midden oosten - MeneerDeJonge

MIDDEN OOSTEN
Inleiding
Term Midden Oosten is een westers begrip (Verre Oosten is China en Japan)
Kaart van het Midden Oosten
Wat hoort er wel/niet bij?
Dat ligt aan je uitgangspunt.
-geografisch
Marokko,Algerije, Tunesie en Libie uit de richting
-etnisch
Turken en Iraniers (en Joden) zijn geen Arabieren
Midden Oosten is een groot cultuurgebied, waarbinnen de bewoners zich van hun
gemeenschappelijkheid bewust zijn op basis van een gemeenschappelijke
-taal
-geschiedenis
-sociale verbanden
-gewoontes en gebruiken
-religie
We spreken over de Umma (= Arabische leefgemeenschap)
Wie/wat is een Arabier?
Vroeger
hij die in de open vlakte leeft (nomade, pastoraal,tribaal)
Nu
hij die in de Arabische wereld is geboren en getogen
Dat laatste is vaag.
Wat maakt iemand tot Arabier?
Criteria
-etnisch
-religieus
-cultureel
Dus iedereen die Islamiet is en de Arabische taal en cultuur als gemeenschappelijk bezit
koestert.
Elke definitie gaat mank, want
-veel subculturen
-religieuze minderheden (Joden, christenen, Druzen, Alawieten)
-etnische minderheden (Koerden, Armeniers, Turken, Iraniers)
Waarom dit onderwerp?
1-Actueel→conflict Israel-Palestijnen, Irak oorlog met gevolgen enz
2-Islam is een wereldgodsdienst→ ook in ons land veel moslims en invloed Islamitische
cultuur
3-Economisch belangrijk → Suezkanaal, olie, afzetgebied voor westerse producten
4-politiek belangrijk→ conflict daar biedt risico van een wereldoorlog
5-Geografisch belangrijk→ licht op het kruispunt van 3 werelddelen
Groot deel van het Midden Oosten is woestijn.
Maar 10 % is geschikt voor de landbouw, vooral langs grote rivieren, waar ook de meeste
mensen wonen.
Dat leidt tot politieke verdeeldheid.→ ontstaan van aparte staten in de vruchtbare gebieden
gescheiden door woestijnen en bergen.
Het Midden Oosten kent weinig industrie, omdat
-er weinig grondstoffen zijn (alleen olie)
-er weinig technische kennis is
-er geen afzetmarkt van betekenis is
Naast landbouw en industrie zijn belangrijke middelen van bestaan
-handel
-toerisme
-pelgrims
In de traditionele maatschappij is het belang van de familie groot.
Er is een strenge rangorde gebaseerd op geslacht en leeftijd.
Er is strenge sociale controle (hele familie verantwoordelijk voor het gedrag van een lid)
Familievetes (bloedwraak) zijn heel gewoon.
Leden van families helpen elkaar en hebben allerlei verplichtingen tov elkaar.
Geschiedenis
De Perzen zijn het eerste volk, dat zich van het hele Midden Oosten meester maakte gevolgd
door Alexander de Grote, de Romeinen en de Arabieren.
Die laatsten komen oorspronkelijk van het Arabisch schiereiland.
Nadat Mohammed de Islam gesticht had, gingen de Arabieren zich meester maken van het
hele Midden Oosten.
Omdat er geen centrale organisatie is die gezag uitoefent en regels stelt binnen de Islam
ontstaan er regionale verschillen in de uitleg van de Koran en de Sharia (de weg die gevolg
moet worden) door
Imam = voorganger in het gebed
Moefti =juridisch raadgever
Oelema = schriftgeleerde
Daardoor splitsing in
Soennieten
Sjiieten
-kalief (leider) uit de stam van Mohammed
-soenna (alle overgeleverde handelingen en
uitspraken van de profeet), Koran en Sharia
enige geloofsbron
-wereldlijke leiders boven geestelijke
-kalief uit de familie van Mohammed
-ook uitspraken van geestelijke leiders
(ayatolla’s)geloofsbron
-geestelijke leiders boven wereldlijke
In de 11de eeuw kwamen de Turken uit Azie en veroveren het Midden Oosten olv sultans
-ze nemen de Islam over
-ze vermengen zich niet met de Arabieren
-kunst en wetenschap raakten in verval
-Arabieren moesten zware belastingen betalen.
