WWW.SAFETYANALYSE.NL Wetten die werknemers beschermen

Wetten die werknemers beschermen
Werknemers moeten veilig en gezond kunnen werken tot het bereiken van de
pensioengerechtigde leeftijd. Om daarvoor te zorgen is de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet).
Daarnaast zijn er ook nog andere wetten die werknemers beschermen tegen eventuele negatieve
aspecten op het werk.
Drie niveaus
De wetgeving omtrent arbeidsomstandigheden is ingedeeld in drie niveaus: de Arbowet, het
Arbobesluit en de Arboregeling.
Arbowet - De Arbowet vormt de basis van de Arbowetgeving. Hierin staan de algemene
bepalingen die gelden voor alle plekken waar arbeid wordt verricht (dus ook voor
verenigingen en stichtingen). De Arbowet is een kaderwet. Dat betekent dat er geen
concrete regels in staan. Die zijn verder uitgewerkt in het Arbobesluit en de Arboregeling. Op
de website van de overheid is de volledige tekst van de Arbowet te vinden.
Arbobesluit - Het Arbobesluit is een uitwerking van de Arbowet. Hierin staan de regels waar
zowel werkgever als werknemer zich aan moeten houden om arbeidsrisico's tegen te gaan.
Deze regels zijn verplicht. Er staan ook afwijkende en aanvullende regels in voor een aantal
sectoren en categorieën werknemers. Op de website van de overheid is de volledige tekst
van de Arbobesluit te vinden.
Arboregeling - De Arboregeling is weer een verdere uitwerking van het Arbobesluit. Het gaat
hierbij om concrete voorschriften. Bijvoorbeeld de eisen waar arbeidsmiddelen aan moeten
voldoen of hoe een arbodienst zijn wettelijke taken exact moet uitvoeren. Ook deze regels
zijn verplicht voor werkgever en werknemer. Op de website van de overheid is de volledige
tekst van de Arboregeling te vinden.
Doelvoorschriften
Sinds 2007 is de Arbowet vereenvoudigd. Dat wil zeggen dat de wet een aantal zogenoemde
doelvoorschriften stelt, maar dat werkgevers en werknemers meer mogelijkheden hebben gekregen
om zelf te bepalen hoe ze deze normen bereiken. Zo geeft de Arbowet wel eisen aan het maximale
geluid op de werkplek, maar bepaalt het bedrijf zelf hoe ze dit bereiken.
Arbocatalogus
Werkgevers bekijken samen met de werknemers (via or of personeelsvereniging) hoe aan deze
doelvoorschriften het best voldaan kan worden. Dit wordt vastgelegd in een Arbocatalogus.
Bedrijven kunnen zelf een Arbocatalogus opstellen of zich aansluiten bij de Arbocatalogus van hun
branche. De Inspectie SZW toetst de Arbocatalogi die voor een hele sector of branche worden
opgesteld, om zeker te stellen dat aan de doelvoorschriften wordt voldaan. Kijk hier voor alle
Arbocatalogi die in het Arboportaal zijn opgenomen.
Verplichtingen werkgevers
In de Arbowetgeving zijn verplichtingen opgenomen waar werkgevers zich aan moet houden:
WWW.SAFETYANALYSE.NL
Het ontwikkelen en uitvoeren van arbeidsomstandighedenbeleid (Arbobeleid). De arbeid die
in het bedrijf verricht wordt, mag geen nadelige gevolgen hebben voor de veiligheid en
gezondheid van de werknemers.
Zo veel mogelijk gevaren voor de gezondheid van werknemers bij de bron aanpakken. Een
voorbeeld hiervan is dat een machine die veel lawaai maakt, wordt vervangen door een
stiller type.
De inrichting van de arbeidsplaatsen, de werkmethoden, gebruikte arbeidsmiddelen en
arbeidsinhoud zo veel als mogelijk aanpassen aan de persoonlijke eigenschappen van de
werknemers. Dit geldt ook voor werknemers met een structurele functionele beperking door
bijvoorbeeld ziekte.
Zo veel als mogelijk (‘redelijkerwijs kan worden gevergd’) voorkomen en beperken van
monotone en tempo gebonden arbeid.
Het opstellen en uitvoeren van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en een Plan van
Aanpak.
Het voorkomen en beperken van zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen betrokken zijn.
Het geven van voorlichting en onderricht aan de werknemers. De voorlichting en het
onderricht kunnen betrekking hebben op het gebruik van arbeidsmiddelen of persoonlijke
beschermingsmiddelen, maar ook over hoe er in een bedrijf wordt omgegaan met agressie
en geweld en seksuele intimidatie.
Het melden en registreren van arbeidsongevallen en beroepsziekten.
Het voorkomen van gevaar voor derden in verband met de arbeid die door de werknemers
wordt verricht.
Werknemers in de gelegenheid stellen om periodiek een arbeidsgezondheidskundig
onderzoek te ondergaan.
Verplichtingen werknemers
Niet alleen werkgevers hebben verplichtingen, ook werknemers moeten zich aan een aantal regels
houden. De belangrijkste verplichtingen van werknemers zijn:
Arbeidsmiddelen en gevaarlijke stoffen op een juiste wijze gebruiken.
Op arbeidsmiddelen aangebrachte beveiligingen niet veranderen en niet weghalen en deze
beveiligingen op de juiste wijze gebruiken.
Door de werkgever beschikbaar gestelde persoonlijke beschermingsmiddelen op een juiste
manier gebruiken en op de daarvoor bestemde plaats opbergen.
Meewerken aan de voor werknemers georganiseerde instructie (’onderricht’).
De werkgever inlichten over opgemerkte gevaren voor de veiligheid en gezondheid in het
bedrijf.
WWW.SAFETYANALYSE.NL
De werkgever en andere deskundige personen (preventiemedewerker, BHV'er,
arbodienstverlener) indien nodig bijstaan bij de uitvoering van hun verplichtingen.
Overige wetgeving
Naast de Arbowet is er ook andere wetgeving die werknemers beschermt tegen bepaalde negatieve
aspecten op het werk:
Arbeidstijdenwet – Deze wet beschermt werknemers tegen het maken van te lange
werktijden en regelt het werken op zondag en bij nachtdiensten.
Wet arbeid en zorg – Regelt onder andere het recht op vakantiedagen en andere vormen
van verlof.
Wet verbetering Poortwachter – Opgezet om langdurig ziekteverzuim van werknemers
tegen te gaan.
Algemene Wet Gelijke Behandeling – Beschermt burgers (en dus ook werknemers) tegen
ongeoorloofd onderscheid.
Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte - Deze wet heeft tot
doel discriminatie vanwege handicap of chronische ziekte te bestrijden en de gelijke
behandeling te bevorderen van mensen met een handicap of chronische ziekte op de
belangrijkste terreinen van het maatschappelijk leven – waaronder ook arbeid.
Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen - Deze wet verbiedt het maken van
onderscheid tussen mannen en vrouwen op het gebied van arbeid.
Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid - Deze wet verbiedt het maken
van onderscheid op basis van leeftijd op het gebied van arbeid.
Tabakswet - Regelt het recht op een rookvrije werkplek
Burgerlijk Wetboek – Hierin staat onder andere dat werkgevers verplicht zijn om goed
werkgeverschap te tonen. Ook andere zaken, zoals het verbod op discriminatie is hierin nog
apart geregeld.
Wetboek van Strafrecht – Extreme overtredingen kunnen ook via het Wetboek van
Strafrecht behandeld worden: bij geweld, ongewenste intimiteiten of grove nalatigheid van
een werkgever.
WWW.SAFETYANALYSE.NL