukennootjes
• Toxines:
– alkaloïde, een vitamine B-afbrekende thiaminose, oxaalzuur,
saponine
• Mens:
– vergiftigingen bekend van minder dan 50 nootjes
• echter enkel bij gevoelige personen
• hoofdpijn, irritatie, krampen
• Dier:
– Paarden en kalveren zijn het gevoeligste
• acute buikpijn, delirium, kolieken, razernij, verarming centraal
zenuwstelsel en dood door verstikking
– Volwassen runderen zijn weinig gevoelig
– geliefd voedsel voor herten, reeën, eekhoorns, mezen, duiven,
everzwijnen, ...
Fagus silvatica L.
(Beuk)
Viburnum opulus L. (Gelderse roos)
• Giftige delen:
– schors, bladeren en bessen onvoldoende bekend
• Toxines:
– bitterstof viburnine, glycosiden, saponinen en looistoffen
• Mens:
– bij kinderen:
• bessen  maag-darmontstekingen (na eten van grote
hoeveelheden kwamen zelfs sterfgevallen voor)
• gekookte bessen zijn ongevaarlijk
Viburnum opulus L.
(Gelderse roos)
Taxus baccata L.
(Taxus)
• Giftige delen:
– alles behalve de vlezige zaadrok
• Toxines:
– vooral het alkaloïde taxine

blijft werkzaam na koken, drogen of opslaan van het materiaal
– zaden zijn ook zeer giftig: blauwzuurverbindingen
– het jaargetijde is bepalend voor de concentratie van de giftige
stoffen
• Mens:
– aftreksel van 50 a 100 naalden wordt als dodelijk beschouwd
– enkele bessen (zaden) zijn voor een kind levensgevaarlijk,
geringe overlevingskans
– na 1-2 uur na opeten van naalden of bessen:
• maagdarmontstekingen, duizeligheid, hallucinaties, verwijden van
pupillen, spiersamentrekkingen, purperen huidvlekken, eerst snelle,
dan trage pols en plotse dood door hart en ademhalingsstilstand
• Dier:
– dodelijk voor paarden, ezels, muilezels, runderen, rendieren,
schapen, katten, varkens, konijnen, pluimvee, honden
– vooral paarden zijn gevoelig
• ze kunnen 5 min na het eten van jonge taxusscheuten doodvallen
(0.5-2 kg lichaamsgewicht)
Taxus baccata L.
(Taxus)
Cotoneaster sp.
(Dwergmispel)
• Giftige delen:
– zaden, soms vruchtvlees, bladeren en wortels
• Toxines:
– blauwzuurglycosiden
• Mens:
– Maag/darmontstekingen
– in Engeland worden regelmatig kinderen vergiftigd
– geen dodelijke gevallen gemeld.
• Dier:
– geen gegevens voor dieren bekend
Cotoneaster sp.
(Dwergmispel)
Crataegus sp.
(Meidoorn)
• Mens:
• Zwak giftig voor de mens, veroorzaakt maag en
darmontstekingen, soms met koorts
Crataegus sp.
(Meidoorn)
Sarothamnus scoparius Wimm. Ex Koch
• Giftige delen:
(Brem)
– peulen, zaden, jonge twijgen en bladeren
• Toxines:
– hoofdzakelijk het alkaloïde sparteïne (lupinidine) en de
alkaloïden cytisine, genisteïne en sarothamnine, verder het
glycoside scoparine, een bitterstof en een vluchtige olie
• Mens:
– Sparteïne
 eerst tot opwinding, later tot verlamming van het
autonoom zenuwstelsel
– de kans op vergiftiging bij de mens erg laag
• Dier:
– grote hoeveelheden nodig voor er vergiftiging optreedt
Sarothamnus scoparius Wimm.
Ex Koch (Brem)
Colutea arborescens L.
(Europese blazenstruik)
• Giftige delen:
– zaden en bladeren
• Toxines:
– niet eiwitvormende aminozuren
• Mens & Dier:
– soms vergiftigingen
Colutea arborescens L.
