Acute buik - Wiki HOVUmc

Acute buik
Ingrid Krabbe
Buikpijn - algemeen
Buikpijn is een van de meest voorkomende symptomen in
de praktijk en in het ziekenhuis
Schappert S, Vital Health Stat. 1994
5-10% van spoedopnames vanwege buikpijn
Powers RD, J. Emergency Med. 1995
Diagnose wordt in 85-90 procent gesteld op geleide van
anamnese en lichamelijk onderzoek, lab en röntgen
voegen nog 5-8 % toe
Keeman JN, Schadé E, Spoedeisende geneeskunde voor de huisarts 1997
In 35- 51%: geen duidelijk oorzaak voor klachten te vinden
Klinkman MS, Arch. of Family Medicine 1996
Wat eerst
bij vermoeden acute buik?
Pols en bloeddruk
Perifere doorstroming: geestestoestand,
huidkleur, temperatuur (ook van extrem.)
Onderzoek van de buik (kort en
voorzichtig): Aneurysma? Perforatie?
Rectaal toucher
Tegelijkertijd anamnese
Acute buik
Plotseling verschijnen van abdominale
symptomen bij een tevoren geheel
symptoomloos individu
Meestal (>90%) chirurgische interventie
noodzakelijk
Alarmsymptomen: défense musculair,
shock-symptomen, verdenking
aneurysma: acute chirurgische
behandeling
Anamnese: aard van pijn
Anamnese: verschijnselen
Anorexie, misselijkheid, braken: meestal bij
ziekte in bovenbuik, maar kunnen ondanks
uitgebreide intraperitoneale processen ook
ontbreken
Bij N en V voorafgaand aan buikpijn: gastroenteritis, voedselvergiftiging, gastritis, acute
pancreatitis, hoge darmafsluting
Diarree, trage def. of obstipatie: kan optreden,
maar geen hoofdsymptomen
Lichamelijk onderzoek
Koorts? Gedehydreerd? Icterus? Klam?
Inspectie: buik ingetrokken? Opgezet?
Littekens? Zichtbare peristaltiek?
Percussie
Auscultatie: hoge klinkende peristaltiek?
Gootsteengeruisen? Geen peristaltiek?
Palpatie: p.m. drukpijn? Défense
musculaire? (pulserende) weerstanden?
Pijn Rechter Onderbuik
 A: appendicitis
 B: lymphadenitis








mesenterica
C: salpingitis, adnexitis,
tubaire gravitidteit,
ovariumcyste
D: divertikel van Meckel
E: ziekte van Crohn
F: diverticulitis sigmoidei
G: uretersteen, cystitis
H: gedekte perforatie
bovenbuiksorgaan (maag,
galblaas, doudenum)
ruptuur aneurysma A. iliaca
hernia incarcerata
Pijn Rechter Bovenbuik
A: cholecystitis acuta,
galsteenkoliek
B: tumor flexura
hepatica coli
C: Pyelumsteen
D: Ulcus duodeni
E: Ontsteking
retroacaecaal
opgeslagen appendix
Pijn Linker Onderbuik
A: Diverticulosis,
diverticulitis, evt. met
perforatie
B: Tumor colon
sigmoideum
C: Uretersteen
D: Ontstekingen linker
adnexa
E: Beklemde liesbreuk
Massieve intra-abdominale
bloedingen
A: Gebarsten
aneurysma aortae
B: Ruptuur van
aneurysma van
a. lienalis
C: Miltruptuur
D: Bloedende
levertumor
E: Tubaire graviditeit
Oorzaken: statistiek
Appendicitis
Galblaas / galwegen
Urolithiasis / uwi
Ileus
Diverticulitis
Pancreatitis
Geperforeerd ulcus (maag/duodenum)
Dyspepsie / obstipatie / IBS
Andere
22%
8%
6%
4%
3%
2%
2%
34%
10 – 19%
Multicenter Invention Study MEDWIS, 2280 pat.
Zeldzame abdominale oorzaken
Niet geperforeerd ulcus, galblaas- of darmperforatie, hernia
incarcerata, invaginatie, geruptureerd aorta-aneurysma,
EUG, mesenteriaalinfarct
Extra-abdominale oorzaken
Cardiaal: myocardinfarct, pericarditis, hartfalen, Aneurysma
dissecans Aorta thoracalis
Pumonaal: basale pneumonie, pleuritis, longembolie
andere: torsio testis, weeën, intoxicaties, discusprolaps, ….
Instinkers I
- Geruptureerd Aorta-aneurysma:
– Trias rugpijn + lage bloeddruk + palpable zwelling: alleen bij 25%
– Diagnose in 30-60% gemist
– Vaak geduid als nierkoliek, diverticulitis, GI-bloeding of myocardinfarct
-
Appendicitis: In 25 % gemist, vaak geduid als uwi of adnexitis
EUG
Myocardinfarct
Darmperforatie
Ileus
Mesenteriale Ischemie
Instinkers II
Geriatrische patiënten
Vaak ernstige oorzaak: aneurysma, darmischemie,
myocardinfarct
Mortaliteit en kans op foute diagnose stijgen
exponentieel per decade over 50
Symptomen minder uitgesproken
HIV – patiënten
Vaak exotische oorzaak: enterocolitis, darmperforatie bij
CMV, Ileus bij Kaposi-Sarkom, lymphomen, atypische
mycobacteriose, galwegaandoening bij cryptosporidose
of CMV
Adviezen
(volgens clinical policy guidelines American Colleges of
Emergency Physicians)
DD niet te veel door pijn-lokalisatie laten beïnvloeden
Bij oudere patiënt met bovenbuiksklachten en cardiale
VG: ECG
Bij alle fertiele vrouwen: zwangerschapstest
Bij patiënten > 50 en onduidelijke buikpijn: denk altijd
aan een aneurysma!
Bij verdenking uwi of adnexitis: denk even aan
appendicitis!
Bij alle vrouwen met buikpijn: VT
Ev. klinisch onderzoek na afloop enkele uren herhalen
Therapie
Infuus prikken
Pijnstilling
Evt. zuurstof of volumesubstitutie
insturen
Pijnstilling of niet?
Iv - toedienging van pijnstillers (opiaten) is veilig,
conform arts-ethiek en vergroot de kans op de goede
diagnose!
Pijnstilling vertroebelt niet het onderzoeksresultaat en
heeft geen invloed op mortaliteit of morbiditeit
Attard A.R. BMJ 1992, LoVechio F. J. Emerg. Med. 1997, Pace S. Acad.
Emerg.
Med. 1993, ACEP clinical policy guidelines, Dallas, 2000
TREFWOORDEN: acute buik abdomen