theater - Toneelgroep Oostpool

theater
foto’s Sofie Knijff
T
oneelgroep Oostpool brengt dit
seizoen Het Proces van Franz Kafka
in de Nederlandse theaters. Een volgens
regisseur Marcus Azzini “absurd actueel”
stuk over rechtvaardigheid en schuld, en het
absurdistische daarvan. Joeri Vos bewerkte de
roman voor het theater en Stefan Rokebrand
vertolkt de hoofdrol. Er is gekozen voor een
jonge, talentvolle cast, met onder anderen
Teun Luijkx (A’dam – E.V.A., &Me), Matthijs
van de Sande Bakhuyzen (App, Bloedbroeders,
Schemer) en Bram van der Heijden (Tramlijn
Begeerte, Tsjechov).
Ludwig Bindervoet en Kay Greidanus
In gesprek met
Teun Luijkx,
Bram van der Heijden
en Marcus Azzini
In Het Proces komt Josef K. van de ene op de
andere dag in een absurde nachtmerrie terecht.
Hij wordt van zijn bed gelicht en gearresteerd,
zonder te weten waarvoor. Overtuigd van zijn
onschuld gaat K. de strijd aan. Maar iedere keer
als hij een poging doet het raadsel te ontcijferen,
raakt hij verder verstrikt in een doolhof vol
absurde situaties.
Net na de start van de eerste repetities gaan we
in Huis Oostpool rond de tafel voor een gesprek
met acteurs Teun Luijkx, Bram van der Heijden
en regisseur Marcus Azzini. Over het waarom van
de voorstelling, de enige vrouw binnen het team
en de term “jonge honden van het Nederlandse
Toneel.” “Een term die we zo lang mogelijk
moeten zien te behouden.”
Waarom Het Proces?
Marcus: “Het initiatief komt eigenlijk van
Stefan Rokebrand, die in de voorstelling de
hoofdpersoon Josef K. gaat spelen. Vijf jaar
geleden legde hij Het Proces als idee voor een
voorstelling op tafel. Dit jaar voelde ik de
noodzaak om dit stuk ook daadwerkelijk te gaan
maken.”
Teun: “Ik heb direct ja gezegd. Ik kende het
verhaal al en was heel benieuwd hoe het vertaald
zou worden naar het toneel. Het is een rationeel
boek, maar eigenlijk ook zo emotioneel. In
34 Gay News 265 september 2013
Stefan Rokebrand en Bram van der Heijden
Het Proces staat K. tegenover het systeem, de
rechtbank, maar dit kun je op heel veel situaties
toepassen. Door de herkenbaarheid van het
verhaal wordt het veel groter.”
Marcus: “Dit maakt het verhaal toegankelijk,
open. Iedereen kan er zelf iets in herkennen. En
er zit zó veel humor in. Ook dit maakt het een
verhaal voor iedereen, en van alle tijden. Er zit
iets persoonlijks en tegelijkertijd heel universeels
in Het Proces.”
Bram: “Voor mij gaat over een bepaalde,
universele angst; de angst om te leven. Kafka
was eigenlijk een heel bang mannetje. Op zijn
eenendertigste schreef hij bijvoorbeeld brieven
aan zijn ouders om goedkeuring te vragen voor
...als er een klootzak voor je staat,
dan moet je hem gewoon straffen
zoals je ieder ander zou straffen..
bepaalde dingen die hij had gedaan in zijn leven.”
Marcus: “Hoewel het boek in 1915 is geschreven
is Het Proces absurd actueel. Het stelt de vraag
of de wet voor iedereen gelijk is en ook nu is
dit nog niet het geval. Hoezo wordt Berlusconi
anders gestraft alleen omdat hij Berlusconi
is? Why? Als er een klootzak voor je staat, dan
moet je hem gewoon straffen zoals je ieder
ander zou straffen. Toch? En Poetin, die een
wet tegen homo’s ingevoerd krijgt, die volledig
tegen de mensenrechten in gaat. Hoe kan dat? De
Universele Rechten van de Mens - het is een heel
mooi streven, maar het bestaat niet voor iedereen.
Kirsten Mulder en Matthijs van de Sande Backhu
Nog lang niet.”
Teun: “Bijzonder aan Het Proces is dat hoe meer
we erin duiken, hoe actueler het wordt. Er komt
steeds een nieuwe laag aan betekenis bij.
