quatuor van kuijk - Kamermuziek Souvenir Tilburg

ontdek beleef ontmoet de internationale top in kamermuziek
QUATUOR VAN KUIJK
DINSDAG 14 FEBRUARI 2017
FRANZ SCHUBERT – STRIJKKWARTET NR. 10
IN ES MAJEUR D. 87
1. Allegro moderato
2. Scherzo. Prestissimo
3.Adagio
4.Allegro
CLAUDE DEBUSSY – STRIJKKWARTET IN G
MINEUR OP. 10
1. Animé et très décidé
2. Assez vif et bien rythmé
3. Andantino, doucement expressif
4.Très modéré - En animant peu à peu - Très
mouvementé et avec passion
PAUZE
AKIRA NISHIMURA – STRIJKKWARTET NR. 2
‘PULSES OF LIGHT’
‘1’
‘2’
MAURICE RAVEL – STRIJKKWARTET IN F
MAJEUR OP. 35
1. Allegro moderato – Très doux
2. Assez vif – Très rythmé
3. Très lent
4. Vif et agité
Quatuor Van Kuijk
Nicolas van Kuijk
Sylvain Favre-Bulle
Emmanuel François
François Robain
viool
viool
altviool
cello
QUATUOR VAN KUIJK
Quatuor Van Kuijk, vernoemd naar de eerste
violist van het kwartet, maakt in rap tempo
furore. Hoewel de naam anders doet vermoeden
komen de vier heren uit Frankrijk en werd het
kwartet opgericht in Parijs in 2012. Als eerste
Franse strijkkwartet ooit won het Quatuor Van
Kuijk in 2015 de prestigieuze Wigmore Hall String
Quartet Competition, nadat eerder al de Trondheim
International Chamber Music Competition werd
gewonnen. Ook de Britse pers is lyrisch:
‘Stijl, energie, en een gevoel voor risico: deze vier
jonge Fransozen lieten de muziek glimlachen’,
zo schreef The Guardian. De BBC legde het
kwartet in hetzelfde jaar nog vast voor hun
New Generation Artists program. Het Quatuor
Van Kuijk is in de leer geweest bij het befaamde
Ysaÿe Quartet en momenteel studeren de
jongemannen nog verder in Madrid. Dit alles
terwijl hun concertcarrière al flink gelanceerd
is: het kwartet trad al op bij het vooraanstaande
Verbier Festival, in de Salle Gaveau in Parijs
en in andere Europese landen waaronder
Denemarken, Noorwegen en Oostenrijk.
F. Schubert (1797-1828) – Strijkkwartet nr.
10 in Es majeur D. 87
Het zal geen toeval zijn dat de jonge musici
van het Quatuor Van Kuijk vanavond één
van de vroege werken van Schubert spelen.
Schubert, die vanaf zijn dertiende al strijkkwartetten schreef, componeerde zijn tiende
strijkkwartet in 1813 toen hij slechts zestien
jaar oud was. Opmerkelijk aan het werk is de
homotonaliteit: elk van de vier delen staat in
de toonsoort Es majeur. Het stuk is één van de
meest volwassen werken die Schubert tijdens
zijn adolescentie schreef en is zeer duidelijk
beïnvloed door de Weense klassieken (Haydn,
Mozart en Beethoven). Vermoed wordt dat
Antonio Salieri, Italiaans componist en vooral
bekend door zijn wedijver met Mozart, een
rol speelde bij de totstandkoming. Salieri gaf
Schubert in die tijd kosteloos compositielessen
en Schubert keek zeer tegen de man op. Het
stuk werd pas postuum gepubliceerd, in 1830,
maar kreeg zijn eerste uitvoering al in 1813,
bij Schubert thuis.
C. Debussy (1862-1918) – Strijkkwartet in
g mineur op. 10
De heren van het Van Kuijk Kwartet hebben
hun programma conform de muziekgeschiedenis
vastgesteld. Voordat zij het enige strijkkwartet
van Ravel spelen brengen ze het enige strijkkwartet van Debussy ten gehore en dat is
precies zoals de feiten zich in het fin de siècle
hebben ontvouwd. Kort voordat Ravel zijn
strijkkwartet concipieerde (1903) had Debussy
namelijk reeds de laatste hand aan het zijne
gelegd (1893). Bij de première die het Ysaÿekwartet in 1893 van het werk gaf schatten
helaas alleen enkele doorgewinterde muziekcritici
de ritmische vitaliteit, de innovatieve harmonische
taal en het stilistische eclecticisme van Debussy’s
kwartet voldoende op waarde. Inmiddels behoort
het werk echter tot de topstukken uit het
kwartetrepertoire. Debussy was een groot
muzikaal vernieuwer en het is opmerkelijk dat
dit ook zo evident is in zijn omgang met de van
oudsher strenge, ‘Duitse’ vorm van het strijkkwartet. Het wordt wel gezegd dat het tijdperk
van de moderne muziek begon met de bekende
‘Prélude à l’après-midi d’un faune’ die Debussy
in 1894 schreef. Zijn strijkkwartet uit 1893 mag
dan toch tenminste gelden als de proloog tot
dit tijdperk. Let naast de speciale aandacht
voor ritmiek in het stuk ook op de ‘cyclische
vorm’ ervan: de voortdurende transformatie
van eerder gebruikt materiaal zorgt voor muzikale
samenhang over de verschillende delen heen.