(Europese blazenstruik)
Prunus serotina Ehrh.
(Amerikaanse vogelkers)
• Giftige delen:
– alle plantedelen
• Toxines:
– blauwzuurglycosiden
• Mens & Dier:
– inname van veel gekauwde of geplette zaden of bladeren
Prunus serotina Ehrh.
(Amerikaanse vogelkers)
Laburnum anagyroides Med.
(Goudenregen)
• Giftige delen:
– Vooral bloeiwijzen, wortels en zaden , bladeren en bast
• Toxines:
– Alkaloïde cytisine en in mindere mate ook choline
• Mens:
– Door cytisine
• braken, speekselvloed, brandend gevoel in de mond en keel
buikloop, vooral ook zenuwverschijnselen (die lijken op door
nicotine veroorzaakte symptomen: eerst opwekkend, dan een
verlammend effect op het centraal zenuwstelsel)
• aanvankelijk treden opwinding, krampen en ongecontroleerde
bewegingen op, later volgt spierverlamming en dood door
ademhalingsverlamming
• een van de meest giftige planten die in onze streken voorkomen
Laburnum anagyroides Med.
• Mens (vervolg):
(Goudenregen)
– Vooral bij kinderen gebeuren soms dodelijke vergiftigingen
• 2 % van alle vergiftigingen bij kinderen fataal
• 2-3 gekauwde zaden kunnen bij een kind al giftig inwerken
• de dodelijke dosis bedraagt 8-20 zaden
• door het braken wordt wel een deel van het gif uit de maag verwijderd
wat ernstige ongelukken enigszins tegengaat
• ook vergiftigingen bij het kauwen op twijgen en bladeren of drinken
van melk van vergiftigde dieren
• Dier:
– reageren erg uiteenlopend:
• paarden en ezels zijn gevoelig 0.5-0.8g per kg LW is dodelijk
• runderen en varkens zijn minder gevoelig
• kippen verdragen tot 6 g zaad per kg LW
• schapen, geiten, konijnen, katten en honden braken sneller, waardoor
de kans kleiner is
Laburnum anagyroides Med.
(Goudenregen)
Buxus sempervirens L.
(Palmboompje)
• Giftige delen:
– alle delen van de plant vnl. bladeren en bast van de wortel
– na het drogen blijven de plantendelen giftig
• Toxines:
– alkaloïden (vnl. Buxine)
• Mens:
– Hevige kolieken, buikloop, braken, verlamming centraal
zenuwstelsel
– door ademhalingsverlammingen kan de dood optreden
– vroeger soms bij bierbrouwen omdat lijkt op hopbellen,
huidirritaties bij contact met het sap
• Dier:
–
–
–
–
bittere geur schrikt evenwel dieren af
geknipte twijgen worden vlotter gegeten (vnl varkens)
750 g bladeren is dodelijk voor een paard
bij een hond is 0.8g buxine letaal
Buxus sempervirens L.
(Palmboompje)
Rhododendron sp.(Rododendron)
• Giftige delen:
– Bladeren en bloemen, ook honing kan giftig zijn
• Toxines:
– diterpenen (andromedotoxine), in mindere mate glycosiden
• Mens:
– remt de prikkelgeleiding van het centraal zenuwstelsel
– dood na ademhalingsverlamming kan volgen
– na het eten van een bepaalde hoeveelheid:
• speekselvloed, tranenvloed, neusslijmvliesontsteking, braken,
stuipen, hevige transpiratie, verhoogde hartwerking en
bloeddrukverlaging, slaperigheid en verslapping van de ademhaling
– bij hoge dosis kunnen coma en dood volgen
• Dier:
– sterke speekselvloed, braakneigingen, krampen,
spiertrillingen, spierzwakte, onzekere gang, hoesten en
verzwakte adernhaling
– schapen en geiten worden in bergstreken vaak vergiftigd
– voor een rund zijn een tiental blaadjes reeds voldoende
– hazen en konijnen resistent
Rhododendron sp.
(Rododendron)
Kruidachtige planten
Klein Kruiskruid (Senecio vulgaris L.)
