Identiteitsontwikkeling en ontplooiing bij (moslim

Rol van de levensbeschouwing
binnen de identiteitsontplooiing
en identiteitsbeleving bij
jongeren
INHOUD
 Hoe gaan we algemeen om met de superdiversiteit?
(interventiekader)
 Schetsen van mechanisme en structuren (levensbeschouwing) die een rol kunnen
spelen binnen de identiteitsontplooiing en identiteitsbeleving bij jongeren
(socio /psychologische context, analyse kader)
Levensbeschouwelijke diversiteit in combinatie
met (kruispuntdenken)
ASPECTEN
kwetsbare groepen
(TRANS) GENDER
VROUWEN
LEEFTIJD
JONGEREN
VERMOGEN
ARMEN
ETNICITEIT
ALLOCHTONEN/anderstaligen
Seksuele GEAARDHEID
HOLEBI’S
BEPERKING
PERSONEN MET EEN BEPERKING
Confrontatie met de ander(e)
- zichtbare resultaten van de “individualistische
benadering”
- ‘kruispuntdenken’ en kansengroepenbeleid
(emancipatie van minderheidsgroepen) en
‘outing’ tendens
- ‘snelle’ globalisering – pluralisme – ‘angst’
- interne migratie & blijvende internationale
migratie instroom
khadija aznag
4

doordat ieder mens behoort tot verschillende
sociale systemen heeft ieder mens een
meervoudige, multiculturele identiteit

daarom mogen mensen nooit in één bepaalde sociale
identiteit benaderd of aangesproken worden:
mensen mogen zich laten zien zoals ze dat zelf
wensen ondanks hun duidelijke groepskenmerken
(zwarte, moslim, skinhead, jehovagetuige,...)
khadija aznag
5
DiversIdentiteiten
Bestellen bij [email protected] : khadija aznag
6
kruispuntdenken
khadija aznag
7
Diversiteit binnen de
moslims…
Voorkomen dat iemand zijn identiteit gereduceerd
wordt tot één deelidentiteit
MEERVOUDIGE IDENTITEITEN
Door :
-stil te blijven staan bij de vraag wie de ander op dat moment in die situatie vooral is?
-hoe hij/zij zichzelf ziet?
-hoe hij de ander (jou) ziet?
-achterhalen welk deelidentiteit op dat ogenblik voor hem of haar op de voorgrond staat
KRUISPUNTDENKEN
Khadija aznag
9
 Niet leven tussen verschillende culturen
maar met verchillende culturen
 Niet tolerantie maar gelijkwaardige
erkenning geeft verantwoordelijkheidszin en
daarbijhorende samenhorigheid
 Niet wat de persoon IS maar wat de persoon
DOET is van belang .
DE ANDER (e)
communicatie: handelingskader
organisatie
IK

Wie kijkt er achter de bril?
Wie ben ik? Wat is mijn eigen referentiekader?

Welke zijn mijn waarden en normen?
“ LAMPEN “= handelingsverlegenheid!!!
11
missie
visie
12
VASTSTELLING - LAMPEN
“dé confrontatie met de Ander(e)” dat jou (“ik”)
emotioneel raakt, jou kan verhinderen
(‘verblinden- storen’) om een zo goed
mogelijk (dienstverlenings)traject/relatie op
te bouwen
(handelingsverlegenheid)
13
Confrontatie met ander (e)
referentiekaders
 EIGEN LOGICA versus ANDER (e) ONGEKENDE LOGICA
 EIGEN NORMEN versus ANDER(e) NORMEN
 ZEKERHEID- VEILIGHEID versus ONZEKERHEID – ANGST
 WEERSTAND - HARNAS (verhinderen diep(er) te snijden):
 OPENHOUDING versus GESLOTEN HOUDING
 GEEN GELIJKWAARDIGE RELATIE (GEEN DIALOOG)
 GEEN COMMUNICATIE MOGELIJK
khadija aznag
14
HOE VER MAG / KAN/ WIL ik / jij / de
ORGANISATIE /de ander gaan ?
Rekbaarheid van de elastiek
zonder "jezelf/missie/waarde" te verliezen !
15
Toegankelijk Aanbod
8 B’s

