1e graad B-stroom en A-stroom 1 à 2 lesuren Lesmateriaal: Wat is

1e graad B-stroom en Astroom
1 à 2 lesuren
Lesmateriaal: Wat is geluid?
Aansluiting: andere lessen PAV / MAVO – les ‘Geluid meten in het
muzieklokaal’ – ‘Spraakbanaan’ – schoolproject
1. Aansluitende OD:





FIVV07 – lezen en begrijpen zelfstandig eenvoudige studieteksten en gebruikshandleidingen, met zinnen
met een gemiddelde zinslengte van 15 woorden. (NL 12 )
FR14 - kunnen hoofdbewerkingen met natuurlijke getallen maken, met inbegrip van de nulmoeilijkheid.
(WIS 7)
FWV01 - een natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen, via een eenvoudig proefje toetsen aan een
hypothese. (NWET 4)
FT14 – kunnen de correcte vakterminologie gebruiken voor het benoemen van begrippen. (NWET 2)
FIVV10 - kunnen informatie halen uit grafieken, tabellen, diagrammen, kaarten en schaalmodellen. (WIS
45)
2. Aansluitende ET:



21 – onder begeleiding, bij een onderzoeksvraag gegevens verzamelen en volgens een voorgeschreven
werkwijze een experiment, een meting of een terreinwaarneming uitvoeren
24 – onder begeleiding resultaten uit een experiment, een meting of een terreinstudie weer¬geven. Dit
kan gebeuren in woorden, in tabel of grafiek, door aan te duiden op een figuur of door te schetsen. De
leerlingen gebruiken daarbij de correcte namen en symbolen
26 – gehanteerde wetenschappelijke concepten verbinden met dagelijkse waarnemingen, concrete
toepassingen of maatschappelijke evoluties
3. VOETen: Context 1: Lichamelijke gezondheid en veiligheid (zie concrete ET handleiding)
4. Doelen vanuit project:



De leerlingen reflecteren over schadelijk en hinderlijk geluid. A
De leerlingen leggen uit wanneer geluid schadelijk is. K
De leerlingen formuleren tips om veilig om te springen met geluid. K
Werkwijze: De leerlingen gaan in hoeken aan de slag. Ze ontdekken wat geluid juist is en wanneer geluid te
luid is en lawaai wordt. Daarnaast testen ze ook het eigen gehoor. Afhankelijk van de tijd gaan de leerlingen
nog op zoek naar tips om het gehoor te beschermen. Deze les is opgevat als een hoekenwerk maar het
lesmateriaal kan ook anders ingezet worden.



Hoekenfiches
Werkbundel leerlingen
Materiaal per hoek
o Trommeltje/rijstkorrels
o Schuiffluitje
o Kaartjes met afbeeldingen/correctiesleutel
o Computer(s)

HOEK 4: http://www.oorcheck.nl
Materiaal en bijlagen
Link website één & al oor
Lesbegin
Werkvorm/organisatie:
 Klassikale instructie
Tijd: ‘5
Materiaal:
 Hoekenfiche
Vertel de leerlingen dat je volgende les het geluid op school zal meten met een sonometer! Daarvoor is het
echter nodig dat iedereen weet wat geluid juist is en wanneer geluid schadelijk is.
Licht de verschillende icoontjes op de hoekenfiches toe en maak afspraken over de aanpak en de
samenwerking.
HOEK 1: Geluid is…?
Lesdoel:
 De leerlingen verwoorden dat geluid bestaat uit trillingen.
 De leerlingen geven voorbeelden van het feit dat geluid bestaat uit trillingen.
Werkvorm/organisatie:
 Hoekenwerk

Tijd: ’10-‘20
Materiaal:
 Hoekenfiche
 Leerlingenbundel
 Trommeltje
 Rijstkorrels
Werkvorm/organisatie:
Hoekenwerk: ‘Hoek 1: Geluid is …?’.
 De leerlingen werken zelfstandig.
 Experiment: de leerlingen tonen aan dat geluid bestaat uit trillingen.
 Opdracht: de leerlingen gaan na of ze dit zelf al gemerkt hebben in hun omgeving.
HOEK 2: Toonhoogte
Lesdoel:
 De leerlingen verwoorden dat geluid een lage of een hoge toonhoogte heeft.
 De leerlingen verwoorden dat het begrip Hertz verwijst naar de toonhoogte.
 De leerlingen geven aan dat de mens andere toonhoogtes hoort dan bepaalde dieren.
 De leerlingen trekken conclusies m.b.t. de toonhoogte uit een tabel.
Werkvorm/organisatie:
 Hoekenwerk
Tijd: ’10-‘20
Materiaal:
 Hoekenfiche
 Leerlingenbundel
 Schuiffluitje

