T Nieuwe natuurw methode etensch voor tso appen /kso Van de makers van Eurek(h )a! REK DE DIGITALE KAART Houd, aan de hand van het interactief oefenplatform, de vorderingen van je leerlingen bij. Bovendien krijgen je leerlingen een gratis e-boek. Haal alles uit WEZO met de uitgebreide ondersteuning in je lerarenkit. Voor de leerkracht ▪ Bordboek (inclusief alle filmpjes, oplossingen…) ▪ Handige lesfiches per leerjaar ▪ Jaarplan, jaarvorderingsplan ▪ Sjablonen om in WEZO-stijl eigen materiaal te ontwikkelen ▪ Extra labo’s, schema’s ▪ Powerpoints ▪ Verklarende begrippenlijst ▪ Toetsmateriaal ▪ Digitale handleiding met oplossingen ▪ Meer dan 100 filmpjes van alle experimenten NATUURWETENSCHAPPEN TSO - KSO - 1 UUR/WEEK 3 Voor de leerling ▪ Gratis e-boek - inclusief alle labo-filmpjes - met oplossingen indien gedeeld ▪ Gratis online oefeningen + resultaten START JE IN 2016-2017 MET WEZO, DAN ONTVANG JE GRATIS DE LERARENKIT VOOR DE VOLLEDIGE VAKGROEP. NATUURWETENSCHAPPEN TSO - KSO - 1 UUR/WEEK Start schooljaar 2016-2017 met: Voor het derde jaar: ISBN WEZO - Wetenschappen doe je zo 3 3/4u leerwerkboek (incl. Scoodle) 978-90-301-4993-4 € 27,50 WEZO - Wetenschappen doe je zo 3 2u leerwerkboek (incl. Scoodle) 978-90-301-4994-1 € 22,50 WEZO - Wetenschappen doe je zo 3 1u leerwerkboek (incl. Scoodle) 978-90-301-5030-5 € 16,00 WEZO - Wetenschappen doe je zo 3 Lerarenkit 978-11-301-4008-8 € 50,00 Voor het vierde jaar: ISBN WEZO - Wetenschappen doe je zo 4 3/4u leerwerkboek (incl. Scoodle) 978-90-301-4995-8 € 27,50 WEZO - Wetenschappen doe je zo 4 2u leerwerkboek (incl. Scoodle) 978-90-301-4996-5 € 22,50 WEZO - Wetenschappen doe je zo 4 1u leerwerkboek (incl. Scoodle) 978-90-301-5031-2 € 12,50 WEZO - Wetenschappen doe je zo 4 Lerarenkit 978-11-301-4010-1 € 50,00 WIL JE GRAAG MEER INFORMATIE? Jouw vertegenwoordiger staat voor je klaar. Zoek zijn of haar contactgegevens op via www.plantyn.com/uwvertegenwoordigerSO Prijzen 2016 Prijzen 2016 4 W E Z O M AAK JE GEEN ZORGEN Nog nieuwsgierig? Gevraagd a gewichtloos Elk voorwerp heeft een massa en ondergaat de zwaartekracht. Die zwaartekracht kun je berekenen als je de massa kent, met de formule: Til je een voorwerp op, dan voel je dat het voorwerp een zekere zwaarte heeft. Door de zwaartekracht oefent het voorwerp immers een kracht uit op je hand. De kracht die een lichaam uitoefent op zijn ondersteuning noem je het gewicht van het lichaam. Daarbij moet je het gewicht laten aangrijpen in het ondersteunende lichaam. Symbool: G Eenheid: N Oplossing W E T E N S C H A P P E N D O E J E ZO ! Teken de zwaartekracht die inwerkt op de doos. Teken het gewicht dat inwerkt op de tafel. Antwoord Zet WEZO, met losbladige thema’s, naar je hand. Kies zelf wanneer je welk thema behandelt. Doorheen elk thema bereik je de basisdoelstellingen zonder extra inspanning. Daag eventueel je leerlingen op het einde van elk thema uit met uitbreidingsmateriaal. • Met het volumeprocent (V%) wordt het aantal ml opgeloste stof per 100 ml oplossing aangegeven. • Met het massaprocent (m%) wordt het aantal g opgeloste stof per 100 g oplossing aangegeven. S 2.5 TIMULEER Geconcentreerde stoffen 2.5.1 Producten en voedingsmiddelen a Laat je leerlingen, via allerlei doe-opdrachten en experimenten, ontdekken waar wetenschappen om draait. Bereken hoeveel wasmiddel je gebruikt per wasbeurt. Een vallend voorwerp heeft geen ondersteuning en heeft dus geen gewicht. Een vallend lichaam is dus gewichtloos. inhoud = 3,65 l 50 wasbeurten inhoud = 888 ml 24 wasbeurten te gebruiken per wasbeurt: te gebruiken per wasbeurt: b Maak in de bodem van een lege petfles een klein gaatje. Vul de fles, terwijl je het