Bereikbaar

Beschikbaar

Betaalbaar

Betrouwbaar

Bruikbaar

Begrijpbaar

Bekend

Betreedbaar
KIEZEN = VERLIEZEN ?
VERANDERING - omgaan met...
werken aan de ELASTICITEIT
E=KxHxG
khadija aznag
17
Islam Historiek
ENIGE directe bron over de situatie in Mekka 6de E begin van 7de E en het leven van de
profeet is de KORAN. Een aantal belangrijke (persoonlijke) gegevens:











573 – 632 Profeet Muhammed
Wees en lid van Haschimitische clan van de Qurayschstam
23 jaar monogaam huwelijk met Khadija
Werkzaam in handelshuis van zijn echtgenote
Invloed en impact hanifitische oom
Onzekerheid over bezoek aan Syrië en contact met Christelijke monniken
Analfabeet
619 sterft Khadija begin van slecht e periode (ondertusen belegering van Jeruzalem en Constantinopel door de
Perzen)
622 hijra
629 belegering Medina
632 « zegel der profeten » soera 33:40
MEKKA (Mekkaanse periode)
Contextueel
 Eind 6de en begin 7de eeuw:
 Ligging en stopplaats Mekka
 Sedentarisering van stammen en contact
met pelgrims heeft impact op lokale waarden
en normen
 De Ka’ba als symbool van pluralisme?
 Arabisch
Mekkaanse dialect ? Taal van stam van de profeet? Taal van de
dichters? Zuiverste vorm van het Arabisch of vorm tussen
Mekkaanse dialecten en dichtertaal. MOEDERTAAL
Soerat 16:103
Soerat 26:195
Taal – Thora – Mozes- Hebreeuws
Taal – Bijbel – Jezus- Aramees
TAAL VAN DE OPENBARING
ISLAM als reactie op
 CHAO’s
 Macho- dominante cultuur

 …
Verhaal van bevrijding, herstel, erkenning,…
Verhaal van ‘gelukzoeken’
BOODSCHAP & BEVRIJDING
 Mekka: religieuze boodschap‐ Mekkaanse
openbaring ‘
‘ op zoek naar bevrijding ziel (intern)’
 Medina: politieke boodschap ‐Medinenzische
openbaring
‘op zoek naar bevrijding lichaam (omgeving)’
Wat heeft het geloof te bieden?
ISLAM
 als bevrijding
 als emancipatie
 als geborgen- en gebondenheid
IK ben als moslim geluk(t)kig als ik:
 bewust zelf kan beslissen (‘aql) welke keuzes
ik wil maken (om lichaam en ziel ‘tot rust’ te
brengen) op basis van de islamitische
waarden en normen die voor mij een leidraad
zijn in het leven (disciplines/Koran)
 gezond leef
 loyaliteit vind bij een groep die me
(onvoorwaardelijk) geborgenheid, liefde en
bescherming kan geven
 bevrijd ben van onrecht
Geest (ruh) is het onstoffelijke onsterfelijke reine ‘adem’ dat
ingeblazen wordt in het lichaam en zo ontstond ‘er tussen geest
en lichaam de ziel(nafs/levensadem)
Geest wordt vaak gezien als “het on(der)bewust zijn”
geest
ziel lichaam
Waarom moslim willen zijn?
Welk levenstevredenheid heb je eraan?
Welk is je eigen IK bewustzijn?
 Disciplines : 5 PIJLERS
G
E
N
D
E
R
N
E
U
T
R
A
A
L
lichaam
ziel/geest
IMAAN
IHSAAN
IBADAT
Geloofsleer
Uitmuntend geloven
5 disciplines/zuilen:
1. Credo overtuiging “asshahada”
2. Ontrekken lichaam van wereldse /materiële “assalaat”
3. Lusten/driften onder controle houden “assawm”
4. Aalmoes (af)geven/ “azzakat al fitr”
5. Pelgrimstocht in Samenhorigheid en in
Gelijkwaardigheid “al hagg”
genderneutraal
1. Credo
2. Bidden
3. Vasten
4. Aalmoes geven
5. Pelgrimstocht
Hoe omgaan met?
 cultuur‐traditie en origine
 gendergelijkwaardigheid
 taal
 socio‐economische situatie
 plaats religie bij de identiteitsontplooiing
 uitsluitingsmechanisme , angst en
dominantie …
Hoe dieper je snijdt hoe pijnlijker
Waarden en
normen
Afleren is moeilijker dan aanleren
Taal/kennis
symbolen, rituelen
en helden
Communicatie/taal
Belang van TAAL
 1ste drempel bij communicatie
 Verschil tussen emotionele en functionele taal
 Belang van de moedertaal