Werkvorm/organisatie:
Hoekenwerk: ‘Hoek 2: Toonhoogte’.
 De leerlingen werken zelfstandig.
 Opdracht:
 Hoge en lage tonen uitproberen aan de hand van een schuiffluit.
 Informatie over toonhoogte lezen.
 Opdracht: tabel interpreteren en conclusies trekken.
HOEK 3: Geluid of lawaai? Decibels
Lesdoel:
 De leerlingen rangschikken verschillende geluidsbronnen van zacht naar luid.
 De leerlingen omschrijven het begrip decibel.
 De leerlingen geven aan dat geluid vanaf 75dB schadelijk is.
 De leerlingen passen de ‘equal energy rule’ toe.
Werkvorm/organisatie:
 Hoekenwerk

Tijd: ’10-‘20
Materiaal:
 Hoekenfiche
 Leerlingenbundel
 Kaartjes afbeeldingen / correctiesleutel
Werkvorm/organisatie:
Hoekenwerk: ‘Hoek 3: Geluid of lawaai? Decibels’.



De leerlingen werken zelfstandig.
Opdracht:
 De leerlingen rangschikken activiteiten van zacht naar luid (kaartjes).
 De leerlingen gaan aan wat volgens hen luider is dan 75dB en dus schadelijk is.
 De leerlingen verbeteren de opdracht en plaatsen de geluiden op de dB-schaal.
Opdracht:
 De leerlingen bestuderen de ‘equal energy rule’ en passen deze toe.
HOEK 4: Test je gehoor!
Lesdoel:
 De leerlingen geven aan hoe goed ze zelf horen.
 De leerlingen formuleren tips om veilig om te springen met geluid.
Werkvorm/organisatie:
 Hoekenwerk

Tijd: ’10-‘20
Materiaal:
 Hoekenfiche
 Leerlingenbundel
 Computers met headphones
Werkvorm/organisatie:
Hoekenwerk: ‘Hoek 4: Test je gehoor!’.



De leerlingen werken zelfstandig.
Opdracht:
 De leerlingen surfen naar de website: http://www.oorcheck.nl.
 Ze leggen zelfstandig de gehoortest af.
Opdracht:
 Wanneer er tijd over is gaan ze op de website op zoek naar tips om je gehoor te beschermen.
Lesafsluiting
Afhankelijk van de tijd kan de werkbundel nog eens overlopen worden.





Geluid bestaat uit trillingen die worden opgevangen door het trommelvlies (Hoek 1)
Het verschil tussen toonhoogte (Hertz) en geluidsterkte (decibels – dB). (Hoek 2 en 3)
Vanaf 75dB is geluid schadelijk! Bespreking ‘equal energy rule’. (Hoek 3)
Hoe is het gesteld met het gehoor van de leerlingen? (Hoek 4)
Wat zijn tips om je gehoor te beschermen? (Hoek 4)
Link naar andere onderdelen
Aansluiting andere lespakketten
Andere lessen PAV – MAVO.
Het thema geluid en gehoorschade biedt veel mogelijkheden om er
een volledig thema binnen PAV van te maken. Verschillende clusters
kunnen geïntegreerd worden. De website en de geluidskoffer kunnen
als inspiratiebron gebruikt worden.
‘Geluid meten in het muzieklokaal’
‘Spraakbanaan’
Aansluiting projectweek
Deze les kan zeker binnen een projectweek aan bod komen.
Aansluiting leerlingendeel
Gehoortest: www.oorcheck.nl
Bronnen
http://www.oorcheck.nl, geraadpleegd op 20/02/2013.
http://www.oost-vlaanderen.be/docs/nl/wc/5685handleiding.pdf, Handleiding Doekoffer Amai, mijn (H)oren
Elektronische versie, geraadpleegd op 20/02/2013.
http://www.pavportaal.be/pavportal/documenten/eindtermen.html, Ordeningskader 1e graad Elektronische
versie, geraadpleegd op 20/02/2013.