Hoe komt deze actualiteit
terug in de voorstelling?
Marcus: “Dat komt al terug in de castkeuze. Ik
heb bewust gekozen voor een grote groep ‘jonge
honden van het Nederlandse Toneel,’ de nieuwe
generatie. Samen vormen zij een homogene groep
die zich in het stuk rond K. beweegt.”
Bram: “De jonge honden van het Nederlandse
Toneel... Dat is een term die we zo lang mogelijk
moeten proberen te houden.”
Teun: “Er zit natuurlijk een houdbaarheidsdatum
op.”
Bram: “Het is voor het eerst dat ik met zoveel
acteurs van mijn generatie in één productie zit en
ik moet zeggen, dat is echt lekker. Ik voel me altijd
wel snel ergens thuis, maar nu was het meteen al
een hechte groep. We zitten op één lijn wat betreft
humor, gedachten, ideeën over het stuk.”
Teun: “We spreken dezelfde taal.”
Marcus: “Er hangt een goede energie. Een
mánnelijke energie. Kirsten [Mulder] is de enige
vrouw in de groep. Zij speelt alle vrouwen in
het universum. Het beeld van de vrouw - dat
K. ook heeft - is dat ze niet meer is dan een
gebruiksvoorwerp, met een functie. Ik vond dat
we dat nog meer konden benadrukken als we één
vrouw alle vrouwen lieten spelen, zodat je steeds
de rol, de functie, gemaakt ziet worden... dit zal
theater
Kafka’s ‘The Trial’ Adapted For Dutch Stage
ook bijdragen aan de verwarring in K.’s hoofd.”
Wat verwachten
jullievan het stuk?
Bram: “Ik hoop op een hele strakke voorstelling,
die heel precies in elkaar zit. En dat de humor
niet zit in de woorden die we zeggen, maar in de
absurditeit van de situaties. Dat we niet lollig
hoeven te doen of een typetje spelen.”
Marcus: “Het Proces is een hard verhaal met
harde humor. Het is zo absurd dat je er niet
onderuit komt. Je wordt er steeds verder
ingezogen. Ik hoop ook echt dat de voorstelling
zelf onontkoombaar wordt. Een noodzaak.”
Teun: “Een doolhof waar je niet meer uit komt.”
js van de Sande Backhuyzen
Teun Luijkx en Vincent van der Valk
Het Proces speelt van 28 september t/m 29
november in de Nederlandse theaters. Zie www.
toneelgroepoostpool.nl voor meer informatie en
speeltijden.
On September 28 a stage adaptation of Franz Kafka’s famous
novel “The Trial” will have its premiere in Dutch theaters. The
play is performed by theater company Oostpool. Director
Marcus Azzini calls it an “extremely topical” drama about
justice and culpability, and the absurdity of these. Joeri Vos
adapted the novel for the stage and Stefan Rokebrand plays
the leading role. A young, talented cast has been selected,
comprising of, amongst others, Teun Luijkx, Matthijs van de
Sande Bakhuyzen and Bram van der Heijden.
In “The Trial” Josef K. finds himself from one day to next in an
absurd nightmare. He’s arrested in his bed, and has no idea
why. Convinced of his innocence he enters upon the struggle.
But each time he tries to decipher the riddle, he gets caught
up in a labyrinth full of absurd situations. Actor Teun Luijkx
thinks “The Trial” is “a rational book, but at the same time also
very emotional.”
Director Marcus Azzini says about the adaptation: “Although
the book has been written in 1915, ‘The Trial’ is still very
relevant to our times. It poses the question whether the law is
the same for everyone and still today that’s not the case. Why is
Berlusconi punished differently only because he’s Berlusconi?
Why? When there stands a bastard in front of you, you have
to punish him like you would punish everyone else. Don’t you
think? And Putin, who was able to bring an anti-gay law into
force, which runs completely counter to human rights. How is
that possible? Universal Human Rights - it’s a noble ambition,
but they don’t exist for all. Nowhere near as far as that.”
This topicality of “The Trial” is accentuated by the cast of young
actors, who perform “The Trial” - in Dutch - until November 29.
Go to www.toneelgroepoostpool.nl for more information.
september 2013 Gay News 247 35
gn265-034-035.indd 35
14-8-2013 14:09:09