DE CONTROVERSE ROND ONVERDOOFD SLACHTEN Vermits

DE CONTROVERSE ROND ONVERDOOFD SLACHTEN
Vermits sinds vorig jaar het Dierenwelzijn regionale materie werd, kan de Vlaamse Regering,
onafhankelijk van de Brusselse en de Waalse, de wetgeving op dat vlak toepassen. In deze
materie is het in de lidstaten van de Europese Unie toegelaten onverdoofd te slachten om
religieuze redenen, maar enkel als dat gebeurt in een erkend slachthuis. Hierbij kan de vraag
gesteld worden: waarom geen algemeen verbod op onverdoofd slachten, vermits
dierenwelzijn overal van toepassing is. Wat er ook van zij, reeds in september 2014 werd deze
regeling in het vooruitzicht gesteld 1. Het is dus merkwaardig dat moslimverenigingen
beweren daarvan niets af te weten en zich nu voor een voldongen feit zien te staan.
Vrijheid van godsdienst ?
In de islam gelden strikte voorschriften voor het slachten van dieren voor consumptie. Alleen
als aan deze voorwaarden wordt voldaan, is het vlees rein voor consumptie (halal). De
belangrijkste voorwaarden zijn:
-
-
-
de slachter dient een moslim te zijn die bekwaam is in het slachten van dieren;
de slachtplaats moet rein en zo veel mogelijk bacterievrij zijn;
de slachter dient zorg te dragen voor het comfort van het dier; het slachtmes mag
bijvoorbeeld niet zichtbaar zijn voor het dier of in de nabijheid van het dier geslepen
worden; het slachten mag niet door andere dieren gezien worden;
het dier wordt met de voorkant in de richting van Mekka geplaatst;
voordat een dier geslacht wordt, spreekt de slachter de woorden Bismillah Allahoe
Akbar uit, (in naam van God, God is de grootste), waarmee hij zijn dankbaarheid en
respect uit voor God die in de voedselvoorziening van de mensheid voorziet;
met een scherp mes worden in één beweging de halsslagader en de luchtpijp
doorgesneden. Het dier mag niet langer lijden dan noodzakelijk is.
Er dienen bijkomende voorwaarden in acht genomen te worden zoals de omstandigheden
waarin een dier gefokt werd, de kwaliteit van het voedsel en het onderdak dat het kreeg,
evenals de wijze van transport en de afstand waarover dit verantwoord gebeuren kan spelen
ook een rol bij de beoordeling of het vlees halal is. Dierenwelzijn is, volgens de islam, een
belangrijke verantwoordelijkheid die God de mens toevertrouwde.
“Verboden is voor u wat vanzelf is doodgegaan, bloed, varkensvlees en alles waarover
een andere naam dan die van Allah is aangeroepen; hetgeen werd verstikt,
doodgeslagen, dood gevallen, dood gestoten en wat wilde dieren hebben
aangevreten, behalve wat gij hebt geslacht.” (Koran 5 vers 3)
De Koran stelt dat al het vlees, geofferd in naam van iets anders dan God, onrein is (haram).
Sommige islamitische geestelijken zijn de mening toegedaan dat vlees van toegestane dieren
die door een niet-moslim zijn geslacht, maar wel op de door de moslims voorgeschreven
wijze, ook halal is.
www.hln.be/hln/nl/2661/Dieren/article/detail/2048587/2014/09/12/Vanaf-2015-verbod-oponverdoofd-slachten-op-tijdelijke-slachtvloer.dhtml
1
1
De regels gelden echter niet voor wie honger heeft: ”Maar als iemand door honger
gedwongen wordt, zonder tot zonde geneigd te zijn, dan is God vergevend en barmhartig.”
(Koran 5 vers 3)
Een vrijwel identieke regeling bestaat in de Joodse traditie. Religieus levende Joden eten
alleen vlees van zoogdieren en gevogelte die zijn geslacht door middel van een halssnede en
verbloeding. Verdoving of bedwelming is hierbij niet toegestaan. Het doel van deze manier
van slachten is dat het dier zo snel mogelijk bloed verliest. Door de snelle bloeddrukdaling
raakt het dier binnen circa twee seconden buiten bewustzijn.
