Silybum Marianum

Silybum Marianum
Mariadistel
Peeters Muriel
Piqueur Els
Dhondt Wim
21/07/2017 | pag. 1
Prof. Dr. A. Foriers
Etymologie
• Silybum < Silybon (Gr.) Dioscorides
 distelachtige planten
• Marianum < legende
 melkdruppels uit de boezem van
Maria op blad vd distel bij vlucht
met Jezus naar Egypte
• Synoniemen: - Onze Lieve Vrouwe distel,
- Melkdistel (Milk Thistle)
subtitle
21/07/2017 | pag. 2
Beschrijving
• Familie: Asteraceae = compositae
(composietenfamilie)
• Uitzicht: - forse, kaal, weinig behaard
- middelhoog tot hoog (1-3 m)
- 1 – 2 jarige plant
• Blad: - langwerpig,
- stekelige rand – diep ingesneden
- glanzend lichtgroen
- met witgezoomde nerven.
Beschrijving
• Bloem: - roodpurper (40-50 mm)
- eindstandig
- half bolvormig
- tweeslachtig
- grote afstaande omwindselbladen
• Bloeitijd: juli – augustus
• Herkomst: Zuid – en Midden Europa; ook gecultiveerd.
• Grond: - droge zonnige plaatsen
- rotsachtige matig vruchtbare bodems
(wegbermen en onbebouwde terreinen)
Historiek
• Grieken en Romeinen: - witte vloed
- longontsteking en hoest
• Plinius de Oudere: galafdrijvend
• ME: medicinaal gebruik bij:
- lever – en miltziekten
- geelzucht,
- galkoliek,
- hoest en diarree
• 16de eeuw: geelzucht, chronische en acute
hepatitis
Eerste studies
• 1954: gunstige werking
< flavonoïdecomplex (het silymarine)
• 1970: leverbeschermende eigenschappen
wetenschappelijk aangetoond:
dieren die mariadistel eten  immuun voor
leverbeschadigende eigenschappen voor de
groene knolamaniet (Amanita phalloïdes)
Gebruikte delen
• Medicinaal: - Vruchten of zaden (fructus)
zonder vruchtpluis
- Het kruid (herba),
dit is minder werkzaam
• Groente:
- wortel gekookt cfr. schorseneren
- jonge bladeren cfr. sla en spinazie
- stelen gekookt cfr. asperges
- bloemhoofdjes gekookt cfr. artisjok
- zaadjes: surrogaatkoffie
Inhoudsstoffen
• Vrucht:
- flavanolignanen (1,5 – 3 %): silymarine
50 % silybinine, e.a. silychristine, silydianine,
silymonine
- flavonoïden: quercetine, taxifoline,
dihydrokaempferol
• Blad: flavonoïden: apigenine, luteoline, kaempferol
(geen silymarine; minder gebruikt)
Eigenschappen
Antihepatotoxicum en Hepatoprotectivum (vnl.
•
•
•
•
•
•
•
silybinine)
Verhoogde detoxificatie lever, door ↑ glucuronidatie
Verminderde fase I CYP450 reacties
 toxines niet omgezet in actievere toxines
Stabilisering celmembranen (verhinderd toxines)
Antioxidante werking (> vit E)
 schadelijke effecten oxidanten voorkomen
Regeneratievermogen door stimulatie celmetabolisme
t.h.v. beschadigde lever
Anti-inflammatoire eigenschappen
 ↓ ontstekingsverschijnselen t.h.v. lever
Anti-fibrotisch effect: ↓ omvorming levercellen tot
fibroblasten (dus minder cirrose)
Eigenschappen
Cholagoog en choleretisch
Remming angiogenese bij tumoren, antineoplastisch
en anticancerogeen gevonden in verschillende
diermodellen.
