1.1 De staatsinrichting van de VS

1 HET ONTSTAAN VAN DE VERENIGDE
STATEN (VS)
1. BRITSE MOEDERKOLONIES KOMEN IN
OPSTAND TEGEN HET MOEDERLAND
OORZAKEN VAN DE
ONAFHANKELIJKHEIDSOORLOG

Geen vertegenwoordigers voor kolonies in
Britse parlement

Nieuwe belastingen van de Britse regering op
suiker, thee,…
‘No taxation without representation’
‘Boston Teaparty’: ingevoerde Britse thee
vernietigd door kolonisten
Na aantal gebeurtenissen:
→ Onafhankelijkheidoorlog van april 1755 –
september 1783
DE ONAFHANKELIJKHEIDSVERKLARING

4 juli 1776: ‘Declaration of Independence’

Volgens principes van de Verlichting
→ Vrijheid, gelijkheid en broederschap
→ Recht op in opstand te komen tegen vorst

1783: Vrijheid voor 13 opstandige kolonies
2. FOUNDING FATHERS ONTWERPEN DE
GRONDWET VAN DE VS
LATER!

Nieuwe staat bestaat eerst uit soevereine
staten (1783)
+ een nationale vergadering
MAAR: werkt niet!

Makers eerste grondwet en
onafhankelijkheidsverklaring
= FOUNDING FATHERS
Kooplieden, juristen, bankiers,
plantagehouders,…
George Washington – legeraanvoerder tijdens
onafhankelijkheidsoorlog

1787: Nieuwe grondwet
-
Sterkere centrale regering
-
Rechten van de deelstaten gegarandeerd
-
Systeem van ‘checks and balances’
SCHEIDING DER MACHTEN

Naar idee van Montesquieu: ‘trias politica’
-
Wetgevende
Uitvoerende
Rechtelijke macht
-

Uitvoerende macht
-
Bij president (verkozen voor 4 jaar)
-
Benoemen ministers (met instemming Congres) en leden Hooggerechtshof
-
Staatshoofd, opperbevelhebber leger,…
-
Mag wetten voorstellen aan Congres
-
Vetorecht (= wetgevende macht!)
-
Soms klachten over ‘imperial presidency’

Wetgevende macht
-
Ligt bij Congres (= Senaat en Huis van Afgevaardigden)
-
Per deelstaat verdeeld door inwonersaantal (voor HvA)
-
Wetten, begrotingen of belangrijke benoemingen goed- of afkeuren (controle over
regering)
-
Toestemming voor oorlog
-
Eventueel opheffen veto
-
Eventueel starten impeachment procedure

Rechterlijke macht
-Ligt
bij Hooggerechtshof
- 9 rechters voor het leven benoemd
-Controle
-Kan
president en Congres
wetten aan grondwet toetsen
DE GRONDWET MAG NIET WORDEN
VERANDERD, WEL AANGEVULD
Grondwet is ‘heilig’ verklaard
MAAR: aanvullingen met tweederde meerderheid
in Congres
Bv: Algemeen kiesrecht mannen, afschaffen
slavernij,…
Bv: Eerste 10 amendementen =
‘Bill of Rights’
- Vrijheid meningsuiting, kiesrecht,…
FEDERALE OVERHEID EN DEELSTATEN

VS is een federatie
= macht verdeeld tussen
- Deelstaten
- Centrale overheid

Deelstaten:
-
Eigen parlement
Onderwijs, politie, rechtsspraak,…
-

Centrale overheid
- Buitenlandse politiek, defensie, financiën en
economisch verkeer tussen deelstaten
3. DE POLITIEKE PARTIJEN

Eerste helft 19e eeuw:
-
Whig-partij (liberalen)
-
Democratische partij (conservatieven)
MAAR: 1854 Oprichting Republikeinse partij
(Whigs gaan hier in op)
DEMOCRATEN EN REPUBLIKEINEN KORT VOOR
EN NA DE BURGEROORLOG

Republikeinen (vooral Noorden)
-
Willen slavernij afschaffen
-
Free labor: vrije concurrentie tussen arbeiders
-
Krachtige overheid (centralisatie!)
-
Beschermen van de industrie
→ populair in Noorden en zwarte bevolking

Democraten
-
Handhaven van slavernij
-
Decentralisatie
-
Meer rechten voor afzonderlijke staten
→ populair bij blanken in Zuiden en pioniers en
immigranten
DE TWEE PARTIJEN VERANDEREN ROND 1900
VAN KARAKTER

Republikeinen – conservatiever en voor rijke
burgerij
-
Liberale economie
-
Na 1880 tegen instroom immigranten
-
Vele morele wetsvoorstellen

Democraten – progressiever en beschermen
zwakkeren
-
Overheidsingrijpen op economisch en sociaal
vlak
-
Willen naar ‘big government’ en sociale
zekerheid