Daar zowel de slokdarm, luchtpijp en bloedvaten in één haal doorgesneden worden, krijgen
de hersenen geen zuurstof meer toegediend. Vermits op die wijze de pijnfunctie is
uitgeschakeld, voelen de dieren er niets van. Toch valt het voor dat het dier nog schokken
vertoont, doordat het automatisch zenuwstelsel nog wel werkt en het hart harder gaat
kloppen. Belangrijk voor het dierenwelzijn is daarenboven dat het dier goed gefixeerd moet
zijn. Dat gaat onder meer over de manier van vastklemmen van de poten, doorsnijden van
ruggemerg en immobilisatie door stroomtoediening.
Of het onderwerpen van een religieus gebruik aan de heersende wetgeving in een bepaald
land ook betekent dat daardoor de godsdienstvrijheid wordt overtreden, is een
controversiële uitspraak. Hetzelfde debat werd gevoerd naar aanleiding van het
hoofddoekverbod in gemeenschapsscholen en de bouw van moskeeën met minaret.
In andere landen.
In 2008 verscheen in Nederland een studie van de Landbouwuniversiteit Wageningen naar
het dierenwelzijn van ritueel geslachte dieren. De vergelijking werd gemaakt met dieren die
voorafgaand aan de slacht verdoofd worden. De hoofdconclusie luidt als volgt:
"Uit het onderzoek kwam als voornaamste conclusie naar voren, dat onbedwelmd
ritueel slachten in vergelijking met slachten na bedwelming op diverse punten nadelig
is voor het welzijn van het dier. De noodzaak om dieren die zonder bedwelming
geslacht worden zodanig vast te zetten (te fixeren), dat de halssnede trefzeker kan
worden toegebracht, kan veel stress veroorzaken. Maar ook de halssnede zelf zal,
gezien het grote aantal pijnreceptoren in de halsstreek, een ernstige pijnprikkel
veroorzaken - bij sommige dieren onderdrukt doordat dieren in een shocktoestand
geraken. Daar staat tegenover dat ze pijn niet via vocalisaties kunnen uiten, omdat
ook de luchtpijp is doorgesneden. Verder blijkt het bij het toedienen van de halssteek
vaak mis te gaan, met extra sneden en extra lijden als gevolg. Ook kan er bloed in de
luchtpijp lopen, wat een gevoel van verstikking oplevert bij dieren die het bewustzijn
nog niet geheel verloren zijn. Bovendien blijven de hersenen van onbedwelmde
dieren na de halssteek langer actief dan die van bedwelmde dieren. Het is niet
uitgesloten dat in het bijzonder runderen na de halssnede relatief lang bij bewustzijn
2
blijven doordat hun hersenen, anders dan bij schapen en pluimvee het geval is, via de
niet doorsneden arteria vertebralis nog even van bloed voorzien blijven." 2
Naast Nederland is ook in Zwitserland, Zweden, Noorwegen, Polen, Denemarken en IJsland
ritueel slachten wel bij wet verboden.
In Frankrijk kwam dierenactiviste Brigitte Bardot op om het ritueel slachten te verbieden. De
Franse Quick-restaurants haalden enkele jaren geleden dan weer het nieuws omdat zij
halalvlees van 100% onverdoofde dieren verkiezen boven vlees van dieren die voor hun
doodsteek verdoofd werden. Tijdens de presidentsverkiezingen werd het een onverwachts
thema omdat er in Frankrijk blijkbaar heel wat slachterijen zijn die alleen nog maar halal
slachten om verdovingen uit te sparen. Het aanbod aan halal en kosjervlees is daardoor veel
groter dan de vraag en veel van dat vlees komt in de supermarkt en bij de slager terecht
zonder etiket.
In Groot-Brittannië leverde een e-petitie voor een verbod op het onverdoofd slachten,
gestart in januari 2015 door de British Veterinary Association (bond van dierenartsen), meer
dan 100.000 steunbetuigingen op. Dat betekent dat het Lagerhuis het onderwerp op de
agenda moet zetten.
Interreligieuze Dialoog van de Kerk in Brussel (IDkB)
10 augustus 2015
1.
Rapport 'Ritueel slachten en het welzijn van dieren'. Animal Sciences Group van Wageningen UR,
2008.
3