Ook: nefroprotectief, bevordering abdominale
circulatie, digestivum, hypolipemiërend,
hypoglycemiërend, diuretisch, bloedzuiverend,
spasmolytisch, antipyretisch
Indicaties
• Bij leverschade (of ter voorkoming van) door:
- alcohol
- geneesmiddelen: o.a. paracetamol, fenothiazines,
chemotherapeutica,…
- narcosemiddelen
- drugs
- paddestoelvergiftiging
(bijv. met groene knolamaniet)
- schadelijke stofwisselingsproducten
- voedingsadditieven
- chemicaliën uit het milieu
Indicaties
• Bij acute en chronische leveraandoeningen:
- virale hepatitis, evt. met geelzucht
- leverinsufficiëntie of verstoorde en verzwakte
leverfunctie
- huidziekten door leveraandoening
- levercirrhose, t.g.v. alchohol, toxines, medicatie
of bij diabetici
- steatose
- leverzwelling en –congestie
- voedselvergiftiging
Indicaties
• Andere:
- onvoldoende galvorming,
galblaasontsteking en galblaaskolieken
- combinatietherapie met potentieel
toxische stoffen
(bvb. ciclosporine)
- dyspepsie, slokdarmbloeding
- hyperinsulinisme
- spataderen, menorrhagie, metrorragie en
hypotensie door leverlijden
Nevenwerkingen
• Opstarten behandeling kan  hoofdpijn,
duizeligheid, misselijkheid, opgeblazen gevoel,
winderigheid, onregelmatige stoelgang, diarree
(o.w.v. ontgifting).
• Te hoge dosis (1500 mg per dag)  diarree
• Allergische reactie (kruisreactie Asteraceae)
• Niet gebruiken: zwangerschap, kinderen < 6 jaar
Interacties
• Positieve:
- hepatotoxiciteit GM ↓
- ↓ nierbeschadiging antitumorale GM (cisplatine
en
ciclosporine)
- antitumorale activiteit van cisplatine en
doxorubicine ↑
- synergisme van leverbeschermende werking van
alfa-liponzuur, selenium en glutathion
• Negatieve:
- beïnvloeding CYP 3A4  interacties mogelijk
met ketoconazole, erythromycine, …
Specialiteiten
Geneesmiddelen
• Legalon-Sil ® H.G. – voorschriftplichtig
- ampullen met 350 mg silybinin (verdund voor
perfusie)
- intoxicatie met Amanita phalloïdes
- 20 tot 50 mg / kg / dag (over 4 infusies; elke 4 uur)
- gecombineerd met hemodialyse
• Legalon ® - voorschriftplichtig
- droog extract equivalent met 140 mg Silymarine
- leverfunctie te verbeteren bij
leverfunctiestoornissen
- aanvangsdosis: 3 capsules / dag (= max. dosis)
- onderhoudsdosis: 2 capsules / dag
Specialiteiten
Voedingssupplementen
• Monopreparaten:
- Arkocaps Mariadistel® (Arkopharma)
- Carduus Pro® (Vitafytea)
• Combinatiepreparaten:
- Hepafyt® (Bional)
- Origine® (Tilman)
- Phytostatin® (Functiomed)
Economisch belang
• Op grote schaal geteeld in:
- Zuid-Europa
- Noord-Afrika
- Zuid-Amerika
- Californië
- Oostelijke staten van USA
voor farmaceutische industrie
Referenties
• http://www.kruidenvrouwtje.nl/kruiden/mariadistel.htm
• http://www.who.int/medicinedocs/collect/medicinedocs/
index/assoc/s4927e/p303a.gif
• Verhelst G. Groot handboek geneeskrachtige planten.
Drukkerij de Jong, Baarle Hertog. 2006; 2de druk: 544 pp.
• www.pharma.be
• www.delphiplus.be
• Barnes J, Anderson LA, Philipson JD. Herbal Medicines,
Pharmaceutical Press, 3de editie: 429-435.
• www.mycofun.nl
• www.annetanne.be
• http://de.wikipedia.org/wiki/Mariendistel