Turken werden als vreemde overheersers gezien met een eigen taal en cultuur.
Er was weinig verzet, omdat de Turken niet probeerden hun cultuur en taal aan de Arabieren
op te dringen.
In de 19de eeuw Turkse rijk sterk verzwakt.
Sultans orienteren zich op het westen om hun oude kracht te herwinnen..
Reacties op toenemende westerse invloed
1-reformisme of modernisme (Jong Turken)
-moderniseren van de Islam
-Islam combineren met westerse verworvenheden bv technische en wetenschappelijke
ontwikkelingen, maar ook ideeen als vrijheid, gelijkheid en democratie
2-Fundamentalisten
-terugkeren naar de ware leer uit de tijd van Mohammed
-westerse invloed weren
De Jong Turken grijpen in 1908 de macht in Turkije en gaan over tot Turkificering (Turkse
cultuur opdringen aan de Arabieren).
Als reactie daarop ontstond het Arabisch nationalisme.
Aanvankelijk was dat Pan-Arabisme→ streven naar een grote Arabische staat (taal en cultuur
Als identificatiegrond)
Later ontaard dat in streven naar locale zelfstandigheid dwz identificatie met een bepaald
gebied dat een steeds belangrijker plaats in de Arabische wereld moet gaan innemen.
Vanaf eind 19de eeuw toenemen van de westerse invloed in het Midden Oosten in het kader
van het modern imperialisme
-olie, katoen
-Suezkanaal(1869) belangrijke verbindingsweg naar Azie
Frankrijk bezet Algerije, Marokko en Tunesie
Engeland bezet Egypte, Soedan en Cyprus
Joden en het Midden Oosten
In Palestina woonden al vroeg Joden.
In 70 kwamen die in opstand tegen de Romeinen.→
-tempel verwoest
-groot deel van de Joden trekt weg (diaspora)
In de gebieden waar de Joden naartoe gingen ontstond vroeg of laat anti semitisme.
Oorzaken
1-Joden zijn de moordenaars van christus
2-Joden assimileren niet (woonden vaak in aparte wijken = getto’s) mn op godsdienstige
gronden→ zij leven volgens de Torah (leer) en de Talmoed (aanvullingen van latere
wetsgeleerden) , spraken hun eigen taal Hebreeuws of Jiddisch) en beschouwden zich
als het uitverkoren volk
3-Joden mochten geen land bezitten in de ME en geen handwerk doen (ze mochten geen lid
van een gilde worden) en moesten daarom in de (geld)handel→ ontstaan van het beeld van
de Jood als woekeraar
4-zondebokeffect→ Joden werden vaak als zondebok gebruikt→ pogroms (plotselinge
uitbarstingen van Jodenhaat)
5-In de 19de eeuw ontstond in Europa het nationalisme→ voor de Joden geen plaats meer
6-Pas in de 20ste eeuw ontstond een rassenleer (Hitler)
Als reactie op het 19de eeuwse nationalisme ontstond een Joods nationalisme → Zionisme
(Zion = tempelheuvel)
Theodor Herzl geestelijk vader daarvan (Der Judenstaat = Palestina)
In 1897 werd het eerste Zionistische Congres gehouden in Bazel
-Joodse vlag
-Joods volkslied
1904 sterft Herzl. Zijn rol overgenomen door Chaim Weizman.
Deze gaat onderhandelen met de Turken (geen effect) en de Engelsen (bieden Oeganda aan)
Niet alle Joden Zionist.
Sommigen wilden assimileren (Jodendom is alleen een religie)
Anderen (streng religieuze Joden) wachtten op de komst van de Messias.
WO I
In WO I moeten de Arabieren kiezen tussen 2 kwaden
-steun aan de Centralen is steun aan de Turken
-steun aan de geallieerden is steun aan Engeland en Frankrijk
De meeste Arabieren houden zich afzijdig.
Sommigen gingen de Engelsen en Fransen steunen in ruil voor toezeggingen (Lawrence of
Arabia)
Dan worden er kort achter elkaar 3 afspraken gemaakt die strijdig met elkaar zijn en de bron
voor alle ellende die volgde.
1915 MacMahon belofte
1916 Sykes-Picot overeenkomst
1917 Balfourdeclaration