taalontwikkeling
expressie van gevoelens
aanleren van waarden en normen
khadija aznag
31
Taal (h)erkennen en (intens)
begrijpen / aanvoelen
Waarden : Wat ben ik? Wat ben ik niet?
en
Normen : Wat doe ik? Wat doe ik niet?
Normen staan steeds in teken van Waarden!
(op de vraag WAAROM ? Kunnen antwoorden)
32
genen
baby
peuter
kleuter
kind
HELD
in de “korf “ of op de “plank” is de
invloed die mensen uitoefenen het resultaat van hun inzet, hun
motieven, beweegredenen en bedoelingen om bestaansrecht te
behouden als (harnas) waardevolle schakel
* daar hebben ze (of denken ze )zicht op eigen invloed ( te
hebben)  “voel je je erkend in je inzet”
* verlies van zicht op eigen invloed  twijfel je over je
eigen inzet … verlaat je de korf/plank
khadija aznag
34
HELDEN
(gedrags)rolmodel met bewonderenswaardige
eigenschappen (binding – spiegelbeeld)
Uitdaging : Inspireren door menselijke voorbeelden- imiteren van rolmodellen die een positieve uitwerking op het
gedrag hebben & kopiëren van rolmodellen die negatief of sociaal afwijkend gedrag oproepen verhinderen
Oppassen voor : ‘Robin Hood’ -effect optreden: sommige slechteriken zijn in feite degenen die zich afzetten tegen
een gevestigde orde. Deze ‘sociale bandieten’ hebben een selectieve wreedheid, die in de vorm van wraak legitieme
vormen aannemen. Dit houdt ook in dat de held van de één, in de ogen van een ander een schurk kan zijn.












Profeten (vb profeet Mohammed)
de vrouwen van de profeet
(groot)ouders/ familieleden
geleerden
historische (politieke) figuren (vb Malcolm X, Nelson Mandela, …)
leerkrachten / trainers
directies/ leidinggevenden
Al Pacino
Osama bin Laden
Sporters (winnaars)
Zangers (vb Tupac Shakur)
…
Onder de ‘ajuin’
zoveel mogelijk ‘planken’ voorzien om
- een potentiële held tegen te komen
- meervoudige identiteiten te vormen
 Plank 1: thuis
 Plank 2: vrienden
 Plank 3: moskee
 Plank 4: sport
 Plank 5: culturele verenigingen (muziek,…)
 Plank 6: vrijetijd (jeugdbeweging, …)
 Plank 7: straat
 Plank 8: …
Te VERMIJDEN !!
dat planken ontnomen worden
dat men verplicht wordt tot bepaalde keuze van
plank
dat men radicaal één plank kiest
dat men zelf één maakt omdat er geen meer zijn
dat men geen toegang krijgt tot een bepaalde
gewenste plank
…
Gebondenheid/loyaliteit
 Harnas
 Symbool
 Held
 Bij de sterken / winnaars behoren
 Ik / mezelf mogen zijn /outing
Mediterrane (levensbeschouwelijke)
context ? Of ruimer?
Macho dominante cultuur
AFWEZIGE
VADER
Moeder
verantwoordelijk
Zoon
soldaat
Dochter drager
Dochter drager
Macho‐dominante cultuur
Cultuur waar oa het hebben van een mannelijke
nageslacht essentieel is voor de positie van
de vrouw en waar taakverdeling duidelijk
afgebakend wordt binnen gezin via de
opvoeding (aanleren van waarden&normen):
 Moeder verantwoordelijk
 Zonen : soldaten/bewakers
 Dochters: dragers/doorgevers
 Afwezige (ontbrekende) vader
Verliefd , verloofd , getrouwd ... gescheiden
GEMENGDE RELATIES
Partnerkeuze bij allochtone
moslim jongeren
Keuze uit vier soorten partners
 Partner uit het land van herkomst
 Plaatselijke partner van de eigen etnische
groep
 Plaatselijke partner uit andere etnische groep
 Belgische partner
Bij de twee laatste keuzes wordt vaak de voorwaarde
gesteld dat vooral de toekomstige bruidegom moslim
moet zijn of zich bekeren, en soms dat de toekomstige
bruid zich bekeert na het huwelijk.
Gedrag(structuur) moslims
HRM
 Verboden
 Intiem
 Privé
 Binnen
 Vrouwelijke
eigenschappen
emotie, lief, zorg, sex,
lichaam,..
HLL
 Toegelaten
 Toegankelijk
 Publiek
 Buiten
 Mannelijke
eigenschappen
stoer, rationeel, sterk, ...
Aanpak:
 Bevrijding van macho dominante cultuur & zoektocht naar