Boerenwormkruid (Chrysanthemum vulgare Bernh.)
Perzikkruid (Polygonum persicaria L.)
Paardenbloem (Taraxacum officinale Wiggers)
Sint-Janskruid (Hypericum perforatum L.)
Grote Brandnetel (Urtica dioica L.)
Stinkende Gouwe (Chelidonium majus L.)
Senecio vulgaris L.
(Klein kruiskruid)
• Mens & Dier:
– leverbeschadigende alkaloïden
– minder giftig dan Jacobskruiskruid
– in Zuid-Afrika slachtoffers door het eten van brood
gebakken met meel waarin “Senecio-zaden” in zaten
Senecio vulgaris L.
(Klein kruiskruid)
Tanacetum vulgare Bernh.
(Boerenwormkruid)
• Giftige delen:
– vnl. Bloemen en bladeren
• Toxines:
– vluchtige olie
• Mens:
– ernstig vergif
– de olie van deze plant  vruchtafdrijvend middel gebruikt
(= abortusplant)
• Dier:
– dieren schuwen plant wegens de bittere scherpe smaak
– toch vergiftigingen bij runderen met irritaties van de
slijmvliezen, van de nieren en met leverletsel
– deze plant geeft een slechte smaak van de melk
Tanacetum vulgare Bernh.
(Boerenwormkruid)
Hypericum perforatum L.
(Sint-Janskruid)
• Giftige delen:
– hoofdzakelijk bloemen en stengelbladeren
• Toxines:
– rode kleurstof hypericine
(blijft werkzaam na drogen en bewaren van de plant)
• Mens:
– fotosensibiliserend effect
• overgevoeligheid van de huid voor zonlicht
bij witte of lichtgekleurde dieren
• roodheid en zwelling van de huid, soms dodelijk
• Dier:
– in Algerije zijn schapen regelmatig het slachtoffer
(hierbij worden de oogleden en de lippen aangetast)
na eten van 4 %/dag van hun lichaamsgewicht vergiftigingsverschijnselen
– meldingen bij paarden en runderen die hooi opaten
• melk en melkproducten van vergiftigde dieren smaken onaangenaam
• runderen worden vergiftigd na het eten van 1 % van het
lichaamsgewicht aan verse bladeren, 5 % is vaak dodelijk
– als aangetaste dieren snel in het donker worden geplaatst, loopt
het meestal goed af
Hypericum perforatum L.
(Sint-Janskruid)
Hypericum perforatum L.
(Sint-Janskruid)
Olieklieren zichtbaar als
doorschijnende puntjes
en zwarte stipjes
Urtica dioica L.
(Brandnetel)
• Giftige delen:
– zaden
• Mens & Dier:
– plant zou de dood van honden veroorzaakt hebben
(hoe is niet gekend)
Urtica dioica L.
(Brandnetel)
Chelidonium majus L.
(Stinkende Gouwe)
• Giftige delen:
– stengel en bladeren, maar vooral de wortel
(in de herfst het hoogste gehalte aan alkaloïden)
– de giftigheid gaat verloren bij drogen van de plant
• Toxines:
– een tiental alkaloïden, ook chelidonzuren en saponinen
– alkaloïden
• kalmerende werking, verhogen bloeddruk, verwijden de
coronaire vaten, stimuleren de hartwerking en hebben een
irriterende uitwerking op huid en slijmvliezen
• Mens & Dier:
– bij grote hoeveelheden:
• bloederige ontstekingen van maag en darmenkanaal,
maagbloedingen, braken, zeer sterke purgatie met kolieken,
drang tot urineren, versnelde ademhaling, bloedstuwing in lever
en longen, duizeligheid, sufheid en eventueel de dood door
collaps
– het melksap heeft een zeer scherpe smaak
– het melksap op de huid veroorzaakt soms blaren en zweren
– vergiftiging bij dieren slechts zeer zelden
• in zeer zeldzame gevallen vonden runderen de dood
Chelidonium majus L.
(Stinkende Gouwe)