A. Nishimura (1954) – Strijkkwartet nr. 2
‘Pulses of light’
In 1992 schreef de Japanse componist Akira
Nishimura zijn tweede strijkkwartet, in opdracht
van het Arditti Quartet. Het stuk bestaat uit
twee naamloze delen die elk een minuut of
acht in beslag nemen. De componist, die nog
steeds in leven is, was in 1992 al en gevestigde
naam. Al in de jaren ’70 van de vorige eeuw
won hij de Japan Music Competition Contest,
de grote prijs tijdens de Koningin Elisabethwedstrijd en de Luigi Dallapiccolawedstrijd in
Milaan. Op het moment dat Nishimura zijn
tweede strijkkwartet schreef had hij al twee
symfonieën, een zevental soloconcerten, een
zevental werken voor groot orkest, een opera,
verschillende koorwerken en instrumentale
composities en een tiental kamermuziekwerken
geschreven. Tot die laatste werken behoort ook
zijn eerste strijkkwartet, ‘Heterophony’, waarvan
de titel de schrijfstijl van Nishimura treffend
samenvat. Een belangrijk kenmerk van
Nishimura’s muziek is namelijk het gebruik
van heterofone/polyfone elementen om texturen
met meerdere lagen te creëren. Daarbij zijn
parallellen te trekken met de ‘micropolyfonie’
van György Ligeti, al is in Nishimura’s stijl het
Aziatische karakter van de muziek steeds een
onderscheidende factor. De programmatische
titel van het tweede strijkkwartet, ‘Pulses of
light’, verraadt de interesse van de componist
Lees de recensie van dit concert enkele
dagen na de concertdatum in de rubriek
Naklank op:
www.kamermuzieksouvenir.nl
in religie, esthetiek en kosmologie. Ook dit
kwartet doet denken aan Ligeti, met dissonantie
erupties afgewisseld door plotselinge stiltes en
met gebruik van dichte harmonische texturen.
Momenteel is Akira Nishimura professor aan
het Tokyo College of Music en artistiek directeur
van het Izumi Sinfonietta Osaka, de plaats
waar hij ook is geboren.
M. Ravel (1875-1937) – Strijkkwartet in F
majeur op. 35
Net als de leden van het Quatuor Van Kuijk dat
het eerste en enige strijkkwartet van Maurice
Ravel vanavond uitvoert bevond de jonge
Franse componist zich in de nadagen van zijn
studietijd toen hij het in 1903 componeerde.
De ambitieuze leerling van Gabriel Fauré droeg
het werk op aan zijn leermeester en stuurde
enkele delen in voor de Prix de Rome, die hij
tot vijf maal toe niet zou weten te winnen (het
kwartet betekende zijn vierde poging). Hoewel
het strijkkwartet niet goed werd ontvangen
tijdens de Prix de Rome en bij de eerste uitvoering
op het Parijse conservatorium, drukte Claude
Debussy Ravel op het hart om niets te wijzigen
aan het stuk. Ravel, die overigens voor het
werk het enkele jaren daarvoor gecomponeerde
enige strijkkwartet van Debussy als uitgangspunt nam, heeft er goed aan gedaan om te
luisteren naar zijn collega. Het kwartet groeide
dankzij de geslaagde combinatie van een klassieke
structuur met een weelde aan ritmische patronen,
klankkleuren en texturen uit tot een geliefd werk.
Het eerste deel is geschreven in de klassieke
sonatevorm, het tweede deel is een speels
scherzo, het derde deel een lyrisch langzaam
deel en het stuk besluit met een zinderende finale
waarin thema’s uit de eerdere delen terugkomen.
#KAMERMUZIEKSOUVENIRTILBURG
Bekijk de video-impressie van dit
concert op onze Facebookpagina of
ons YouTube-kanaal: Kamermuziek
Souvenir Tilburg. Hier vindt u tevens
de video’s van eerdere concerten.
Het volgende concert:
FAZIL SAY
EN NICOLAS ALTSTAEDT
Woensdag 1 maart 2017
KAARTEN BESTELLEN? GA NAAR:
www.kamermuzieksouvenir.nl
Wouter Smits
De concerten van Koninklijke Souvenir des Montagnards kamermuziek worden mede mogelijk
gemaakt door een substantiële bijdrage van de Gemeente Tilburg.