“Aanwezigheid” van ‘vader’ bij de opvoeding
“Held” vinden /en zich (mogen) toekennen
Vraag naar erkenning van de islamitische identiteit, ze naast
andere identiteiten erkennen en daar waar mogelijk een plaats
geven in het traject (hulpverlening, onderwijs, actief
burgerschap,…)
(Preventieve )Aanpak racisme, polarisering en fobie, en daarbij
horende uitsluitingen & discriminatie
Kruising met socio-economische en psychologische factoren
binnen de emancipatie (kruispuntdenken)
Binnen het onderwijs meer investeren in begeleiding van /ondersteuning aan kwetsbare kinderen/jongeren
Belang van Emotionele Taalontwikkeling vooral in functie van
identiteitsontwikkeling
…
Referenties:
 Al Quran
 Leemhuis ; vertaling van de De Koran
 At Tabari - al Buchari: koranexegese
 Amina Wadud; Inside the Gender Gihad, Women’s Reform in Islam.
 Tariq Ramadan: In de voetstappen van de Profeet
 Amina wadud; Koran and Women
 Berfin Yesilgöz & T. Nabben; Van Allah tot Prada
 Irene Zwaan; De afwezige vader bestaat niet.
 https://psychologenpraktijk.wordpress.com/2013/08/06/ontmande-vaders/
 David Este; Immigrant Fathers
 Geert Hofstede; Allemaal Andersdenkenden
 Frank Weerman; Probleemgedrag van leerlingen tijdens de middelbare
schoolperiode
 Ides Nicase; Gelijke kansen op school: het kan!
 Hans Kaldenbach; Respect!
 David Pinto; Interculturele conflicten
 Paul Verhaeghe ; Het einde van de psychotherapie
Vervolg referenties:

J. Masschelein & M. Simons; Competentiegericht onderwijs: voor wie? Over de
‘kapitalistische’ ethiek van het lerende individu.

Tariq Ramadan ea: Islam and the West

Maarten Van Craen, Kris Vancluysen, Johan Ackaert; Voorbij wij en zij?

Mohammed M. Ghaly: “Islam en handicap: praktijkthema’s en islamitische ethische
opvattingen”

Nadia Fadil: Tussen ‘Marokkaanse ‘ en ‘Moslim’

Maarten Van Craen, Kris Vancluysen, Johan Ackaert; Voorbij wij en zij?

Baukje Prins; Voorbij de onschuld: Het debat over de multiculturele samenleving

Marie-Claire Foblets & Eva Cornelis; Migratie, zijn wij uw kinderen?

Tariq Ramadan: Zonder geloof geen democratie

Ton van der Kroon; Afwezige vaders, verloren zonen;een zoektocht naar mannelijke identiteit.
vragen
[email protected]