gaatje met een vinger dichthoudt. Sluit de fles niet af. Sta op een trapje, stoel of tafel en laat de fles vallen. Wat gebeurt er tijdens de valbeweging met het water? b Waarom heb je verschillende hoeveelheden nodig? c Het tweede wasmiddel is sterker geconcentreerd. De hoeveelheid werkzaam bestanddeel is hetzelfde, maar is opgelost in een 2.2 kleiner volume water. Het middenoor Welk gevoel heb je als diezelfde lift plots naar boven beweegt? Tijdens de versnelling ervaar je n■ minder gewicht, maar dezelfde massa. n■ meer gewicht, maar dezelfde massa. Achter het trommelvlies ligt het middenoor. a Duid de delen aan. 1 hamer 2 aambeeld 3 stijgbeugel 4 buis van Eustachius 108 MaterieModel b Noteer de namen van de gehoorbeentjes in de juiste volgorde vanaf het trommelvlies. 1 Onderzoeksvraag Wat is de functie van de buis van Eustachius? Werkwijze • Knijp je neus dicht. • Slik. c D IFFERENTIEER Wat is de samenvatting? werken met stoffen Besluit De buis van Eustachius is belangrijk om luchtdrukverschillen weg te werken. gevarensymbolen voorzorgsmaatregelen H-zinnen P-zinnen n■ kleiner dan de luchtdruk in je uitwendige oor. Het trommelvlies wordt naar n■ buiten gedrukt. n■ binnen gedrukt. d Hoe kun je die luchtdrukstijging tegengaan? Op het etiket van chemische producten staan gevarensymbolen en voorzorgsmaatregelen in de vorm van H- en P-zinnen. Wat zijn de nieuwe begrippen? Vul eventueel zelf aan. het gevarensymbool de gevarenaanduiding • Het middenoor bevat de gehoorbeentjes in de trommelholte. De buis van Eustachius werkt drukverschillen tussen het uitwendige oor en het middenoor weg. Stap 1 Surf naar www.gevaarlijkestoffen.be. Stap 2 Download de databank voor gevaarlijke stoffen (dBGS). Stap 3 Op je bureaublad klik je op het pictogram. Stap 4 Open het bestand. Stap 5 Geef het product in. Er verschijnt een overzicht van de pictogrammen en de bijhorende H- en P-zinnen. Voor een volledig overzicht van de H- en P-zinnen, kijk je op www.scoodle.be. etiket Als een vliegtuig opstijgt, zal de luchtdruk in je uitwendige oor n■ stijgen. n■ dalen. b De luchtdruk in je middenoor wordt dus n■ groter dan de luchtdruk in je uitwendige oor. Om veilig om te gaan met chemicaliën, is het noodzakelijk de gevaren en risico’s van ieder product te kennen waarmee je werkt. Onderzoeken, via de wetenschappelijke onderzoeksmethode, staat centraal. Waarneming Verklaring De buis van Eustachius is een slappe buis waarvan de wanden tegen elkaar komen. Wanneer je slikt, gaan de wanden even uit elkaar. Zo kan er lucht doorheen. H- en P-zinnen hooFDStUK 6 - vermogen 197 Hypothese n■ water uit het oor afvoeren n■ luchtdrukverschillen wegwerken n■ oorsmeer afvoeren a Welk gevoel heb je als je in een lift staat en die plots naar beneden beweegt? Tijdens de versnelling ervaar je n■ minder gewicht, maar dezelfde massa. n■ meer gewicht, maar dezelfde massa. de voorzorgsmaatregel H-zinnen P-zinnen Coach, met het vademecum, je leerlingen elk op hun eigen niveau. Aan de hand van kijkwijzers en stappenplannen bied je extra ondersteuning of zet je de leerlingen zelfstandig aan het werk. Bied zorg op maat van elke leerling via een duidelijke structuur, ondersteunende begrippenlijsten en helder taal- en kleurgebruik. Wat wordt er minstens van je verwacht? Vul eventueel zelf aan. n■ Wat is de betekenis van de gevarensymbolen? n■ Tref de nodige voorzorgsmaatregelen bij het gebruik van bepaalde producten. n■ Begrijp de gegevens op een etiket. 84 Geluid en horen VADEMECUM 7 Leer je leerlingen, via vastzetkaders, reflectiemomenten, schema’s en samenvattingen, zelfstandig leren. ALLE INFO EN INKIJKMATERIAAL OP WWW.PLANTYN.COM/WEZO 132 MaterieModel